Þjóðviljinn - 21.12.1937, Qupperneq 3

ÞJÖ0TILJINN
Þriðjudagurinn 21. des. 1937.
Ríkisstjdrnm ætlar að halda
áfram sömu ihaldsstefmmni
J6n úr Yör:
Eg ber aö dyriim
Ljód.
Framháld af 1. síðu.
Tillögur kommúnista um
auknar verklegar fram-
kvæmdir.
Það er rétt að rekja hér tjllög-
ur þær, sem þingmenn Komm-
únistaflokksins hafa borið fram
til breytinga á fjárlögunum.
Þær m.iðuðu fyrst og fremst að
því að auka afcvinnu í landinu.
I fyrsta lagi er lagfc til að at-
vinnubótaféð sé hækkað úr
500.000 kr. upp í 850.000 kr. eða
um 350.000 kr, e,n það yrði raun-
verulega rúmrar miljónar kr.
hækkun: til atvinnubóta, vegna
þess að bæjarfélögin eiga að
leggja tvo þriðju hluta á móti
ríkisframlaginu, þetta hefði því
orðið til að stór-auka afcvinnuna.
1 öðru lagi er lagt til að 200.000
krónur verði veittar til Suður-
landsbrautar og 100.000 kr. til
Sogsvegar. Báðir þessir vegir
eru mjög nauðsynlegir og Sogs-
veginum, er auk þess hægt að
ljúka með þessu framlagi, þann-
ig að hægt sé að taka hann í
notkun, en nú liggja í honum
svo skiftir hundruðumi þúsunda
kr. óarðbærar. Til vegar yfir
Siglufjarðarskarð leggja þing-
menn K. F. 1. til að veittar verði
50.0000 kr. í stað 15000 kr. Þessi
vegur er búinn að veira í smíð-
um í fjölda mörg ár, og á enn
langt í land, ef haldið er áfram
þessum mylgringi, hinsvegar er
hann Sigluf jarðarkaupstað bráð-
nauðsynlegur og því full þörf á
að Iokið sé við hann hið allra
fyrsta.
Til vitabygginga leggja þing-
menn K. F. 1., til að veittar
verði 160.000 kr. í viðbót við
það er stjórnin leggur til, tif þess
að hægt sé að byggja tvo vita
annan á Meðallandssandi, en
hinn 4 Þormóðsskeri. Til til-
raunastarfsemi sveita- og bæjar-
íélaga cg einstaklinga í verk-
legum framkvæmdumi alls kr.
75.000.
öll þessi framlög, sem nú eru
talin hefðu stóraukið atvinnuna
í landinu og því mjög bætt á-
standið og kjör fólksins. En
stjórnin ætlar að þverskallast,
enn, hún daufheyrist við rödd
fólksins, sem þingmenn K. F. I.
hafa bergmálað í sölum, Alþing-
is. Hvað lengi það getur gengið
er undir fólkinu sjálfu komið.
Rannsóknir vegna atvinnu
veganna allar feldar
niður.
Þau vandræði, sem nú steðja
að Islandi eru ekki hvað síst þvi
a.ð kenna að atvinnuvegir lands-
manna eru fábreyttir. Engum
dylst a,ð full nauðsyn er á, því að
framkvæma rannsóknir, til þess
að athuga möguleika fyrir nýj-
um atvinnugreinum. K. F. 1.
lagði til að til slíkra rannsókna
væru veittar samtals, 75.000 kr.
Þessi upphæð átti að skiftast
þannig: til þess að afchuga mögu-
leika á því að reisa rafveitur og
til undirbúnings rannsókna
20.000 kr., til þess að athuga
möguleika, ,á að nota raforku til
húsahitunar 10.000 kr. Þetta er
mál, sem knýr mjög á nú sem
stendur, einkum með tilliti til
þess að unnt verði að hagnýta
sem best, þá orku, sem fæst frá
Sogsvirkjun og hefir auk þess
mikla framtíðarþýðingu fyrir
þjóðarbúskapinn. Til þess að at-
huga möguleika fyrir að koma
hér upp stóriðnaði, sem þarfn-
ast mikillar raforku, svo sem á-
burðarvinslu og málmvinslu,
einkumi aluminiumvinslu, 10.000
kr. Þetta er mál, sem mikið hef-
ur verið rætt um á undanförn-
um árurn, en altaf, strandað á
því. að ekki hefir verið fyrir
hendi nein ábyggileg vitneskja.
