Dagblaðið Vísir - DV - 06.01.1994, Blaðsíða 14

14
FIMMTUDAGUR 6. JANUAR 1994
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÚRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGOLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- 'og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð I lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblað 180 kr. m/vsk.
Grýla verndar hermang
Samkomulag Bandaríkjanna og íslands um framvindu
vamarmála felur í sér málamiðlun, sem vemdar í tvö
ár mestan hluta af atvinnu Suðumesjamanna af Kefla-
víkurvelli og sparar ríkinu í tvö ár að horfast í augu við
rekstrarkostnað borgaralegrar flugumferðar um völlinn.
í rauninni felur samkomulagið í sér, að bandaríska
vamarliðið hefur lent í því hlutverki að vemda atvinnu
Suðumesjamanna um skeið og spara um leið íslenzka
ríkinu verulegan hluta af milljarðakostnaði við fábrotið
miMandaflug, sem vaknar til lífsins tvisvar á sólarhring.
í aðdraganda samkomulagsins um vamarmál kom í
ljós, að margir þeir, sem um það fjölluðu af bandarískri
hálfu, töldu standa mega við loftvamarskuldbindingar
við ísland með omistuflugvélum, sem væm staðsettar
utan íslands, til dæmis í Norfolk í Bandaríkjunum.
Bandaríkjamenn em að reyna að skera niður útgjöld
til hermála um 40% og fækka um þriðjung í mannahaldi
hersins. Þótt þeim hafi ekki tekizt að þessu sinni að láta
þessa stefnu koma niður á kostnaði vegna íslands, munu
þeir vafalítið taka upp þráðinn að nýju eftir tvö ár.
íslenzk stjómvöld hafa fengið tvö ár til viðbótar til að
sinna vanræktum skyldum sínum við atvinnulíf á Suður-
nesjum og við miMandaflug þjóðarinnar. Eins og fyrri
daginn verður þetta svigrúm ekki notað, svo að við mun-
um aftur mæta svipuðum vanda eftir tvegga ára grið.
Álvinnsla á Keihsnesi er hvorki í augsýn né er hún
mjög atvinnuskapandi grein. Því eiga stjómvöld þess ein-
an kost að hætta að leggja steina í götu notkunar Kefla-
víkurvallar í alþjóðlegu vöruflugi og byrja að undirbúa
lagalegar aðstæður fyrir virka fríhöfn á Rosmhvalanesi.
Meðan kalda stríðið var og hét, átti svokölluð aronska
hljómgrunn hér á landi. Sú stefna tók mið af, að þá lögðu
íslendingar sig í kjamorkuhættu og aðra hættu við að
lána land undir sameiginlega hagsmuni Vesturlanda, og
í staðinn ættu þau að kosta hluta af almannavömum.
Það er móðgun við aronskuna að kenna hermangs-
stefnu stjómvalda við hana. Aronskan var rökrétt af-
sprengi síns tíma og byggðist á hliðstæðri stefnu norskra
stjómvalda á þeim sama tíma. Nú em aðrar aðstæður
og hemaðarleg ógn steðjar ekki lengur að íslandi.
Jafnvel þótt ófriðlegt sé enn í heiminum og meira að
segja í hlutum Evrópu, hefur átaka- og hættusvæðið
færst frá heimshluta íslands suður til Miðjarðarhafs,
Balkanskaga og Kákasusfjalla. ísland er ekki lengur
brennidepli, heldur herfræðilega á afskekktum slóðum.
í þessum mikla hermangsvanda kom hinn málglaði
Zhírínovski til bjargar málstað íslenzkra stjómvalda.
Hann gerðist sú Grýla, sem dugði til að draga vígtennum-
ar úr þeim aðilum á Vesturlöndum, sem mest vildu draga
úr kostnaði við hemaðarlegan viðbúnað þeirra.
Zhírínovski gerðist málsvari vonsvikinna Rússa og gaf
geðveikislegar yfirlýsingar út og suður um endurreisn
sovézka nýlenduveldisins og kjamorkuárásir á vanþókn-
anleg ríki, þar á meðal um sérstaka refsingu til handa
íslandi. Eftir kosningasigurinn varð hann enn hressari.
