Þjóðviljinn - 08.02.1940, Blaðsíða 3

T-J6ÐVILJINN
Fimmtudagur 8. febrúar 1940
Mtai m mm
Hlt Uúzka oo oosk-Mi ooMdslos í Islhaostooa
Ráðstefnu Balkanbandalagsins
er nú nýlokið. Eftir öllum sólar-
merkjum að dæma hefur auð-
valdinu enska mistekizt að draga
Balkanríkin meira en áður inn
undir áhrif sín. Að öllum líkind-
um má frekar segja, að enska
stórveldastefnan hafi á þessari
ráðstefnu beðið lægri hlut.
Ástæðurnar til harðnandi átaka
stórveldanna um Balkanríkin eru
þær, sem hér skal greina:
Líkurnar til þess að úrslit fáist
með orustum á vesturvígstöðvunT
um eru hverfandi litlar. Minnsta
kosti reikna Bandamenn ekki með
því að geta brotið þýzka herinn
þar á bak aftur með árásum.
Þessvegna verða Bandamenn að
treysta á eittaftvennu (eðahvort
tveggja), til að vinna sigur. Ann-
arsvegar alger einangrun Þýzka-
lands viðskiptalega. Hinsvegar á-
rásir á það annarsstaðar frá, þar
sem Iandamærin eru ekki eins vel
varin og að vestan.
Einangrun Þýzkalands gengur
erfiðlega. Og eitt stærsta gapið í
þeim hring, se'm Bandamenn
reyna að slá um Þýzkaland, er
Balkanskagi. Yfir Balkanskagann
liggur verzlunarleið Þýzkalands,
ekld aðeins við Balkanríkin, held-
ur og við Austurlönd. Viðleitni
Englands til að hindra þessi við-
skipti er því mjög skiljanleg. Að-
ferðin er að reyna að mynda Balk
anbandalag undir enskri forusti:
— eða ná því bandalagi, sem nú
er þar, (Rúmenía, Jugoslavia,
Grikkland og Tyrkland) undir
sína forustu.
Hernaðarlega séð er líka nauð-
synlegt fyrir enska auðvaldið að
reyna að draga fleiri lönd inn í
stríðið og koma þar fyrst og
fremst til greina fyrir það Balk-
anríkin og Norðurlönd. Áskorun
Churchills til hlutlausu landanna
verður ekki misskilin. Átökin um
rúmensku olíuna nú sýna, að fyrr
en varir getur ágreiningurinn nálg
ast stríðshótun.
1 viðureign sinni um Balkan
hafa bæði þýzku og ensk-frönsku
stórveldastefnurnar sterk tromp á
hendinni.
Þýzka stórveldastefnan beitir
bæði fjármálaáhrifum og pólitísk-
um og hernaðarlegum hótunum.
Balkanríkin eru illa sett gagn-
vart hernaðarvél Þýzkalands og
innbyrðis klofin gagnvart því, ef
til átaka kæmi. Þýzkaland beitir
Ungverjalandi og Búlgaríu fyrip
sig, með því að lofa að styðja kröf
ur þeirra til landa á hendur Rúm-
eníu, — ef Rúmenía ætlar að leggj
ast á sveif með Englandi. Og
Balkanríkin þekkja það frá stríð-
inu 1914—18 að fá þýzka herinn
yfir sig.
Þá eru verzlunaráhrif Þýzka-
lands á Balkanskaga ekkert smá-
ræði. 1938 var innflutningur Balk-
anríkjanna frá þessum þremur
stórveldum, sem hér segir, í pró-
sentum:
Engl. Frakkl. Þýzkal.
Búlgaría 7 4 58
Grikkland 13 1,5 31
Ungverjaland 6 1,5 48
Rúmenía 8 8 50
Tyrkland 11 1,3 50
Júgóslavía 9 3 50
Útflutningur Balkanríkjanna til
þessara stórvelda var sama ár:
Engl. Frakkl. Þýzkal.
Búlgaría 5 1,5 63
Grikkland 8 3 41
Ungverjaland 8 2 50
Rúmenía 11 5 36’
Tyrkland 3,5 3,5 50
Júgóslavía 10 1,5 50
Af öllum tölum má sjá hve gíf-
urleg verzlunaráhrif Þýzkalands
eru á Balkanskaga. Og þó þau við-
skipti Þýzkalands hafi auðvitað
minkað síðan stríðið skall á, þá
hefur það samt úrslitaáhrif á
verzlun þessara landa.
Enska og franska auðvaldið
hafa líka sterl: vopn á hendinni í
baráttu sinni. Það eru lánstilboð-
in, þátttaka í fyrirtækjum í lönd-
um þessum, auðmagnsútflutningur
til þeirra í stórum stíl. Bandalags
samningurinn við Tyrkland —
stórkostlegur lánssamningur var
gerður um leiö — sýnir og sann-
ar hversu sterkt vopn þetta er.