1 sambandi v.ið lætta er flutt
till. um, að veita 20.000 kr. til
hagnýtra j arðvegsrannsókna.
Það er óafsakanlegt að ekki
hefir fyrir löngu verið gengið úr
skugga um hvaða hagnýt jarð-
efni kynnu að finnast hér á
landi, þetta er mál, sem er óþol-
andi að slegið sé á frest. Til
vatnsrenslismælinga í vötnum
iandsins og tilraun að gera,
skýrslu um þær, leggja þingm.
K. F. 1. til að veittar veirði 15000
kr. Það er óheyrilegt að byggja
rafstöðvar upp á tugi og hundr-'
uð þúsunda kr. og jafnvel milj-
ónir, án þess að hafa vissu um
vatnsriensli fljótanna, en þetta
neyðast, sveitarfélögin til að láta
gera, vegna vanrækslu ríkisins
á þessu sviði. Þessi vanræksla
hefir þegar fc. d. skaðað Reyðar-
f jarðarhrepp um svo tugum þús-
unda skiftir, en hann byggði,
sem kunnugt er, raforkustöð,
sem var allt of stór fyrir það
vatnsfall, vegna vönfcunar á
vatnsrenslisskýrslum.
öilum þessum sjálfsögðu til-
lögum hefir verið vísað á bug.
Sfcjórnin ætlar enn að láta kylfu
ráða kasti um opinberar fram-
kvæmdir og nýja atvinnuvegi, í
stað þess að taka málin föstum
og ákveðnum tökum einsi og K.
F. I. leggur til.
Framlög til hjálparstarf-
semi og menningarmála
Þingmenn K. F. 1. fluttu
margar tillögur um aukin fram-
lög til hjálparstarfsemi, en þær
fundu ekki náð fyrir augum
meirihluta þingsins og voru því
allar felldar.
Þær voru einkum þessar:
Til dagheimila og sumardvala-
heimila fyrir börn 10.000 kr. Til
nýrra sjúkrasjóða Verkam.fél.
Akureyrar og verkakv.fél, »Ein-
ingin« á Akureyri, 300 kr. til
hvorg. Til hjálpar bændum
vegna óþurkanna í sumar
75.000 kr.
Auk þessa fluttu þingm. K. F.
1. margar tillögur um, framlög
til menningarmála, sem allar
fóru sömu leið og aðrar tillögur
þeirra. Þær voru einkum þessar:
Hækkun á styrkjum til bóka-
safnanna í Neskaupstað á
Siglufirði, í Vestmannaeyjum og
Reykjavík frá 700—2000 kr. tjl
hvors siamtals 4700 kr. fcil Leik-
félags Vestmannaeyja 600 kr.
og til sundlaugarbyggingar á
Siglufirði 20.000 kr.
Það er einhver hógvær um-
komuleysissvipur yfir þessari
litlu bók, en svo þegar farið er
að fletta henni, finnur maður
brátt, að með henni leynist per-
sónulegf líf, sem heimtar að fá
að gróa. — Vilji menn fá að vita
hvað það er að yrkja hversdags-
lega um hversdagslega hluti, þá
er ljóð Jóns úr Vör um karlinn
í Keflavík vesfcra tilvalið dæmi:
Vorið er hans vonatíð,
Þá veiðast blessuð hrognkelsin.
Og fiskigöngur fara þá
að færast upp á grunnmiðin.
Og Látrabjargið lifnar við,
þar löngum, gargar fílunginn.
