Þjóðviljinn - 27.01.1939, Blaðsíða 2

Föstudagmn 27. jan. 1939.
»Jð»VILJlN>N
(UðOVIUINlt
Otgefandi:
SamieiMÍBgarflokkur alþýðu
— 56sía!jsta#lokVuriBn —
Kitstjórar
Kiaar Olfttivsson.
Sigfús A. Siguahjartarson.
Ritstjórmarakrifstofar. Hverfis
gðtu 4 (8. hœð), súni 2278.
Afgreiðslu- «g auglýaingaskrií-
stofa Austurstræti 12 (1. hæð),
stmi 8184.
Askriftargjöld á mánuði:
Rttykjavík off ttégrenni kr. 2,00.
Anoaisstaðar á laadniu kr. 1,50.
1 lansasðln 18 auva esatakið.
▼ikúsgsprent h. f. Hverfisgötu 4.
Sfmi 2864.
S jómannaf élags *
kosnífigin
Stjórnarkiosningu Sjómanna-
félagsins ier lokið, og voru úr-
slit hennar birt á fundi félagsins
í fyrrakvöld og hér í blaðinu í
gær. Röskur helmingur félags-
manna greiddi atkvæði og bar
Skjaldborgin sigur úr býtum og
hlaut 384—596 atkvæði bak við
hina kjörnu stjórnarmeðlimi.
Menn þeir sem Sameiningar-
flokkur alþýðu studdi hlutu
hinsvegar ekki nema 97—292
atkvæði.
En þess ber að gæta, þegar
litið er yfir kosningaúrslitin, að
við kosningarnar kom aðeins
fram einn listi, og var hann skip
aður að ráði Sigurjóns Á. Ól-
afssonar og félagsstjórnarinnar.
Andstæðingar félagsstjórnarinn-
ar fengu ekki að hafa lista í
kjöri, en hvert sæti listans var
skipað þrem mönnum er félags-
menn máttu velja um. Samein-
ingarmenn réðu engu um þau
mál, hinsvegar er það rétt, að
nöfn þriggja Sameiningarmanna
voru á lista stjórnarinnar og
voru tveir þeirra látnir skipa
varagjaldkerasætið. Áttu sam-
eíningarmenn því aðeins full-
trúa í gjaldkera og varagjald-
kerasæti. í hinum þremur sæt-
unum áttu þeir enga menn,
enda þó að þeir hvettu sjómenn
til þess að greiða þeim Sigur-
geiri Halldórssyni og Bjarna
Kemp atkvæði.
'Kosníngaaðferðir sem þessar
eiga sér enga stoð í neinum
Jýðræðissinnuðum félagsskap,
enda eru þær sóttar milliliðalít-
Ið til kosningafyrirkomulags
Hitlers og annarra slíkra herra-
manna. Gæti Skjaldborgm vel
setið við næstu daga og reynt
að reikna út, hve mörg atkvæði
hún hefði fengið í sinn hlut í
Dagsbrúnarkosninguiium með
sama fyrirkomulagi. T. d.hefði
formannssætið verið skipað
þrem mönnum, eins og við Sjó-
mannafélagskiosningarnar, og
Skjaldbyrgingum gefið færi á
að velja á milli Héðins Valdi-
marssonar, Sigurðar Guðnason-
ar og porst. Péturssonar. Slíkt
hið sama hefði orðið uppi á
teningnum um varaformann og
ritara. Hinsvegar hefðu einhverji
ir Skjaldbyrgingar sem Dags-
brúnarstjómin valdi, fengið að
ireka lestinja, í gjaídkera og fjár-
málaritarasæti. Ef til vill hefði
hinn „þrautreyndi verkalýðsfor-
ingi“, Stefán Sigurðsson hlot-
ið sæti á óæðri bekk, til dæmis
í sæti fjármálaritara eða gjaM-
kera, ef Dagsbrúnarstjórnin
hefði ekki blátt áfram „gíeymt“
því, að slíkur skörungur um
verklýðsmál væri til, af ótta við
fyígi hans.
