Þjóðviljinn - 08.12.1939, Blaðsíða 2

Föstudagurinn 8. desember 1939.
ÞJOÐVTLJiNN
PMBA PÓLKIB
LandflAtta
SH60VIUINII
tJtgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu
— Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson.
Sigfús A. Sigurhjartarson.
Ritst jórnarskrifstof ur: Aust-
urstræti 12 (1. hæð). Símar
5270- og- 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Austurstræti 12 (1.
hæð) sími 2184.
Askriftargjald á mánuði:
Reykjavík og nágrenni kr,
2.50. Annarsstaðar á land-
inu kr. 1,75. 1 lausasölu 10
aura eintakið.
Víkingsprent h. f. Hverfisgötu
4. Sími 2864.
Rödd fólksíns
♦
Hver talar máli íslenzku þjóð-
arinnar? Hver talar máli hins vinn
andi fjölda, sem hefur verið svipt-
ur réttinum til að verðleggja vinnu
afl sitt? Hver talar máli þeirra
kjósenda, sem hafa verið sviknir í
einu og öllu, af þeim mönnum, sem
þeir fólu umboð sín til þess að
mæta á þingi?
Hvar er sá kjósandi í hópi stjórn
arflokka, sem ekki hefur verið svik
inn? Er hann ef til vill að finna
meðal kjósenda Skjaldborgarinnar,
sem lofaði að stjórna með þvi
„réttlæti” og þeirri „mannúð” að
ekki þyrfti að stjórna með ofbeldi
og herafla, en nú vinnur að því að
koma fram því svívirðilegasta laga
frumvarpi um ríkislögreglu, sem
sagan þekkir?
Er hann ef til vill að finna með-
al kjósenda Framsóknarflokksins
sem lofaði þrotlausri baráttu gegn
Kveldúlfi og Landsbankaóreiðu, en
nú sefur í einni sæng með Ólafi
Thors og Magnúsi Sigurðssyni?
Eða er hann ef til vill að finna
meðal kjósenda Sjálfstæðisflokks-
ins, sem lofaði allsherjar-
sparnaði í þjóðarbúinu. en nú er
fremstur í flokki í þvi að stofna
ný embætti og auka hverskyns ó-
þarfa útgjöld?
Kjósendur allra hinna „á-
byrgu” flokka hafa' verið svikn-
ir. Blöð allra hinna „ábyrgu”
flokka þegja um svikin. Helzt fá
athugulir kjósendur nokkura vitn-
eskju um svik þingmanna með því
) hlusta á þingfréttir Helga
Hjörvars, því hann segir rétt frá
staðreyndum.
Aðeins ein rödd túlkar málstað
hinna kúguðu og hinna sviknu
kjósenda. þessi rödd er rödd Þjóð-
viljans, rödd Sósíalistaflokksins.
Þessa rödd reyna hinir gjör-
• pilltu valdhafar að kæfa. Það er
hafin herferð gegn flokknum og
blöðum hans. Árangur þeirrar her-
ferðar fer eftir því hve fast þeir
menn, sem vilja láta gagnrýna
framferði núverandi valdhafa
standa að baki blöðum hans og
honum sjálfum
Verkamenn! Látið ekki þagga
þá einu rödd, sem segir valdhöfum
til syndanna, styðjið blað Sósíal-
istaflokksins sem einn maður.
Munið, að tilgangur þjóðstjórri-
arflokkanna er enginn annar en
að dylja sín eigin svik og halda
þeim leyndum fyrir þjóðinni, af
því, að þeir óttast ekkert meira en
gagnrýni, af því að þeir vita, að
fæst af þeirra verkum þolir dags-
ins ljós og að vera dregið fram úr
skúmaskotum þeim, sem þjóð-
stjórnin hefur hreiðrað um sig í.
