Þjóðviljinn - 15.01.1939, Blaðsíða 3

ÞJÓÐVILJINN
Sunnudaginn 14. jan. 193Q.

umuiiiiiiiiiiiiimiiiiimiiii!i!iiiiiiim!iii!iiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!iiH!iiuiiuimiiiuniiiiimiiiHimiiHii!iiimiiiiiuiiiimi!iiiiiiiiiiiiiiiiiiii!iiiHimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiimmiiiiiii!iiiiiniimiiiiuiuui
Tvelr dðmar
■
Dómur Mæstaféifar um sjóvcd í bátum
undlr 12 tosiffl og dómur Félagsdóms i bíf-
reíðastíóramálínu
Hér á landi, þar sem réttur
hins vinnandi manns er svo
mjög fyrir borð borinn og
réttindi hans svo fá, en
skvldurnar margar, er því allt-
af veitt vakandi eftirtekt, þeg-
ar eitthvað kemur fram frálög-
gjafanum eða dómstólunum til
aukningar eða skerðingar á
þessum rétti. — Mörgum er
kunnugt um það, sérstaklega
sjómönnunum í landinu, að í
vetur féll hæstaréttardómur, er
slær því föstu, að sjómenn hafi
sjóveðsrétt fyrir kaupi sínu og
hlut í smærri bátum en 12 smá-
lestir þó þeir séu ekki lögskráð-
ir. — Sjóveðsrétturinn er eins
og kunnugt er eina tryggingin
fyrir því, að sjómennirnir, sem
vinna hættulegustu verkin f
þjóðfélaginu og útvega mest af
hinum marglofaða gjaldeyri,
fái nokkurn tíma kaup sitt
greitt. Hinu hafa menn ekki
veitt nægilega eftirtekt, að það
var verkamanna„foringinn“ Ste-
fán Jóhann Stefánsson, sem
barðist eins og ljón gegn
því fyrir dómstólunum að veita
bátasjómönnum þessi réttindi,
sem aðrir sjómenn hafa haft,
og mikið má óskammfeilni
þessa manns ganga langt ef
hann heldur ekki að hið vinn-
andi fólk taki eftir því, þegar
atvinnurekendurnir taka hann í
þjónustu sína, til að nota liann
sem hrís á hið fátæka fólk, þar
sem atvinnurekendur telja, að
dómstólarnir muni taka meira
mark á orðum þessa manns,
sem þykist vinna fyrir fólkið,
heldur en t. d. yfirlýstra fjand-
manna fólksins eins og Eggert
Claessen. Sem betur fer tókst
ekki ,,forseta“ Alþýðusambands
ins að koma bellibrögðum sín-
um fram í sambandi við þetta
mikla hagsmunamál sjómann-
anna, þó hann gerði allt, sem
í hans valdi stóð til þess, og er
hans sök söm fyrir það .— En
svto mikið metur „forsetinn“
Hfshagsmuni hins vinnandi fólks
kjósanda hans, skulum viðsegja
að hann skammast sín ekki fyr-
ið að leigja sig atvinnurekend-
unum fyrir þrjátíu silfurpeninga
til að vinna á móti, brýnustU
hagsmunamálum hinna vinnandi
manna .— í þetta sinn kom
hæstiréttur vitinu fyrir verka-
manna„foringjann“, þegar hann
var að gæta hagsmuna verka-
fólksins í landinu og má segja,
að engum er alls varnað, — og
þökkum við sjómennirnir það
Þórði Eyjólfssyni hæstaréttar-i
dómara, sem frtégur er fyrir
það, þegar hann ætlaði að taka
okrara í karphúsið, en fékk
því ekki ráðið illu heilli.
*
Hinn nýbakaði dómstóll, fé-
lagsdómurinn , hefur nú fest
fyrstu fjöðrina í hattinn sinn,
og mun hún ekki verða til að
skýla nekt þeirra manna, sem ój
verðugir hafa þangað kbmizt.
