Þjóðviljinn - 24.11.1942, Page 3

Þriðjudagur 24. nóvember 1942.
Þ JOÐVILJINN

HlððVIMINII
Útgefandl:
Sameiníngarfiokkur alþýðu <—
Sósíalistafiokkurins.
Hitstjórar:
Einar Olgeirsson (áb.).
Sigfús Sigurhjartarson.
Ritstjóm:
Hverfisgötu 4 (Víkingsprent).
Sími 2270.
Aígreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Austurstrœti 12 (1. hsefi).
Simi 2184.
Víkingsprent h.f., Hverfisgötu 4.
Ffokksþíngíð
Þriðja þingi Sameiningar-
flokks alþýöu — Sósíalista-
flokksins lauk í gærkvöld. Á-
lyktanir þingsins veröa birt-
ar á morgun og næstu daga.
Á þessu stigi málsins veröur
því ekki sagt ýtariega frá
störfum þess, aöeins bent á,
að þingiö sýndi mynd af þrótt
miklum, samtaka og fram-
sæknum flokki, sem veit, hvaö
hann vill, og stefnir öruggt
aö settu marki, og þetta mark
er frjáls þjóö í frjálsu landi,
en frjáls verður þjóðin fyrst,
er hún hefur grundvallaö og
býggt upp þjóöskipulag sósí-
alismans, og frelsi landsins
veröur þá fyrst tryggt er
skipulag sósíalismans er orö-
iö ráöandi í umheiminum.
En nú búum viö viö þjóö-
skipulag auövaldsins, og af-
leiöingar þess, heimsstyrjaldir
og kreppur, leggjast meö ofur-
þunga á heröar þjóöarinnar.
Á slíkum tímum lítur flokkur-
inn á það sem skyldu sína.
aö beita öllum þeim kröftum..
sem hann ræöur yfir til áö
bæta kjör alþýðunnar og
bægja vá frá dyrum hennar
eftir því, sem viö veröur kom-
iö. Þess vegna tók flokksþing
iö vandamál líöandi stundar
til rækilegrar íhugunar, og á-
kvaö meginstefnu flokksins
varöandi þau. Þannig ræddi
þingiö vandamál landbiinaö-
arins og sjávarútvegsins mjög
ýtarlega og geröi um þær á-
lyktanir. ÞaÖ ræddi einnig
samvinnumálin og geröi um
þau ályktanir, o. fl.
Aö sjálfsögöu var megin-
verkefni þingsins þó aö ræöa
stjórnmálaástandið og ræða
viöhorf flokksins til stjórnar-
myndunar. Um þetta sam-
þykkti þingiö ýtarlega ályktun
sem birt veröur í blaðinu á
morgun. í þessari ályktun
gerir flokkurinn meöal annars
grein fyrir því meö hvaöa
skilyröum hann geti gerzt aö-
ili aö stjórnarmyndun, og
veröur í því sambandi ekki um
þaö' spurt meö hverjum sé
unnið, aðeins að fallizt veröi
á þau skilyröi, sem flokkurinn'
setur fyrir þáttöku í stjómar-
myndun.
Llstamannaþinglð 1142
Gunnar Gunnarsson kosínn forseti þess
Málverkasýnífig í Oddfeliow. — Flutningur íslenzkrar fónlisfar i úfvarp^
inu o$ Gamla bió. — Skáldaþíng á sunnudagskvöldíd*
Þing Bandalags íslenzkra listamanna var sett í fyrradag kl.
1,30 í hátíðasal Háskólans, að viðstöddum ríkisstjóra, mennta-
málaráðherra, fulltrúum erlendra ríkja, auk annarra gesta.
Sveinn Bjömsson, ríkisstjóri, er verndari þingsins og vom
lúðrar þeyttir meðan hann gekk í salinn.
Formaður framkvæmadanefndar þingsins, Páll ísólfsson, lýsti
þingið sett og tilkynnti að Guíinar Gunnarsson skáld, að
Klaustri, hefði einróma verið kosinn forseti þingsins, en að sér
hefði verið falið að annað forsetastörf þar til hann kæmi til
bæjaxins.
Ennfremur las hann kveðjuskeyti er sent var til Guðmundar
Friðjónssonar á Sandi, sem ekki gat mætt á þinginu.
Gunnar Gunnarsson, skáld.
Því næst voru sungin há-
tíöaljóö, — söngui' listamanna
— er Jóhannes skáld úr Kötl-
um hafði ort og Emil Thorodd
sem samiö lag viö. Emil Thór-1
oddsen stjórnaöi Dómkirkju-
kórnum, sem söng og strok-
hljómsveit, sem lék undir.
Ríkisstjóri ávarpaði þingið.
