Dagur - Tíminn - 11.09.1996, Síða 4

16- Miðvikudagur 11. september 1996 JDagur-^Kmhm
UmðííðaÍauót
Pínulítið ofbeldi og kynlíf alla ani
Agnarsdóttir
g fór á bíó í gær. Sá mjög
góða mynd. Fargo heitir
hún og er amrísk, hvað
annað, eftir tvo snjalla bræður
sem heita Coen. Hafa áður gert
myndir eins og Miller’s Crossing
og Barton Fink. Þeir kunna að
gera bíó þessir strákar, betra
bíó en þetta venjulega sem okk-
ur er boðið upp á dag eftir dag
á öllum sjónvarpsrásum og í
öllum bíóhúsum borgarinnar.
Ekki oft sem hægt er að sjá bíó-
mynd úr bíólandinu mikla sem
sýnir okkur glæpi og ofbeldi í
sérkenndegu velferðarsamfé-
lagi manna í vesturheimi. Enda
handritið byggt á raunveruleg-
um atburðum, sem oftast taka
skáldskap fram að ólíkleik og
fáránleika. í þessari merkilegu
bíómynd er hvert hlutverk
þaulhugsað og skipað úrvals-
leikurum, sem heita ekki endi-
lega Tom Cruise eða Sharon
Stone og það sem meira er, að-
alhetja myndarinnar er barns-
hafandi lögga. En kvikmynda-
iðnaðurinn lætur ekki að sér
hæða, það eru stóru, frægu
nöfnin sem selja og svo má
innihaldið fara lönd og leið,
nema hvað það verður að vera
pínulítið af öllu í uppskriftinni,
sem kitlar fíknsæknar taugar
núti'mamannsins, mest þó of-
beldi, kynlíf og smá rómantík,
þó ekkert svona of djúpt I love
you kjaftæði.
Þessi svokallaði nútímamað-
ur er yfirleitt karlmaður, sem
kvikmyndaiðnaðurinn áh'tur að
hafi andlegan þroska á við 12
ára strák, þótt hann sé á öllum
aldri. Markaðurinn er búinn að
ákveða að þessi nútímamaður
vilji umfram allt aksjón, læti,
trylling, helst ekkert ráðrúm til
að hugsa, enga helvítis tilflnn-
ingavellu, ekkert sem skilur
eitthvað eftir sig, nema kannski
einn til tvo brandara sem ganga
í búningsklefum líkamsræktar-
stöðvanna í nokkrar vikur og
svo náttúrlega tæknibrellurnar,
sem allir hafa mikið vit á og
geta tjáð sig um.
Já, bíó er bíó, segja þessir
karlmenn sem stjórna mark-
aðnum og ala aðra karlmenn
upp í sömu gatslitnu hugsun-
inni og í bíó horfa þeir aftur og
aftur á sömu formúluna, sem
yfirleitt fjallar um endalausa,
leiðinlega aksjón þar sem gler í
tonnatali þeytist í loft upp,
ógurlegir eldar kvikna, bflar
klessast sundur og saman,
menn myrða og ræna og ríða
svo mjúldega eftirá „ef þeir séu
sætir“. Eða hörkulega, fer eftir
því hverjir gera það með
hverjum og við hvaða aðstæður.
Það þykir reyndar flottara að
þeyta ástkonum sínum upp að
skrifstofuhurð eða henda þeim
á gólf og taka þær svo. Og þær
hafa yfirleitt ekkert að segja um
það, taka bara á móti og finnst
það gott, eftir því sem manni
skilst. Aksjónkallarnir og hetj-
urnar lifa af ógrynnin öll af
slagsmálum, bflslysum og
sprengingum og þurfa hvorki
áfallahjálp eftirá, né í lýtaað-
gerðir. Það sést ekki skráma
eða marblettur á stæltum,
brúnum, oh'ubornum líkömum
þeirra þegar þeir taka ástkonur
sínar undir graðri músík og
myndavélin sýnir okkur stuttar
klippimyndir úr sjálfum ástar-
leiknum, sem á að vera voða-
lega æsandi og erótískur, og
þegar loksins kemur mynd á
konuna þá reigir hún aftur höf-
uðið í gervifullnægingu, svo vel
hirt hárið flaksast til eins og í
sjampóauglýsingu og stynur svo
af svokallaðri stúdíófrygð. En
þetta hefur víst allt sín tilætluðu
áhrif, það þarf svo Iítið til að
æsa karlmann. Jæja, síðan ann-
aðhvort saman tvö, hlið við hlið
með lakið á réttum stað til að
móðga ekki hinn móralska
meirihluta, eða hún ofan á
óhaggandi, traustvekjandi
bringu hans og ef hann er töff
þá reykir hann og hugsar djúpt
um næstu aðgerð til að svína á
óvininum, en ef hann er mjúkur
maður þá er hann oftast í
frottéslopp og horfir út á hafið í
gegnum opnar svaladyr og létt-
ur blær bærir gluggatjöldin eða
kannski á ástkonu sína sem
liggur á hliðinni með svima,
hrifnari en nokkru sinni fyrr og
brosir yndislegu, skilningsríku
brosi. Svo er hann farinn aftur
á vit ævintýranna, athafnamað-
urinn mikli, annaðhvort glæpon
eða lögga og hvor um sig að
reyna að drepa hinn. En yfir-
leitt að lokum sem betur fer þá
skilur hann, hver sem hann er,
að hún elskar hann og bíður
þess að hann snúi sér aftur að
eðlilegu, heilbrigðu lífi, því hún
vill auðvitað eignast með hon-
um börn og buru og lifa ham-
ingjusöm í faðmi hans það sem
eftir er — jafnvel þótt hún sé
karríerkona. Þannig er það
bara, undirniðri þráum við öll
ást, er það ekki?