Er það einkennilegt samsafn
hinna ófélagslegustu manna, er
ekki hafa hina minnstu hug-
mynd um líf hins vinnandi fólks
í landinu, og jafnveí ekki vitað
um suma þeirra, að þeir hafi
Kjokkru sinni tekið til hendi, við
aokfcurt verk, sem þeir hafa
föarft að þvo sér um hendumar
fr á éftiir. — í tnáli J»ví, sea»
Þróttur höfðaði gegn bænum,
segja dagblöðin eftir dómurun-
um, að það sé viðurkennt, að
bærinn hafi tilkynnt bílstjórun-
um, að nú mundi þeirn verða
greitt ákvæðisvinnukaup, eftir
taxta, sem bærinn hefur sjálfur
upp á sitt eindæmi búið til. —
Jafnframt er það tekið fram að
bærinn sé bundinn við tíma-
kaupstaxta Þróttar, log taxtinn
viðurkenndur, eins og Alþýðu-
blaðið segir. En þrátt fyrir
þessa viðurkenningu á taxtan-
um telja hinir vitru dómarar, að
hverjum atvinnurekanda sé
heimilt og leyft að setja annan
taxta, ákvæðisvinnutaxta, sem
er allt annars eðlis en tíma-
kaupstaxti, iog væri gaman að
fá það upplýst hjá ‘Alþýðublað-
inu, hvers virði viðurkenning-
in á taxtanum væri eftir það.
— Og hinir vitru dómarar segja
meira en það, þeir segja að
tímakaupstaxtinn sé lágmarks-
taxti, og ef verkamenn, sem
látnir eru vinna í akkiorðsvinnu,'
eftir taxta, sem atvinnurekand-
inn hefur sjálfur sett upp, þá
skuli slíkt vera löglegt, ef akk-
orðstaxtinn sýni, að þeir hafi
haft sem svarar tímakaupi upp
úr akkorðsþrældóminum. —
Bílstjórar hafa eins og aðrir
fengið að kenna á atvinnuleys-
inu í vetur. — Þegar þeir svo
fá niokkurra daga vinnu hjá
bænum' í þessari svokölluðu á-
kvæðisvinnu, sem bærinn tók
upp í haust, þá knýr fátæktin'
og atvinnuleysið þá ú(t í það, að
ganga fram af sér við verkið,
til að fá þeim krónunum fleira,
þar sem óvíst er ,hvenær þeir
fái þessa vinnu aftur. — En hin-;i
ir vísu dómarar taka ekki iil
greina þann gífurlega mismun,
sem er á akkorðsvinnu og tíma-
vinnu, — eða það, að akkorðs-
vinnan skilar miklu meiri vinng
fyrir jafnlangan tíma og tíma-
vinnan. — Dómararnir vita ekki
að akkorðsvinnan er venjulega
unnin í skíorpum, og er venju-
lega notuð, þegar ljúká þarf af
á sem styztum tíma ákveðinni
vinnu. — Kaupið fyrir akkorðs-
vinnuna er því aldrei sann-
gjarnlega metið og hefur eng- .
um komi það fyrr í hug, en <
hinum vitru dómurum, í sam-
ræmi við tímakaupið, heldur í
samræmi við hina auknu vinnu,
sem verkamaðurinn vinnur
fram yfir það sem venjtdega er
bnnið í tímavinnunni, hin auknu
afköst ,sem akkorðsvinnan hef-
ur í för með sér. — Ef fara
ætti eftir dómurunum, ættibæn-
um að vera heimilt að lækká
akkorðstaxta sinn niður í lág-
mark ,sem bílstjórunum er
Igreitt í tímavinnu, þar sem dóm
ararnir telja, að bílstjórarnir
hafi þá ekki yfir neinu að kvartaí
þó þeir sveitist blóðinu til að
ná þeim árangri og inni kann-'
ske af höndum þrefalda vinnu í
akkorðsvinnunni miðað viðtíma
vinnuna. — Skyldi nokkrum |
heilvita manni hafa dottið þessi j
vísdómur í hug á undan dóm- j
urunum í félagsdómi. — Og
auðvitað hefur bærinn engan
hagnað af þessu, um það þarf
ekki að ræða. Það eru aðeins
bilstjórarnír ,sem ekki kunna að
meta ,hvað þeim er fyrir beztu.
En dómarina ser um hagsnumi
þeirra, sem ekki geta það sjálf-
ir. Ef hægt er að fá verkamann-
inn til að ganga fram af sér
við akkorðsvinnu nokkra daga^
sem hann er svo hamingjusam-
ur að fá í margra mánaða at-
vinnuleysi ,og bera þannigtíma
kaupstaxta úr býtum eftir þeim
akkorðstaxta sem atvinnurek-
andinn liefur sett honum, þá
segir hinn vísi félagsdómur:
Tímakaupstaxti þinn, góðurinn
minn er lágmarkstaxti sérðu,og
við getum ekki bannað atvinnu-
rekendunum, sem halda í þéii
líftórunni, að greiða þér hærra
kaup um tímann, en þú í
heimsku þinni og vanþakklæti
vilt þiggja. — Atvinnurekandinn
sérðu, hann er bundinn við
tímakaupstaxtann, og græðir
því ekkert á þessu,. þvert á
móti, þetta er allt gert fyrir
þig“.
