Þjóðviljinn - 28.08.1942, Blaðsíða 4

þJÓÐVILJIHN
I®®® Tjarnarbíó
ÍÞað rættist úr því|
(Turned Out Nice Again).
Enskur gamanleikur.
Aðalhlutverkið leikur hinn[<
enski leikari og gamanvísna-
söngvari
GEOKGE FORMBY
og syngur nokkrar gaman-
vísur
Ennfremur PEGGY BRIANj
Sýning kl. 5, 7 og 9.
Sala aðgöngumiða hefst
| kl
O<S£>00<S>00CS£>00<3Z>00CSD00cS>0
Næturlæknir: Gunnar Cortes,
Seljaveg 11, sími 5995.
Næturvörður er í Reykjavíkur-
apóteki.
.Útvarpið í dag:
19.55 Hljómplötur: Harmóníkulög.
'2O;S0 íþróttaþáttur.
: 20,45 Strokkvartett útvarpsins:
Kvartett, Op. 74, F-dúr, eftir
Haydn.
21,00 JTerðasaga: Frá Djúpi (ungfrú
Rannveig Tómasdóttir).
21,25 Hljómplötur: Söngvar úr óper
Stalingrad
„Hver karl og kona í Stalin-
grad vinnur á við þrjá“, segir í
grein sem birtist í gær í „Soviet-
War News“.
„Borgin er kunnust fyrir hin-
ar geysistóru traktoraverksmiðj
ur. En Volga er lífæð Stalin-
grads. Olíutankskip, prammar
og skip hlaðin málmum og korni
eru sífellt að koma og fara. Daga
og nætur rennur saman skrölt
og söngur hafnarverkamann-
anna. Á húsi einu er lítið spjald
með þeirri áletrun að þar hafi
Josef Stalín unnið 1918, er borg-
in, sem þá hétTsaritsin, varðist
árásum hvítliðanna. Örlög Sov-
étríkjanna gátu þá oltið á vörn
Tsaritsins. Undir stjórn Stalíns
tókst að verja borgina og þaðan
greiddi rauði herinn óvinunum
úrslitahöggið.
íbúar Stalíngrads eru stoltir
af baráttuminningum borgarinn
ar, en þeir hafa annað og meira
en minningarnar til að verja.
Þeir eru ekki síður stoltir af
hinum miklu byggingum, sem
risið hafa upp um alla borgina,
breiðum steinlögðum götum,
rúmgóðum torgum og skemmti-
görðum, nýjum leikhúsum og
söfnum, sem orðið hafa til und-
ir ráðstjórn. í borginni eru
fimm æðri skólar, 21 iðnskóli
og tvær rannsóknarstofnanir.
Fólk úr öllum hlutum Sovét-
ríkjanna hefur streymt til Stal
grad, verkamenn, menntamenn,
hermenn. Hinar miklu traktora-
verksmiðjur framleiða nú nær
eingöngu skriðdreka, og náin
kynni eru hér eins og alstaðar
í Sovétríkjunum milli þeirra
sem smíða hergögnin og þeirra
sem nota þau á vígvöllunum.
Allir íbúar Stalingrads vinna
fyrir herinn — prófessorar,
Starfsfólk „Kron“ fær samskonar
kjarabætur og starfsmenn ríkisins
Stjórn „KRON“ samþykkti á fundi sínum í fyrrakvöld að
veita öllu starfsfólki félagsins kjarabætur á svipuðum grund-
velli og starfsmenn ríkisins fá. Meginatriðin í samþykkt stjórn-
arinnar eru:
Á fyrstu 2400 kr. grunnlaun, samkvæmt launaskrá félags-
ins, greiðist 30% álag, en á þann hluta grunnlaunanna, sem
fram yfir er 2400 kr. greiðist 25% álag. Dýrtíðaruppbót sam-
kvæmt vísitölu greiðist á grunnlaun að viðbættu álaginu, og
einnig á þann hluta launanna, sem fram yfir er 650 kr. á mánuði.
Dótnar i máli
Bandarikjanna
Framh. af 1. síðu.
kærði var þess vegna ákæröur
um morö af ásetturáöi, og yf-
irhershöfðingi Bandaríkjahers
i'ns á íslandi útnefndi herrétt,
sem samanstóö af hinum hæf
ustu og hæstsettu herforingj-
um, til þess aö taka máiið til
meöferðar eins fljótt og unnt
var.
í samræmi við herlagaá-
kvæðj um slík tilfelli var hinn
Sáttanefndin tekur
sjómannadeiluna
til meðferðar
Ríkisstjórnin hefur falið sátta
nefnd þeirri ,sem skipuð var
vegna Dagsbrúnarsamninganna,
að gera tilraun til að leysa deil-
una um áhættuþóknunina milli
Eimskipafélagsins og hásetanna
á skipum þess.
