Þjóðviljinn - 18.12.1940, Blaðsíða 2

Miðvikudagur 18. desember 1940.
i>JO©VIL.J1NN
þjðovmiNN
I tJtgefandi:
Sameiniogarflokkur aiþýðu
— Sósíalistaflokkurinn.
Eitet jórar:
Einar Olgeirsson.
Sigfús A. Sigurhjartarson.
Kitstjóm:
Hverfisgötu 4 (Víkings-
prent) sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif
stofa: Austurstræti 12 (1.
hæð) sími 2184.
Askriftargjald 4 mánuði:
Reykjavik og nágrenni kr.
2.50. Annarsstaðar á land-
inu kr. 1,75. I lauaasölu 10
aura eintakið.
Víkingsprent b.f., Hverfisgötu
Alþýðusambandíð
og „sjálfstæðír
verkamenir*
Broddar Sjálfstæðisflokksins
hafa tekið þá fáránlegu afstöðu
að vilja halda Dagsbrún og öðr-
um verkalýðsfélögum utan
Alþýðusambandsins, þrátt fyrir
þær skipulagsbreytingar, sem á
því hafa verið gerðar.
Öllum ætti að vera Ijóst, að
þessar mikilvægu skipulagsbreyt
ingar fengust vegna hinnar harð-
vítugu sóknar, sem verkalýðsfé-
lög, eins og Dagsbrún og önnur
þau félög, sem að Landssam-
bandi stéttarfélaganna stóðu,
gerðu á hendur óréttinum og ein-
ræðinu innan Alþýðusambandsins
Rétt er það að visu, að sigurinn
er ekki algjör, því ennþá situr
stjórn í sambandinu, á grundvelli
hins gamla einræðisskipulags, og
enn er ekki búið að gera upp hin
fjárhagslegu viðskipti Alþýðufl.
Og Alþýðusambandsins.
Hinsvegar ætti engum heilvita
manni að blandast hugur um að
félög þau, sem unnið hafa þann
sigur, sem unnizt hefur, verða
nú að fylgja honum eftir, innan
vébanda Alþýðusambandsins, ef
þessi félög sameinast þar, og
leggjast á eitt með að knýja fram
rétt sinn, þá geta þau það.
Eða er ekki öllum ljóst, hví-
líka geysiþýðingu það hefur, ef
öll þau félög hér í Reykjavik,
sem hafa barizt fyrir því að koma
Alþýðusambandinu á gmndvöll
jafnréttis og lýðræðis, fá fulltrúa
í fulltrúaráði verkalýðsfélaganna
í Reykjavík. Hvert verður vald
Skjaldborgarafturhaldsins í slíku
fulltrúaráði?
Og er það sæmilegt, ef verka-
lýðsfélögin nota ekki það tæki-
færi, sem þeim gefst til þess að
vinna á þessum vettvangi?
Jú, sannarlega er afstaða Sjálf-
stæðisflokksins fáránleg, þegar lit
ið er á allt hjal hans og skrum
um einingu verkalýðsins.
Hinsvegar er hún ekki fárán-
leg, þegar þess er minnzt að
leiðtogar þess flokks halda flokk
num uppi til þess að vinna fyrir
hagsmuni atvinnurekenda, og það
er þeirra hagur, að verkalýðsfé-
lögin séu sundruð og dreifð, og
við það er pólitík þeirra miðuð.
Annað mál er það, að hagur
„Sjálfstæðra verkamanna" er
mjög undir því kominn, að ein-
ing ríki innan verkalýðssamtak-
BÆKUR
Rít Jóhanns Sígurjónssonar
RIT EFTIR JÓHANN
SIGURJÓNSSON. Fyrra
bindi. Mál og menning
1940.