Heilaga einfeldni, skyldi nokk
ursstaðar í víðri veröld verá
til svio lélegur félagsdómur.
Þó að félagsdómi hafi þannig
tekizt að kveða upp dóm, sem
livert barn skilur að er rangur,
og hann sfcákji í því skjólinu, að
hann geti sagt síðasta orðið í
þeim leik ,þá er vert fyrir han'"
að athuga, hvar hann er stadd-
ur, og biðja svo afsökunar á
þeirri vitleysu, sem hann hef-
ur gert. — Geri hann það ekki
er hætt við að verkamenn leiti
ekki framar til dómsins, heldur,
taki rétt sinn sjálfir, eins og
Reykjavíkurbær, og láti skeika
að sköpuðu um afleiðingarnar.
Huglcídíngar
um cína
myndabók
Frh. af 2 .bls.
með nokkrum heilsíðumyndum;
er sýndu meginþætti íslenzkrar
náttúru og atvinnulífs; mynd af
jökli, hrauni, sandi, sveitabæ,
síldarflota á veiðum io .s. frv.
Síðan yrði myndunum raðað
eftir héruðum. Ég bendi aðeinsj
á þetta sem eina leið, og vitan-
lega finnast margar aðrar, en
aðalatriðið er að einhverri línu
sé fylgt. Margar óþarfar mynd-
ir þarf að hreinsa burt og bæta
inn nýjum myndum, væri t. d.
ekki úr vegi, að í bókinni væru
einhverjar myndir af gömlum
sögustöðum. Þótt við krefjumst
þess að á okkur sé litið fyrst
og fremst sem nútíma menning-
arþjóð, þurfum við ekki að af-
neita með öllu okkar fortíð.
Enga mynd skal hafa minni en
hálfsíðumynd. Ein góð stór
mynd er betri en tíu smámynd-
ir. Textana þarf að auka og
bæta og er þar hægra um verfc
ef myndunum er skynsamlega
niður raðað . Æskilegt væri
einnig að textarnir stæðu líka
á einhverju skandinavísku máli
og raunar er það ekki nema
sjálfsögð skylda gagnvart þess-
um frændþjóðum okkar, auk
þess sem bókin mun verða
fceypt meira í Skandinavíu en
í Frákklandi.
Glott fcort mundi auka gildi
bókarínnar og gerst hana ejgu-
legri útlendum skóhim og lestr-
arfélö@um. Hi® tetla upphleypf*
Brejtingar-
till. Sósial-
istnflokfcsins
Framhald af 1. síðu.
ins eru eftirfarandi tillögur við
fjárhagsáætlun Hafnarsjóðs.
TU að vernda Öríirisey fyrir
frekari skemmdum af sjávar-
gangi iog til að rannsaka á hvern
hátt hún verði gerð arðbærust
fyrir Hafnarsjðð og hefja und-
irbúning að því verki — sé
varið 500 þús .krónum og taki
Hafnarsjóður það fé að láni.
Ennfremur sé hafnarstjóra falið
að láta nú þegar rannsaka hvort
grásteinn sé nothæfur sem bygg
ingarefni í bólverk hafnarinnar
í stað timburs og járns, sem
bæði eru erlend og endingarlítil
Ýmsar aðrar tillögur
Þá flytja bæjarfulltrúarnir
ennfremur eftirfarandi tillögur
í satnbandi við fjárhagsáætlun-
ina:
„Bæjarstjórn felur borgar-
stjóra og bæjarráði að láta nú
þegar rannsaka ýtarlega hvaða
gerð togara muni heppilegust
og heimilar nauðsynlega lán-
töku til kaupa á einu slíku skipi
gegn framlagi Fiskimálasjóðs“.
„Bæjarstjórn felur borgar-
stjóra og bæjarráði að láta rann
saka skilyrði fyrir garðrækt í
ná,greuni bæjarins og nærsveit-
um og heimilar nauðsynlega lán
töku til að tryggja bænum eign-
ar eða umráðarétt yfir því landi,
er bezt þykir fallið til slíkrar
ræktunar og til styrktar þeim
bæjarmönnum, sem kynnu að
óská eftir að hefja slíkan rekst-
ur, en sfcortir fé til að stofna
til hans af eigin rammleik“.
