Þjóðviljinn - 20.08.1937, Síða 3

ÞJOÐVILJINN
Föpfcudaginn 20. ágiíst 1237.
þlÓOVILIINN
A8£larnint H oai ic'Jalaitaíloíi.V
bluds.
8llt*ltí6ri; Binsr Olgelrssor
®lt»S|6nas Bargstftðastriieti 30
sir*i 2276.
afsrrt'iísia tag i ýsiaesslEriiaa
Laagavag 3S, sínsi 2184.
K.«mor ðt alla ctuea, m;mn
csAaatÍRga.
AskrlftareJald & mánaði:
Reykjavlk og aásfronni ícr. 2,0t
AnnarBsta8ar fe lcndinu fcr. 1,25
1 leasuöla 10 aurst ©intskiB.
Prantíiníðja J6n* Holgaaonar,
R»rgst»&**træti 27, sími 4200.
Kenmr röðsu að
okksir?
Með hverjuim degi berast nýj-
ar fregnir af glæpsamlegum
njósnum og undirróðri fasist-
anna, einkum þeirra þýsku, í
ílestum löndurn álfunnar.
Enginn gengu,r þess lengur
dujinn, að það voru. þýskir og
ítalskir fasista.r, sem skipulögðu
‘áisamt spönsku föðurlandssvik-
urunum, hina svívirðilegu u,pp-
reisn gegn löglega kosinni lýð-
ræðisstjóm spánska iýðveldis-
ins. Fyrir því hafa verið lagðar
fram. órækar sannanir.
Fregnin, í da,g um, fuind, sem
spánskir íhaldsforkólfar hafa
átt við Mussolini þegar á árinu
1934, og hafi hann, þá heitið
þeim liðsstyrk til uppreisnar,
kemur því einungis sem enn
frekari staðfesting á því sem
þegar var vitað.
Þeir .sem af athygli hafa
fylgst með sögu undanfarinna
ára hafa, átt kost á að sjá a,ð-
í'erðir fasistaríkjanna í við-
skiftum við máttarminni lönd.,
Japanski fasisminn reið á vað-
ið, með gífurlegum landránum í
Mansjúríu og nú tekur hann
kyrkingstaki að hálsi kínversku
alþýðunnar, Mussolini, fylgdi í
fótspor hans og kúgaði undir
völd ítalska fasismans mest, alla
Abessiníu. Og þegar foringjar
fasistanna sáu að þettia tókst, að
lýðræðisríki Vestur-Evrópu
giúpnuiðu fyrir hnefanum, óx
græðgi þeirra um allan, helming,
og samieiginlega réðist þýski og
ítalski fasisminn á spánska lýð-
veldið, með aðstoð keyptra föð-
u.rlandssvikara, spönsku hers-
höfðingjanna. En þar mætti
þeim afl, sem alda fasismans
brotnaði á, samfylking spönsku,
alþýðuinnar, þjóðfylking allra
þeirra Spánverja,, sem. unna
frelsi, lýðræði óg menningu.
En enginn skyldi halda að fas-
istarnir leggi hendur í skaut
sér, þrátt fyrir hinn óskaplega
hnekki, sem fasisminn um allan
heim hefur beðið vegna hetju,-
baráttu spönsku, alþýðunnar. I
hverju einastia landi Evrópu og
víðar eru njósnarar, sendiboðar
og leigutól þýska fasismans að
verki. Þeir hafa, alst.aða,r sama
hlutverk. Þeir smeygja inn í
blöðin lofgreinum. um Hitler-
Þýskaland og fasismann, kaupa
jafnvel hluti í blöðunum, til að
ná betra tangarhaldi á þeim,
Þeir vinna, í samráði við inn-
lenda fasista og. íha.ldsmenn að
aiiiknum áhrifum erlenda, fas-
Örðugleikar og framtíð landbúnaðarins
Pað verður þegar að gera ráðstafanir til pess að fjárpestin
og heyskaparörðugleikarnir leggi ekki landbúnaðinn í rústir
það lifa, þó að vel geti farið, ef
Það er nú komið í ljós, að síld-
veiðarnar muni að þessu sinni
ganga óvenju vel og skila, mieiri
afra.kstri en, dæmi eru til um
fjölda ára, En ef litið er til
landbúnaðarins, horfir nokkuð
öðru vísi við. Yfir þeim atvinnu-
vegi hvíla nú dekkri skuggar en
dæmi eru til í meira, en manns-
aldur.