Það er alhnikið rætt um fólks-
strauminn úr sveitunum til kaup-
staðanna nú á síðari árum, og kenn
ir þar alltaf töluverðrar ásökunar,
sem bitnar ekki hvað sízt á æsk-
unni. Þeir sem flytja úr sveitinni
eru sakaðir um gerðir sínar nær
sem landráð væru, að minnsta
kosti eru þeir sakaðir um ábyrgðar
leiysi, leti og aðra lesti, og uppgjöf
fyrir erfiðleikunum. Það vald og
þær klikur, sem hafa gert æskunni
ftlift í sveitinni skella nú allri skuld
inni á hana. Þeir, sem þóttust vera
leiðtogar sveitanna og þóttust bera
hag þeirra fyrir brjósti, hafa nú
gengið síná síðustu göngu til sinna
föðurhúsa, hafa gengið á hönd því
valdi er þeir nefndu „Reykjavíkur
vald” og þeir þóftust berjast á
móti.
Eftir er fólkið í sveitunum ráð-
vilt og yfirgefið af öðru en hrammi
þess valds, sem vill undirokun þess.
útþurrkun allra verðmæta og mögu-
leika til lífsins. Og eftir starf allr;v
þessara leiðtoga sveitanna heldur
fólkið áfram að hó])ast úr sveitun-
um. Já því skyldi það ekki gera það.
Því hefur verið innrætt trú á þessa
„foriHgja” og því skyldi það ekki
fylgja þeim eftir? En hverjir eru
svo þeir lifsmöguleikar, sem fólk
jð á við að búa,. eftjr meira en ára-
tugs stjórn þessara manna. Við skul
um að þessu sinni aðeins líta á lífs
möguleika æskunnar í sveitunum,
æskunnar, sem frá fyrstu tíð liefur
fundið hjartslátt móður jarðar í
allri fjölbreyttni sinni að verki
hörku og mildi þeirrar æsku, sem
er fædd til fátæktar. Sú æska, sem
í dag er fjötruð, er fædd til fá-
tæktar í litlurn bæ, á lítilli jörð í
órækt, þar sem rándýrsklær banka,
kaupmanna eða kaupfélaga lands-
ins. læsir klónum í hvern neista
er miðar til lífs. Þar sem hver von
deyr um leið og liún fæðist. Á
þessum heimilum verður hver vinn
andi hönd að starfa sem hún megn-
ar. Drengurjnn við hin erfiðu störf
föðursins hinn langa vinnudag bónd
ans, telpan við störf móður sinnar
í bænum, því hinir hrurnu bæir
sveitaöreiganna heimta mikið starf.
Svo þegar börnin eru komin yfir
fermingu verða þau oft að fara að
heiman, yfir veturinn eða hluta hans,
til að reyna að innvinna nokkraí
krónur, og 1 i 1 hvers er þeim varið'
leggur unglingurinn þær í banka
eins og barn stórbóndans? Nei, þesS
munu fá dæmin. Annaðhvort fara;
þeir til að kaupa eittlivað sem ung
lingurinn þarfnast, föt eða annað,
eða þá að foreldrarnir fá það. Ég
átti fyrir skömmu +al við pilt 15
16 ára. Hann hafði verið við
gripahirðingu á vertíð síðustu vetr-
arvertíð á sveitabæ, skammt írá
iieiinili sinu. 1 kaup fékk hann 180
krónur fyrir um þrjá mánuði. Ég
spurði hann, hvort hann ætlaði ekki
að kaupa sér eitthvað fyrir pen-
ingana sína. „Nei‘‘, sagði hann.
