Þjóðviljinn - 28.02.1939, Qupperneq 3

ÞJOÐVILJINN
ÞriSjudagurinn 28. febr. 1939.
Nokkurorð um tvær
nótnabækur
í MorgunblaSinu frá 27. ág.
sl. er grein um sönglagahefti,
— „Samhljóma” — er Krist-
inn Ingvarsson gaf út 1934.
Undir grein stendur P. S. og
eignaði ég hana því Pétri Sig-
urSssyni, vini mínum og reglu-
bróður. Ef slíkt er eigi rétt hjá
1T1ér, hiS ég Pétur og hinn rétta
greinarhöfund fyrirfram afsök-
unar.
Grein þessi vakti athygli
mina, og ef til vill fleiri af les-
endum hennar. Mér þykir ávalt
hressandi aS fá slíkar greinar
1 blöSum. EitthvaS sem ruggar
VlS hinum hversdagslega veru-
ieika, striti og stríSi — og póli-
tík.
Um þelLa sönglagahefti —
Samhljóma — Kr. Ingvarsson-
ai' skal ég vera fáorSur, láta
ummæli P. S. nægja aS mestu,
en vikja örhtiS aS öSru söng-
iagahefti, sem út kom sama ár-
iÖ — 1934 —. PaS er „Fjóla”,
böfundur ísólfur Pálsson.
BæSi þessi sönglagahefti
keypti ég strax eftir útkomu
Þeirra. Samhljóma vegna þess,
aS safnandi og útgefandi lag-
ana, Kr. I., var fyrrum vinur
^uinn og prúSasta ungmenni,
sem. ég man eftir frá þeim ár-
um. Enda varS ég ekki vonsvik-
inn af Samhljómum. Par er á-
1-eiSanIega eitthvaS fyrir alla,
sem nótur þekkja, frá því létta
°g einfalda til þess erfiSa.
Fjólu keypti ég vegna þess,
aS höf. liennar er fyrir löngu
ÞjóSkunnur fyrir sönglög sín.
Sum iög hans hafa um mörg ár
veriS mikiS sungin al' alþýSu,
sem kunnugt er, svo sem „I
birkilaut” og „Vormenn ís-
lands” o. fl.
Lögin í „Fjólu” eru meS af-
brigSum fögur, létt og alþýSleg.
ÞaS sem sérstaklega einkennir
sönglög ísólfs Pálssonar og
eykur þeim vinsældir er þaS,
hve allar raddir laganna eru
iagrar og fljótlærSar.
P. S. tekur sérstaklega eitt
iagiS ,,út úr” Samhljómum og
gerir aS umtalsefni. Vissulega
er þaS lag líka fagurt og texti
Þess ekki síSur.
Eg ætla því aS gjöra Fjólu
sömu skil og minnast á eitt
lagiS vegna þess, aS mér þykir
vænst um þaS. PaS er lagiS viS
kvæSi GuSm. GuSmundssonar
skálds: „Austurfjöll”.
ViS, karlar og konur, sem
erum fædd og uppalin í héruS-
unum austanfjalls, — Árnes
og Rangár — eSa höfum dval-
iS þar lengri eSa skémmri tíma,
hljótum aS taka ástfóstri við
hinn undurfagra fjallahring. í’ó
verSa ávalt austurfjöllin minn-
isstæðust, þessir stórfenglegu út
verSir héraSanna í austri. En
þarna í Fjólu fáum við upp í
hendurnar gullfagurt ljóS og
lag, sem hvorttveggja er helg-
að okkar ástkæru austurfjöll-
um af snillingunum tveimur,
GuSm. GuSmundssyni og Isólfi
Pálssyni. Erum viS ekki skyld-
ug aS veita þessu athygli?
Eg viSurkenni aS mig brest-
ur þekkingu til aS vera list-
dómari um ljóðagerS og tón-
verk. En þykist þó hafa leyfi
til aS eiga orS um þaS sem mér
þykir fagurt af þeim hlutum,
og tek því undir meS skáldinu:
„Eg flýg eins og lóan
mót sól og söng
þegar sál mín er IjóSaþyrst”.
