Dagblaðið Vísir - DV - 07.01.1984, Blaðsíða 12

12
DV. LAUGARDAGUR 7. JANUAR1984

Al,vi
LR
TORFI
— samruni þjódlegrar reisnar
og kynngikrafts nútíma-
stéridju
Það er svo undarlegt með íhalds-
semi þeirra Akureyringa, að það er
eins og maður fái aldrei nógsamlega
mikið af henni. Hún birtist okkur sunn-
anmönnum á ótal mismunandi vegu —
en við viljum alltaf sjá meira og meira.
Hún birtist okkur í minjasöfnum lát-
inna stórmenna, yndislegum gömlum
borgarhverfum, ylhýrum jurtagróðri
sem brosleitur umvefur bæinn þeirra
og býr til einhverja sjónræna nautn
sem erfitt er aö lýsa. En auðvitað birt-
ist þessi dásamlega íhaldssemi Akur-
eyringanna fyrst og síðast í því göfuga
hugarfari og forníslenska stolti
sem prýðir þennan kynstofn langt um-
fram aöra kynstofna tvífætta á þessu
harðbýla eylandi langt í norðri.
En kannski er þaö ekki allskostar
rétt að tala um íhaldssemi í þessu sam-
bandi? Þetta orö er nefnilega stundum
notað í pólitík og það er alls ekki það
sem viö er átt í þessu spjalli. Kannski
væri sniðugra að tala um menningar-
lega ræktarsemi eða þjóöhollustu eöa
eitthvað annað í sama dúr, og allar
slíkar breytingartillögur er sjálfsagt
að takatilgreina.
En það sem raunverulega skiptir máli
er ekki oröalagiö sjálft heldur sú dýr-
mæta staðreynd, aö Akureyringar
hafa í tímans rás tekið að sér merki-
legt forystuhlutverk á Islandi í um-
gengnisvenjum og fyrirmyndar
ræktarsemi gagnvart fomum háttum
og lífi og starfi forfeöranna.
Þannig hefur Akureyri orðið
ákveðin kjölfesta í þjóðlífinu og vér
sem við Faxaflóann búum eigum að
líta til þeirra um fyrirmyndir og þakka
þeim vel unnin menningarstörf — því
að nálægð fortíöarinnar og hins besta
sem hún hefur skapað er fjársjóður,
sem viö þörfnumst svo ákaft á þessum
óaldartímum sundrungar og upplausn-
sig út, álverið hans Magnúsar vlO EyjafJörO!
Þó ber ekki aö skilja þessi orð á
þann veg, að Akureyringar hafi gerst
einskonar steingervingar hins liðna,
það er nú eitthvað annað! Sönn íhalds-
semi er nefnilega allt annaö en aftur-
hald og aflægisháttur. Sannur íhalds-
maöur er ákaflega hlynntur hverskyns
framförum, þróun góöra mála og sókn
til æðri miða — en honum hefur fyrir
löngu skilist að slik sókn ber engan
árangur éf siglt er í reiðileysi og látið
berast áhyggjulaust fyrir veðri og
straumum.
Tillögur Magnúsar
Alveg nýlega fengum við hér á DV
stórmerkilegt bréf í hendur. Þaö er
undirritað af Olafi H. Torfasyni og
mun þaö vera sá hinn sami og lands-
kunnur er oröinn fyrir skemmtilegheit
í útvarpsstöö norðanmanna, Rúvak.
Og þetta bréf snýst að mestu leyti um
SjáiO hvaO norOlenska æskan unir sér vel upp viO ilmandi klömbruvegginnl
„Óshud
Nor&u
— í Lystigar ði Akureyringa
stendur glæsileg klömbru-
hledsla
— forsmekkur ál versins mikla
Einhverjum kann aö finnast dálítill
gamantónn í tillögugerö hagleiks-
mannsins Magnúsar Snæbjömssonar
frá Syðri-Grund hvað varðar álver úr
torfi — en tónn er það nú samt og við
skulum staldra við til að íhuga hvaö
maðurinn hefur til síns máls því það er
ekki lítiö.
Olafur H. Torfason var á rölti í
Lystigarði Akureyrar dag einn síðsum-
ars á liðnu ári og sá bar í hörkuvinnu
saman, Magnús og lærisvein hans
Orn Inga.