Tómlátur er mörlandinn. Þjóð-
in er búin að syrgja Jóhann lát-
inn iiðug tuttugu ár, enginn hefur
fengizt um það, að nærri helm-
ingur verka hans, sem frumsam-
inn var á dönsku, var óþýddur
enn á ísienzku. Loks hefur Mál
og menning ráðizt í heildarútgáfu
verka hans, í tveim bindum, og
mun hið síðara koma að ári. 1
fyrra bindinu eru þrjú leikirit:
Rung Jæknir, Bóndinn á Hrauni,
Fjalia-Eyvindur og kvæði Jó-
hanns öll. Mörg þeirra eru á
dönsku og fylgir þýðing þeirra
í óbundnu máli eftir Gísla Ás-
mundsson'. Magnús Ásgeirsson
hefur þýtt Rung lækni listavei og
afar nærri tungutaki Jóhanns sjálfs!
f síðara bindinu er von á þýðing
margra kvæðanna í bundnu
máli eftir Magnús. í því bindi
verða annars Galdra-Loftur, Lyga
Mörður, brot, sem til eru úr ó-
fullgerða leikritinu Frú ElsU, nokk
ur ævintýri, ritgerðir o. þ. h. og
loks úrval úr bréfum skáldsins.
Framan við fyrra. bd. hefur
Gunnar Gunnarsson skáld ritað
um Jóhann vin sinn af þekking
og ósviknum yl. Þá grein verða
ailir að lesa. Auðvitað eru ekki
sögð þar siðustu orðin, sem þörf
er á, tii skilnings á þessu ein-
kennilega skáldi, en hún hjálpar
mönnum talsvert áleiðis. Aðdáun
manna á Jóhanni var lengi mikil,
en það hef ég í seinni tíð heyrt
þakkað fjarlægð hans frá land-
inu og láti hans fyrir aidur fram.
„Fjarlægðin gerir fjöllin blá og
mennina mikla“ er eina spakmæl
ið, sem Jóhanni tókst að kenna
hverju mannsbarni vantrúaðrar
þjóðar sinnar. Er það spakmæli
orsrök þess, að sumir menn vildu
heizt ekki fá rit hans á islenzku
heim úr fjarlægðinni, fá þau of
nálægt þjóðinni? Líklegast. Á-
rangurinn er sá, að í fjarlægðar-
blámanum er Jóhann ekki að-
eins orðinn að óþekktu mikil-
Imenni í augum almennings, held
ur óþekktur og gleymdur. Frá-
sögn Gunnars færir okkur hann
aftur eins og hann var, þennan
dökka, draumlynda sveitapilt, er
hugkvæmdist að leggja undirsig
heiminn og gerði það og kunni
jafnt að lifa við sult og seyru
með ódauðleg skáldveijk í smíð-
um og sem konungur í dýrð
sinni með glepjandi hirð fyrri
jafningja og þurfamanna á báðar
hendur. Líf Jóhanns var fágætt
ævintýri, og þó var hann enn sem
órættur draumur og fyrirheit sí-
gildra afreka, er hann lézt, jafn-
ungur og Jónas Haligrímsson
frændi hans hvarf á sinni tíð.
„Hefði honum enzt líf og þrótt-
anna, þessvegna munu þeir
ganga gegn broddunum og vinna
að einingu samtakanna, meðau
broddarnir vinna að og krefjast
sundrungar.
ur, er enginn efi á því, að hann
átti beztu rithöfundaár sín fram
ur.dan“, segir Gunnar, sem veit
bezt um þetta. Jóhann var gædd-
ur seigu þreki sálar og líkama.
Hann hefði átt að geta enzt eins
og náfrændi hans, fátækur ferju-
maður heima við Laxá, sem var
óbugaður fram að áttræðu og um
var kveðið:
Leyndi hann sína löngu ævi
logunum fyrir innan rif,
þvoði sér úr þurrum snævi, — —
Klökugan bar hann kufl um ævi,
krappan hafði róið sjó,
unnið ioksins upp að vörp’um
út úr sínum þrönga skó.