Sáttanefndin hélt fyrsta fund
sinn vegna þessa máls kl. 2 í
gær og kvaddi til fulltrúa Sjó-
mannafélags Reykjavíkur, Vél-
stjórafélagsins, og félaga Stýri-
manna og loftskeytamanna, og
hafði viðræður við þá.
Sáttanefndin mun væntan-
lega halda áfram starfi sínu og
fundarhöldum með aðilum í dag
hafnarverkamenn, skriðdreka-
smiðir og húsmæður. Næturnar
færa erfiðisfólkinu þægilega til
breytni frá ofsahita daganna.
En næturnar í Stalingrad eru
ekki næðisamar. Hvað eftir ann
að hljóma loftvarnamerkin úr
varnarbelti borgarinnar. Leitar-
ljósin þreifa sig eftir nætur-
himninum og loftvarnafallbyss
urnar hamra öll önnur hljóð nið
ur. Þakverðirnir rýna út í
myrkrið, en næturflugvélar
Þjóðverja komast nær aldrei
inn yfir borgina sjálfa. Gegnum
hávaðann úr loftvarnabyssun-
um heyrist skröltið í skriðdrek-
unum, sem fara gegnum borg-
inna tugum og hundruðum sam
an, á leið til vígvallanna. Sí-
felldur straumur lesta er flytja
hermenn og hergögn liggur um
Stalingrad, og yfir borginni
druna sprengiflugvélar rauða
flugflotans. Borgin er þess albú-
in að mæta óvinaherjunum.“
ákæröi rannsakaður af her-
læknaráöi. Aö rannsókninni
Jokinni, lagöi það fram skýrslu
þess efnis, aö hinn ákæröi
væri geðveíkur og gæti ekki
gert sér greinarmun á réttu
og röngu. Venjulega fyrirbygg
ir slíkur úrskuröur aö þess-
konar mál séu lögö fyrir rétt.
Til þess þó, aö fullnægja rétt-
lætinu, og til þess að tryggja
þaö, aö hinn ákærði slyppi
ekki viö veröskuldaða refs-
ingu, ef hann væri löglega á-
byrgur gjöröa sinna, þá frest-
aöi yfirhershöföinginn réttar-
höldunum, og baö hin réttu
hemaöaryfirvöld í Bandaríkj-
unum aö rannsaka æviferil
hins ákæröa. Skýrsla um ár-
angur rannsóknarinnar barst
honum í hendur 3. júlí, 1942,
og studdi hún niðurstöðu
læknaráösins í því aö hinn á-
kærði væri geöveikur og gæti
ekki gert sér greinarmun á
réttu og- röngu. Þrátt fyrir
þetta voru öll gögn viðvíkj-
andi sálarástandi hins ákæröa
lögö fyrir herrétt til úrskurö-
ar. Rétturinn var settur 6.
júlí 1942, og felldi þann úr-
skurð, eftir rækilega rann-
sókn og yfirvegun, aö hinn á-
kærði þjáöist af ólæknandi
geðveiki, og sýknaöi hann
vegna þess að hann var brjál-
aður þiegar hann skaut dreng-
inn. Hinn ákærði var sendur
til Bandaríkjanna til gæzlu í
geðveikrahæli.
Til þess að fyrirbyggja þaö
aö nokkur, sem bæri ábyrgö á
þessu hörmulega atviki, slyppi
viö refsingu, fyrirskipaöi yfir-
hershöfðinginn aö foringi her-
fylkisins, og foringi herflokks-
ins, sem hinn ákæröi til-
heyröi, skyldu mæta fyrir her
rétti undir þei'rri ákæru að
hafa leyft óhæfum manni aö
gegna skyldustörfum. í hern-
um. Foringi herfylkisins mætti
fyrir herrétti og var sýknáður
3. júlí, 1942. Þaö vitnaðist í
málinu, aö maöurinn, sem
framdi drápið þjáöist leyndri
geðveiki, sem kom ekki í ljós
nema hann yrði fyrir hugar-
æsing. Hins vegar kom ekkert
fram sem benti til þess aöi
herforinginn hefði vitað um
hiö raunverulega sálarástand
mannsins.
Þar sem líkurnar gegn for-
ingja herflokksins voru engu
meiri en gegnforingja herfylk
isins, sem var sýknaður, var á-
kæran á hendur hinum fyrr-
nefnda felld niður.

