Dagur - Tíminn Akureyri - 14.02.1997, Side 6

6 - Föstudagur 14. febrúar 1997

F R E T T I R
Kjaramál
Laimakröfumar hógværar
Almenningur er óánægður með
kjör sín og styður 70 þúsund króna
lágmarkslaun. Margir styðja verk-
fall ef í nauðir rekur.
Matthiidur Guðmundsdóttir og Kristín Björg Kristjánsdóttir styðja 70 þúsund króna lágmarkslaun.
Myndir. Hilmar Þór og JHF
Kjaramálin hafa verið í
brennidepli að imdan-
förnu enda hlýtur mörg-
um láglaunamanninum að
svíða launakjör bankastjór-
anna, sem nema hundruðum
þúsunda og hafa hækkað um 52
prósent, á bilinu 110-165 þús-
und, síðustu árin, meðan aðrir
berjast fyrir 70 þúsund króna
lágmarkslaunum. Almenningur
virðist óþreyjufullur og heimtar
sneið af góðærinu en hversu
óþreyjufullt er fólk? Skoðana-
könnunum ber ekki saman um
það.
Nýleg könnun í DV sýnir að
tæpur meirihluti, 45,3 prósent
kjósenda, vill leggja niður vinnu
en 54,7 prósent eru andvíg
verkfalli. Könnun Hagvangs
sýnir að 43,2 prósent styðja
verkfall meðan 56,8 prósent
eru á móti verkfalli og það þó
að 55 prósent svarenda séu
óánægð með launin sín.
En hvað segir almenningur
um 70 þúsund króna lágmarks-
laun? Og verkfall? Vilja menn
fórna sumardeginum fyrsta fyr-
ir þriggja daga helgarfrí, eins
og lagt er til? Hér koma nokkur
svör.
Fólk er reitt
„Laun bankastjóra eru alltof há
og lægstu laun of lág. Ég vil að
lægsta kaupið verði hækkað,“
segir Stefán Hermannsson, at-
vinnulaus. Stefán er lítið hrifínn
af verkföllum þó að hann útiloki
ekkert í því efni og líkar ekki til-
lagan um sumardaginn fyrsta.
„Hann er gamall frídagur. Ég er
svo íhaldssamur að ég vil ekki
missa hann,“ segir Stefán.
Helga Arngrímsdóttir, af-
greiðslukona í lyíjabúð, telur að
upplýsingarnar um kjaramál
bankastjóra hljóti að hleypa
meiri hörku í láglaunafólk því
að fólk sé óhjákvæmilega reitt.
Henni finnst krafan um 70 þús-
unda króna lágmarkslaun of
lág og vill setja mörkin við 100
þúsund.
Helga er ekki tilbúin til að
svara því hvort hún styðji verk-
fall því að „verkföll eru auðvit-
að ekki af hinu góða þó að þau
geti reynst nauðsynleg. Ég
reikna með því að ég styddi
verkfall ef í hart færi,“ segir
hún og kveðst reiðubúin að
skoða tillöguna um sumardag-
inn fyrsta.
Sanngjarnt og
sjálfsagt
„Eg vil helst ekki fara í verkfall
en ég myndi láta mig hafa það
ef í hart færi,“ segir Inga Ein-
arsdóttir, gjaldkeri. Henni
finnst sanngjarnt og sjálfsagt að
hækka lægstu launin í 70 þús-
und og sömuleiðis að skipta út
sumardeginum fyrsta í staðinn
fyrir lengra helgarfrí. Inga er
óhress með launakjör banka-
stjóranna.
Sigurður Þorkelsson ríkisfé-
hirðir telur að háu iaunin séu
ekki vandamálið í þjóðfélaginu
heldur lágu launin. Bankastjór-
ar megi vera hátt launaðir og
„vera þá ábyrgir. Ef þeir standa
sig ekki í starfi ættu þeir að
víkja,“ segir hann. Sigurður tel-
ur hins vegar að aukagreiðslum
fyrir nefndastörf og þvíumlíkt
sé ofaukið.
„Það eru mörg sjónarmið.
Eru menn að skapa þau verð-
mæti að það sé hægt að borga
meira fyrir vinnuna? Það fer
eftir því hvers konar störfum
þeir sinna. Ef launin eru hækk-
uð og þeir skapa ekki þau verð-
mæti sem það kostar þá missa
þeir atvinnuna. Ef þeir vinna
hjá ríkinu þá gegnir öðru máli.
Þá er hægt að verðleggja þetta
öðruvísi," segir hann.
Sigurður telur skipta mestu
máli að halda niðri verðbólg-
unni og segir að það séu bestu
kjörin sem skuldugir menn geti
fengið. Það sé miklu meira virði
en hærra kaup. Hann segist
ekki geta svarað því hvort fólk
hafi fengið sinn skerf af góðær-
inu enda hafi hann enga að-
stöðu til að meta það.