Þá sígur karl og sækir egg
og selur þau í kaupstaðinn.
Og gildan sjóð í gömlum pung
hann geymir, sem ei snerta má,
svo ekki þurfi oddvitinn
um útförina hans aðsjá.
Em einfeldnin, getur stundum
orðið heilög og manni defctur í
hug, að;á morgun sé hvítasunnan
og þá eigi þessi piltur, sem yrkir
svona, að fá að fara til kirkju.
Það er einhver heilbrigður og
óbrotinn yaxtarbroddur í stíl
þessara smágervu ljóða, einhver
barnslegur tónn, s,em ekki lætur
að sér þæða, eitthvað, sem minn-
ir á hrokkinn lambsfeld eða ný-
græning í mýri. Maður gæti líka
látið höfundinn sjálfan lýsa
þessu:
Yiðreisn sjávarútvegsins.
Til viðreisnar sjávarútvegin-
um lagði K. F. 1. til, að ríkið
gengi í allt að 700.000 kr. ábyrgð
fyrir lánum, er félög útgerðar-
manna, sjómanna og bæjarfélög
tækju til kaupa á 75—150 smá-
lesta dieselmótorskipum, er séu
þannig, að á þeimi megi stunda
allar fiskveiðiaðferðir hér við
land. Til tryggingar ábyrgð
sinni átti ríkið að fá 1. veðrétt, í
öllum skipunum. Þettla er stór-
mál og getur aukið mjög veru-
lega, atvinnu í. landinu.
Þingið hefir enn einu
sinni forsmáð vilja al-
þýðunnar.
Ennþá einu sinni hafa stjórn-
arflokkarnir gengið í berhögg
við óskir og kröfur almennings.
K. F. I. hefir borið fram á Al-
þingi kröfur, sem, yfirgnæfandi
meirihluti þjóðarinnar krefst að
verði framkvæmdar, en allt hef-
ir komið fyrir ekki. Þær hafa
allar verið strádrepnar. En
þetta geingur ekki lengur. AI-
menningur getur ekki þolað að
þannig ,sé traðkað á lífsvelfero-
armálumi hans, hann heimtar aö
yaldhafarnir taki þær tjl greina.
Þessvegna skipar hann sér þétt-
ar en nokkru sinni áður utan um
Kommúnisfcaflokkinn, sem nú
sem stendur er eini flokkurinn,
er hefir þor og þrek til að bera
fram kröfur fólksins.
f <1*
+ **■ rru
JÖN ÚR VÖR
Straumlygn er áin
oig branda sig bærir í sefinu,
að bakkanum, skýst hún,
og stingur út forvifcnu nefinu.
Hvort branda þessi verður eitt
sinn andlegur stórlax skal ósagt
látið, en manni finst að margt
sílið, sem óeðlilegar bærði ugg-
ana, hafi með tímanum orðið
»fagur fiskur í sjó«.
Hér er ástakvæði, stutt og lag-
gott: »Ekkert málskrúð né mas
...« 1 síðara erindinu er Jón, all-
ur, eins og hann er nú: Hin c-
sjálfráða þjóðsaga, náttúran
sjálf, óspilt og glöð, með góðlát-
lega gletni upprunaleikans að
andófi gegn harðleiknum samfé-
lagsháfctum.
Jón úr Vör er atvinnulaus
unglingur úr sjávarþorpi fyrir
vestan, þar sem lítilmagninn var
hansí »öðling,ur« og krían aðsóps-
mesti .söngvarinn, I þessu kveri
segir hann á ,sinn, sérstaka hátt
frá þorpinu sínu, basli þess,
amstri og ógæfu, og dregur þar
víða upp hreiinar myndir og eft-
irminnilegar, kannske eftir-
minnilegastar fyrir það, að um
allan ömurleika þeirra lykur
vonablámi ungs manns, sem elsk
ar sumarið og vjll verða stór.