u
$3
u
u
n
u
u
x
u
u
u
u
u
u
u
u
n
æ
u
D
n
n
ú
n
x
u
u
n
u
n
DREKAKYN
Eftir Pearl Buck
ö
33. J3
8
&
13
U
n
ö
n
Um nóttina, á þeim tíma n,ætur er máninn gengur und- $3
ir, þegar myrkur ríkir unz birta tekur af nýjum degi, £3
heyrði Ling Tan hundinn urra. Hversu fast sem hann svaf |3
vaknaði hann ávalt undir eins þegar hundurinn urraði. ^
því honum hafði verið kennt að urra ef einhver nálgaðist
húsið með leynd. Hann heyrði hundinn gelta einu sinni ^
eða tvisvar, en síðan varð þögn unz hann heyrði barið ^
á lokað hliðið. Hann lá kyrr stundarkorn og velti því fyrir ££
sér hvernig á þessu gæti staðið. Ef þetta væri einhver ££
ókunnugur mundi hundurinn halda áfram að gelta. Ann- £3
aðhvort hafði hundurinn verið drepinn skyndilega eða $3
þetta var einhver kunnugur. 13
Enginn maður sem heldur fullri skynsemi fer á fæt-
ur í næturmyrkrinu til þess að opna hliðið að húsi sínu ^
án þess að vita hver við það stendur. Ling Tan vakti því ^
konu sína en hélt henni fastri svo hún hlypi ekki fram
áður en hann ákvæði hvað hann átti að gera. Því hún X
var svo ákaflynd og eins og hún sagði svo oft, þá óttaðist ££
hún engan mann, og ef barið var að dyrum var eina hugs- £3
unin hennar að opna þær til þess að sjá hver barið hefði. J3
Margur fílefldur maðurinn hefur verið felldur áður en £3
£3 hann varði vegna slíks flýtis, sagði Ling Tan, og hélt hand-
legg hennar með báðum höndum.
Eftir að hafa talað saman stundarkorn fóru þau á ^
fætur. Hávaðinn hafði vaxið og allt heimilisfólkið var
vaknað og synir þeirra þrír voru komnir á fætur. Þau
gengu öll saman að hliðinu, en Ling Tan bar olíulampann £3
í hendinni. Næst velti hann fyrir sér hvort hann ætti að u
segja nokkuð eða ekki. Hann ákvað að segja ekkert, held- !3
hlusta. Þau heyrðu hundinn ýlfra og flaðra af gleði £2
£2
Í3
13
Í3
13
£3
!3
13
13
£3
13
Í3
£2
U
£3
£3
£3
£3
u
13
£3
£3
£3
£3
£3
£3
£3
£3
n
13
S3
13
j3
13
£3
£3
£3
£3
u
£3
13
J3
£3
$3
£3
£3
£3
J3
13
£3
J3
ur
en ekki reiði.
Það getur verið að honum hafi verið gefinn góður ^
ketbiti, hvíslaði Lao Ta. ££
Þá heyrðu þau rödd, og þeim til mikillar undrunar ££
var það konurödd. £3
Eru faðir minn og móðir dáin, fyrst þau heyra ekk- £3
ert? Þetta voru orðin sem þau heyrðu skýrt og greini- £3
lega yfir leirvegginn, og um leið og þau voru sögð, vissu M
allir hver hafði mælt þau og Ling Sao hljóp til og opn-
aði hliðið.
• ■»»
Það er eldri dóttir okkar, hrópaði hún. En hví er
hún ekki í rúmi sínu núna?
Hún opnaði hliðið, og það sem þau sáu var nær óskilj- s
anlegt. Þarna stóð eldri dóttirin og Vú Lien, og héldu £3
bæði á barni í fanginu, og þarna var Vú Sao gamla, á
13
£3
£3
£3
£3
13
£3
£3
u
fótum, en dösuð eins og hún vissi ekki hvar hún væri
eða hvað hefði komið fyrir hana. Þau voru með nokkra
fataböggla, tekönnu og sængurföt, körfu með diskunum
sínum í og nokkra kertastjaka og eldhúsguðinn sinn.
Þegar dóttir þeirra sá föður sinn og móður brast hún
í grát.
Við erum nær dauða en lífi, kjökraði hún. Við værum
dáin, ef við hefðum verið tíu fetum nær götunni. Þjón-
arnir tveir og búðarmennirnir liggja grafnir í rústunum.
Helmingur búðarinnar er í rústum. Við stöndum allslaus
uppi.
Þau komu inn fyrir og Ling Tan lokaði hliðinu í
skyndi á eftir þeim. Ræningjar, hugsaði hann, ræningjar
hafa brotizt inn í borgina. Það hafði ekki komið fyrir
síðustu hundrað ár, en fyrr á tímum höfðu ræningjar
komið ofan úr fjöllunum og ráðizt .inn í borgina.
Hví voru borgarhliðin ekki lokuð? spurði hann.
Hvernig er hægt að byrgja fyrir himininn? spurði Vú
Lien. Hann setti barnið frá sér og leit á sig. Barn-
ið hafði vætt hann allan á göngunni og hann leit út eins
og hann hefði verið úti í hellirigningu. Hann leit á sig
dapur á svip, því honum var hálfilla við að halda á börn-
um í fanginu sem ekki kunnu sig.
Við hvað áttu? spurði Ling Tan hann og hélt lamp-
anum hátt og horfði á Vú Lien.
Það var gerð sprengjuárás á borgina — hefurðu ekki
heyrt það?
Sprengjuárás? endurtók Ling Tan. Hann hafði aldrei
heyrt það orð.