Þjóðviljinn - 21.09.1939, Page 1

Herðíð
5-krónu
söfnunína
IV. ARGANGUB
FIMMTUDAGUR 21. SEPT. 1939
218. TÖLUBLAÐ
SoiÉther tetor Uiina
104 ménn bætast í atvinnnleys-
ingjahópinn á 3 dogam
larðeígnír pólsku landherranna fengnar
fátflekum baendum tíl afnota
Náin stjórnmálasamvinna Sovétribjanna og Rúmeníu?
SAMKVÆMT EINKASKEYTUM FRA KHÖFN OG MOSKVA
Hert'oringjaráð Rauða hersins birtir eítirt'arandi tilkynningu:
Rauði herinn hélt áfram sókn sinni 19. sept. Að kvöldi þessa
dags tók sovéther Wilna eftir tveggja klukkustunda orustur. Einn
ig voru teknar borgirnar Welika Berestowitsa (50 km. austur af
Bialystok),. Prujany, Kobrin (40 km. norðaustur af Brest-Litovsk),
allar í Vestur-Hvítarússlandi. I Vestur-ÍJkraínu tók Rauði herinn
á vaid sitt bæina Wladimii’ Wolynske, Sokal (við Bugfljótið), Brody
Bobrka, Rogatin og Dolina,
Stórskotalið og skriðdrelcasveitir Rauða liersins eru komnar í ^
námunda við Lemberg, norðaustur og suður af borginni.
Hvar sem Rauði fierinn kemur er honum fagnað af íbúum hér-
aðanna, Hvítrússum og TJkraínum. Á mörgum stöðum koma ibúar
bændaþorpanna á móti hermönnu num, karlar, konur og börn, og
bjóða þá velkomna,
Skrádír atvínnuleysíngjar cru nú 503
Strax og Rauði herinn hafði
tekið austurhluta hins fyrrver-
andi pólska ríkis, var hafizt handa
um að tryggja bændunum,' sem
sætt hafa þar kúgun jarðaðalsins
í 20 ár, frelsi og umráðarétt yfir
jörðinni. Er nu stórjarðeignunum
skipt upp á milli þeirra.
Bændur þessir hafa ekki átt svo
stóra jörð sjálfur að þeir gætu af i
henni lifað. Stórjarðeigendurnir
hafa pint þá með afgjöldum og
arðnýtt þá sem daglaunamenn.
Ríkið hefur þjakað þá með skött- j
um og neitað þeim um lýðréttindi ,
og þjóðfrelsi. Yfirleitt hefur í
pólska ríkinu ríkt álíka ástand ó- I
breytt og forðum var í rússneska
keisaradæminu, bæði hvað kúgun
bænda, verkamanna og þjóðemis-
minnihluta snertir.
En nú er bundinn endir á þess-
ari kúgun.
Sænskf boirgarablad
spáír hruní nazismans
vegna aðgerda Sovéf-
ríkjanna
,,Göteborgs Handels- og Sjö-
fartstidning’’, eitt bezta frjáls-
lynda blað Svíþjóðar, birtir grein
um atburðina i Austur-Evrópu.
Segir blaðið að með innrás
Rauða hersins í Pólland sé stöðv-
uð öll sókn Þjóðverja austur á
bóginn, sá „Drang nach dem
Osten”, sem Hitler í riti sínu
„Mein Kampf’’ telur aðalverkefni
sitt að leiða þýzku þjóðina út í,
Framrás Rauða hersins valdi því
að til grunna hrynji allir draum-
ar Hitlers um Stór-Ukraine, sem
leppríki og bandaríki Þýzkalands.
Með samkomulaginu við Sovétrík-
in hafi Hitler sjálfur rifið grund-
völlinn undan öllum kenningum
nazismans og hrun nazismans í
Þýzkalandi sé eðlileg afleiðing af
samningnum við Sovétríkin og
innrás Rauða hersins.