— Það er Tyrkland, Júgóslavía —
og að vissu leyti Italía — sem
enska auðvaldið beitir fyrir sig á
Balkanskaga. Vinnur enska auð-
valdið markvíst að því að tengja
Italíu sér f jármálalega. Og verzl-
unarpólitík Englands og Frakk-
lands hefur nú tekið stakkaskipt-
um gagnvart Balkanríkjunum. —
Þannig hefur England keypt geysi
legar kornbirgðir í Rúmeníu og
Júgóslavíu og er að semja um
slík kaup og kaup á hráefnum í
Búlgaríu og Ungverjalandi, og
Frakkland hefur keypt alla tóbaks
uppskeru Grikklands, sem áður
fór til Þýzkalands.
Þannig er nú togazt á í hverju
Balkanríki. öllum meðulum er
beitt í þessum átökum stórveld-
anna, allt frá baktjaldamakki,
mútum og verzlunaráhrifum til
beinna stríðshótana Og þó cekizt
hafi, að því er virðist, í augnablik-
inu, að hindra að Balkanríkin
dragizt inn í ófriðarbálið, þá er
enginn kominn til að segja hve
lengi friður helzt þar. Þar sem
svo kröftuglega er kynt undir
sem nú á Balkanskaga, er ekki
ólíklegt að upp úr logi fyrr eða
síðar
Fnllkomnasta
GÚMMÍVIÐGERÐARSTOFA
BÆJARINS.
Simi 5113.
Sækjum. Sendum.
Gúmmískógerðin
LAUGAVEG 68.
xxxxx>o<xxxxx
Safnið áskiifendom
xxxxxxxxxxxx
Teikningin sýnir helztu ítök þýzka auðvaldsins í atvinnulífi Balkan-
ríkjanna (annarra en Grikklands og Tyrklands).
Ungverjaland: 1. Framleiðsla járnbrautarvagna í dótturfyrir
tæki Krupas-verksmiðjanna. — 2. „Kabel”-framleiðsla verksmiðja
Felten & Guillaume heyrir til Arbed (Schneider)-hringnum þýzka.
3. Hin stórkostlega vélaverksmiðj a Hofherr-Schrantz er eign Lanz-
firmans í Vín.
Rúmenía: 4. Þýzka spunaverksmiðjan Schöller er nátengd
„Firolana” í Rúmeníu. 5. Einkaréttur á verzlun með jám og stál,
eru í höndum Wolff’s, Berlín. — 6. Framleiðsla eimlesta og bifreiða
er í höndum Henschel & Sohn „Steaua Motrica”. — 7. Einkarétt
á sojubaunaframleiðslu hefur þýzki efnahringurinn I. G. Farben. —
8. og 9. „Miroflor” og „Buna Speranta”, tvö minniháttar olíufélög
eru undir þýzkri stjóm. — 10. Olíufélagasamsteypa (Dresdner
Bank).
Búlgaría: 11. „Kabal”framleiðsla Felten & Guillaume, heyrir til
hringnum Arbed (Schneider). — 12. Vinnslu pírín-, blý-, zink- og
járnnámanna er stjómað af Otto Wolff, Berlín.
Júgoslavía: 13. Antimonverksmiðjurnar í Krupani ' eru eign
Krupps (Essen). — 14. Manganesium-, magnesíum- og koparnám-
ur eru í eign Málmfélagsins í Frankfurt — 15. Stálverksmiðjurn-
ar „Demag” og Klöckner. — 16. Olíufélagið „Panonia” er alger-
lega á þýzkum höndum og vinnur fyrir olíuhreinsunarstöð í Mar-
burg (Þýzkaland). — 17. Járn- og stáleinkarétt hefur Krupp (Es-
sen’). — 18. Málmsmíðaverksmiðjur Zuenica eru í eign Krupphrings
ins.
Níkkel~hrmgur~
ínn og níkkelnám
urnar i Peísamo
í húsinu nr. 67 í Wall Street í
New York hefur nikkelhringurinn
aðsetur sitt. Nikkel er efni, sem er
alveg ómissandi fyrir stálfram-
leiðsluna. Þessi nikkelhringur ræð
ur yfir 90% af allri nikkelfram-
leiðslu jarðarinnar. Höfuðstóll
hringsins er 254 milljónir dollara
(eða 1650 milljónir ísl. kr.).
Aðaleigendur hringsins eru Mor
gan og Dupont í New York og
Imperial Chemical Trust í Lond-
don. Formaður hringsi'ns heitir
Robert Stanley og er hann einnig
einn af forstjórum ameríska stál-
hringsins og þar er hann fulltrúi
Morgans.