Mér finnst ég meS engu móti
geta skiliS viS þetta sönglag,
„Austurfjöll”, án þess aS gera
þaS aS tillögu minni — og á-
skorun — til allra þeirra, fjær
og nær, sem unna héruSunum
austanfjalls, aS gera „Austur-
fjöll” aS héraSssöng. MeS því
gætum viS bezt sýnt listamönn-
unum tveimui', GuSm. GuS-
mundssyni, góSskáldinu fræga,
og hinum aldraSa, sjálfmennt-
aða tónsnillingi, ísólfi Pálssyni,
virðingu okkar, um leiS og viS
minnumst framtíSarlandsins
austanfjalls, fegurðar þess og
frjósemi og undurfögru fjall-
anna í austri.
Ef svo ólíklega skyldi vilja
til, lesari góSur, að þú kunnir
ekki kvæSiS „Austurfjöll”, er
þaS aS finna í kvæSurn GúSm.
GuSmundssonar. Og sönglaga-
heftið Fjóla fæst hjá bóksölum
— að ég hygg — og kostar kr.
4.00 — fjórar. — PaS er svipuS
upphæS og lægsta verS á hálf-
Tflr 500 manns söttn verk-
lýðsinndlnn í K.B.-húslnn
Allítr fundarmenn eínhuga gegn ofheldi
og klofníngsfíltraunum Skjaldbyrgínga
Sókn
Sósíalístafélagsíns
í úfbrelðslu jÞjóðvíIjans
Klukkan 4 á sunnudaginn
boSuSu nokkrir af forvígis-
mönnum ýmissa verklýSsfé-
laga til fundar í K. R.-húsinu
og skyldi ræSa um HáfnarfjarS
ardeiluna og nauSsyn þess, aS
sfofnaS yrði óháð fagsamband
Fundinn munu hafa sótt nokk-
uS yfir 500 manns.
Helgi SigurSsson, formaSur
Hlífar, lióf máls á fundinum, en
aS ræSu hans lokinni talaSi
HéSinn Valdimarsson. ASrir
sem löluðu voru Brynjólfur
Bjarnason, Ingólfur Einarsson,
SigurSur GuSnason, Einar 01-
flösku af svonefndum „svarta
dauSa”, eftir því sem menn
hafa sagt mér, sem kunnugir
eru verSlagi á slíkri vöru.
Enginn vitur maSur efast eitt
augnablik um þaS, fyrir hvort,
Fjólu eSa hálfflöskuna, hann
eigi aS láta krónurnar sínar
Fjóla á aS koníast til allra,
sem nótur þekkja og hljóSfæri
hafa og unna fögrum söng.
LæriS kvæSiS Austurfjöll og
íagra lagiS hans ísólís Pálsson-
ar viS þaS. PaS bætir og göfgar,
lifgar og vermir hvers manns
hjartarætur. PaS á einnig aS
vera öllum metnaSarmál, vegna
ykkar sjálfra, vegna héraSanna,
vegna austurfjallanna, vegna
listamannanna tveggja, sem
hafa sýnt þaS meS þessu vei'ki
sínu hversu vel þeir mundu
sínar æskustöSvar.
AS endingu þetta. Eg skrifa
þessar línur ekki eftir beiSni
neins. Pær eru aSeins fram
komnar af innri hvöt. PaS get-
ur heldur engum veriS f járhags
atriSi að semja sönglög og gefa
út nótnabækur. PaS er miklu
fremur sem velgjörSaverk til
þjóSarinnar, sem henni ber aS
meta aS verSleikum.
Þórður Jónsson.
geirsson og GuSm. Ó. GuS-
mundsson.
Allir ræSumennirnir lögðu
áherzlu á, aS verkalýSshreyf-
ingin yrði aS standa á verSi
gegn öllum tilraunum, er miSa
að því, aS kljúfa verkalýSs-
hreyfinguna og sundra henni.
