Þjóðviljinn - 01.11.1936, Blaðsíða 2

Sunmuidaginn 1. nóv. 1936
ÞJÖÐVILJINN
.Er §jálf$tædið í hættii ?
Hvað par! til að tryggja pað og varðveita?
Gunnl. Bltindalli opnaði 30. okt.
sýningu á 40 málverkum, flestum frá
Islandi, í Arnbachs Kunsthandel 1
Kaupmannahöfn. Meðal þeirra er við-
staddir voru, er sýningin var opnuö,
voru Stauning forsætisráðh., sendi-
herrafrú Björnsson, Jón Sveinbjörns-
son, konungsritari, Hansen stjórnar-
ráðsritari, Tryggvi Sveinbjörnsson
sendiráðsritari, Jón Krabbe, fulltrúi
1 íslandsmálum, Helgi Jacobsen for-
stjóri frá Carlsberg-söfnunum, Odd-
ur Rafnar og fjöldi annara þektra
íslendinga og Dana. (F.tJ.)
Uinhverfis jiirðina ú 18 dtiguui.
Þrlr amerlskir blaðamenn lögðu 30.
sept. upp I ferðalag urahverfis hnött-
inn, frá New íork. Feröin var hafin
með loftskipinu »Hindenburg«, not-
uðu þeir aðeins almenn nútíma farar-
tæki I ferðalaginu. Fyrsti blaðamað-
urinn kom til New York 19. f. m.,
og hafði hann þá lokið ferð sinni un-
hverfis hnött'inn á 18 dögum 11 klst.
og 13 mín. Þegar franska skáldið
Jules Verne setti fram hugmynd sína
um ferðalag umhverfis hnöttinn á 80
dögum taldi allur heimurinn það hina
mestu firru.
★ í blaðl sænskra jafnaðarmanua
Sosial-demokraten birtist 19. október
ávarp um stuðning til spönsku alþýð-
unnar. Ávarp þetta er meðal annara
undirritað af Georg Brunding, Nils
Flyg og Sven Linderot. Menn þessir
eru eins og kunnugt er fulltrúar
hinna þriggja sósíaiistísku flokka.
sem nú eru starfandi í Svíþjóð. —
Alþýðuflokksforingjunum hér heima
hefði því verið óhætt að taka opin-
berri samvinnu við K. F. I. um Spán-
arsöfnuninni hvað það snertir, að Per
Albin hefði ekki þótt þeir fara neitt
út af »línunni« við það.
if Aðsókn æskulýðsins að skóluni
Rauða hersins er feikna mikil. i
sumar voru 9 umsækjendur að meðal-
tali um hvert sæti. Flestir umsækj-
endur hafa lokið námi I 9—10 bekkja
hafa lokið námi í 9—10 bekkja skói-
skólum.
Niðurlag.
III.
Islenzka þjóðin er nú óðum að
átta sig; á þedrri hættu, sem
siálfstæði hennar og lýðraaði
s'afar af yfirdrotnun og-
valdaafetöðu Kvel dúlfsklíkunn-
ar. Ekki síst meðal smáútvegs-
manna urn l,and; alt magnast
reiðin yfir ófrelsmu. og okrinu.,
sem foringjar þess flokks búa-
þeim, er þeir lengst höfðu. treyst
á. —
Kveldúlfsklíkunni er Ijóst, að
völdum hennar er hætta búin,
e: verklýðshreyfingin og vax-
andi samtök miljistéttainna fá að
fara sínu fram og ef róttæk
blöð fá áfraro að segja sann-
leikann um ástandjð. Verklýðs-
hreyfingin, lýðrœðið og sjálf-
sfœðið — er orðið að hœttu fyr-
ir KveldúlfiIdíkuna — ái sama
h ítt og verzlunarfrehið var orð-
ið 1982. Kveldúlfsklíkan sér nú,
að hún verður að þurka þessa
þrenningu, burtu. e.ða hefta hana,
— eins og ölafur Thórs þurkaði
út verslunarfrelsið með saltí'isk-
irm 6, des. 1932.
Og Kveldúlfsklíkan býr sig
undir að gera þeita. Hún und.ir-
býr að fara að dæmi spönsku
fasistanna, ef henni ekki tekst
að sigra í kosningum. Hún hef-
ur nú þegar náð sambandi við
það riki, sem alstaðar situr á
svikráðum við verklýðshreyfing-
una, lýðrœði og sjálfstœði hvaða
' lamds, sem er, — við Þýskaland
Hitlers.
