Þjóðviljinn - 25.06.1937, Side 2

Föstudagurinn 25. júní 1937
ÞJOÐVILJINN
Söngskemtun
Sig. Björling og „Fóstbræðra“
Kensla og kenslukvikmyndir
Sýning dr. Dantert í Ansturbæjarskólanum
SIGURD BJÖRLING
Sigx’jrd Björling og Fóstbræð-
ur undir stjórn Jón,s Halldórs-
sonar héldu samsöng í Gamla
Bíó í gærkvöldi fyrir fujlu húsí.
Karlakórinn söng fyrst; Bond-
bröllop eftir Södermann. Þessi
ljóðaflokkur er ljémandi falleg-
ur og sérstaklega sænskur, en
þrátt fyrir góðan söng með köfl-
Fyrir 45 árum.
Erlent:
1 Rússlandi er nú bu,ngu(rs-
neyðin talin á, enda, og fremur
gott útlit með uppskeru,; róstur
hafa. orðið af hálfu verkamanna
í Póllandi, og varð að kveðja
herlið til að bæla þær niðujr.
»ÞjóðvUjinn mgi« 2h. júní 1892.
um, var kórinn nokkur vonbrigði
frá hinum glæsilega samsöng
síðast.
Síðan söng Siguird Björling
þrjú lög með undirleik ungfrú
önnuj Péturss og eitt aukalag'. I
Prolog úr Bajazzo naut hann sín
best.. Röddin er mikil og hrarst-
leg barytonrödd getur verið gróf
en ávalt. glæsileg.
Að lokum söng kórinn þrjú lög
með Björling. 1 Landkjenning
eftir Grieg var kórinn enn betri
en á fyrri samsöngnum og söngv-
ara og söngstjóra óspart. klapp-
að lof í lófa.
Að síðusti’i kvaddi söngvar-
inn með því að syngja, Du gamla
dq fria, með aðstoð kórsins og
nndirleik ungfrú Önnui Péturss.
Blómin .hlóðust að söngvaranum,
enda átti hann það vel skilið.
Þann 23. þ. m. kl. 9—10 f. h.
sýndi dr. Dautert og félagi hans
G. Sthiefel kenslukvikmyndir og
sýningarvélar í kvikmyndasal
AU'st'U'.rbæjarskólans. Voru. þar
saman komnir kennarar víðsveg-
ar að af landinu,.
Dr. Dautert er einn af þeím,
sem vann að stofnun miðstöðvar
fyrir kenslukvikmyndir til af-
nota í skólurn. —< hærri sem lægri
—- um alt Þýskaland (die Reichs-
stelle fiir den Unterrichtsfilm).
Nú er dr. Dau.tert og félagi hans
á veguim áði’,r greindrar kenslu,-
kvikmiynda-miðst.öðvar að taka
kvikmyndir af landslagi, at-
vinnuháttum. o. fl. hér á landi.
1 sambandi við sýningarnar
tók dr. Dautert fram eftirfar-
andi:
1. Kenslukvikmyndir eru, nú
aðeins teknar á svokallaða mjó-
filmu, (18 mm..).
2. Mjófilman er ekki eldfim.
Þess vegna getur hver handlag-
ínn kennari sýnt hana, án þess
að til þess þurfi sérstaka sýning-
arklefa.
3. Mjófilman er ódýr.
4. Nú eru svo að segja allar
kensliTfilmqr í Þýskalandi þögl-
ar. Ætlast er til þess, að kenn-
arinn skýri það,, sem. þurfa þyk-
ir. Verður kenslan um leið per-
sónujegri.
5. Flestar kenslufilmu.r fyrir
barnaskóla eru ekki lengri en
það, að sýningin tekur ca. 15
Framhald á 3. siðu.
H. Flóðalda fasismans brotnar á Spánska lýðveldinu.
Síðan nnslstar koiiiust til valda
hefir réttlætishugmyndin tekið a.lt-
verulegum breytingum í »Þriðja rik-
inu« frá því sem er í Bandaríkjum
Norður-Ameríku, Bretlandi, Frakk-
landi og frá þvi sem var í Pýskalandi
fyrir va.ldatöku nasista. Síðustu þrjú
árin hafa lögfræðingar Hitlers end-
urskoðað hin skrifuðu lög Þýskalands
í þvi skyni að' samræma þau nasist-
iskri málameðferð.