Þá flutti Sveinn Björnsson.
ríkisstjóri, ræöu og ræddi um
gildi lista, gróanda og vöxt ís-
lenzkra lista og kjör íslenzkra
listamanna. Kvaö hann þaö
hryggðarefni, aö þjóöleikhúsiö J
heföi ekki enn veriö tekiö til
þeirrar notkunar, er því var ‘
ætlaöi, að SafnahúsiÖ, sem hef-
ur að geyma dýrmæta lista-
sjóöi er vanhirt aö utan og
engin listasöfn eru til. KvaÖ
hann Reykjavík einu höfuö- I
borgina, sem hann heföi kom*
iö í, þar sem ekki væru til
listasöfn. — „Þetta er ekki
skemmtilegur vottur um
menningu íslendinga“.
í því sambandi minntist
ríkisstjórinn á, aö smábær
einn í Danmörku, er teldi 5
þúsund íbúa, ætti ágætt lista-
safn, er heföi veriö komiö á
fót að mestu leyti fyrir for-
göngu eins manns, og beindi
því jafnframt til þeirra íslend-
inga, er hafa verulegt fé af-
lögu, að sýria listunum meiri
sóma.
Álit íslendinga sem þjóöar
heföi fyrst og fremst skapazt
fyrir starf íslenzkra rithöf-
unda.
Þá minntist hann þess frá
æskudögum sínum, er Þórar-
inn B. Þorláksson hóf málara-
list, og prentarinn Jón Trausti
settist viö aö rita skáldsögur
á næturnar, þegar hann kom
þreyttur heim frá verki aö
kvöldi. Aörar listir en bók-
menntir væru nýgræöingar í
íslenzku þjóðlífi er héfðu vax-
iö á síðustu árum.
Sigurður Nordai prófessor
flutti ræðu.
Þá flutti Siguröur Nordal
prófessor ræöu og ræddi aöal-
lega um viöhorf listamanna
til samfélagsins og viðhorf
samfélagsins til þeirra. Sagði
hann, aö ekki væri framkvæm
anlegt aö setja á stofn opin-
bera skrifstofu þar sem lista
mönnum væri afhent verk-
efni sín í lokuöum umslögum
— listamennirnir yrðu að vera
frjálsir. ,
í sambandi viö þá erfiöleika
sem skilningsleysi og tregöa
afturhaldsins valda listamönn-
um, minntist hann á söguna
af því, aö þegar Pyþagóras
fann stærðfræðireglu þá, sem
viö hann er kennd, þá hafi
hann fórnaö 100 nautum, og
síöan fari hrollur um alla bola
afturhaldsins í hvert sinn er ný
sannindi eru fundin í heimin-
um.
Hátíðatónleikar í Gamla
Bíó,
i
Klukkan 2,30 hófust hátíöa-
hljómleikar í Gamla Bíó. Var
þar flutt íslenzk tónlist,
hljómsveit Reykjavíkur lék
undir stjórn dr. Victors Urbant
schitsch, einsöngvarar voru
frú GuÖrún Ágústsdóttir og
Pétur Á. Jónsson óperusöngv-
ari og mun veröa nánax sagt
frá þeim tónleikum á öörum
stað hér í blaöinu.
Málverkasýning í
Oddfellow.
Málverkasýning var opnuö í
Oddfellowhúsinu kl. 2,30. Þai’
sýna 13 málarar yfir 30 mynd-
ir. Eru þaö þeir Ásgrímur
Jónsson, Eyjólfur Eyfells,
Finnur Jónsson, Guömundur
Einarsson, Gunnlaugur Blön-
dal, Jóhann Briem, Jóhannes
S. Kjaival, Jón Þorleifsson,
Kristín Jónsdóttir, Nína
Tryggvadóttir, Ólafur Túbals,
Snorri Arinbjarnar og Þorvald
ur Skúlason.
Framh. af 3. síðu.
Sveinn Björnsson, ríkisstjóri.
Jóhannes úr Kötlum:
Sonpr listamanna
Kom, listdgyðja, i Ijóma og tign
og leið oss um hið dimma svið.
Og gef oss fegurð, gef oss Ijós
og gef oss frið
— gef friðinn tit að fœra þér
pá fórn, sem dýrsta eigum vér,
og þolir blóð og bið.
Og helga Ijóð vort, sögu og sóng
með sigurvon hins þjáða manns,
og lát oss skynja tregans tón
í tári hans.
Og lát oss mála og meitla i stein
þá mynd, er speglast björt og hrein
í gleði lýðs og lands.
....... * -------------------------...
Og lát oss standa, sterka i þraut,
á stoltum verði ár og síð.
Og gef oss hugsjón, gef oss eld
og gef oss strið
— gef stríð vors anda: uppreisn hans
gegn yfirtroðslum kúgarans
og vopnavaldsins tíð.
Og lát vort hjarta loga um nótt
hjá lífi því, er draumnum ann
um nýjan himin, nýja jörð
og nýjan mann.
Lát risa yfir rauðan val
það riki vort, sem koma skal,
og hyllir þig og hann.