Nú vildi svo skemmtilega til að
Olafur þekkti strax Örn Inga því aö
þeir voru samverkamenn um þátta-
gerö hjá RUVAK og tóku þeir tal sam-
an.
Magnús og örn Ingi voru þarna að
reisa klömbrur að fomum siö. Þaö
kemur væntanlega í ljós af myndum
þeim er Olafur tók af þeim félögum,
hversu afburðafagur hann er,
klömbmveggurinn, þar sem hann skín
við sólu og bókstaflega stafar af hon-
um hreinleika og göfgi hinnar
eldfornu, þjóðlegu húsagerðarlistar.
Það er haft eftir Erni Inga, sem
kann ýmislegt fyrir sér og er glúrinn á
furðulega mörgum sviðum, að
klömbrurnar séu ekki aðeins viöeigandi
byggingarform hér á nyrstum hjara
heimsins, heldur opinberi þær á tákn-
rænan hátt og dulspekilegan hina að-
skiljanlegu eðlisþætti islenskra stjóm-
vísinda. En þannig að klömbranum er
raöað upp bæöi til hægri og vinstri en á
milli þeirra smýgur svo strengurinn
eins og atkvæðaseöill sem ábúðarfull-
ur kjósandi stingur niöur í kjörkass-
ann.
Því miður hef ég aldrei átt kost á því
að hitta Öm Inga og heyra hjá honum
nánari útlistanir á þessu táknmáli
klömbruhleöslunnar en ábyggilegt má
teljast aö sú speki gefi ekki hætishót
eftir pýramídafræðum Rutherfords og
annarra vísindamanna erlendra.
Þess er svo vert að geta að Magnús
hagi Snæbjömsson var bóndi hér áður
fyrr en fól svo búskapinn á hendur syni
sínum efnilegum. Magnús er algerlega
ómenntaður maður á mælistiku grunn-
skólakerfisins en honum hefur hlotnast
sá visdómur lífsins sem fæst af því að
búa í torfbæ í þrjátíu ár, moka flór og
rífa hey úr stabba og einhvemtíma
eiga Islendingar eftir að átta sig á því
hverju þeir glötuðu þegar þess konar
lífshættir hurfu úr landinu. Það veit
enginn hvað átt hefur fyrr en misst hef-
ur.
Klömbruhleöslan opinberar á dulspekilegan hátt og táknrænan ýmis grundvallariögmál íslenskrar stjórn-
visku. TakiO eftir hvernig klömbrunum er raOaO ýmist til hægri eOa vinstri, en á milli þeirra smýgur svo
strengurinn eins og atkvæOaseOiii niOur í kjörkassa.
Nú skal þess getið að lokum að
klömbruhleðslur Magnúsar haga og
Arnar Inga eru í námunda við lík-
neskju Matthíasar þjóðskálds
Jo.chumssonar þama í Lystigarðinum.
A br jóstmyndarstalli séra Matthías-
ar mun vera letrað úr ljóði hans:
Tungan geymir
í tímans straumi
trú og vonir
landsins sona,
dauðastunur'
og dýþstu raunir.
Darraðarljóð
frá elstu þjóðum
heiftareim
og ástar-bríma,
örlagahljóm
og refsidóma
land og stund
í lifandi myndum
Ijóði vígðum
geymir ísjóði.
Þetta er fallegt ljóð og svona yrkja
ekki þeir sem aðeins kannast við stáss
og glys og skrum stórborganna; svona
geta þeir einir ort sem þekkja tvenna
tíma — skyggnast fram eftir veginum
en kunna samt fullvel skil á lífi sinnar
þjóðar og fyrirlíta ekki það sem vex úr
hinni sönnu gróðurmold f ólksins.
En klömbrurnar hafa líka eignast
sinn kveöskap. Hann er kannski ekki
fullteins stórfenglegur og ljóö séra
Matthíasar en það er nú gaman að hon-
umsamt.
Um það bil er Magnús var að leggja
síðustu meistarahönd á vegginn fagra
fól hann þar inni sultukrukku eina og í
henni er eftirfarandi vísukorn:
Andans kali öllu hafni,
efliþroska sérhvers manns,
Akureyri áfram dáfni,
óskadraumur Norðurlands.