öflugustu aSgerSirnar til þess
aS hindra slíkt framferði af
hálfu fjenda verkalýSsins væru
aS vinna sem ótrauSast aS und
irbúningi og stofnun óháSs fag-
sambands. Ennfremur beindu
verkamenn hörSum skeytum
gegn þeirri nýju kenningu
Skjaldbyrginga, aS ekkert væri
viS þaS aS athuga, aS fjöldi
verklýSsfélaga risi upp á hverj-
um staS i sömu starfsgrein. En
sem kunnugt er hefur Alþ.bl.
boSaS þaS undanfarna daga, aS
menn ættu gjarnan aS skiptast
i verkalýSsfélög eftir trúarskoS-
unum og pólitískum skoSunum.
Pá lögðu ræSumenn megin
áherzlu á, aS með lögum yrSi
komiS í veg fyrir slíkan klofn-
ing á verkalýSsfélögunum. Mun
mega vænta þess, aS á þinginu
komi bráSlega fram breyting-
artillögur viS vinnulöggjöfina,
sem fyrirbyggi slíkt í framtíS-
inni.
í ræðu sinni lagði SigurSur
GuSnason áherzlu á þaS, aS
vera mætti, að verkföll sem
Hlífar væru ríkinu og þjóðar-
búskapnum dýr, en þeim sem
mest töluSu um slíkt, gleymdist
aS geta hins, hve mikil þjóSfé-
lagsleg verSmæti færu til einsk-
is meS því aS láta annan og
þriSja hvern verkfæran mann
ganga atvinnulausan. Um slíkt
talaSi Alþ.bl. sjaldan eða aldrei,
en væri þeim mun ósparara á
útreikningana, ef verkamenn
gripu til vinnustöðvunar til þess
aS liindra aS pólitískir stiga-
menn leggi samtök þeirra í
rústir.

~@
aagjjft ■mmg ÍMÍgl
g B
n n m
mm w®Mm
1. deild 4. deild
2. | deild 3. dciid 5. deild
StaSan 27. febrúar:
5 deild
3. —
4. —
1. —
2. —
7. —
6. —
45
27
26
24
13
6
4
Abvedín baráffa fyrír óhádu fag~
sambandL — Eíff sféffarfélag í hvcrrí
sfarfsgrcín i á hverjum sfað.
Fátækur í dag - ríkur á morgun
A hverju ári verður fjöldi manna fyrír sfórhöppum 1 happdræffínu.
5 — 10 — 15 — 20 — 25 — 50 þÚS. blfónuif'
^ tíl vill verðíð ÞÉR fyrír nsasta stórhappl. - Happdrættíð hefur greitt á 5 árum j
samfals 3>400>000 OO
Á íundinum var eftiríarandi
einróma:
tillaga borin upp og samþykkt
i vmninýa.
„Almennur íundur haldinn í K. R.-húsinu 26. íebr. 1939
skorar á öll verklýSsfélög ílandinu.
að sameinast í vináttu- og vamarbandalagi meS Dagsbrún,
Hlíf, Prótti o. fl. verklýSsfélögum og koma sér upp miSstöS
fyrir bandalagiS.
að undirbúa almenna verklýSsráSstefnu ekki síðar en á
næsta hausti, með fullti'úum allra verklýðsíélaga utan AlþýSu-
sambandsins og innan, sem komi á faglegri einingu í verklýSs-
hreyfingunni og öflugu landssambandi allra stéttarfélaga.skipu
lagslega óháSu öllum stjómmálaflokkum, meS fullu lýSræSi og
jöfnum kosningarrétti og kjörgengi allra stéttarmeSlima verk-
lýSsfélaganna til trúnaSarstarfa sambandsins og verklýSsfélag-
anna.
Ennfrémur skorar fundurinn á Alþingi aS samþykkja þegar
á yfirstandandi þingi þær breytingar á vinnulöggjöfinni:
að sambönd stéttarfélaga, sem viðurkenningu hljóti aS lög-
um skuli vera skipulagslega óháS öllum stjórnmálaflokkum,
meS fullu lýðræSi innan vébanda sinna og jöfnum kosningar-
rétti og kjörgengi stéttameSlimanna til trúnaSarstarfa sam-
bandsins;
að skýlaust sé ákveSiS í löggjöfinni aS eingöngu skuli viSur-
kennt eitt stéttarfélag í hverri starfsgrein á sama staS, og ef tvö
eru fyrir, skuli ráSa almenn a tkvæðagreiSsla innan starfs-
greinarinnar um, hvort þeirra sé viSurkennt.
