Þjóðviljinn - 01.12.1936, Blaðsíða 3

ÞJOÐVILJINN
Þriðjudagurinn 1. des. 1936.
„Sturlnngap44 fyp og nú.
Hvað getum við lært af frelsismissi íslands 1262?
MOTTO:
»Að Sturlungar um stýrið grípi enn
var staðfest þar, — en betur skilst það senn.«
(Jóhannes úr Kötlum, »Frelsi.«
Stiurlujngaölidi, sturlungaöld
klingir svo oft í eyrum okkar
— og við þetta orð hefir íslensk
þjóð bundið svo margar sárar
minningar. Sturlungaö],d
endalok íslensks þjóðfrelsis —
upiphaf þungra, örlaga við alda-
langa er],einda kúg;un og áþján.
Og hver voru svo tildrög og
rök þessara atburða^ hverjir
voru það, hvaða stétt var það,
sem sveik þá og seldi freisi
þjóðarinnar!
Á 12. öldjnni verða ýmsar þær
breytingar í íslensku þjóðlífi,
sem skapa grundvöl] þeirra, at-
burða ,sem kendir eru við
»Sturlunga«.
Islenskur landbúlnaður virðist
þá hafa tæmt útþenslugetu sína
með þeirri tækni, sem hann
hafði yfir að ráða —nýbygð og
nýrækt staðna.Það skapast l.and-
þrengsl og barátta, u,m yfirráð
jarðanna. Eiglnamunur dýpkar.
Höfðingja- og stórbændastéttin,
sem á friðaröldinni hafði veriö
til.tölulega umsvifalítil, er nú
gripin nýrri landgræðgi og legg-
ur fjármuni sína í jarða- og bú-
fjárkaup. Undir höfðingjavald-
ið rer.na svo enn nýjar stoðir.
Það er íslenska kirkjan, sem
frá upphafi var stórbænda og
liöfðingjaeign. I lok 11. aldar
var tíiundin lögleidd1 með
þeim ákvæðum, að helmingur
hennar skyldi renna til, kirkju-
bóndans. Þetta verður óhemju
tekjulind, enda sjáum við
hvernig barátta geisar u,m
eignahald á kirkjum og hvernr
ig einstakar höfðingja-ættir
ráða yfir fjölda kirkna.
Það er þessi þróuu, sem því
veldur, að kjör þorra bænda
versna, sjálfseignabænduni
fækkar, Ijeigulioum fjölgar,
þannig að í lok 13. aldar eru,
þeir taldir meira en helmingur
allra íslenskra bænda. Hinsveg-
ar rís upp vol,dug höfðingja-
stétt ,.sem í krafti stórbúa.
sinria, landleigu, kirkjutekna og
hækkandi goðagjalda, getur
haft um sig stöðugt málalið til
varna og árása — það er byrj-
un að lémsaðlj. — GoSorðin safn-
ast svo á færri hendur — og
hin pólitíska barátta höfðingj-
anna um völdin hefst. Það er
blóðugur leikur, þar sem lífi
bændanna er tortímt og bú
þeirra eydd. AU,ar siðgæðishug-
sjónir hetjualdarinnar hafa
druknað í. auðhyggju, siðar
blöndun og valdagræðgi. Dreng-
skapurinn ]>okar fyrir pólitísk-
um níðingsverkum. Ættræknin,
]>etta siðgæðishugtak gamla
ættaþjóðfélagsins, sem er ennþá
lifði á söguöldinni, er nú blikn-
að. Ættin er nú orðin blábert
póljtískt tæki til auðs og valda.
Og innbyrðis valdabarátta. ís-
lensku höfðingjanna geisar á-
fram — þeir leita aðstoðar er-
lends þjóðhöfðingja. — Hann
krefst þess, að þeir komi land-
inu undir hann — og að lokum
selur svo einn þeirra, Gissur
Þorvalds on frelsi þjcðarinnar í
hendur erlendum konungi —
fyrir einn vesælan jarlstitil.