Um gang kiosninganna fara
hinsvegar litlar sögur, þar em
Skjaldbyrgíngar eínir til frá-
sagna. SameHiiwgarmenn áítu
Eínar Olgeifsson:
Aldrei síðan 1793—95 ogl919
—21 hefur harðstjórn og frelsi
háð svo ægilegan hildarleik í
heiminum, sem á árinu 1938, —
og er það ár þó auðsjáanlega
aðeins aðdragandi þess, sem
koma skal. Og það verður að
játa, að það hefur verið ár ósigr-
anna fyrir frelsið og lýðræðið
í heiminum, ár smánar og svika
sem enginn frelsissinni fær
hugsað til reiði- og kinnroða-
laust. En samt gefur árið 1938
enga ástæðu til örvæntingar,
heldur þvert á móti betri vona,
ef lýðræðisöflin bera af ósigr-
inum. Pví enn rísa ríki sósíal-
ismans í öllu sínu veldi og mik-
illeik, enn berst Spánn sinni ó-
trúlegu hetjubaráttu, enn heyir
Kína frelsisstríð við Japani og
í Ameríku vakna íbúar heillar
heimsálfu til varnar í einingu
frelsisins.
Ausfurrikí. — Tckkó-
slóvakía. — Míínchcn#
Fasistaríki heimsins hafa und-
anfarin ár verið að byrja heims-
styrjöld, en með þeim hætti
að síga smám saman injn í haná
án stríðsyfirlýsinga. Með þess-
ari aðferð hafa fasistaríkin nú
í 3 ár getað háð styrjöld gegn
lýðræði og frelsi smáþjóðanna
Ðg gegn hagsmunum brezka og
franska heimsveldisins, án þess
að þessir aðiljar, sem á varráð-
izt, hafi barizt á móti.
1935 byrjaði Italía með stríð-
inu gegn Abessiniu. 1936 hóf
ítalía svio innrásina á Spán með
aðstoð föðurlandssvikaranna
Franoo & Go. 1937 hóf Japan
stríðið gegn Kína. Og 1938
byrjar Þýzkaland svo sinn hluta
þessarar undarlegu heimsstyrj-
aldar, — furðulegustu og
skammsýnustu styrjaldar, sem
veröldin hefur augum litið, —
stríðsins, þar sem aðeins annar
aðilinn berst, — en hinn lætur
alítaf undan.
Aðferð Þýzkalands til þess
að vinna sína stóru sigra í
„heimsstyrjöldinni“ 1938 er sú,
að skipuleggja föciurlandssvikin
innan þess lands, er sigra skyldi
en hafa um leið klíkusamband
við auðvaldshringa Englandsog
Frakklands, til að tryggja svik-
in við bandamennina frá hálfu
þeirra landa. Árið 1938 hefur
gert landráða-leppinn — eins
og Seyss-Inquart, Henlein og
Franoo að algengu fyrirbrigði
í stjórnmálasögunni, — jafn-
enga fulltrúa við kosningarnar,
höfðu engan aðgang að kjör-
skrá eða öðru sem að kosning-
unum laut. Þó munu þeir hafa
fengið að hafa mann við taln-
ingu atkvæða.
Þrátt fyrir ójafna afstöðu er
andstæcingar Skjaldborgarinnar
áttu \ið þessar kosningar, sýna
þær glöggt, að sjómenn eru
farnir að þreytast á forustu Sig-
urjóns ölafssonar, og að engin
kosringakúgun né kosningaof-
beldi nema beinar falsanir séu,
fá dulið þá óánægju. En hitt
er og jafnvíst, að Sigurjón held-
ur formannssætinu meðan ís-
lenzk verkalýðshreyfing líður
það að engum sé leyft aðkeppa
við hann nema þeim mönnum
er hann sjálfur velur.
hliða því sem baktjaldamakk og
samsæri hins alþjóðlega auð-
valds blómgast sem aldrei fyrr
11. marz 1938 féll Austurríki
baráttulaust í hendur þýzkanaz-
ismanum. Undan stríðshótunum
Hitlers gafst Schuschnigg upp,
afhenti Seyss-Inquart völdin og
hann kallaði hersveitir Þýzka-
lands inn í landið. Austurríki
var þurrkað út. — Tékkóslóva-
kía gaf út yfirlýsingu: Tékkó-
slóvakía er ekki Austurríki.
Tékkneski herinn er reiðubúinn
að veríja föðurland sitt.
30. september var Tékkósló-
vakía svik!in: í ihiendur þýzka fas-
ismans, ofurseld honum íMún-
chen, bundin á höndum og fót-
um af Chamberlain og Daladi-
er. Frakkland sveik samninga
sína. Sovétríkin ein stóðu við
orð sín, reiðubúin til stríðsmeð
Tékkóslóvakíu. Sterkustu víg-
girðingar Mið-Evrópu voru of-
urseldar Hitler. Tékkóslóvakía
varð á 2 mánuðum leppríki
Hitlers. — Frakkland fagnaði
í blindni. Aðeins frönsku komm
únistarnir mótmæltu svikunum
strax, — en eftir 2 mánuði voru
sósíaldemókratarnir orðnir þeim
sammála, svo franski verkalýð-
urinn stóð einhuga gegn Mún-
chen. — Frakkland hélt að það
gæti aldrei orðið eins og Tékkó
slóvakía. En 2 mánuðum eftir
Múnchen tók Mussolini að,
heimta lönd af Frökkum .—
Heimsstyrjöld fasismans gengur
sinn gang.
