Dagblaðið Vísir - DV - 22.04.1989, Blaðsíða 8

40
FÖSTUDAGUR 21. APRÍL 1989.
Vísindi
Kuldi
í vændum
Veðurfræöingar fylgjast jafhan
náiö meö hafetraumum í Kyrra-
hafinu (þegar þeir eru ekki í
verkfalli). Viö strönd Suður-
Ameríku er heitur straumur sem
kallast E1 Nino. Hann er talinn
hafa mikil áhrif á veðurfar í
heiminum, sérstaklega vegna
þess að hans gætir ekki nema
sum ár.
Nú hefur fimdist annar áhrifa-
mikill straumur sem er kaldur
og gæti haft áhrif til kælingar í
nokkur ár og unniö á móti gróö-
urhúsaáhrifunum. Kaldi straum-
urinn er kallaöur La Nina. Hann
er talinn mjög óstöðugur eins og
E1 Nino.
Undanfarin ár hafa þurrkar í
Suður-Ameríku og Asíu veriö
raktir tíl áhrifa E1 Nino en síö-
ustu mánuði hefur La Nina verið
að ná yfirhöndmni. Langtímaspá-
in er því sú að senn fari að rigna
við strendur Kyrrahafsins.
Stærsta
hreyfanlega
mannvirkið
Norðmenn eru að smíða
stærsta hreyfanlega mannvirki
sem um getur í sögu mannkyns.
Þetta er olíuborpallur sem vegur
um 1,4 milljónir tonna. í hann er
notaö stál sem dygði tíl aö smíða
lOEiffeltuma.
Þegar búið verður að koma
paUinum fyrir veröur hann um
290 metrar á hæð. Mest af þunga
paUsins liggur í óhemju af stein-
steypu fyrir utan allt stálið. Pall-
urinn hefúr fengiö nafniö Gull-
faks C.
29 bindi á
títupijóns-
haus
Eitt siim deUdu menn um hve
margir englar gætu staðið á títu-
prjónshaus. Þrátt iyrir aldaiang-
ar deilur fékkst aldrei niöurstaða
í málinu. Nú hafa tölvusérfræö-
ingar hins vegar fúndið út hve
mikið má skrifa á einn títuprjóns-
haus. Niðurstaöan er aö þar má
skrá öU 29 bindín af alfræöibók-
inni Britannicu.
Niöurstaöan er ekki alveg út í
bláinn því þar með er fúndin að-
ferö tíl aö geyma tölvugögn á enn
smærra formi en áöur hefiur
þekkst. Leysigeisii er notaöur til
að brenna upplýsingamar i efrúö
Tveir bandarískir læknar segjast
hafa fundið leiö tíl að koma 1 veg
fyrir að fólk kvefist. Þeir ítreka í leið-
inni þá gömlu niðurstöðu að engar
líkur séu á að hægt verði að lækna
fólk af kvefi.
Eini möguleikinn er aö koma í veg
fyrir að veirumar, sem valda kvefi,
nái markmiðum sínum. Eftir sem
áður verður ekkert hægt að gera fyr-
ir þá sem þegar hafa kvefast.
Nú hafa fundist nákvæmlega 100
veirur sem valda kvefi. Engin leið
er að búa tU lyf sem drepur þær all-
ar. Jafnvel er talið útilokað að búa
til lyf sem drepur eitt afbrigði því þau
breyta sér ört. Lyf sem hefði áhrif í
dag væri því að öUum líkindum
gagnslaust á morgun.
Læknamir Michael Rossman og
Richard Colonno hafa undanfarinn
áratug leitað þrotlaust að leiðum tíl
að ráða niðurlögum kvefsins sem er
algengasti sjúkdómurinn á jörðinni
þótt hann sé nánast hættulaus.
Fyrst gerðu þeir enn eina tilraun-
ina til að finna lyf sem drepur kvef-
veirumar. Fljótlega kom í ljós að
hefðbundnar aðferðir við að fram-
leiða mótefni eru gagnslausar. Þá
kom þeim til hugar að finna ráð til
að veija frumumar, sem kvefveir-
umar ráðast á í hálsi og nefi, betur
en náttúran sjálf gerir.
Þannig lítur kvefveiran ógurlega út. Þessi vigahnöttur virðist ódrepandi.
Heimssýning uppfinningamanna í Sviss:
Hjólað aftur á bak
Svissneskur uppfinningamaður heldur því fram að best sé að stiga reiðhjól aftur á bak.
ítalinn Alvaro Zuccoli ætlar aö
sanna fyrir heimsins bömum að það
er mun léttara að stíga reiðhjól aftur
á bak en áfram. „Við höfum hjólað
vitlaust frá upphafi," segir hann. „Ég
hef fundið út að það reynir mirrna á
fætuma, að snúa petulunum aftur á
bak.“
Zuccoli hefur breytt reiðhjóli sínu
í samræmi við kenningu sína. Una-
anfamar vikur hefur hjóliö verið á
árlegri sýningu uppfinningamanna
frá öllum heimshomum í Genf í
Sviss. Engir framleiðendur reiöhjóla
hafa lýst áhuga á hugmynd Zuccolis.