„Spurningin er hver er fram-
leiðni þjóðarinnar, aukin verð-
mætasköpun er númer eitt,“
segir hann og telur verkfall
vera það versta sem menn geti
fengið yfir sig. „Menn eru að
knýja fram há laun. Af því leiðir
aukna verðbólgu. Þeir skuldugu
verða að borga meira í afborg-
anir og vexti en þeir fengu í
kauphækkun," segir hann.
Óhuggulegt bil
Matthildur Guðmundsdóttir og
Kristín Björg Kristjánsdóttir,
starfsmenn Pósts og síma,
styðja báðar 70 þúsund króna
lágmarkslaun og vilja hækka
kröfuna í 100 þúsund. Þær
benda á að það sé síst of hátt
eins og ástandið sé í þjóðfélag-
inu í dag. Þær eru ósammála
um verkfall en sammála um að
launakjör bankastjóra séu of há
miðað við kjör annarra í land-
inu.
„Mér finnst óhuggulega stórt
bil milli launakjara bankastjór-
anna og hógværra krafna um
lágmarkslaun hjá almennu
verkafólki. Það er mjög skugga-
legt. Það verður að hækka
lægstu launin," segir Kristín
Björg. Hún telur að sumardag-
urinn fyrsti sé „ónýtanlegur
dagur, kalt og rigning og það
eru það margir frídagar kring-
um páskana að það má alveg
færa hann,“ segir Kristín Björg.
Tíkall á tímann
„Bankastjóralaunin eru auðvit-
að vitleysa. Þetta er siðlaust,
rétt einsog að menn geti
skammtað sér þetta sjálfir.
Launamisréttið í landinu er
orðið hrikalegt; að sumir hafi
50 þúsund á mánuði, en aðrir
kannski eina milljón og rúm-
lega það,“ sagði Þórmóður Ein-
arsson, smiður, sem við hittum
á Ráðhústorgi á Akureyri.
„Kröfur um 70 þúsund kr.
lágmarkslaun eru vægar. En
kannski er ekki hægt að fara
fram á meiri hækkun í einu
stökki. Ég vona að þessi hækk-
un náist í gegn. Síðan er for-
kastanlegt að fulltrúar laun-
þega séu að bjóða 2 til 3%
launahækkanir. Það er tíkall á
tímann hjá almennu verka-
fólki,“ bætti hann við.
Þormóður segir að verkföll
séu eina vopn íslenskrar alþýðu
ef í hart fer. Það sé hins vegar
alltaf slæmt að beita vopninu,
og vonandi þurfi ekki til þess að
koma. „Það er kergja í fólki
vegna þessa launamisréttis og
það gæti orðið stutt þar til fólk
rís gegn þessu. Ef þetta misrétti
verður ekki lagfært á næstu ár-
um segir hin íslenska þjóð hing-
að og ekki lengra.“
Bankastjóralaunin eru
svívirða
„Mér finnast launahækkanirnar
til bankastjóra ekki ná nokkurri
átt og vera svívirða. Mér fyndist
hæfilegt að þessir menn hefðu
laun sem væru svipuð því sem
ráðherrar hafa. Um 300 þús.
kr. á mánuði,“ sagði Gústaf
Oddsson, leigubflstjóri á Bif-
reiðastöð Oddeyrar.
„Ég álít að þessar launa-
hækkanir til bankastjóra tor-
veldi gerð kjarasamninga. Ég
vona samt að menn beri gæfu
til að leysa samningagerðina án
þess að fara í verkföll. Brýnasta
viðfangsefnið er að lægstu laun
hækki. 70 þús. kr. eru algjört
lágmark. En reyndar sýnist mér
að samningsgrundvöllur sé af
hálfu beggja aðila og að í loft-
inu liggi að hægt sé að semja
átakalítið,“ sagði Gústaf.
Hann segir að farþegar sínir
í leigubflnum tali ekki mikið um
kjaramálin. „Það er einn og
einn sem er gramur, en annars
talar fólk ekki mikið um þetta.
Nei, leigubflstjórar hafa ekki
góð laun. Að minnsta kosti
þurfa þeir að vinna langan
vinnudag til að ná launum sem
hægt er að lifa af. Að jafnaði er
minn vinnudagur 10 til tólf tím-
ar á dag,“ sagði Gústaf.
-sbs og GHS.
Stefán Hermannsson vill að kaupið
verði hækkað.
„Ég styddi verkfall ef í hart færi,“
segir Helga Arngrímsdóttir.
„Bankastjórar megi vera hátt laun-
aðir,“ segir Sigurður Þorkelsson.
„Bankastjóralaunin eru auðvitað
vitleysa," segir Þórmóður Einars-
son, smiður.
„Ég álít að þessar launahækkanir
til bankastjóra torveldi gerð kjara-
samninga," segir Gústaf Oddsson.