I siðustu viku birti dómsmála.ráð-
herrann Dr. Giirtner útdrátt úr nýrri
hegningariöggjöf nasista,. Löggjöfin
var ekki birt í heild. Mest áberandi
einkenni hinnar nýju löggjafar eru á-
kvæðin um hinn »æðsta rétt« ríkis,
flokks, stjórnar og »foringja«. Rétti
einstaklingsins er aftur á móti skip-
að á óæðri bekk. Þrjú þýðingarmikil
höfuðatriði eru í löggjöfinni:
I. Dómarar verða að taka, tiilit til
»hinna óskrifuðu laga« og dæma ekki
aðeins í samræmi við lögbókina, held-
ur verða þeir einnig að hafa hina,
»heilbrigðu réttlætiskend þýsku þjóð-
arinnar« í huga. Þannig verða þaö
dutlungar nasistaleiðtoganna, en eklci
lögin, sem dæmt verður eftir.
II. Dæmt verður í sektir eftir
tekjum hinna seku, en sektin ekki
miðuð við ákveðið lágma.rk og há-
mark, svo sem nú er.
III. Miðaildahugsunarháttur um
persónulegan og félagslegan heiður
er aftur innleiddur. Ströng hegning
verður lögð við gagnrýni, söguburði
og meiðyrðum hvenar (egundar sem
er. Einvígi til þess að útkljá mál,
sem snerta heiður manna, eru leyfð
aftur. (tip New York Tiiues).
Tildrogiii til §tjórnar-
skiptanna á Spáni
Kommúnistaflokkur Spánar í fylkingarbrjósti lýðræðisins.
Stjórnarskiptin á Spáni komi’.
mörgum erlendis á óvart, og þá
einku,m það, að Largo Caballero
er verið hafði forsætis- og- her-
málaráðherra síðan í september
1936, skyldi ekki mynda stjórn
að nýjq, og skyldi ekki eiríu sinni
eiga sæti í nýju stjórninni, er
fu.llmyndi’ð var 14. ma;.
Þeir, sem aðstöðo hafa til að
fylgjast vel með í Spánarmálup-
um, og sá,m aðdraganda stjórn-
ar-»kreppunnar«, telja að stjóm-
arskiptin hafi verið óhjákvæmi-
leg nauðsyn, — áfangi á ferli
spönsku, byltingarinnar.
Það er Kommúnistaflokkur
Spánar, sem vísaði leiðina íit úr
stjómarkreppuinni, — enn sem
fyr gekk hann að því með fylstq
ábyrgðartiilfinningui að í'inna þá
lausn á vandamálum alþýðufylk-
ingarinnar, sem aí'farasælust
var fyrir heildina alla. Enda var
það leið Kommúnistafl. sem var
farin, þó að borgarablöðin hrcs
uðq happi yfir þvi í fávisku
sinni, að nýja stjórnin væri
meira til haagri en stjórn Ca-
balleros.
En ástæðan til stjórnarskipt-
anna var fyrst, og f'remst mis-
klíð um stjóirnarstefnuna, bæði
á vígstöðvunum og að baki
þeirra.
Þann 9. maí hélt José Diaz,
hinn u.ngi og glæsilegi foringi
spánska Kommúnistaf'Iokksins,
rtxðu, á fjöldafu.ndi í Valencia,
sem vakti geysilega athygli. 1
ræðu þessari lýsti José Diaz
hreinskilnislega þeirri misklíð
sem u,pp hafði komið milli Ca-
belleros og nokkurra af ráðherr-
u.m, hans, og hafði leitt til þess,
að margar ráðstafanir hans voru
gerðai' í ósamþykki hinna ráð-
herranna.
Diaz sýndi fram á það meö
mörgu,m dæmuim, að stjóm Qa-
balleros hefði ekki gert skyldi.:-
sína við að koma á sameigin-
legri herstjórn, halda u,ppi lög-
um og reglu að baki vígstöðv-
anna, og halda við því jafnvægi
í ríkisstjórninni að allir þeir
flokkar, er stjórnina styddu,
mættvi vel við una. Diaz lagði
sérstaka áherslu á þær tilraunir
sem gerðar hafa verið til að
rægja Kommúnistaflokkinn. —
Hann bentá á eftirlátssemi inn-
anríkisráðherrans gagnvart
trotskistunum í Kataloníu, eftir
hina illræmdu, qppreisn þeirra.