Á sýningunni em líka gagnlegir
hlutir. Ástralinn Ted du Moulin hef-
ur endurbætt garðsláttuvélina sína
þannig að hún býr nú tíl heykökur
úr Ijánni um leið og slegið er. Að
loknum slætti þarf aðeins að tína
saman kökumar. Vélina má einnig
nota til að gera kökur úr rusli.
Shin Sok-Kyun frá Suður-Kóreu
hefur búið til fyrsta segulbandið sem
gengur fyrir sólarorku og er þar að
auki ekki með upptökubandi. Shin
neitar að skýra út hvemig þetta er
hægt en fær ekki einkaleyfi á hug-
myndinni meðan hann vill engum
segja frá.
Svisslendingur nokkur sýnir síga-
rettukveikjara með stífum eldi.
Kveikjaranum má því beina niður
og til hliðar án þess að hætta sé á
slysum. Þá logar á honum í allt að
12 vindstigum.
Svíi að nafni Guðmar Ólafsson hef-
ur fundið upp tölur sem hægt er að
festa á fót á nokkrum sekúndum og
án nálar og tvinna. Tölurnar em
skrúfaöar á. Guðmar fékk fyrstu
verðlaun á sýningunni fyrir skrúfu-
töluna.
Á sýningunni er einnig kattakassi
sem þrífur sig sjálfur. Höfundur hans
reiknar með að geta selt 55 miiljón
kassa í Bandaríkjunum einum og
græða á því milljarða króna.
Alls em um 500 nýjungar til sýnis
í Genf. Nærri helmingur þeirra er
talinn hafa hagnýtt gildi. Þarna era
skór með loftræstingu og búnaður til
að verja hús fyrir skemmdum í jarð-
skjálftum.
Þótt flestar hugmyndanna gleymist
OjóOega þá halda uppfinningamenn-
imir afltaf í þá von að rata á snjall-
ræði sem enginn skflur hvers vegna
ekki var búið að finna upp fyrir
löngu.
Á sýningu uppfinningamanna fyrir
fimmtíu árum sýndi náungi nokkur
víraflækju sem flestir halda nú að
hafi verið til ffá örófi alda. Þetta var
fyrsta öryggisnælan. Nú veit enginn
hve margar nælur hafa verið fram-
leiddar.
Eftir langa leit fannst aðferð til að
koma í veg fyrir að mýs fengju kvef.
Þetta er gert með því að gefa þeim
sérstakt prótein sem ver fmmur fyr-
ir árásum veira. Þegar kom að því
að gera sömu tilraunir á mönnum
kom í Ijós að próteinið hafði engin
áhrif en læknamir segjast vongóðir
um að finna sambærflegt prótein sem
hefur áhrif á menn.
Með þessu móti standa vonir til að
hægt verði að koma í veg fyrir að
kvefveirur sýki framur í hálsi og
nefi manna. En ef þær sýkjast er
ekkert hægt að gera annað í málinu
en að bíða eftir bata.
Rannsóknir benda til að heili
kvanna sé virkari en heili karla.
Samanburður á heflum karla
og kvenna hefúr leitt í Ijós mun
sem taiinn er aíhjúpa mun á and-
legri starfsemi kynjanna. Rann-
sóknimar byggjast á nákvæmum
samanburði á heOum úr körlmn
og konum. Þær em enn skammt
á veg koranar en hafe samt gefiö
ýmsar athygflsverðar visbend-
ingar.
Læknar hafe lengi veitt þvt at-
hygO að konur virðast ná sér fyrr
og betur af heflaskaða en karlar.
Rannsóknirnar benda til að hefli
kvenna þoli betur áföU vegna
þess að hann er betur byggður.
HeOasérfrasðingarnir segja
einnig hugsanlegt aö munur á
heiiabyggingunm geti skýrt
hvers vegna lesbiinda er algeng-
ari meðal karla en kvenna og að
ýmsir málgaUar koma ofíar fyrir
hjá körlum en konum.
Enn hafe engar vísbendingar
komið fram um hvers vegna karl-
ar eiga auðveldara með að fást
við rúmfræðfleg viðfengsefni en
konur. Vísindamennimir halda
þvi þó fram að þessi munur stafi
af ólíkri byggingu heflans.
RannsótaOr á muninum á hefl-
um karla og kvenna hafa lítið
veriö stundaöar á undanfömum
árum og þessi grein verið útskúf-
uð úr mörgum háskólum. Kven-
réttindakonur segja að þessa
fræöigrein megi nota tíl aö mis-
muna kynjunum og tíl að réttlæta
misréttí sem á sér félagslegar
rætur en ekki líffræðflegar.
Þeir em líka tíl sem benda á að
heflar engra tveggja manna séu
eins og því hæpið að tala sérstak-
lega um kynjamun á heflum. Þá
er því líka haldið fram aö munur-
inn á heilabyggingu sé svo litiil
að uppeldi og umhverfi hafi
mUdu meiri þýðingu.
Þó er munur á heOum karla og
kvenna. Einna mesta eftirtekt
hefur vatóð að mun Qeiri taugar
tengja saman heUahvelin í kon-
um en körlum. Sérfræðingamir
segja að viö nánari rannsóknir
hijóti aö koma í ijós að þetta hef-
ur áhrif á aUa starfsemi heflans,
líklega þannig að heUi kvenna sé
virkari þótt hann sé minni en í
körlum.