„Hversvegna?”, spurði ég. „Ég lét
hann pabba hafa þá alla‘‘. Faðir
hans er fátækur bóndi. Þessi saga
er ekkert einsdæmi. Svo eru þessir
æskumenn sakaðir um að kunna
ekki að fare með peninga. En þæi
ásakanir korna aðeins frá þeim, ei
eiga nóg af öllu, nema skilningi á
erfiðleikuaí fátæklingsins, og hafa
selt og selja daglega sál og sann-
færingu fyrir nokkrar krónur. SvtJ
eru aðrir æskumenn, sem allan árs-
hringinn verða að vinna að störfum
heimilisins, og sá, sem heldur að
það sé vegur til tekjuöflunar, hon
ura feilar stórlega. Hi’nir fátæku
bændur, sem berjast harðri baráttu
við óvinveitt öfl, hafa ekki ráð á þvi
að greiða börnum sínum kaup, þð
að þau vinni allt árið að búum
þeirra. Starf þessara æskumanna
verður jiví eins og hvert annað
fórnarstarf. Auðvaldið lætur sér
ekki nægja að ofsækja fátæka bænd
ur, ])að verður líka að ofsækja
æskuna, úiiloka möguleika hennaf
lil lífsins, því möguleikar til lífs-
ins eru svo nátengdir efnahag að
þar verður ekki á milli séð. Þeir
efnuðu koma méð dæmi um fáj
tæka alþýðumenn, sem hafi unnið
sig upp tii auðs og valda af eigin
dugnaði. En svoleiðjs skrítlum trúa
orðið fáir, enda hefur sá „dugnað-
íur“ oftast l\irzt í þvi að svæla undir
sig eignir annarra. Og fátækir æsku
menn þrá ekkl að veröa auðuglr
heldur það að geta lifað nókkurn-
veginn sem frjálsir menn.
Svo þegar börn hinna fátæku
heimila eru uppkomin hvað bíður
þeirra þá? Ef til vill tekur eitt
systkinanna við jörðinni og heldur
áfram hinni þrotlausu baráttu geng
inna kynslóða, svo ólíklegt sem það
'er. En hin, hvað verður um þau?
Þeir sem vilja þrælahald á íslandi
munu vilja að þau fari í kaup-
lausa vinnumennsku áfram. Eða
taka þá jörð og fara að búa. En
æska.
fyrir hvað á sá æskumaður að kaupa
jörð, sem ekkert á, og fyrir hvað
á hann að byggja upp á jörðinni,
kaupa skepnur og nauðsynleg i)ús-
áhöld?
Búskaj)ur í sveit verður ekki rek-
inn með einni saman tilbeiðslu á
fegurð landsins, eins og manni gæti
helzt skilizt á Jónasi -frá Hriflu og
öðrum því líkum.
Ef æskumaður hugsar sér að taka
jörð og fara að búa verður hann að
’byrja á því að taka lán. Hann verð-
ur að byrja sitt lífsstarf með þv:
að gerast þræll bankavaldsins. Hamj
verður að veðsetja jörðina og ef
til vill bústofn sinn lika, hann verð-
ur að ofurselja sig sama fjandanum j
og kúgaði föður hans alla æfi, og J
það er einmitt ])að, sem málsvarar
þrælahaldsins vilja, þá er þeirra til-
gangi náð. önnur svipuð leið er oft
gerð girniteg í augum æskumanna,;
það er að taka nýbýli; það er okk-
ur sagt að sé göfugt starf, og það
er það líka vissulega. Já, víst er
það göfugt starf að taka landið
óræktað, gera það að sléttum tún-i
um, ávaxtaríkum görðum og byggja
reisulega bæi. Sem sagt: gera allt
það, sem fátæka alþýðu hefur
Idreymt um í hundruð ára. En fjand;
menn hennar hafa aldrei leyft henni
það af ótta við bætta afkomu og
aukna siðmenningu. Og sagan er sú
jSama enn í dag. Hin marglofuðu ný-
býlalög fela ekki í sér varanlega
lausn á vandamálum sveitaæsk-
unar. Allt virðisf miðast.við það, að
fátækum æskumönnum sé ógerlegt
að reisa sír nýbýli, nema að verða
um leið háðir fjandsamlegu valdi
, það er við hagsmuni og aðstæður
; þeirra efnaðri, sem allt er miðað,
i fyrir þá er mögulegt að taka ný-
| býli, þeir verða ekki ofsóttir af
. grimmum fjendum, sem sitja um
j hverja framfaraþrá, sitja um afkomu
; ])eirra fátækari.