Jóhann Jósefsson og Knútur
Arngrímsson hafa báðir haldið
uppi samböndum í Þýskal,andi
fyrir íhaldsbrodd;ana, til að und-
. ii búa þáttöku og stuðning
ÞýskaJands í sambandi við
' valdatöku íhaldsins hér.
1 Við höfum séð hvernig
spanskir hershöfðingjar, sem
voru eiðsvarnir spanska lýðveld-
inu, hafa eftir eins árs undir-
búning í samráði við þýska her-
foringjaráðið hafið uppreisn
gegn lýdræði og sjólfstœði Spán-
ar. — Og við sjáum Morgunblað-
ið daglega hæla þessu fram-
ferði!
Það væri heimska og glæpur
í senn, að ganga ekki út frá því
sem hugsanlegu þá og þegar, að
íhaldið íslenska beiti sömu £ð-
ferðum, ef því ekki finst von
um að ná meirihl;uta þjóðarinnar
á sitt band; með lýðskrumi einu
saman.
Sjálí'stæði Islands er því ekki
aðeins í hættu statt hvað snertir
skuldir við breska banka og jT-
irdrotnun auðhringa. Beinlínis
pólitísk ítök harðvítugasta, stór-
veld:'sins í Evrópu — hins naz-
istiska, Þýskalands — fara hér
einnig sívaxandi vegna land-
ráðastarfsemi leiðitoga »Sjálf-
stæðisflokksins«.
IV.
Það er því mál til komið, að
þær viinnandi stéttir, sem áunn-
ið hafa, Islendingujn sjálfstæoið
og lýðræðið á tímum síðustu
kynslpðar, heíj ist nú handa til
aö vemda arf feðra sinna.
Verkaroennirnir, sem skapað
hafa sína. verklýðshreyfingu á
grundvelli lýðræðisins, vita að
sjálfstæðið og lýðræðið eru lyí‘ti-
stengur fyrir stétt þeirra tii að
ná réttlæti í þjóðfélaginu.
Bændur Islands skópu sam-
vinnuhreyfingu sína samtímis
sjálfstæðisbaráttunni, sem ann-
að vopnið til gegn erlenda auð-
valdinu, — og þeir mu,nu vilja
vernda hvorttvegg'ja frá fas-
isma og erlendri áþján.
Smáútvegsmennirnir og aðrir
fiskimeinn landsins eiga enn við
hina verstu kúgun að búa frá
einokunarhringunum. Samskon-
ar þungar búsifjar gerir heild-
salaklíkan smákauproönnuro
landsins.
Það eru þessar stéttir,
sem nú verða að taka höndum
saman gegn sameiginlegum ó-
vini — hringavaldi einokunar-
auðvaldsins, — gegn sameigin-
legri hættu — fasisma og er-
lendri yfirdrotfnun, — og til að
bjarga sameiginl,egum verðmæt-
um, lýðræði og sjálfstæði hinnai
vinnandi íslensku, þjóðar,
Bandalag þessara stétta u,m
að láta til skarar skríða gegn
valdaklíku, Kveldúlfs, yrði um
leið sú lyftistöng, sem gerði lýð-
ræði og sjálfstæði landsins að
grundvelli efnalegrar velmegun-
ar þessara stétta, — en ekki að
því fangelsi og eymdadal, sem
erlent og innlent hringavald
ætlar sér að gera það að með
sigri fasismans.
SUK. SUK.
Ráðstefna Sambands ungra kommúnista
verður sett í K. R.-húsinu (uppi) í dag
(sunnudag) kl. 2 e. h.
Sambandsstjórnin.
Tek aftup á móti sjúklingum
á venjuiegum tima.
Jónas Syemssoii,
læknir.
Dtifur í Andakíl
Smásaga eftir Amalie Pettersen f. Schwanenfliigel
um okkur allar í nefndina, sem fyrst tók til íhugun-
ar, hvort skjalið skyldi ritað á siimplaðan pappír.
Tullik, dóttir bankastjór ans hafði einhverja hug-
mynd um, að. e'tthvað væri til, sem héti slikt — en
hún vissi bara ekki hvað það var.