Frönsk blöð spá því
að Sovéfríkín cyðílcggí
fyríræflanír Híflcr
Frönsk blöð telja að innrás Rauða
thersins i Vestur-Hvita-Rússland og
Vestur-Úkraínu muni verða Hitler
liættuleg áður en lýkur. Telja þau
líklegt að Austur-Galizia falli til
Sovétrjkjanna, er hin nýju landa-
mæri verði ákveðin og loki það
veginum til Rúmeníu fyrir Hitler.
Segir eitt blaðanna frá þvi, að full
trúar Sovétríkjanna og Rúmen-
íu haf/ í gær setzt að ráðstefnu í
rúmönskum landamærabæ, og megi
búast við náinni pólitískri samvinnu
milli þessara ríkja á næstunni.
Samkvæmt upplýsingum frá
Vinnurniðlunarskrifstofunni voru
503 menn sKráðir atvinnulausir i
gær. Eins og áður hefur verið
skýrt frá hér í blaðinu voru 399
atvinnuleysingjar skráðir á laugar-
daginn. Tala skrásettra atvinnuleys-
ingja liefur þvi aukizt um 104 á
örfáum dögum. Af þeim hóp bætt-
ust 78 við á mánudaginn og fækk-
aði skráðum mönnum þó nokkuð
á þriðjudag vegna komu gaskola-
skipsins.
Til samanburðar við þessar tölur
skulti hér taídir skráðir atvinnu-
leysingjar 20. september undanfarin
4 ár: 1938, 318; 1937, 229; 1936,
367; 1935, 438. Eru atvmnuleysingj-
ar liér nú nálega 200 fleiri en á
sama tíinla í fyrra.
Ráðningarskrifstofa Reykjavíkur-
bæjar hafði 521 mann skráðan i
fyrradag.
Vinna við Hafnarfjarðarveginn
mun verða lögð niður um næstu
helgi, og nokkrir menn vinna enn
]>á við Þingvallavatn, en ekki er
vjtað hve löng sú vinna kemur til
með að verða.
Yfirlit Jretta sýnir glöggt livert
stefnir og hve hraðvaxandi atvinnu-
ieysið er í bænum. Við þetta bæt-
ist sú staðreynd, að hér er aðeins
um byrjun skriðufallsins í atvinnu-
lífi þjóðarinnar að ræða. Verkamenn
og samtök þeirra verða að taka
þetta mál i sinar hendur og gera
hverja þá ráðstöfún, sein unnt er
að gera til þess að veita aukningu
atvinnuleysisins viðnám.
Íslcndíngar
sígurvegarar
í 2. fí. Argent-
ínu-mótsíns
Islenzlvii skálunennirnir er
kepptu fyrir Islands hönd á al-
þjóðaskákmótinu í Buenos Ayres
urðu sigurvegarar í öðrum flokki.
en þar kepptu 10 þjóðir um verð-
launabikar, er forseti Argentíma
gaf. Er þetta hin glæsilegasta
frainmistaða og mun verða til
þess að vekja athygli á fslandi og
íslenzkum skákmönnum coða una
heim,
Keppendurnir voru Ásmundur
Ásgeirsson, Baldur Möller, Einar
Þorvaldsson, Guðmundur Arn-
laugsson og Jón Guðmundsson.
Skýrslugerð um vörubirgðir
í Reykjavík er lokið
Þingstúka Reykjavíknr gengst
fyrir bindindismálavikn
Templarar í Reykjavík hafa beitt sér tyrir að haldnir verði
umræðufundir um bindindismál, dagana 5. til 11. október að báð-
nm dögum meðtöldum. íms stærstu félagssamtök bæjarins laka
þátt í þessum fundarhöldum, og margir kunnustu skemmtikraftar
landsins skemmta niilli ræðuhaldanna.
Þjóðviljanum hefur horist eftir
farandi greinargerð frá nefnd
þeirri, sem annasf undirhúninginn.