Austurríki féll að nokkru á
eigin syndum. Það kastaði
brynju sinni, er það bældi nið-
ur verklýðshreyfinguna 1934.
Tortíming sjálfstæðisins vaf
afleiðing þessa. (Það eru til
„Sj,álfstæðismenn“ á íslandi, er
vilja tortíma sjálfstæði landsins
á sama hátt). — Tékkóslóvakía
hefði einnig hlotið önnur örlög,
ef eining þjóðarinnar undir for-
ustu sameinaðs verkalýðs hefði
skapazt þar fyr og forusta þjóð-
arinnar því tekið upp baráttuna
með Sovétríkjunum og yerka-
lýð Vesturlanda, þegar enska
og franska auðvaldið sveik. —
Austurríki og Tékkóslóvakía
eru því dýrkeypiir lærdómar
fyrir frelsishreyfinguna hvar
sem er í veröldinni.
Spánn. — Klna.
Eins og Austurríki ogTékkó-
slóvakía eru vítin til að varast
á árinu 1938, eins eru Spánn og
Kína hinar glæsilegu fyrirmynd
ir fyrir alþýðu og Iýðræði allra
landa að breyta eftir.
Hetjuskapur sá, sem spánska
lýðveldið hefur sýnt á þessu
ári, er í rauninni ótrúlegur.
Hann stendur við hlið þess feg-
ursta og hugrakkasta, sem mann
kynssagan geymir: Spánski lýð-
veldisherinn mun í sögunni
verða settur á bekk með her-
svcilum frönsku byltingarinnar
frá 1793 og rússnesku byliing-
arinnar frá 1919—2í.
Spánski lýðveldisherinn hefur
orðið að láta undan síga á ár-
inu 1938. ítalski og þýzki herinn
hafa með ógrynri vopna sinna
getac rænt meira landi af Spáni
en fyrr. En þeir sigrar eru ein-
göngu að þakka yfírburðum
tækninnar — og hafnbanní lýð-
ræðísins gegn Spáni, hinu svo-
kallaða hlutleysi.
Enn berst spánski herinn.
Enn getur lýðveldið sigrað fas-
ismann. En að það skuli ekki
vera búið að því, er að kenna
svikum lýðræðisins á Vestur-
löndum við Spán, launráðum
Chamberlainsog Bonnets, klofn-
ingspólitík hægri foringjanna í
II. Internationale, sem alltajj
hafa hafnað samvinnutilboðum
Alþjóðasambands kommúnista
og neitað að fara að ráðum
sinna beztu manna eins og Van-
derveldes, hins belgiska verk-
lýðsforingja, er lézt í árslok
1938 og lengi hafði verið for-
maður II. Internationale.
I Kína hafa Japanir haldið
áfram að „leggja undir sig“
hluta af landinu, náð meira að
segja Kanton og Hankow. En
völd þeirra í Kína hafa ekki
aukizt. Með herliði sínu halda
þeir borgum þessum og hafa
nokkurnveginn valdið yfir járn-
brautunum á milli þeirra, —
en þar fyrir utan ráða þeir alls
ekki yfir landinu. Hernaðarað-
ferð kínversku „frískaranna“, að
leggja ekki til höfuðorustu við
Japani, en ónáða þá í sífellu og
þreyta, hefur reynzt ágætlega.
Herkostnaður iog mannfall Jap-
ana er þegar orðið svio gífur-
legt, að viðbúið er að japanska
hervaldið bnotni saman undir
því áður en mjög langt líður,
en hinsvegar mun kínverski her-
inn fara að leggja til sóknar.
Hreysti sú og eining, sem
kínverska þjóðin hefur sýnt, er
eitthvert glæsilegasta fordæm-
ið, sem heiminum enn hefur
verið gefið í baráttunni gegn
fasismanum. Það hve einróma
Kuomintang flokkurinn, herinn
og þjóðin fordæmir tillögur
Wang-Shi-Weis, fyrverandi vara
forseta fLokksins, um að semja
við Japani, sýnir að kínverska
pjóðln er full baráttuhugar og
sigurvissu, sem tafarlaust með-
höndlar hvern undanslátt í anda
Múnchen-sætta sem svik.
Sovéfríkín. - Amcríka.