Eins og almenningi er kunn-
ugt, hefir skæð sauðfjárpest
borist, til landsins eða komið hér
u,pp. Veiki þessi hefir nú breiðsti
eins og log’i, yfir akur um allmik-
inn hluta, landsins og drepið
sauðféð niður í hrönnum. Allar
tilraunir til lækninga hafa mis-
hepnast, enda er langt frá því
að mönnum sé nokkuð kunnugt
með vissu um sýkingu, hagi eða
háttu; veikinnar. Menn, vita
m.eira að segja, mjög lítið um
■hve víða veikin hefir þegar náð
því að festa rætur. Þar sem sýk-
ingartími veikinnar er einnig
með öllu óþektug, má búast við,
að hún sé komin víðar en taliö
var í vpr, enda hefir það þegar
komið í ljós.
Með mikilli fyrirhöfn hefir
verið komið upp girðingum milli
hinna, sýktu og ósýktu lands-
hluta. Girðingar þessar nema
hundruðum km. og enn er m.eö
öHu, óséð, hvort. þær koma að
nokkru gagni. En hitt er víst,
að alment; eru bændur kvíða-
fullir um að ekki takist að
stöðva útbreiðslu. veikirinar.
Takist veiki þessari að dreif-
ast urn land alt, er landbúnað-
urinn í voða og í fjölda sveita
borfir ti 1. auðnar., Við þessu verð-
ur því að finna einhver ráð með
breyttumi atvinnuháttum eða
öðru, sem vænlegt þykir.
Ýmsir í hápi bænda, einkum
á sýktu svæðunum, hugðust að
farga fé sínu og koma sér upp
stærri, kúabúum. Að vísu er
þetta til.raun, en þó engin end-
isrnans. Þýsku valdhafarnir
nota ósvífnara en áður eru dæm.i
til »löglegar« stofnanir, sendi-
sveitir, verslunarsambönd o. s.
frv. til áróðurs og hverskonar
moldvörpustarfsemi, eins og
sannast; hefur á Spáni. Unnið er
að því leynt og ljóst að gera
smærri ríkin háð Þýskaland;
f j árhagslega, menningarlega og
á öðrum sviðum. Meðan, þýsku
nasistarnir og ítölsku fasistarn-
ir voru að leggja á ráðin með
föðurlandssvikurunum spönsku,
brýna fyrir þá vopnin, sem átti
að nota til að farga frelsi, og lýð-
réttindu,mi spönsku þjóðarinnar,
lcomu þýsk og ítölsk ’nerskip í
kurteisisheimsóknir í spanskar
hafnarborgir og alt var tóm
vinsemd — á yfirborðinu.
Fasistarnir mega, vara sig á,
að aðferðir þeirra eru farnar að
þekkjast, og því hægara, að vara
sig á þeim. En full ástæða er til
að vera. á verði fyrir ásælni fas-
ismans — hér á landi ekki síður
en annarsstaöar. Það er hægara
að fyrirbyggja en að lækna.
anleg lausn máJsins. Mjólkur-
markaðurinn er þröngur og þol-
ir litla eða réttara sagt enga
aukningu. Verð mjólkurafurða
er svo hátt, hér í bæjum, að
almenningur hefir ekki efni á ao
auka mjólkurkaup sín, enda
benti skipulagsnefnd atvinnu,-
málanna á. þetta atriði í áliti
sínui og tillögum, sem n,ú er ný-
lega komið út, og hið merkileg-
ast.a, í alla staði.
Það mcetti vafalaust með
nokkurn verðlœkkun mjólkur
rýmlca markaðinn til nmna, án
þess að mjólkurverdið lækkaði
til bænda. Aukin umsetning
mnndi lælcka dreifingarkostnað-
inn sem v&vðlœkkuninni nemur.