Jóhann ieyndi ekki logunum.
Það er að vísu háskaleg villu-
kenning, að menn með þrek til
áttræðrar ævi hljóti að brenna
út miðaldra, ef þeir eru örlátir
á eld sinn. Margur auðgast mest
og styrkist við að gefa og þola
áreynsluna og jafnvel þjáning-
arnar, sem þarf til að eignast eitt
hvað til að gefa. En svo mikið
var Jóhann búinn að gefa af
sjáifum sér, að það er þeim hugg
un, sem harma hann. Verk hans
halda áfram að hita mönnum.
Það var dýrasta von hans. Sjálf-
ur er hann Skarphéðinn í bálinu
og kveður við eldibraridinn:
Vér brennum, — vér brennum
sem kyndlar
á aldanna eiiífu strönd.
Nokkur smákvæði Jóhanns eru
meðal gimsteina íslenzkra ljóða.
Almenningur hefur varla fengið
að vita, að þau væru til, fyrr en
pú í útgáfu Máls og menningar.
í þeim koma ýmsar hliðar skálds-
ins enn skýrar fram en í leikrit-
unum. Þessi rómantíski höfundur
undir lögmáli Brandesar og „nat-
úralismans“ gefur tilefni til heila
brota, sem hér skal sieppt. 1 ijóð
unum er þrá hans engin takmörk
sett, þrá hans tii hins æðra lífs,
sem skáldin skynja á beztu stund
um sínum. Þannig er ieit hans
t. d. í sionnettunni „Vorið er lið-
ið“:
Við erum fæddir úti á eyðiskaga,
eilífðarsjórinn hefur dimmavita,
fánýtar skeijar fyrir blóð og svita
fengum við keyptar, það er
mannsins saga.
Þó hef ég aidrei elskað daginn
heitar,
— eilífðar nafnið stafar barnsina
tnnga —,
fátæka iíf! að þínum knjám ég
krýp,
áþekkur s kuggablómi, er ljóssins
leitar,
— leggurinn veldur naiumast
eigin þunga —,
fórnandi höndum þína geisla
ég gríp.
B. S.
DrfuF ísleidina
ritið um ísland og íslendinga,,náttúru landsins, sögu þjóðarinnar, menningu, bókmenntir
og listir kemur út árin 1942 og 1943.
RitsitiFi nertsios sr orfiessar Sigurdur HorUI.
Ritið verður í 5 miklum bindum, 40 arkir hvert. I. bindi Náttúra íslands, II. og III.
bindi Bókmenntir og listir íslendinga, IV. og V. bindi Menningarsaga og almenn saga
þjóðarinnar.
Ritíð er skreytf f jðlda mynda.
Arfur íslendinga verður ársútgáfa Máls og menningar 1943.
Auk árgjaldsins þaö ár greiða félagsmenn 25 kr. aukagjald, sem skiptist á 5 ár, 1939—
1943. Tíu krónur eru því fallnar í gjalddaga. Pappír er kominn í þriðjung verksins og
prentun fyrstu bindanna hefst þegar næsta ár.
^ Þeir einir félagsmenn, sem gerzt hafa áskrifendur að Arfi íslendinga fyrir 1. jan. 1941
^ og greitt a. m. k. 10 krónur, fá ritið fyrir 25 kr. aukagjald. — Aðrir verða að greiða
ð hærra gjald. — Lausasöluverð er áætlaö 125 kr.
<0 MÁL OG MENNING hefur umboðsmenn um allt land, sem menri geta snúið sér til.
a Skrifstofa félagsins og afgreiðsla í Reykjavík er á Laugavegil9. Sími 5055.
ú
0
$ Stjórn Máls og menningar:
1
|
o Krísfítin E. Andrésson, Ragnar Olafsson. o
§ Sígnrður NordaL Halldór Ksljan Laxness* J
Sígurður Thorlacíus.
í
$ ,
lOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
óoooooo