í Sovétríkjunum hefur sköp-
un sósíalismans haldið áfram
með sama krafti og undanfarin
ár. Meðan auðvaldsheimurinn
dregst inn' í nýja heimskreppu,
sem æðísgenginn vígbúnacur
megnar ekki að draga nema
lítið úr, eykst velmegun hinnar
drottnandi alþýðu Sovétríkj-
anna. En vegna hins ófriðlega
útlits og yfirvofandi heimsstyrj-,
aldar af hendi fasismans, verða
ríki sósíalismans, sem allra
ríkja bezt vinna að friði og vilja
halda frið, að verja óhemjufjár
til vígbúnaðar. Því það er nú
öllum sönnum frelsissinnum
vitanlegt, að Rauði herinn er
nú öflugasta stoð lýðræðisins í
heiminum, eftir að Frakkland er
að heita má horfið úr tölu stór-
velda, umkringt og einangrað
af fasistaríkjum, en Englandtví-
stígandi iog hikandi.
Sovétríkin sýndu j>að líka, er
Japanir dirfðust að ráðast á
þáu við Sao-sernaja, að þau
höfðu bæði kraft og þor, til
að reka þá tafarlaust af hönd-
um sér. Sao-sernaja er fordæm-
ið, sem Sovétríkin hafa gefið
lýðræðisríkjum helmsins um
hvernig svara skuli yfirgangi
fasistaríkjanna. Það er Englandi
og Frakklandi til þyngsta dóms-
áfellis í sögunni að hafa ekki
farið að því fordæmi, er Tékkó-
slóvakía varð fyrir árás Þýzka-
lands og Sovétríkin ein stóðu
við skuldbindingar sínar, reiðu-
búin til þess að fara út í stríð
með Tékkóslóvakíu, ef tékk-
neska stjórnin vildi.
Hin ákveðna pólitík Sovét-
stjórnarinnar til verndar rétti
smáþjóðanna, hefur þegar haft
þau áhrif að ýms ríki leita nú
vináttu þeirra, er áður voru
þeim andstæð. Er Pólland bezta
dæmi þess.
Sovétríkin, Spánn og Kína
voru einnig á árinu 1937 sterk
vígi gegn veraldarfasismanum.
En á árinu 1938 hefur einn stór
sigur unnizt, þó lýðræðið hafi
beðið hnekkinn mikla í Múnc-
hen. Sá sigur er, að Ameríka
tók ákveðna afstöðu gegn árás
fasistaríkjanna á fundinum í
Líma.
Roosevelt hefur með fylgi
meirihluta Bandaríkjamanna
breytt utanríkispólitík Banda-
ríkjanna þannig að þau taka
nú íorustu; í Ameríku gegn ó-
friðanmdirbúningi fasistaríkj-
anna og eru reiðubúin til sam-
starfs við Sovétríkin. Það sem
sérstaklega hefur ýtt undir
Bandaríkin að taka þessastefnu
eru njósnir þýzku nasistanna í
Bandaríkjunum, undirbúningur
fasistaríkjanna undir að eyði-
leggja Panamaskurðin(n í stríði)
Gyðingaofsóknirnar og vaxandi
samkeppni fasistaríkjanna \
Suður-Ameríku, byggð áþræla-
vinnunni í fasistaríkjunum.
í Mexíkó hefur stjórn Card-
enas háð hina skörpu baráttu
við olíuhringana og við upp-
reisnartilraunir fasistanna, sem
munu endanlega bældar niður
með falli fasistaforingjans Ced-
illo. Hefur þróunin í Mexíkó
sýnt enn nýja aðferð lil mynd-
unar þjóðfylkingar gegn fasism-
anum.
f Chile vann alþýðufylkingin
sinn mikla sigur við forseta-
kosningarnar og hefur barátta*
lýðræðisins með J>eim sigri,
eignazt sterkt vígi í Suður-
Ameríku.
Gyðíngaofsóknír og
loffárásír á irarnarlausa
í baráttu sinni fyrir heims-
yfirráðlum hafa fasistaríkin á ár-
inu 1938 enn ótvíræðar ennfyrr
beitt aðferðum, sem endanlega
og óafturkallanlega gera það að
verkum, að þau verða alls ekki
talin með menningarríkjum. —
Hinar hræðilegu pólitísku of-
sóknir í Þýzkalandi, réttarmorð-
! in, beiting launmorða í þágu
utanríkispólitíkurinnar, svik'
allra gerðra samninga höfðu
þegar sýnt að þessi ríki voru
á Ieið til villimennskunnar. En
loftárásirnar á varnarlausa bæi
á Spáni og Kína, hrannmorð á
konum og' börnum, sem þýzkir
og ítalskir flugmenn'eltu eftir!
götunum til að murka þau nið-
ur sýndu heiminum að hérvoru
á ferðinni menn gersneyddir
þeirri mannúðartilfinningu, sem
2—3000 ára starf beztu. affa
mannkynsins hefur reynt að
festa hjá því. Fasisminn birtist
Alþýöub/aVið d bágt meö ad
skilja Iwerju Skjaldborgin hér
sé lítil og minnkandi, en Sósialde-
mókrataflokkar Norðurlanda stórir
og stcekkandi. Og Alpijöubláöið
kennir verkaljönum íslenzka wn.