Vonandi kemur í ljós, að mgludallur þessi reynist
sápukúla í rússneskri pólitík. Ef hann reynist hins vegar
varanlegur, þurfa Vesturlönd að endurskoða sparnaðar-
hugmyndir sínar í vamarmálum. Þá kann vamarliðið á
Keflavíkurflugvelh að fá sitt fyrra vamarhlutverk.
Á meðan hefur bandaríska vamarhðið tekið að sér
að vemda atvinnu á Suðumesjum og að spara íslenzka
ríkinu kostnað við borgaralegt miMandaflug.
Jónas Kristjánsson
Nú er í byggingu tæplega hálf milljón fermetra íbúöarhúsnæöis auk atvinnuhúsnæðis.
1
n
fs'S 'i *'\ '
Stytta verður
byggingartíma
Mikilvægasta aðgerðin til að
lækka byggingarkostnað er að
stytta byggingartíma í allt aö sex
mánuði. Þá sparast fjármagns-
kostnaöur, fvrirtæki geta mætt
óskum og kröfum kaupenda, rekst-
urinn verður sveigjanlegri og eign-
ir seljast fyrr. Losa má yfir 15 millj-
arða sem nú eru bundnir í hálf-
byggðum húsum og spara á annan
milljarð í vexti árlega.
6 mánuðir í stað 30
Nú líða til jafnaöar 30 mánuðir
frá því að teikning er samþykkt þar
til byggingu íbúðarhúss er lokið og
byggingartími atvinnuhúsnæðis er
ekki síður langur. Byggingarfyrir-
tæki þurfa lán til að fjármagna og
ljúka framkvæmdum. Á bygging-
artíma fellur þess vegna mikill
vaxtakostnaður á húsbyggjendur.
Menn hafa leitt aö því líkum að
kostnaðurinn nemi allt að 12% af
samanlögðum byggingarkostnaði.
Með því að stytta byggingartímann
má lækka vaxtakostnaðinn. Með
nýjum aðferðum og bættu verk-
skipulagi geta fyrirtæki byggt á
skemmri tíma.
Fyrir síðari heimsstyrjöld tók oft
innan við 10 mánuði að byggja
íbúðarhús. í grannlöndum okkar
er algengt að íbúðir séu byggðar á
.4 mánuðum, 6 mánuðir þykir langt.
Hér á landi hefur byggingafyrir-
tæki tekist að ná byggingartíma
sínum niður í 5 mánuði. Miðað við
að bygging húss taki 6 mánuði
sparast vextir að fiárhæð allt að
10% af byggingarkostnaði.
Langur byggingartími hefur þó
víðtækari áhrif en að hlaða upp
vaxtakostnaði. Á meöan hann
skiptir árum eiga byggingafyrir-
tækin erfitt með að mæta óskum
og kröfum kaupenda. Frá því að
þau ákveða hvaða eignir verði
smíðaðar hða almennt tvö eöa þrjú
ár þar til þær koma til sölu. Efna-
hagsástand og hagur kaupenda
KjáUariim
Stefán Ingólfsson
verkfræðingur
vexti, fasteignagjöld og skatta, um-
sjón með eignunum og ýmislegt
annað. Fyrirtæki sem þarf aö bíða
í ár eftir aö kaupandi finnist að
fasteign verður fyrir kostnaði sem
ekki er lægri en 10% af byggingar-
kostnaði.
Vextir á byggingartíma og
„geymslukostnaður“ er þá saman-
lagt meira en 22% kostnaðarverðs.
Eignir fyrirtækja í nánum tengsl-
um við fasteignamarkaöinn seljast
fljótar og á hagstæðara verði en
eignir samkeppnisaðila. Ekki er-
ósennilegt að spara megi 2%-4%
með því að stytta sölutímann frá
því sem nú gerist. Frá þjóðhagslegu
sjónarmiöi er mikilvægt að stytta
byggingartímann.