Islensk bændaalþýða gat ekki
reist rönd við þessum atburð-
um. Hún var dreifð og samtaka-
l,aus án sameiginlegrar stétta-
vitundar, án skilnings á þeirri
hættu, er yfir vofði. — Og land-
ráðum höfðiingjanna varleynttil
síðustu stundar. Þau urðu fyrst
opinber, þegar alt var komið í
kring. Alþýða landsins stóð hér
frammi fyrir fuljgerðum stað-
reyndum. Og það eru þessar
staðreyndir, sem hafa um- lang- 1
ar aldir þjakað hana og þjáð og
kyrkt vöxt íslenskrar þjóðar —
þannig er í stuttu máli sagan
um föðrurlandssvik íslensku yf-
irstéttarinnar á 13. öldinni.
'k
-----Og svo hrópar »Morg-
u.nbl,aðið«: »ný Sturlungaöld« í
hvert skifti, sem verkamenn
hefja baráttu fyrir bættum
kjörum. »Sturlungacld« hrópar
Jónas frá Hriflu, þegar verka-
lýður Vestmannaeyja hindrar
með samtökum, að fiskurinn sé
fluttur burt óverkaður og þann-
ig eyðilögð vinnuvon hans yfir
su.marið. Nei, mín,ir háu herrar,
sögulegar samiíkingar eru altaf
valtar —- skilyrðisbundnar, en
samllkingar ykkar eru meira,
þær eru tilhæfulausar.
— Það þekkjast engin sögu-
leg- dæmi þess, að undirstétt
hafi selt og svikið ættland sitt.
— Ein að yfirstéttin hafi gert
það, um það eru tugir dæma. —
Eða hvernig var það í frönsku
byltingunni, rússnesku bylting-
unni, á Spáni í dag, í frelsis-
baráttu Indlands og Kína o. fl.
o. fL?
Nei, herrar mínir, íslenska al-
þýðan miun ekki svíkja sitt ætt-
land — hún er ekki arftaki
höfðingja Sturlungatímabilsins
— það eru aðrir. Það er hún,
sem hefir varðveitt íslenskt
þjóðerni gegn um aldii'nar — í
gegn um Ȓs og hungur, eld og
kulda, áþján, nauðir, svarta.
dauða«, og það var hún, sem
var kjarni þess liðs, sem vann
aftur hið mista frelsi.
Nei, Morgunblaðsmenn, ef
leita á sögulegra .hliðstæðna á
þessu sviði, er vissara að leita í
röðum yfirstéttarinnar. Eða.
hvernig’ er það með mennina,
sem greiddu Gismondi 330 þús.
i rnútur og spönskum bröskui-
um li miljón kr.? Hverjir stóðu.
á bak við þýska landráðasamn-
inginn og láta nú málgagn sitt
lepja. upip »,hugsjónir« Hitlers?
Eru þeir ekkert skyldir Gissuri
Framhald á síðustu síðu.
TILKYMIIVG
FRÁ
K. EINARSSON & BJÖRNSSOIV
BANKASTRÆTI 12
t>ar sem flestar jólavörurnar eru
komnar og birgðirnar með minsta
móti, viljum við vinsamlegast
benda heiðruðum viðskiptavinum
á að kaupa jólagjafirnar sem fyrst
að hægt er, pvíúrvaliðermestnána
Jóla- og nýjárskveðjur
til útlanda
Nú er tíminn kominn til að senda jóla- og nýj-
árskveðjur til vina og ættingja erlendis.
Auk þess sem vér höfum sérstaklega fallegt úr-
val af jóla- og nýjárskortum með íslenskum
ljósmyndum (tvöföld kort), viljum vér vekja
athygli á eftirfarandi hlutum, sem erti tilvaldir
að senda til útlanda:
Möppur með úrvals ljósmyndum frá Islandi.
Stækkaðar myndir af Gullfossi og Geysi.
Pappírshnífar, skornir úr íslensku birki
(margar gerðir)
Fallegir frímerkjapakkar (með íslenskum
frímerkjum eingöngu).
Alla pessa hluti er auðvelt aðsenda í bréfi
Ritfangaverslunin
INGÓLFSHVOLI—SíMI 4«
»Raudii* pennar« 1936
er bók, sem allir frjálslyndir menn kaupa
með ánægju. Skrifið yður í dag á listann í
Heimskr in gln
Langaveg 38.
Simi 2184