■ En til þess a.ð hægt, sé að
auka m.jcl.kurframleiðsiuna svo,
að nokkru nemi, þarf meiri
rækt.un, seni; altaf tekur nokk-
urn tíma. Við þessa örðugleika
bætist svo það, að grasvöxtur á
túnum var með ail.ra lakasta
móti vegna vorkuldanna, og svo
þegar sláttur hefst byrja rign-
ingar, sem hafa, staðið látlaust
til þessa dags að heita má.
Títiit ei- fyrir að töðufengur
bænda verði m.eð minsta, móti og
hrakinn í þokkabót. Má því
segja, að ekki blási byrlega um
aukna mjólkurframleiðslu í stað
sauðfjárræktarinnar á þeim
stöðum, þar sem hún virðist
vera dauðadæmd í bili.
Alment, er gert; ráð fyrir því,
að fjöldi bænda, þori ekki ann-
að en farga, fé sínu í liaust af
ótta við sýkina., Ef féð sýkist
þegar kom.ið er fram á veíur, er
það með öJlu verðlaust, og á-
hættan því hin mesta,- að láta
rnH. AF 1. SIÐU.
ist, þó allmikið hafa brotnað
framan af því. Breidd vopns-
ins er 5-1 cm. Vopnið er mjög
ryðgað, en þar sem ryðið er
dottið af eggjupum er sjáanlegt,
að eggjarnar hafa verið mjög
hvassar og vopnið beitt. Ekki
heifir yerið leitað þar sem vopn-
ið fanst; og er því ekki að vita
nema, fl.eiri fornminjar kunni að
finnast, ef staðurinn verður
rannsakaður.
Finnandinn, Helgi Geirsson
kennari, hyggur vopn þetta vera
spjót, og nefnir það svo, í lýsingu
sinni. Fréttastofan hefir boriö
lýsinguna, undir fornminjavörð,
Matthías Þórðarson, og virðist.
honum lýsingin eiga fremur við
sverð en spjót — og þá við tví-
eggjað sverð. Á sverði var hand-
fangið nefnt meðalkafli en blað-
ið brandur — en á spjóti var
langt, skaft og var það úr tré og
igekk inn í falinn — spjótið var
með hvössum oddi, tvíeggjað.
Þá hafa víða á sunnanverðri
Auökúl.uheiði eða. norðanverðum
Kili fundist mannvirki, sem. ekki
eru áður ku.nn svo vitað sé. Þar
á meðal heí'ir fundist. tóft ei.n,
12 metra löng og 8 m. að breidd
og umhverfis ha,na aðrar minni
heppnin er með.
E,n þá rís, upp vandamálið,
hvernig á að afla markaða fyrir
alt1 það kjöt, sem kann að ber-
ast á haustmarkaðinn. Formað-
ur kjötverðlagsnefndar, Pá.ll
Zóphoníasson, hefir þegar látiö
í Ijósi ótta. sinn um. að þar kunni
að verða þnöngt, fyrir dyrum í
haust.
Erlendi kjötmarkaðurinn er
þröngur, og’ þrengist ár frá ári.
Samkvæmt samningum þeim,
er þeir Ölafur Thórs og Jón
Arnason gerðu á sínum tíma við
Norðmenn, minkar kjötútflutn-
ingur okkar þangað ár frá ári.
Englandsmarkaðurinn er einnig
mjög takmarkaður. Eftir er þá
í raun og veru, aðeins innlendi
markaðurinn, sem til þessa tíma
hefir altaf verið yfirfullur.
Þáð er hverjum manni ljóst,
að innanlandsmarkaðurinn get-
ur ekki tekið á móti þeirri
kjötauikningu, sem búast má viö
í haust. af völdum fjársýkinnar
og grasbrestsins.
Ríkisstjórnin verður tafar-
laust að gera sínar ráðstafanir
til þess að létta undir hyröar
bændanna, og örðugleika,. Þetta
er mál sem krefst tafarlausrar
lausnar þegar í haust. Komandi
þing verður líka að gera sínar
ráðstafanir t.il þess að létta und-
ir með bændurn og finna einhver
þau ráð, serrn að gagni mega
koma. Vafalaust yerður að
breyta eitthvað um. búnaðar-
hætti, en á hvern hátt það er
heppilegast og öruggast, er sér-
fræðinga einna a,ð rannsaka,
með aðstoð ríkisvaldsins.
virki. — Ólafur Steingrímsson
úr Hafnarfirði veitti tóftum
þeasum, athygli og skýrði frétita-
ritara útvarpsins frá þeim, en
hvorugur þeirra leiðir nokkrar
getur að því, til hvers þessar
tóftir rnunu hafa verið notaðar.