Þetta var þó aðeins annar
þát.tu:r þeirrar misklíðar,. ei'
leiddi til stjórnarskiptanna. —
Hinn þátturinn og síst sá þýð-
ingarminni var ótsamkomulag
milli Caballercs og ráðgjafa
hans annarsvegar e^n fulltrúa '
kommúnista, sósíalista, Vinstri
flokksins og Lýðveldisflokksins
hinsvegar.
Kommúnistarnir og ásamt
þeim mikill hluti af sósíalistuim
og alluir lýðveldisflokkurinn voru,
þeirrar skoðu,nar að Largo Ca-
ballero hefði, .haft nægan tíma-
frest sem. hermálaráðherra til að
leysa úr þeim vandamálum, er
af þróuin styrjaldarinnar hafa
leitt, og þá, framar öllu öðrq að
koma á sameiginlegri herstjórn
um landið alt og skapa volduga
hergagnaframleiðslu:.
Lausn þessara mála var orðin
svo aðkallandi, ekki síst eftir at-
burðina í Barcelona að Komm-
únistaflokkuirinn taldi of mikinn
ábyrgðarhluta að gera ekki misr
klíð þessa að opinberu máli. Um
tvent var að ræða: Að breytt
yrði u,m. stjórnarstefnu, eða að
misklíðin yrði meiri. Caballero
tók þann kostinn að segja af sér.
Azana fól honum strax stjórn-
armyndun að nýju. Flokkarnir
lýstui afstöðu, sinni, og kröfðust
stjórnar sem væri sönn alþýðu-
fylkingarstjórn. Irujo, baskneski
ráðherrann, lagði til að stjórn
yrði mynduð með öðrum forsæt-
isráðherra en Largo Caballero.
En verklýðssamböndin bæði U.
G.T. og C.RT. lýstu því yfir, að
þau mundui ekki taka þátt í
stjórn nema undir forsæti Ca-
balleros,
Kommúnistaflokkurinn gaf út.
yfirlýsingu u,m afstöðu sína, og
voru þar greinilega sett fram
þau, misklíðarefni er orðið
höfðu. 1 skjali þessu krefst flokk
urinn mi. a.:
1. Að trygð sé lýðræðisyfir-
stjórn í pólitík, atviínnumálum
og hermálum með því að öll þýð-
ingarmikil mál séu, tekin til
sameiginlegrar meðferðar og'
afgreiðslu, á ráðherrafundi.
2. Fullkomins starfs æðsta her-
ráðsins og náin samvinna milli
þess og hermálaráðherrans ura
öll þau mál, er u,ndir hermála-
ráðuneytið heyra, svo sem:
Skipting hersins á hinar ýmsu
vígstöðvar, útnefning æðri yfir-
manna hertsins, vopnu,n liösins
og stjórn hernaðaraðgerðanna.
3. Tafarlausrar endurskipur
lagningu herforingjaráðsins, og
útnefningu, foringja þess (Gen-
| eralstabschef) er bæri fuila á-
I byrgð fyrir hermálaráðherran-
u,m og herráðinu og hefði virð-
ingu og vald til að stjórna og
skipuleggja hernaðaraðgerðirn-
ar»
6) Hermálaráðherra og innan-
ríkisráðherra verðu,r að velja
með tilliti til þess, að þeir njóti
hins fylsta trausts allra þeirra
flokka, sem að stjórninni, standa.
Gefa verður upp nöfn þeirra áð-
ur en gengið er endanlega frá
stjórninni.
7) Stjórnin skal semja stefnu-
skrá, er hún birtir um leið og
hún tekur við völdum,
Þessar greinar voru iagðar tií
griridvallar við þá samninga,
sem í hönd fóru. Largo Caball-
ero kom fram með u,ppástungu,r,
sem^ höfðu, i.nni að halda nokkuö
af þeim atriðum, sem hér e,rn
tekin fram, en þeim var neitaö
og þau talin óaðgengileg af Lýð-
veldisflokknuim, sósíalistum.
þeirn er fylgja Indalecio Prieho
og kommúnistum. Cabellero gat
þá frá sér að rnynda stjórnina.
Af þessu, leiddi að nýja stjórn-
in varð að vera lirein Alþýðu,-
fylkingarstjórn, og hlaut aö
setja sér aðra stefnu, en stjórn
Caballeros hafði fylgt frá því í
september 1936. Hermennirnir á
vígstöðvunuim kröfðust virkrar
sameiginlegrar yfirstjórnar, og
herstjórnar, sem hreinsuð var
af öllum vafasömum meðlimum.
Og þeir kröfðuist þess, að haldið
Framhaid á 3. siðu.