„Bæjarstjórn felur horgar-
stjóra og rafmagnsstjóra aðsjá
um, að efnalitlu fólki gefist svo
fljótt sem auðið er kiostur á
að eignast riafsuðutæki með við
ráðanlegum afborgunum og
svipuðum kjörum og fengizt
hafa um fcaup á rafsuðuvélum“.
„Biorgarstjóra í samráði við
bæjarráð er falið að leita samn-
inga við eiganda Gamla Bíó um
káup á húseigninni, og er heim-
ilt ef þörf þykir að taka nauð-
synlegt lán til útborgunar hluta
kaupverðsins, ef samkomulag
næst um kaupin, enda reki þá
bærinn kvikmyndahúsið“.
„Bæjarstjórn felur borgar-
stjóra og bæjarráði að athuga
nú þegar og gera tillögur um
heppilegra og ódýrara skipulag
á iínnheimtu allra bæjargjalda,
ásamt gjöldum fyrir gas, raf-
magn og vörugjöld og sjúkra-
samlagsiðgjöld“.
Verður nokkuð af þessum tii-
lögum öllum nánar raeíht í Þjóð-i
viljanum síðar.
kort, sem nú stendur í bókinni
er bara til bölvunar, því það
gefur svio falskar hugmyndirum
íslenzkt Iandslag.
Það er alveg rétt hjá útgef-
endunum að þörf er á góðri
myndabók um Island. En sé
þeim alvara með að bæta úr
þeirri þörf, ber þeim að gefá
út endurbætta útgáfu af þess-
arí bók sem allra fyrst. Geri
þeir það ekki, verður að draga
þá ályktun, að þeir hafi gefið
bókina út fyrst og fremst til
þess að græða á benni. *
StekkhólmS í janúar 1939.
Sfgurður flórarlnsson.
Samfevæmf 32. gr. Eaga um íekjuskaft og
cígnasfealí cr hér með skorað á þá, sem ckkí
hcfa þcgar scnt framtal tll tckju« og cígnarskafts
að scfida það scm fyrsí ©g ckkí sclnna cn 31.
;an. næstfeomar.di íál skatfstofunnar I Alþýðu- ’
húsínu. EÍIa skal, samkvaemt 34. gr. skatfalag-
anna „áaetla fckjur og cígnsr svo rfflcga, að
ckkí sc hæft víð að upphacðfn sc scft laegii cn
hún á að vcra i rauis réifrs".
Jafnframí cr skorað á aivlnnurekcndur, scm
elgí hafa skálað skýrslum um kaupgreíðslur, og
félög, scm eigí hafa gcfíð skýrslur um hlufhafa
og arðsúthtutun, að scndá þcssar skýrslur þcgar
i síað, ella vcrða aðilar látnir sæfia dagsckíum.
Skafísfofan cr opin kl. 10-—12 og 1—4 og á
þeím fima veííf aðsfoð víð framföl.
Skaíísíjóiríiiii s Reykjavík
MalMér SfgMsson
(scffur)
Pétur Magtaússou
frá Vallanesí
endurtekur i dag kl. 3 e. h. í Gamla Bíó eríndí sílt um
BfklsAIvarplð
og sömuleíðís leíhínn
í nndirheimni
Aðgöngumíðar, tölusettír, fást í dag cftír hlukhan 2
víð ínngangínn
Aðalfnndar
Iþróttafélags Reykjavíkur
vcrður haldínn i Varðarhúsínu víð Kalkofnsveg
mánudagínn 16. þ. m.
Dagskrá samfevœmt félagslögunum.
Lagabrcyfíngar o. fL
Fundurinn hefst kL 8 siðd.
Sfjórnán.
■••• •<
£aíSESS2EME-
Málarasvcinafélag Rcykjavikur
Aðalinndnr
verður haldinn sunnudagínn 22. þ. m. i Alþýðuhúsínu
víð Hverfisgötu, hl. 1,30 e. h.
Dagskrá: VcnjuScg aðalfundarstörf.
Reíhníngar félagsíns ásamt lagabreytíngum liggja
frammi á shrifstofu Sveínasambandsíns í Kírhjuhvoli
frá og með mánudeginum 15. þ. m. Stjórnín
Utbreiðið Þjóðviljann