Nú er í byggingu tæplega hálf
milljón fermetra íbúðarhúsnæðis
Byggingarfyrirtækiþurfalántilað ,
Qármagna og ljúka framkvæmdum. A
byggingartíma fellur þess vegna mikill
vaxtakostnaður á húsbyggjendur.
breytist á svo löngum tíma. Þess
vegna eru nú boðnar til sölu íbúðir
sem lítm markaður er fyrir. Þegar
byggingartími er fáir mánuðir vita
byggingafyrirtækin hvaða gerðir
eigna eru vænleg söluvara og ein-
beita sér að byggingu þeirra.
25 milljarðar I
hálfbyggðum húsum
Stytting byggingartíma auöveld-
ar fyrirtækjum að mæta breyttum
efnahagstæðum. Þau geta fyrr
dregiö saman seghn og eru fljótari
að bregðast við aukinni eftirspum.
Margvíslegur kostnaður verður
þegar ekki tekst að selja fasteignir
á skaplegum tíma. Greiða þarf
auk atvinnuhúsnæðis. Færa má að
því rök að í hálfbyggðum og full-
byggðum óseldum fasteignum séu
bundir allt að 25 mihjarðar króna.
Með því að stytta byggingartíma
úr liðlega tveimur árum í sex mán-
uði má lækka þessa fiárhæð um
meira en 15 mihjarða. í dag má
ætla að vaxtakostnaður vegna
þessa fiármagns sé yfir tveir mihj-
arðar á ári. Með styttingu bygging-
artíma mun þessi kostnaður lækka
um meira en einn mUljarð. Stytting
byggingartíma mun þess vegna
auk þess sem áður er talið hafa
áhrif á fiármagnsmarkað og vaxta-
myndun. Stefán Ingólfsson
Skoðanir aimarra
Áramót í skugga atvinnuleysis
„Nýtt ár hefst í skugga vaxandi atvinnuleysis og
átaka á vinnumarkaði... Dragist sjómannaverkfall-
ið á langinn munu afleiðingarnar skeUa á með fuUum
þunga þegar Uður á janúarmánuð. Nú þegar hefur
atvinnulíf í heilum byggðarlögum lamast... Ástand-
ið sem verkfaUiö skapar er það alvarlegt að einskis
má láta ófreistað til að bera klæði á vopnin. Fisk-
vinnsla og útgerðarfyrirtæki mega síst við rekstrar-
stöðvun sem gæti riðið mörgum þeirra að fuUu.“
Úr forystugrein Tímans 4. janúar
Ólíklegur vaxtaávinningur
„Stórir aðUar á markaðnum, t.a.m. lífeyrissjóðir,
kunna að leita á erlenda markaði þegar frelsi til fiár-
magnsflutninga verður veitt um áramótin... Hins
vegar er ólíklegt að ávinningur þeirra verði að jafn-
aði meiri í skuldabréfakaupum erlendis en innan-
lands því þrátt fyrir að vextir ríkistryggðra pappíra
hafi lækkað hér á landi eru þeir eftir sem áður með
þeim hæstu sem tíðkast innan landa OECD.“
Ólafur K. Ólafs viðskiptafr. í Vísbendingu 30. des.
Beygðu sig ekki
„Árið 1994 er áriö sem EES samningurinn gengur
í gUdi og slítur mörg gömul haftabönd milh Islands
og umheimsins. Árið 1994 er einnig árið sem GATT-
samningurinn tekur gUdi... Meginmarkmið þessara
tveggja fríverslunar- og viðskiptasamninga er að
auka fijálsræði, fiarlægja höft og verndarstefnu og
gera milliríkjaverslun hagkvæmnari og frjálsari.
Þessar jákvæðu breytingar bíða þjóðarinnar fyrst
og fremst vegna þess að núverandi stjómarflokkar,
Sjálfstæðisflokkurinn og Alþýðuflokkurinn, hafa
ekki beygt sig fyrir afturhaldsröddum stjómarand-
stöðunnar sem fundið hafa EES og GATT aUt til for-
áttU.“ ÚrforystugreinAlþ.bl.4.jan.