„Þingsiúka Reykjavíkur hefur
heilt sér fyrir að koma -af stað
bindindismálaviku, sem hefst 5. okl.
n. k. Auk Góðtemplararegiunnar
hafa þessi félög og sambönd heit-
ið þátttöku sinni: Iþrottasambánd
Isiands, Samhand Ungmennafélag-
anna, Kennarasainhand Islands, Skát
ar, Slysavarnafélag Islands, Saiii-
band bindindisfélaga i skólum,
Bandalag kvenna og verkiýðsfélögin
fjögur: Dagshrún, Framsókn, Iðja
og Sjómannafélag Reykjavíkur.
Segja niá að kirkja landsins sé
einn þátttakandinn, þvi hiskupinn
verður einn þeirra manna, séin á
vörp flytja fyrsta kvöld vjkunnar
og taíar þar scm fulltrúi og æðsti
maður kirkju landsins. Einnig er
þess óskað að prestarnir í Reykja-
vik lieigi ræður sínar að einhverju
eða öllu leyti, þessu nuili sunnudag
vikunnar.
Bindindismálavikair verður opnuð
í Fríkjrkjunni, og flytja þar stuttar
rræður eða ávörp þessir: Fjármála
ráðlierra, biskup, fræðslpmálastjóri
og þjóðkunnur maður úr lækna-
FRAMH. Á 2. SIÐU
Hversvegna er sykur nær ófáanlegur? Eru
sfríðsgródamenn að verkí?
Lokið hefur verið að gera yfirlit yfir vörubirgðir þær hér í
bænuin, sem til skömmtunar koma. Skömmtunarskrifstofa ríldsins
gerir ráð fyrir að hveitibirgðir séu til 4 mánaða, rúginjöl til 1 mán.
liaframjöl og bygggrjón til 3l/2 mán. og aðrar kornvörur til á1/,
mánaðar, kaffi til 12 mánaða og sykur til 40 daga. Um rétt.mæti
þessarar skýrslu skal ekki deilt að' siiuii, en vitað er að sykur fæst
ekki í verziunum þrátt fyrir nokkrar birgðir, og hvort sama kann
að verða uppi á teningnum hvað aðrar viirutegundir snertir slcal
ósagt látið. En fyrir sykurþurrðinni verður gerð nánari grein síðar
í grein þessari.
Verið er að safna skýrslum um matvælabirgðir um land allt,
og verður því verki væntanlega lokið innan skamins svo að séð
verði hvaða birgðir eru til í landinu,
Fer hér á 'ei'tir skýrsla skö* mtunarskrifstofunnar um birgðir
í Reykjavík.
Hinn 16. þ. m. voru birgðir af
skömmtunarvörum í Reykjavík
sem hér segir:
Hjá heildsölum:
98,6 smál. kafíi, 15,2 smál. syk-
ur, 234,8 smál. hveiti, 9,8 smál.
rúgmjöl, 84,1 smál. haframjöl og
^ygggrjón, 42 smál. aðrar korn-
vörur.
Hjá smásöium:
16.9 smál. kaffi, 61,9 smál.
sykur, 101- smál, hveiti, 24,9 smál.
rúgmjöl, 33,5 smál. haframjöl og
hyggrjón. 30,1 smál. aðrar korn-
vörur.
Birgðir á lieimilum:
1.9 smál. kaffi, 29 smál. sykur,
40,6 smál. hveiti, 9,6 smál. rúg-
mjöl, 13,8 smál. haframjöl og
byggrjón, 8.4 smál. aðrar korn-
vörur.
H.já iðnfyrirtækjum og bökurum:
79,6 smál. sykur, 163 smál.
hveiti, 57,5 smál. rúgmjöl.
Þegar fTá . eru teknar birgðir
iðnfyrirtækja og bakara, þá eru
birgðir í verzlunum og á heimii-
um samtals í smálestum:
117.4 kaffi,
101,6 sykur.
376.4 hveiti.
44,3 rúgmjöl.
131.4 haframj. og bygggrjón.
80,5 aðrar kornvörur.
t
Ef miðað er við það að þessar
birgðir væru eingöngu afhentar
gegn matvælaseðlum til Reykvík-
inga, mundu þær endast sem hér
segir:
Hveiti ca. 4 mánuði.
Rúgmjöl ca. 1 mánuð.
FRAMH. Á 2. SÍÐU