Þjóðviljinn - 16.11.1937, Blaðsíða 2

ÞJÖÐVILJINN
Þriðjudaginn, 16. nóvember 1937.
Danska síjórnin reynir enn
að þvinga Færeyinga til að
nota dönsku í barnaskólum
Frumvarp, er samþykkt Iial'öi verið af þrem-
ur stærstn flokkum Lögþingsins neitaö um
staðfestingu.
Verkamenn á Siglu>
firði harma að tillaga
Héðins Valdimarsson-
ar var feld.
„Þróttur" skorar á verkalýðs-
flokkana að taka upp samvinnu
í bæjarstjórnarkosningunum.
Færeiysk blöð rita nú mjög-
mikið um neitun danska kenslu-
málaráðherrans á staðfestingu
á lögum, sem samþykt voru á
Lögþinginu, um að færeyska
skuli verða kenslumál í Færeyj-
um.
Færeyska stúdentafélagið í
Kaupmannahöfn hefir í tilefni
af þessu ,sent út opið bréf. »til
dönsku þjóðarinnar« og er það
birt í »Arbejderbladet«, blaði
danskra kommúnista, fyrir
skömmu.
Islendingar ættu að fylgjast
betur með menningar og sjálf-
stæðisbaráttu okkar færeysku
frænda. Það er ótrúlegt að
danska stjórnin skuli, ennþá
reyna að þvinga dönskunni upp
á Færeyinga og sýna þeim aðra
eins þverúð í viðskiftum og raun
ber vitini.
Fer hér á eftir bréf færeyska
stúdentafélagsins lauslega þýtt:
»1 tilefni af því að kenslu-
málaráðuneytið hefir sagt
hreint og beint nei við samþykt
Lögþingsins um skólamálið í
Færeyjum, tielur »Hitt föroyska
stúdentafélagið« sig knúð til að
taka fram eftitrfarandi:
Níu sinnum. hefir yfirgnæf-
andi meirihluti færeysku þjóð-
arinnar krafist þess að fá við-
urkendan rétt sinn að mega nota
móðurmál sitt sem skólamál.
Níu sinnum hefir Lögþingið
færeyska tekið undir þessa
kröfu.
Með hvaða rétti sýnir þá
danska stjórnin Lögþinginu
slíka háðung, og brýtur í bág
við sjálfsögðustu réttindi fær-
eysku þjóðarinnar?
Danmörk ætti síst að verða
seinni ti.1 þess en önnur ríki, a.ð
viðurkenna tilveru færeysku
þjóðarinnar, viðurkenna
að færeyska þjóðin á sitt eigið
mál, og það er færeyska,
að frá fornu fari eru til bók-
mentir á þessu máli seim hafa
þýðingu fyrir norrænu þjóðirnar
allar,
að á okkar dögum hafa orðið
til bókmentir á þessu máli, sem.
eru grundvöllurinn að færeysku
nútíma-mlenniingarlífi.
Að ætla sér svo, þrátt fyrir
þessar staðreyndir að halda við
fyrirkomulagi, seim, neyðir kenn-
ara.na til að nota kenslumál, sem
er framandi fyrir börnin, og
nota það á kostnað móðurmáls
þeirra er hættulegt
frá uppeldislegu sjónarmiði,
því að það tefur kensluna og
gerir börnunum hana erfiðari.
frá siðferðissjónarmiði, því að
kennarinn verður stöðugt að
velja á milli þess að fullnægja
þörfum, barnanna og brjóta lög-
in, og hins, að halda lögin, en
brjóta, í bág við þarfir barnanna.
frá félagslegu sjónarmiði, þvi '
að færeyskunni er gert lægra
undir höfði en .hinum öðrum
norrænu málum, með þessu fyr-
irkomulagi,
og sú hlið er að Danmörku
snýr er skammarleg, þar sem
með þessu er gengið á snið við
þau lýðræðisréttindi, sem fyrir
Fl’á Vicn kemur frétt um að á
morgun byrji I Sa.lzburg málaferli
gegn 180 nasistum em kærðir eru
fyrir undirróðurssta.rfsemi.
Sænsk-spanska lijálparncinrtin
hefir keypt matvæli fyrir 100 þús-
und krónur, og sent til Austur-Spán-
ar þar sem nú er matvælaskortur.
if Iiavas fréttastofan í Berlín skýr-
ir frá því, að 11 menn í Breslau hafi
verið dæmdir i 3—6 ára fangels:
fyrir starfsemi fjandsamlega. ríkinu.
Bifreið' þeirra frfl Önnu Borg—
Reumerts leikkonu og Pauls Reum-
erts leikara rann á hálku i gærdag,
þar sem þau hjónin voru á ferð, og
steyptist ofan í skurð meðfram veg-
inum. Frfl Anna Borg viðbeinsbrotn-
aði, en að öðru leyti er hön ekki tal-
in X hættu. Pa.ul Reumert slapp ó-
meiddur. Bifreiðin eyðilagðist. (F.ú.)
löngu hafa hlotið a.lm.enna. við-
urkenningu hér á landi.