Meirihluti þeirra kvikmynda
sem framleiddar eru í heimin-
um eru framleiddar af karl-
mönnum, sem halda að karl-
menn séu stór meirihluti
heimsins — ekkert skrítið svo
sem, því þegar allt kemur til
alls þá er heiminum að meiri-
hluta til ennþá stjórnað af karl-
mönmun og ekki þarf annað en
að horfa á sjónvarpsfréttir
reglulega til að minna sig á
þroskastigið sem helstu stjórn-
málamenn samtímans eru á.
Kvikmyndaiðnaðurinn endur-
speglar þetta ástand og á jafn-
framt sinn þátt í að viðhalda
því.
Maður í manns stað
Sú saga er sögð af Thor
Vilhjálmssyni þegar
hann kom einhverju
sinni til Parísar að hann hafi
verið þar á gangi og komið
að kaffihúsi sem hét Cafó
Select. „Aha!“ á Thor að hafa
sagt, „Cafó Select! Hér sat
Hemmingway. Maður kemur
í manns stað.“ Síðan gekk
hinn íslenski rithöfundur inn
og settist.
í Moggan-
um i' gær er
h'til frétt um
að i' Metró-
pólilan óper-
unni sé ein-
mitt þetta
merkilega
ferli í gangi -
að maður
komi í manns
stað. Kristján
Jóhannsson
stórsöngvari
er að fara að leysa af Pavar-
otti í operu Verdis, Vald ör-
laganna.
Þessir tveir íslensku lista-
menn hafa tekið að sér að
fylla í stór skörð sem mynd-
ast hafa í framvindu heims-
menningarinnar og hór
heima í það minnsta láta
menn sem svo að það hafi
bara tekist vel. Raunar virð-
ast íslendingar almennt ekki
efast um þau sannindi að
maður komi í manns stað og
Garri er sannfærður um að
meginþorri þjóðarinnar telur
það sjálfsagt og eðlilegt að
þeir Thor og Kristján fylli í
skörðin sem Hemmingway
og Pavarotti skilja eftir sig.
Þessi þjóðarsannfæring ber
vott um jákvætt hugarfar og
bjartsýni þjóðarinnar, gagn-
vart aðsteðjandi verkefnum.
Menn leggjast ekki í grát og
gnístran tanna þó einn ein-
staklingur hverfi af sviðinu:
„The show must go on“ eins
og þeir segja í leikhúsunum.
Spurning
Dags- Tímans
Þessi almenna sannfæring
þjóðarinnar birtist ekki að-
eins á sviði lista og menning-
ar. Hún birtist ekki síður á
sviði stjórnmálanna. í spurn-
ingu Dags-Tímans í gær eru
stjórnmálamennirnir Lára
Margrét Ragnarsdóttir,
Rannveig Guðmundsdóttir,
Steingrímur J. Sigfússon og
Árni M. Mathiesen einmitt
spurðir hvort þeir telji það
skipta máli hvort heilbrigðis-
ráðherra só á
landinu á með-
an heilbrigðis-
kerfið stendur
nánast í ljósum
logum vegna
deilu heilsu-
gæslulæknanna.
Engum þeirra -
hvorki stjórnar-
liðum nó stjórn-
arandstæðing-
um - fannst
þetta vera neitt
sérstakt tiltöku-
mál og undirtónninn er jú sá
að „maður komi í manns
stað“. Auðvitað væri betra,
segja þeir, að ráðherrann
væri á svæðinu, en allir virð-
ast pólitíkusarnir sammála
um að það sé ekki aðalatriði.
Að stökkva á stöng
Vissulega má til sanns vegar
færa að hinn vörpulegi Hall-
dór Ásgrímsson fylli vel upp í
það skarð sem fíngerður
heilbrigðisráðherrann skildi
eftir sig og að þjóðtrúin
sannist þar með einu sinni
enn. Rétt eins og „Sveinbjörn
heitir Valbjörn nú“ í kvæði
Þórarins Eldjárn þá gildir
það gagnvart íslensku þjóð-
arsálinni og stjórnmála-
mönnunum, að „Thor heitir
Hemmingway nú, „Kristján
Pavarotti" og „IJalldór Ingi-
björg.“ Með því að taka
þessa afstöðu hafa pólitíkus-
ar líka lagt inn fyrir því að ef
þeir einhvern tíma komast í
þá aðstöðu að fara í frí á
meðan „Róm brennur" verði
þeir ekki gagnrýndir fyrir
vikið. Og það er auðvitað það
sem mestu skiptir.
Garri