Þjóðviljinn - 15.12.1939, Blaðsíða 1

IV. ARGANGUR.
FÖSTUDAGUR 15. DES. 1939.
290. TÖLUBLAÐ
IF
lúnasar tcá Hriflu.
\. \. fær 80 þús. ht. handa á míllí til þess að úfhluta
lísfamönnum o$ auk þess sfórfé fíf úfgáfusfarfsemi.
Hermann á ad beíta bareflum og byssum,
en Jónas að sjá um andlega kúgun.
Þau tíðindi gerðust í gær ,að þingmenn kusu Jónas Jónsson
lil fonnennsku (í Þjóðvinafélaginu. Hann hlaut 21 atkvæði, en Bogi
Ólafsson 18. Jónas er þannig bæði formaður Menntamálaráðs og
Þjóðvinafélagsins, og hefur þar með fengið langþráða aðstöðu til
þess að beita kúgun gegn frjálslyndum skáklum og listamönnum.
Það var Ólafur Thors og klíka hans, sem studdi Jónas gegn Boga
Frá flotaæfingum Sovétríkjanna. Flugvélar dregnar að lierskipi.
Eins og kunnugt er mæla lög
Þjóðvinafélagsins svo fyrir, að að-
alfundur þess skuli vera skipaður
mönnum, sem sæti eiga á Alþingi
á hverjum tíma og engum öðrum,
fundur þessi er þvi raunverulega
fundur í Sameinuðu þingi. Aðal-
fundur þessa árs var settur fyrir
nokkrum dögum í sölum Alþingis.
Jónas Jónsson leitaði hófanna hjá
fundarmönnum, um að gera breyt
ingu á félagslögum, að stjórn
skyldi skipuð þeim mönnum, sem
sæti eiga í menntamálaráði á
hverjum tíma. Hugmynd hans var
að láta menntamálaráð hefja
stórfellda útgáfustarfsemi fyrir
ríkisins fé ,en láta hana ganga
undir nafni Þjóðvinafélagsins.
Alþingismenn tóku þessu þung-
lega. Jónas gerðist þá espur
(hann gefur sérþekkingu Helga
Tómasonar daglega hin beztu
'meðmæli, auðvitað á sína vísu)
og hótaði að starfsemi Þjóðvina-
félagsins skyldi verða kæfð í
bókaflóði frá menntamálaráði, ef
þingmenn létu ekki skipast við
ofsa hans.
Nú þótti málum í ónýtt efni
komið og var fundi frestað.
Þetta fundarhlé hafa þeir Jón-
as og Ólafur Thors notað til þess
að semja. Gamli maðurinn krefst
mikilla bóta. Hann hefur látið
manndóm sinn, æru og fortíð í
gin Kveldúlfs. Ólafur telur rétt
að launa honum að nokkru og
heitir að styðja hann til for-
mennsku í Þjóðvinafélaginu, í
stað Pálma Hannessonar. Auk
þess lofaði hann að beita sér fyr-
ir því að samþykkt yrði tillaga
þess efnis að skora á stjórn Þjóð-
vinafélagsins og Menntamálaráð
að hafa sem nánasta samvinnu.
1 gær gengu þingmenn til fram-
haldsaðalfundar. Leikar fóru svo
að Jónas Jónsson var kosinn for-
maður með 21 atkvæði, Bogi Ól-
afsson menntaskólakennari fékk
18. Ölafur Thors og hans þæg-
ustu þjónar réðu úrslitunum. Með
Jónasi voru kosnir í stjórnina
Bogi Ólafsson, Guðmundur Finn-
bogason, Barði Guðmundsson og
Þorkell Jóhannesson. Þeim er
ætlað að lúta stjórn gamla manns
ins með vottorðið frá Helga.
Með þessu er svo komið að
starfsemi menntamálaráðs og
Þjóðvinafélagsins hefur verið
sameinuð undir stjórn Jónasar
frá Hriflu. Þar með eru honum
fengnar - til umráða 80 þús. krón-
ur til styrktar skáldum og lista-
mönnum, þingið hefur afsalað sér
þeim rétti að úthluta þessu fé,
Þess verður varla langt að bíða
að Valdimar Jóhannesson Vöku-
ritstjóri fái hærri rithöfundastyrk
en t .d. H. K. Laxness.
í annan stað hefur Jónas feng-
ið aðstöðu til þess að hefja stór-
fellda útgáfustarfsemi. Þjóðin á
að fá bækurnar fyrir næstum
ekki neitt.þær eru einskonar gjöf
frá J. J., manninum, sem einu
Framhald á 4. síðu.
Sovðtrik|nnnm vlklð tr
Þfððabandalaglnn.
Chatnberlain lofar Rytí-stfórnínní hverskonar hjálp.
SAMKVÆMT EINKASKEYTUM TIL ÞJÖÐVILJANS 1 GÆR.
Fundur Þjóðabandalagsins samþykkti í dag að víkja Sovétríkj-
unum úr Þjóðabandalaginu. Fulltrúi Mexíkó taldi sig ekki fylgjandi
brottvikningunni, en greiddi ekki mótatkvæði.
Ráð Þjóðabandalagsins staðfesti brottvikninguna síðar í dag
Fulltrúar fjögurra þjóða sátu hjá
Chamberlain, forsætisráðherra Breta, sagði í ræðu í dag, að
brezka stjórnin mundi veita Finnum víðtæka hjálp, senda þeim
hergögn og annað það, er þeir þyrftu til að halda ófriðnum áfram.