I Athugum nanar möguleika fátæks
æskumanns til nýbýlastofnunar, ems
og nú er háttað, æskunnar sem eins
og áður er sagt kemur úr foreldra
húsuin með tvær hendur tóinar.
Hann verður að gera eftirfarandi:
Rækta'lún og girða það hann verður
eingöngu að nota útlendan áburð,
því húsdýraáburð hefur hann skilj
anlega ekki, og það þarf ekki stríð
til þess að fátæklingar geti ekki
keypt útlendan áburð. Hann verður
að brjóta land fyrir matjurtargarða
og kaupa útsæði. Hann verður að
byggja sér íbúðarhús. Hann verður
að reisa heyhlöðu, byggja fjós og
önnur gripahús. Hann verður að
kaupa skepnur, búsáhöld og verk-
færi, sem nauðsynleg eru. Hann
verður ennfremur að kaupa vinnu-
kraft, eða á hann kannski að vinna
að öllu þessu einsamall?
Þetta eru stærstu liðirnir. Hvað
fær hann svo til að greiða þetta
allt með? — Hann fær styrk, er
mun vera sjö þúsund krónur, helm
ingur þess er lán en hitt óaftur
kræfur styrkur, og hve langt hrekk-
ux þetta til alls þess, sem þarf að
gera og kaupa?. Hvað kostar að
bvggja íbúðarhús, rækta og girða
tún og garða, byggja önnur hús,
kaupa verkfæri og búsáhöld, hesta,
kindur og kýr?
Heldurðu æskumaður að það
verði ef til vill eitthvað eftir af
sjö þúsundunum? Nei, þú veizt að
það verður ekkert eftir, og þú
veizt jafnvel að það vantar nokkr-
ar þúsundir í viðbót, og hvar á svo
að taka þær? Það er aðeins ein leið
og það er að taka lán. Já, það er
leiðin sem þú verður að fara, að
ofurselja þig, binda þig í fjötrana,
sem faðir þinn þjáðist í, í stað þess
að vera frjáls maður á nýbýlinu
þínu. Er þetta líklegt til þess aðt
að gera sveitaæskunni líft áfram í
sveitunum? Þeir eru fáir ungir menn
sem ég hef talað við um þessi
efni, sem telja þetta liklegt úrlausn-
arefni, jafnvel þótt þeir séu taldir
góðir og „sanntrúaðir” Framsókn-
armenn, og ekki lakari eða kommún
istiskari en almennt gerist. Sú æska
sem hefur vaxið upp á fátækum
heimilum þekkir of vel þá erfið_
leika, sem þar eru til þess að hana
langi til að standa í sama. stríðinu
alla sína ævi. Það er ekki af leti,
það er öllu frekar af biturri reynslu
og skilningi. Það er hægur vandi
fyrir þá efnaðri að húa til lög, og
það er jafn hægt fyrir þá að vera
með þeim, en það er erfitt fyrir þá
fátækarj að framfylgja þeim, því
lög eru fyrst og fremst fyrir „betra
fólkið“. Hvað á svo sá æskumaður
að gera, sem ekki vill selja sig skuld
unum og örbirgðinni, skilyrðin til
aðseturs í sveitinni eru háð þeim skil
yrðum er ég hef nefnt. Hann lang-
ar ef til vill til að vera áfram i
,sveit, trúir á jörðina og gróður herni
pr, og það eru vlssulega ldfsverð
trúarbrögð.
En það er of sterk trú að neita
áberandi staðreyndum. Sú trú hef-
ur löngum hamlað framförum al-
þýðunnar til sveita. Það er hennar
harmasaga. Þessvegna stendur hún
Framhald á 3. síðu.
Nátttöf
Nátffðtaefní
heníug jólagjöf,
Tekfuafgangur cftír áríd.
(0kaupfélaqi<J
Eftlr Ingvar Björnsson frá Gafli