'Þessi nikkelhringur á hinar
miklu nikkelnámur við Petsamo í
Finnlandi. Um þær segir í Kaup-
hallartíðindum New York 8. nóv.
síðastl.:
„Auðmagnið, sem nikkelfélagið
hefur sett í nikkelframleiðslu Pet-
samo-svæðisins nemur yfir 7 millj-
ónum dollara. Árið 1933 greiddi
félagið tæpar 3 milljónir dollara
fyrir iðnaðarútbúnað og á árinu
1939 yfir 4,300,000 dollara”.
„Wall Street Journal” vitnar í
ræðu Robert Stanleys yfir hluthöf
um nikkelhringsins 1837, þar sem
hann sagði:
„Síðustu jarðfræðirannsóknir,
sem fram fóru 40 mílum sunnan
við Petsamo í nánd við Sovétlanda
mærin, leiddu í ljós að á þessu
svæði er afarmikið um nikkel, sem
er fyrirtak að gæðum. Við gerð-
um nú ráðstafanir til að hækka
nikkelframleiðsluna upp í 500
tonn á mánuði og járnmálminn
upp í 250 tonn”.
Samkvæmt yfirlýsingum Ryti-
stjórnarinnar í Helsinki eru í Pet-
samo-héraðinu 3—4 millj. tonna
af nikkel. Árleg framleiðsla Petsa-
mo-námanna hefur verið 3 þúsund
tonn, eða meira en í nokkru öðru
landi í Evrópu.
Ryti, bankastjóri Finnlands-
banka, núverandi forsætisráð-
herra Helsinki-stjórnarinnar, hef-
ur á síðustu árum hvað eftir ann-
að heimsótt Wall Street, — götu
bankanna og heimshringanna í
_^7u<itrí&in<j&r
1 ih
Alþýðublaðið hneykslast á því,
að Þjóðviljinn skuli telja Finna
jafnfjarskylda okkur og Kongó-
negra. Þjóðviljinn tók þetta dæmi
til að sýna fram á hve kjánalegur
sá undirróður er, sem hafinn er
hér fyrir Finnum sem „frænd-
þjóð” vorri. Því það er vitanlegt
þeim, sem um mannfræði hugsa,
að Finnar eru af mongólsku kyni
og tunga þeirra af mongólskum
uppruna. Sá mannflokkur, er þeir
tilheyra, er því jafnfjarskyldur
Indó-Germönum sem negrar eða
Indíánar. — Þar með er síst nokk-
uð ljótt sagt um Finna. Þeir væru
hvorki betri né verri fyrir að vera
skyldir okkur, — og frelsisbarátta
finnskrar alþýðu gegn kúgurum
hennar á jafnmikla samúð okkar
skilið eins og frelsisbarátta kín-
verskrar alþýðu, negranna eða
þýzku og ensku alþýðunnar. —
En bjánaskap burgeisanna í skyld
leikaundirróðrinum ber jafnt að
brennimerkja fyrir það.
Kaupum tómar
flösknr
Flestar tegundir.
Kaffistofan.
Hafnarstræti 16.
„Sambandstíðindi”, nefnist mán
aðarblað verkamálaráðs Alþýðu-
sambands Islands. Þjóðviljanum
hafa borizt 5. tbl. 1. árg. og 1. tbl.
2. árg. Flytur blaðið frásagnir um
mál er dæmd hafa verið í Félags-
dómi, skýrslur um kaupgjald, o.
fl. Ritstjóri er Qskar Sæmundsson
New York. Hann er sömuleiðis
beinn umboðsmaður Montague
Normans, bankastjóra Engiands-
banka. — Hagsmunir alþjóðaauð-
valdsins gagnvart finnsku alþýð-
unni eru því í góðum höndum þar
sem Ryti er.
TILKTNNINfl
Frá og með fimmtudeginum 8. þ. m. hækka dömu- og karlmanna-
klippingar (14 ára og eldri) um25 aura. Frá sama tíma verður liætt
að gefa afslátt þann af rakstri, sem gefinn heíur verið að undan-
förnu.
RAKARAMEISTARAFÉLAG REYKJAVÍKUR
Eígníst eítthvert glæsílegasfa skáid~
fítíð, sem tíl er á íslenzku:
Halldór Kílían Laxness:
Saga ólals Kárasonar (liísuimnis
(Ljós heímsíns, Höll sumarlands-
íns oq Hús skáldsíns), fæst á 15
kr« óbundín oq 20 kr. í bandí,
séu öll bíndín keypt í eínu.
Notið þessi einstöku kjör, meðan þau standa.
Sent gegn póstkröfu hvert á land sem, er.
BóMun HeMugli U. í.
Laugaveg 38. — Sími 5055.