En við hinar héldum því fram, að hættan væri
bara meiri, ef við skrifuðum eitthvað ósæmilegt á
stimplaöan pappír. Það ga,t verið tukthússök.
Við samþyktum því að hafa venjulegar., en sjald-
gæfan pappír, og fórum að leita að honum, ©n lét-
um fyrst um sinn vera. eyðu fyrir innihaldinu,
Á nasta fun.di — opinberlega ætlaður til að fara
yfir punisku og schmal,kalt.isku stríðin í veraldar-
sögunni, sem er alveg bráðinauðsynlegt fyrir tilvon-
andi húsmæður að kunna vel — voru lagöar fram
margar tegundir af‘ pappír: þykkur skjalapappír, sem
Tinka bæjarfógeta hafði hnuplað af borð.i íöður síns
og a.llar tegundir af ilmandi Changehotpappír amt-
mannsfrúarinnar.
En minn, pappír varð hlutskanpastur. Ég hafði
fundið hann í búð Salvesenssystranna, sem verzluðu
með ávexti, líkléreft og pappír. Hann var prýddur
ódáinsfagurri rósagrein með rauðum og gulum rós-
um og grænum blöðum, sem voru gylt í sniðum. Og
á þessari unaðsfögru grein sátu sjö d,úfur — ein-
mitt sjö. Var það ekki vísbending frá fingri forsjón-
arinnar?
Vísbending um að við skyldum ekki vera of hátíð-
legar heldur kvaka eins og gælnar dúfur?
Og hvort sem það nú var rósagreinin, sem rgerði
okkur skáldlega sinnaðar eða samvistirnar við »hopsa-
blýa.ntinn«, þá var það saroþykt, að skrifa bænarskjal-
ið í bundnu málj.
Við ortum svo að herbergið hálffyltist af pappírs-
miðum með hendingum., Og árangurinn var sem hér
segir:
Við leitum á ráðuneytisins náð,
sem um sér kirkj.u
og annast skóla,
og flýjum til þess til að fala ráð.
I dýpstu Iptning við .djrfumst þess hér,
að drepa á það sem til baga er.
Fyrir dyrum stendur hið þunga þóf:
Við þurfum að taka gagnfræðapróf.
Þolanlegar í þýzku og reikning
við þykjumst- og ensku- en slæmar í teikning.
Við tilkynnum hérmeð í trúnaði öllum,
að á teikningunni við allar föllum.
ó! mildi og náð því oss veslingum veitið
og verkefni léttu í teikningu heitið.
Oss fanst, að bæði rím og bragarháttur væri svo
óaðfinnanlegt. að öllum verði sómi að því að hafa ort
þetta, — þar á meðal, Henrik Ibsen. Síðan klóruðum
við nöfn okkar neðanuindir og hinn samedginlega titil:
»Tilvonand.i kvenkandidatar Ki’ákseyjar«.
Aldrei gleymi ég eftirvæntinguinni, sem fylgdi eftir
að bréfið var sent Ef ráöuneytið svaraði nú, eða
ef bréfið kæmist í annara hendur. 0! hamingjan, óí
Og það kom svar. I stóru, embættisumslagi með.
nvinni utanáskrift. Og gæfain elti okkur. Ég tók sjálf
á móti póstinum.
Fellibylur mundi tæpast hafa náð mér á leiðinni
upp stigann, svo geyst fór ég, ég þrýsti umslaginu
að hjarta mér, sem alveg ætlaði að springa.
Ég þorði ekki að opna umslagið fyr en við vorum
allar samankomnar.
Stóreflis örk kom í ljós, sem stimplum og snirkl-
um, og með stóru letri var skrifað í hendingum:
Kvakandi dúfur það dugir ei,
að daðra við ráðuneytið — nei.
I embættisnafni vér yður segjum
að eigi vér lútum. sjo Krákseyjarmeyjum.
Og bænum og rósum að reka tekst eigi
réttlæti vort burt frá skyldunnar vegi.
Verið því góðurnar viðbúnar — sjáið
þið voðalegt efni í teikningu fáið.
Fyrst sátum við höggdofa. Svo kom hláturinn. Við
veltumst um, því við sáum að bænarskjalið hafði
komið. hinurn almáttugu í gott skap. Dómari, sem
.hlær, dæmir vægt.
Og með nýrri von horfðum við fram í tímann, til ,