að girt sé fyrir, aS verklýSsfélög þau fái viSurkenningu, sem
hafa, eins og YerklýSsfélag Akureyrar, ákvæSi í lögum sínum,
sem geta útilokaS inntöku manna þeirra, sem í starfsgreininni
vinna og skuldbinda sig til aS hlíta félagslögum, enda hafa
ekki brotiS þau.
að skyndiverkföll séu skýlaust leyfS samkvæmt ákvörSun
félagsfundar eSa félagsstjómar, ef um skýlaust brot á samn-
ingi er aS ræSa, og í öSrum tilteknum tilfellum, svo sem til
innheimtu á vangreiddu kaupgjaldi,
að atvinnurekandi geti ekki bótalaust rofiS viSurkennda
taxta verklýSsfélaganna, eins og í Hafnarfirði ,
að Félagsdómur verSi skipaSur svo, aS verklýSsfélög utan
sambanda háfi' jafnan rétt til aS útnefna einn mann í dóminn
eins og atvinnurekendur utan sambanda, og mismunandi sam-
böndum sé veitt jafnrétti um skipun manns fyrir meSlimi sína
og báSum aðiljum verSi gefinn réttur til aS rySja sinn hvorum
manninum úr dómnum.
Fúndurinn er algerlega andvígur því, aS lögboSin verSi hlut-
fallskosning stjórna og trúnaSarmanna innan stéttarfélaga og
sambanda þeirra, þar eS markmiS verklýSssamtakanna hlýtur
aS vera fullkomin eining verkalýSsins um sameiginleg fagmál,
en lögboSnar hlutfallskosningar mundu festa pólitískan flokka
drátt og ágreining innan stéttarfélagsskaparins, þvert ofan í til-
gang hans. Hinsvegar telur fundurinn, aS verklýðsfélögin skuli
sjálfráS um, hvort þau leyfi hlutfallskosningar, ef þeim þykir
viS eiga og sérstaklega stendur á”.
Samtals 145
Einn dagur eftir af febrúar!
Verður þetta endanlega röðin,
eSa breytist hún síSasta daginn?
Hiffusf Æsir -
Framhald af 2. síSu.
áSur en lærSir menn gerSu úr
honum Tróju. Séu Rússar hálf-
gerSir Asíumenn fyrir okkur,
voru Æsir þaS sannarlega meir,
og kom síSan frá þeim allt, sem
ágætast varð á NorSurlöndum
af viti og kunnáttu, segir
Snorri Sturluson.
Einhver djúpvitrasta sögnin
um Æsi í Völuspá, er þessi:
„Hittusk Æsir á ISavelli, — —
afla lögSu, auS smiðuSu, tangir
skópu ok tól gerSu”. PaS var
gullöld þeirra, einskis var vant,
er þeir tefldu í túni og voru
teitir. Tæknin var auSur þeirra.
Enn er nútímasagan gerzka
of nálæg okkur og umdeild til
þess, aS nokkur Völuspá verSi
kveðin um hana. En sjáum þá
virkilcikann því betur sem
hann er nær okkur! ViS sjá-
um 1917 afturúrdregna, kúgaSa
bændaþjóS í næstum örbjarga
landi varpa oki sínu og taka
upp óreynt þjóSskipulag. Og
hvar stendur hún nú?
A hverju einasta sviði komu
úr röSum verkalýðs og bænda
nægir foi”ystumenn, er á herti.
Par komu Æsir vorrar aldar.
(ASalheimild: „20 Jahre”).
GOMMÍVIÐGERÐIR.
allskionar fljótt og vel af hendi
leystar.
Gúmmískógerðin, Laugaveg 68.
Sendum Sími 5113 Sækjuir
HROSSHARSLEPPAR
inauðsynlegar í alla skó.
Gúmmískógerðin.
Reykjavík! Hafnarfjörður!
Kaupam flðskur
soyuglös, whiskypela, bóndós-
i^; Sækjum h#im. — Sími 5333.
FI3ÖSKUVERZLUNIN
HAFNARSTRÆTI 21
Kaupcndur
Þjóðviljans
era ámlnnftir um að
boiga áskriUargfðld
sín sbilvislega.