V eslingarnir! Hvenœr skyldi Al-
pjöublaðsritstjórninni lœrast ac
skilja, aö ófarirnar stafa af pví, að
Alpjöuflokkurinn hefur aldrei fyr-
ir alvöru reynt aö skapa sósialist-
iskan hugsunarhátt hjá verkaljön-
um, af pví hœgri foringjarnir hafa
aldrei skiliö sjálfir, hvaö sósíalismi
er. .
**
Gunnar Thoroddsen vill fá aöstoö
Þjzkalands til aö setja islenzku
pjóöinni skilijröi um, hvernig hún
skuli lifa. Skgldi drenginn dreyma
um aö leika hlutverk Seyssinquarts
og Henleins á Islandi?
**
Stundum er Tímbin barnalegur.
Njlega var hann aö regna aö hugga
sig víö paö, aö Rauöi herinn vceri
ónjtur her, pótt herjrceöingar allra
landa viöurkenni hann langbezta og
sterkasta her heimsins. Skyldi Tim-
inn ekki brdöum segja aö Sovétrík-
in séu kotríki, sem Jónas frá Hriflu
varla sjái í smásjá á heimskort-
inu, — en hinsvegar sé Hrifluveld-
iö stórveldi ,sem sé sterkast eitt.
**
Tíminn er alltaf ööru hvoru meö
pá pjóöjélugsfrœöi á boöstólum, að
vandamál pjóöfélagsins stafi af letl
fátceka fólksins. Þetta hefur hann
síöast aö segja blessaöur: „Hins-
vegar er vitanlega alltaf nokkuö af
fótki, sem kjs frekar lifsframfœri
fyrir enga vinnu en aö veröa aö-
njótandi umbóta, sem kosta nokkurt
erfiöi. Meöan ihaldiö reynir aö
kaupa sér fylgi meö fátœkmstyrk
til fullvinnandi fólks, sem fœr hann
fyrir ekki neitt, er alltaf von d
nokkrum fölksstraum til Reykjavík-
ur, enda pótt vinna fáist par ekki.
Þaö vœri áreiöanlega heppilegasP
fgrir reykvísku skattgreiöendur og
pjóöina í heild, aö skoröur yröu
settar viö pessu atkvceöabraski i-
haldsins‘‘. Timanum til afsökunai'
skal paö sagt, aö hann er meö pess-
um fínu röksemduin aö verja um-
bœtur Fmmsóknarflokksins í sveit-,
unum fgrir ágangi Mbl. og pykir pá
sá kostar vœnstur aÖ yfirbjóöa paö
í flflaskap og afturhaldi.
**
Eftir aö Jónas Guömundsson skrif
aöi mestu sviviröingarnar um „forn-
vini‘‘ sína sl. sumar, sáu Skjaldborg-
arar sér ekki annaö fœrt en neyöa
hann til aö ganga i stúku, og pótti
hann miklu heldur maöur á eftir.
En nú er Jónas farinn aö skrifa um
verkaljö Reykjavikur ú sama hátt
og uin „fornvini‘‘ sína í sumar: Seg-
ir hann m. a.: „Kosningin í Dags-
brún sjnir Alpjöuflokknum aö
verkaljöur ■ Reykjavikur er iangt frá
pví a$ standa á sama menningar-
stigi og annarm Noröurlanda'1. Svo
djúpt hefur veslings Jónas sokkiö
eftir ósig.urmh í Dagsbrún, aö hann
hefur ritaö petta ófullur.
sem skipulagning verstu hvata
mannanna, sem kerfisbundin
afturför og spilling dýrustu
verðmæta mannanna. En þó var
það fyrst við hinar hræðilegu
Qyðingaofsóknir í nóvember í
Þýzkalandi, sem heimurinn
hrykki upp við hve langt villii
mennskan væri komin, þegar
Gyðingar voru fyrst saklausir
rændir og myrtir, en hús þeirra
brennd, en þeír sem eftir lifðu:
síðan látnir greiða skaðabæt-
Ertf. á 4. rfSu.
t