Hernaðartilkynning foringja-
ráðs Leningrad-hernaðarsvæðis
13 des.:
'„Sovéther er nú kominn 105
Sjómenn íslenzka skípaflot-
ans mófmaela 'ho^ormínum4
317 menn af 12 skípum skora á Alþíngi að rýra
ekki réftindi sjómanna.
Sjómannafélag Reykjavíkur
Vélstjórafélag tslands, Stýri-
mannafélag tslands, Skipstjórafé-
lagið Aldan, Skipstjóra- og stýri-
mannafélag Reykjavíkur, Félag
íslenzkra loftskeytamanna, Skip-
stjórafélag tslands, Skipstjóra- og
stýrimannafélagið Ægir og jMat-
sveina- og veitingaþjónafélag ts-
lands hafa sent Alþingi áskoranir
frá 317 mönnum á 12 skipum
Skora þessir sjómenn á' þingið að
undanþiggja stríðsáhættuþóknun
þeirra skatti til ríkis og bæja. —
En eins og kunnugt er, þá hefur
Alþingi neitað a<) verða við þessu
Aðeins þingmenn Sósíalistafiokks-
ins og nokkrir aðrir voru með því
að taka þessa sanngjörnu kröfu
sjómanna til greina. Ríkisstjórnin
vildi verða við þessu að hálfu
Ieyti og fékk þa<) í gegn.
Jafnframt skora þessir sjómenn
á Alþingi að breyta ekki lögunum
um atvinnu við siglingar þannig að
draga úr tölu siglingarfróðra og
vélfróðra manna á skipum, — en
það er eins og kunnugt er tilgang-
urinn með einni greininni í „högg-
orminum”.
Andúðin gegn afturhaldinu vex
allstaðar. Þessi mótmæli sjó-
manna eru eitt dæmi þess. Og þó
mun von á fleiri mótmælum sjó-
manna .
Verkíýðsfunduir
n. k, sunnudag.
Landssamband íslenzkra
stéttarfélaga boðar til almenns
verkalýðsfundar í Nýja Bíó kl.
I e. h. á sunnudaginn. Til um-
ræðu verður atvinnuleysið og
verkalýðsmálin á Alþingi. —
Framsögumenn verða úr
stjórn Landssambandsins og
verkalýðsfélaganna hér í bæn-
um. Þjóðviljinn skorar fast-
lega á alla verkamenn að
mæta á fundinum.
km. inn í Finnland í stefnu frá
Nchta. I stefnu frá Petrovavodsk
tók sovéther járnbrautarbæinn
Kitelja við járnbrautina Pitkar-
anta—Serdobol. Vegna óhagstæðs
flugveðurs hafði flugflotinn sig
ekki í frammi”.
Fínnar scgjas! taka
míkíð herfang.
Finnar viðurkenna að sovéther-
inn sæki fram í Mið-Finnlandi, en
telja vörn sína örugga á öllum
hinum vígstöðvunum, og liafi þeir
á vígstöðvunum norðan við Lad-
ogavatn gert nokkrar gagnárásir
og tekið mikið herfang.
Samkvæmt sendiherrafregn hef-
ur Rauði krossinn danski móttek-
ið um 200.000 kr. til sjúkrastöðv-
ar á Finnlandi. Finnlandssöfnun
Norræna félagsins í Danmörku er
orðin yfir 1 milljón kr.óna.
Ríkíslögreglu
frumvarpíö
samþykkt í
efrí deíld.
Ríkislögreglufrumvarp Her-
manns Jónassonar var til þriðju
umræðu í efri deild í gær. Sú
breyting var gerð á frumvarpinu,
að kostnaður við lögreglu þessa
má ekki fara fram úr % af venju-
legum lögreglukostnaði. Mun
Sjóbernaðnrinn
harðnar.
Orusfa úfi fyrír
Uruguay.
EINKASKEYTI TIL ÞJÓÐVILJ
KHÖFN I GÆRKVÖLD.
Undanfarna daga helur sjó-
hernaðurinn aftur dregið að sér
athygli. X gær varð sjóorusta við
strendur Suður-Ameríku milli
þriggja brezkra lierskipa og þýzka
beitiskipsins „Graf von Spee”.
Laskaðist þýzka skipið alvarlega
er tókst að flýja inn til Monte-
viedo í Uruguay. Eitt brezku her-
skipanna skemmdist allalvarlega
í viðureigninni.
Samkvæmt alþjóðareglum mega
herskip aðeins dvelja 24 klukku-
stundir í höfnum hlutlausra þjóða
Ef þýzka skipið fer ekki frá
Montevideo í kvöld, verður það
kyrrsett í Uruguay. En brezku
herskipin bíða í mynni La Plata-
flóans og er talið ólíklegt að
„Graf von Spee” takizt að sleppa
frá þeim.
Bretar tilkynna að brezkur kaf-
bátur hafi í dag skotið tundur-
skeyti á þýzkt beitiskip í Norður-
sjó og sökkt þýzkum kafbát.
þetta hafá verið gert til þess að
fá Alþýðuflokkinn til þess að vera
með og var frumvarpið þvínæst
afgreitt til neðri deildar gegn at-
kvæði Brynjólfs Bjarnasonar.
En eins og menn muna hefur
Hermann Jónasson lýst því yfir
að hann muni hafa þessar breyt-
ingar að engu, og fara sínu fram
um kostnað og vígbúnað og sú yf-
irlýsing stendur ennþá.