Með þessari framkomiu reynir
Danmörk, sem annars berst
fyrir samvinnu Norðurlanda-
þjóðanna, að koma í veg fyrir
það, að færeyska þjóðin geti
unnið að sköpun norrænnar
menningar, jafnrétthá frænd-
þjóðunumu
Við áfrýjumi máli okkar til
dóms dönsku þjóðarinnar: Gef-
ið okkur þann sama rétt, og þiö
krefjist svo ótvjrætt fyrir landa
ykkar sem nú eru undir þýskri
stjórn. Viðurkennið loksins þann
rétt færeysku þjóðarinnar, sem |
flest, þjóðarbrot innan ramma
Evrópuríkjanna hafa þegar
fengið. Látið eikki danska lög-
gjöf halda áfram að meina Fær-
eyingum að nota móðurmál sitt
í skólum sínum.
Hitt föroyska studentafélagið
S. Joensen, formaður.
EINKASKEYTI TIL ÞJÖÐV.
Siglufirði í fijrradag.
U N D U R í verkamanna-
félaginu »Þróttur« á
Siglufirði samþykti eftirfar-
andi tillögu einróma á fundi
sínum í gærkveldi:
•Fundur í »Þrótti« 13.
nóv. 1937, harmar það að
nýafstaðið Alþýðusambands-
þing skyldi ekki geta sam-
þykt tillögu Héðins Valdi-
marssonar og annara um
samstarf Kommúnistaflokks-
ins og Alþýðuflokksins, þar
til sameining gæti farið fram.
Þrátt fyrir þetta skorar
»Þróttur« á báða flokkana
að hefja samstarf, hér á
Siglufirði um næstu bæjar-
stjórnarkosningar og önnur
mál, með sameiningu síðar
sem markmið.«
Þá var eftirfarandi tillaga
samþykt með 27 atkvæðum gegn
14:
»Verkamanna.félagið »Þrótt-
ur telur sameiningu Alþýðu-
og Kommúnistaflokksins í einn
flokk, hina mestu n.a,uðsyn fyr-
ir alla alþýðu, og það undir-
stöðuatriði, sem sigurvonir
hennar í póli.tískri og faglegri
baráttu sinni byggist fyrst og
fremst á.
Þar sem þáð er jafnframt vit-
að, að eina færa leiðin til sam-
einingar að þessu sinni, er sú, að
flokksþing Kommúnistaflokks-
ins samþykki tilboð Alþýðusamr
bandsþingsins um .sameiningu 1.
desember, þá skorar félagið á
flokksþing Kommúnistaflokks-
ins að sa,mþykkja það, og a,lla
flokksmenn hins, sameiginlega
flokks að hefja síðan öflugt
samstarf fyrir framgangi á-
huga og framfaramála í,slen.skr-
ar alþýðu«.
FRÉTTARITARI
Uppreisnin við Kronstadt
Þessi ágæta rússneska mynd,
er sýnir þátt úr sögu verkalýðs-
byltinga,rinna,r 1917, er sýnd í
Gamla Bíó sem stendur. Bygg-
ist efni hennar á sönnumi við-
burðumi, en myndin er auk þess
snildarvel tekin og leikin, og
verður hverjum. þeim manni ó-
gleymanleg er sér hana.
Bílslys
I fyrrinótt ók bifreiðin R 1273
út af veginum skamt, frá Lauga-
brekku. Voru tveir menn í bif-
reiðinni, og meiddist hvorugur
þeirra, en bifreiðin sjálf skemö-
ist mikið.
Kosningarnarogkosn-
ingalögin í Sovétríkj-
unum.
Eftir tæpan mánuð, þann 12.
desember, fara fram kosningar
til Æðstaráðs eða þings Sovét-
ríkjanna. Það verða fyrstu
kosningarnar á grundvelli hinn-
ar nýju stjórnarskrár, er gekk í
gildi haustið 1936. Ný kosninga-
lög vpru sett, í, júlí s. h og
framboð hófust snemrna í októ-
ber. Undirbúningur kosning-
anna er í. fullum gangi og setur
svip sinn, á alt þjóðm'álalíf
landsins. Mun hér verða reynt
að skýra í stuttu máli frá kosn-
ingalögunum og undirbúningi
kosninganna.
Fram að þeim tíma, er nýja
sfjórnarskráin gekk í gildi,
höfðu fyrverandi yfirstéttar-
menn, stórbændur, prestar, liðs-
foringjar keisarahersins og hvít-
liðar hvorki kosningarétt né
kjörgengi. Þessa réttar naut að-
eins verkafólk, bændur, her-
menn, millistéttarfólk og menta-
menn kosningarétturinn var
sem sé ekki almennur.
Auk þess hafði verkalýðurinn
sérréttindi fram yfir aðra hluta
alþýðunnar. Það þurfti t. d.
töluvert færri, verkamenn en
bændur til þes,s að kjósa full-
trúa í ráðin. Kosningaréttur-
inn var sem sé ekki jafn.
Ennfremiur kusu lægri ráðin
fulltrúa úr sínum. hópi í hin
æðri, og var kosningarrétturinn
því ekki beinn.