Um, þrent geti verið að ræða;
Lei tarnann akof a, veiði man n a-
kofa eða, útilegumannakofa,.' —
Leitarmenn geta vel hafa átt
þar kofa., því að á þeim slóðum.
mætast; afréttir norðanmanna og
sunnanmanna. Veiðimenn geta
og hafa hafst þar við, því veiói-
vötn, erui mörg á Auðkúluheiði.
Iiinsvegar er ólíklegt, að útileigu-
menn hafi reist svo mikil mann-
virki, sem tóftir þessar, svo til-
tölulega nálægt fjölfarinni leið
ferða- og leitamanna. (F. U.).
Frá Spáni.
FRAMH. AF 1. SIÐU.
I frétt; frá VaJencia er sagt
frá uppreisn í liði Franeos í
Malaga. Það er sagt, að tvær
’nerdeildir Má.ra, og ein spönsk
hafi risið upp gegn Franco.
Portúgal hefir slitið stjórn-
málasambandi við Tékkóslóva-
kíu og endurkallað sendiherra
sinn í Prag og tilkynt sendi-
lierra Tékkóslóvakíu í Lissabon
að allar na.uðsynlegar ráðstafan-
ir hafi verið gerðar til þess aö
greiða fyrir brottför hans.
Tildrögin til þessa atburðar
eru þau, að Portúgal hefir ekki
fengið afgreiddar vélbyssur, sem
pa,nt,aðar voru, hjá hergagna-
verksmiðju í Tékkóslóvaktu, fyr-
ir tveimur árum. Portúgalska
stjcrnin birtir í dag langa
skýrslu um þetta m.ál, Þar seg-
ir, að hún hafi gert stóra pönt-
u,n á vélbyssum hjá tékkóslóvak-
iskri hergagnaverksmiðju fyrir
tveimiur árum og var þaö einn
liður í endurvopnuparstarfsemi
portúgölsku, stjcrnarinnar.: En
23. júlí síðastliðinn, segir portú-
galska stjórnin, tilkyntu verk-
miðjurnar henni að stjórnin í
Tékkóslóvakíu hefði neitað aö
veita leyfi til þess að afgreiða,
pöntunina, vegna afstcðu portú-
gölsku stjórnarinriar til styrjald-
arinnar á Spáni og starfsemi
hlutleysisnefndarinnar. (F. U.).
Moskva — 5 lisala
líOfi'g
FRAMH. AF 2. SÍÐU.
eru engir galdrar með í spilinu.
Aft.ur skurðurinn og sigling
fram ro;eð fögrum brekkuin.. Alt
Inn-Rússland hefir opnast íyrir
okkur. Hið fegursta landslag
med engju.m og smáskógum, un-
acsleg hús í timburstól sínuim.
Börn að leikjum, bændur við
vinnu á ökrunum. Kvikfénaður
á beit og korn, sem, bylgjast gult
á ökrunum.
Allsstaðar baðar fól.k sig, full-
orðnir og börn, meðfram strönd-
inni. Víða eru ferjustaðir, þar
sem vagnar stansa, og drag'ferj-
an bíður, þar til skipin eru kom-
in framhjá, svo að nógu. kyn,
verði til að hægt sé að flytja
vagn og hesta. yfir um,
Á þýðingarmiklum stöðum.
er hermaðiv’ með byssusting.
Það eru. augu. Alt um kring.
55000 föngum sem hafa unnið
vel við skurðinn hefir verið gefið
frelsi hér og flestir þeirra verða
hér eftir eóa fara suður á bóg-
inn til hins nýja skurða.r., Það er
alt öðru.m a,ug,um litið hér i
glæpamenn, heldur en heima.
Framhald.
Nýir kaupendur
fá Maidid ókeypis til fiiiáfliaöiBfiiióía
MeekiiF foi*nmeiijaf&fi*fidfifiF á Kili
tóftir eða, önnur þvílík mann-