Dagblaðið Vísir - DV - 07.01.1984, Blaðsíða 14

nvao Derpetta ari skauti serr
DV. LAUGARDAGUR 7. JANUAR1984.
Fötin
skapa(r)
maiuimn
Maöurinn
fötin
skapa(r)
Þeir eru satt aö segja ekki margir
sem eru orðnir þeir sjálfir fyrr en þeir
eru komnir í einhver föt. I mörgum
tilvikum eru fötin stór hluti af persónu-
leikanum.
En er grundvallarástæöan fyrir þvíj
aö viö erum í fötum ekki sú hvað þaö er
kalt? spyr Broby — Johansen í greini
sem hann nefnir Fötin skapa manninn.
Hann svarar því til að full ástæöa sé
til aö trúa því að í ármilljónir hafi
menn lifað á jörðinni án þess að hafa
spjör á kroppnum. Til dæmis séu menn
naktir á fyrstu myndum sem til séu af
þeim, nær 301000 ára gömlum. Broby
segir aö þaö sé mikil ástæöa til aö telja
aö viö göngum í fötum til að skreyta
okkur en ekki vegna kulda.
Hvers vegna fraus ísaldarfólkið ekki
í hel? spyr Broby. Hann nefnir sem
svar aö það hafi haft verndandi fitulag
undir húöinni. Húöin hafi verið þrosk-
uð vel því fólkið hafi veriö nakiö og að
ísaldarfólkið hafi ernnig verið á
sífelldri hreyfmgu. Þaö hafi einungis
pakkaö sér inn þegar það þurfti aö
hvílast eöa sofa eins og dýr gera enn í
WMV
á öllum
blaösölu-
stöðum
Peningamál þjóðarinnar í sviðsljósinu
Fjörkippur í innlendum tískufatnaði
Sameiginleg geimstöð Sovét- og Bandaríkjamanna
Mikill straumur erlendra ferðamanna
Alþingishúsið sjálft í fréttum
14.000 króna lágmarkslaun
Nýjar uppgötvanir í kortlagningu heilans
Nýir forsvarsmenn risaveldanna
lllviðrasamt eftir áramótin
Beittara eftirlit með innflutningi fíkniefna
Afmælisgetraun I er lokið.
Missið ekki af skemmtisiglingu um Karíbahaf.
Sendið seðlana inn NÚNA.
Skilafrestur til 6. janúar Dregið 12. janúar
ÁSKRIFTARSÍMINN ^ YTKÉiV
Vniiiiiiiniiiitiiiirrg
dag.
Elstu fatnaöarleifar segir Broby
vera skraut. Það segir hann passa vel
viö það aö nokkrar elstu beinaleifar
sýna rauðan lit sem bendir til að menn
hafi verið rauðmálaðir.
Broby segir aö eiginleg föt komi til
sögunnar ekki vegna kulda heldur
nefnir hann þá skýringu aö veiðimaöur
Það sem þykir heppilegt i klæða-
burði er afar mismunandi eftir
heimshlutum.
hafi notað skinn af dýri sem hann hafi
fellt til þess aö skýla sér undir í næsta
skipti þegar hann fer á veiðar svo aö
hann komist nær hjöröinni. En hver er
ástæöan fyrir því aö hann ber skinniö
áfram eftir veiöarnar? Broby telur
nærtækustu ástæöuna vera þá aö hon-
um sé hlýtt þegar hann setji á sig
skinniö og haldi þvi þar af leiðandi eöli-
lega áfram aö bera þaö. Þessi skýring
sé þó ekki nema hálfsannleikur.
Skinnið opinberi þaö öllum aö þar fari
fengsæll veiöimaöur sem ber þaö.
Bjarnarskinnið sem hann klæöist segir
ekki bara aö hann hafi veitt björn og sé
sterkur eins og björn. Það gerir hann
líka að eins konar bjamarmanni að
vefja um sig skinni þó aö einhver
annar hafi upprunalega veitt björninn.
Fötin sem mennirnir skapa fara næst
aö skapa mennina sem bera þau og sú
er staðan oröin í dag.
Engar tækninýjungar
Þaö er einmitt kjarninn í máli Ullu
nokkurrar Dahlerup sem hefur skrifaö
um föt og fatanotkun í nútímanum.
Hún líkir því viö eiturlyfjaneyslu hve
nútímamaðurinn er háöur fötum.
Föt eru ekki nauösynlegir nytjahlut-
ir aö hennar mati. Þau eru veiki. Það
sem veldur því aö þessi veiki er um-
borin er sú staðreynd að fólkiö sem er
haldið henni gengur til allrar almennr-
ar vinnu og vinnur fyrir peningum til
þess aö fullnægja fíkninni. Þaö er
enginn sem ræöir um heilbrigöi þess í
alvöru eöa reynir aö setja hömlur á þá
sem misnota þaö. Þá sem versla meö
fataefniö.
I velferöarríkjum heimsins liggja
tonn af góöum og vel brúklegum fatn-
aöi. I honum liggja gífurlegir fjármun-
ir sem þjóðfélögin gætu notaö til ann-
arra og viturlegri hluta.
Föt eru ekki vara eins og aörar vörur
samfélagsins, segir Ulla. Nýjar bílteg-
undir, þvottavélar og hrærivélar eru
framleiddar meö einhverju auka-
skrauti en þaö eru þó alltaf einhverjar
tæknilegar framfarir líka í hverju
módeli. Með fötin er þessu öfugt farið.
Föt fortíöarinnar voru listræn og vel
unnin út frá sjónarhóli handverks-
mannsins. Fötin sem eru framleidd í
dag eru í grófum dráttum ekki gerð til
annars og meira en aö endast þangaö
til önnur tíska tekur við. Vinnan er
orðin miklu verri, þau trosna upp og
aflitast í þvotti. Gildi fatanna liggur
sjaldnast í gæðunum heldur fremur í
nýjungagildi þeirra. Nýjungin er ekki
fólgin í betrumbótum heldur fjclda-
sefjun sem segir aö nýjasta tíska sé
raunar aldrei nógu ný. Kjóllinn frá í gær
er ekki nógu góður í dag. Hann er sál-
rænt úreltur. Margra klukkustunda
vinnu viö verksmiðju, á skrifstofu eöa
við uppþvott hefur þar meö veriö
kastaö á glæ. UUa segir aö menn telji
sig geta keypt sér hamingju meö því aö
hengja utan á sig nýjar eöa annars
konar fjaörir. Notagildi fatanna hafi
minna aö segja. Þrátt fyrir mikiö
umrót í jafnréttisbaráttu láta konur
enn í dag bjóða sér þaö aö klæöast
fötum sem eru beinlínis hættuleg
heilsu þeirra. Stuttbuxur á vetrum
meö þeim fylgikvillum sem leiða af
því. Alveg eins og lífstykkiö olli því aö
innyflin þrýstust saman í líkamanum.
Þaö er ekki líkaminn sem er færöur í
fötin heldur fötrn sem eru færö á