Þettia fyrirkomulag var nauð-
synlegt, á meðan alþýðan hafði
,svo að segja aðeins tekið völdin,
en átti eftir að byggja upp hinn
sósíalistiska þjóðarbúskap. Það
var nauðsynleg bráðabirgðaráð-
stiöfun — og þannig skoðuð frá
upphafi — til þess að stemma
stigu fyrir tilraunir gömlu yfir-
stéttanna til að ná völdunum;
aftur.
Aftur á móti trygði þetta
fyrirkomulag alþýðunni sjálfri
völdin í þjóðfélaginu.
Á þeim 20 árum, sem Sovét-
lýðveldin hafa verið til, hefir
þörfin fyrir þessa takmörkun
kosningaréttarins horfið. Iðn,að-
urinn og yerslunin eru að öllu
leyti, rekin á sósíalistiskan hátt
og ,mleir en níu tíundu hlutar
allra bænda eru skipulagðir í
samyrkjubúunum. Þar með hafa
gömlu arðránsstéttirnar alger-
lega verið sviftar tilverumögu-
leikum sínumi.
Nýja stjórnarskráin, sem
grundyallast á þessum breyttu
aðstæðum, nam því, hinn tak-
markaða, ójafna og óbeina’
kosningarétt úr gildi og setti
almennan, jafnan og beinan
kosningarétt í staðinn.
Samkvæmt núgildandi kosn-
ingalögum hafa allir borgarar
Sovétríkjanna er náð hafa 18
ára aldri, kosnin-garéfct og kjör-
gengi, — að þeim undanskild-
um, sem geðveikir eru eða rmst
hafa þennan rétt sinn í bili sam-
kvæmt dómi. Nú hefir það eng-
in áhrif á kosningarétt manna,
hvað þeir hafa verið áður, eða
hvað þeir hafa verið áður, eða
til hvaða stéttar þeir hafa fcal-
ist. Enginn ,mwnur er lengur
gerður á kosni.ngarétti verka-
lýðs og annara hluta alþýðunn-
ar. Atkvæði verkamannsins og
bóndans hafa nákvæmlega sama
gildi og hver kjósandi kýs nú
beint í Æðstaráðið. Kosn-
ingalög Sovétríkjanna eru laus
við takmarkanir þær á kosn-
ingaréttinum, sem tíðkast í
öðrum löndum, jafnvel í fremstu
lýðræðisríkjunum, Fyrst og
fremst hefir miklu meiri fjöldi
æskumanna og kvenna kosn-
ingarétt, þar sem. hann er mið-
aður við 18 ára aldur. Kjósand-
inn þarf ekki að hafa dvalið á-
kveðinn tímia í kjördæminu, til
þess að hafa þar kosningarétt og
kjörgengi. Engin ákvæði eru um
eignir manna, (eins og er t. d.
víða í Bandaríkjunum). Allir
hermenn hafa kosningarétt og
kjörgengi (það er jafnvel ekki í
lýðræðislöndum eins og Tékkó-
slóvakíu og Frakklandi). Sömu-
leiðis hafa konurnar í Sovét-
ríkjunumi sama kcsningarétt og
kjörgengi sem karlmenn (í Sviss
Belgíu og Frakklandi njóta kon-
ur ekki kosninga,réttar). Engar
hömlur eru lagðar á kosninga-
réfct né kjörgengi manna, vegna
þjóðernis þeirra, heldur gerðar
ráðstafanir til þess að tryggja
öllum, þjóðflokkum fylstu mögu-
leika til þess að taka, þátt í
kosningunum. T. d. verða kosn-
ingaseðlar allir á máli viðkom-
andi þjóðar og þjóðernis (I
Bandaríkjum Ameríku eru aft-
ur á móti um 2 miljónir negra
útilokaðar frá þátttöku í kosn-
ingunum, þar sem þess er krari
ist, að þeir kunni að lesa og
skrifa ensku). Það hefir enn-
fremiur engin áhrif á kosningar-
rétt eða kjörgengi, manna,
hvaða, trúarbrögð þeir aðhyllast
eða hvort þeir eru félagsbundn,-
ir eða ekki. Að síðustu njóta
borgarar Sovétríkjanna réttar,
sem hvergi er til annarsstaðar.
Það er rétturinn til þess að geta
sett fulltrúa sinn eða. þingmann
af, hvenær, sem kjósendurnir
vilja, ef þingmaðurinn hefir
ekki framkvæmit, þau verkefni,
er þeir fengu honum í hendur
og kjósa annan í hans stað.
Þessi réttur er ein aðaltrygging-
gæti skyldu sinnar. Kosninga-
rétturinn í Sovéti er því víðtæk-
ari og lýðræðissinnaðri, en í
nokkru öðru landi, jafnvel þar
sem kosningarétturinn er eins
rúmur að .hlutfalli til og hér á
Xslandi. Þar við bætasti margvís-
legar ráðstafanir, sem gerðar
eru í Sovétríkjunum, til þess að,
tryggja lýðræðið. — Frh.
E. Þ,