Síðasta kvæðið heitir Sólskin —
það er lífsjáfcning þessa ung-
mennis, semi er svo sveitamanns-
lega .hlédrægt, að það roðnar
frammi fyrir æskuþrá, sinni og
hefir varla einurð á því að vera
skáld.
Verður Jón úr Vör þá nokk-
urntvma stór? Það væri náttúr-
lega auðvelt að leita uppi efnis-
galla, formgalla, allskonar galla
en með því að hér ber svo lítið
á andlegum sperringi, langar
mann ekki útí nein merkilegheit.
Og hjá byrjanda þýðir sjaldnast
að leita að gallalausri smíð, —
þa,r leitar maður að voninni um,
nýtt landnám. Kannske drukn-
ar hin trúverðuga, óharðnaða.
gáfa Jóns úr Vör í afcvinnuleysi
O'g fátækt. En karnske standa
örlögin ekki af sér kröfu hans
um, að verða stór. Enn er hann
einskonar vestfirzk veðurgáta:
Standa hinir þróttugu svifti-
byljir bjargsins að þessari litlu,
sólþyrstu vör — og hvenær hvín
þá í bjarginu, án þess þó að
vörin glati við það bliki bernsku
sinnar og eðlisfegurðar?
Jóhannes úr K'ótlam.
gMÓOVIUINN
Málgagn Kommúnistaflokks
Islands.
Ritstjóri: Einar Olgeirsson.
Rititjórn? Bergstaðastræti 30.
Simi 2270.
Afgraiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Simi 2184.
Kemur út alla daga nema
mánudaga.
Askriftagjald á mánuði:
Reykjavik og nágrenni kr. 2,00.
{ Annarsstaðar á lamdinu kr. 1,25
1Í lausasölu 10 aura eintakið.
Prentsmiðja Jóns Helgasonar,
Bergstaðastræti 27, sími 4200.
— - - —— — ---- —
Ludendorff
FRAMH. AF 1. SIÐU.
um svifti Þýskalandskeisari
Ludendorff herstjórn og flýði
hann þá til Svíþjóðar, en kom
aftur til Þýskalands árið eftir
að ófriðnum, lauk. Árið 1924 var
hann kærður um landráð, en
sýknaður.
Ludendorff tilheyrði Nasista-
flokknumi, þar til árið 1932 að
hann sagði sig úr .honum og tók
upp á eigini spýtur baráttu gegn
kristindóminum, og Gyðingum.
Hann taldi kriistindóminn. skað-
iegan vegna, þess að tilgangur
hans væri fyrst og fremst að
upphefja Gyðinga. Ludendorff
var aftur fceikinn, inn í flokkinn
árið 1935, og í mia.r,s í. fyrravor
sættust þeir Hitler heilum. sátt-
um.
Frá stúdentafund-
inum.
FRAMH. AF 1. SIÐU.
í Khöfn. hafði bréflega krafist
þess, að manninum yrði vísað úr
landi fcafarlaust.
Gegni þessari tillögu töluðu
þeir lögfræðingarnir Áki Jak-
obsson og Þorvaldur Þórarins-
son og héldu því fram, að ríkis-
stjórnin hefði gert rétt í því að
leiða hjá sér deilumál milli
tvjeggja útsendara þýsku nasist-
anna, fcil þess að lenda ekki í
vandræðum í milliríkjaviðskift-
um, þar sem auk þess er ekki
vitneskja fyrir hendi um eðli og
orsakir þessarar deilu.
•1 máli sem þessu er blaðið
þeirrar soðunar að gæta beri
fyllstu varúðar til þess að forð-
ast frekari yfirgang þýsku
stjórnarinnar.
Áðurnefnd fcillaga var sam-
þykkt með 37:7 atkv.%Þorri
fundarmanna sat hjá, við at-
kvæðagreiðsluna.
FlottssMstBfaii
er á Laugaveg 10.
(gengið inn úr portinu)
Opin alla virka daga frá kl. U—
7 e. h.
Félagar! Komið á skrifstof-
u,na og greiðið gjöld ykkar.