Þjóðviljinn - 14.05.1943, Blaðsíða 2

2
Föstudagui' 14. maí 1343.
ÞJÓÐVILJINK
Matreiðslukonu og verkstjóra
vantar að Hressingarheimilinu í Kumbaravogi 1. júní.
HJÓN GANGA FYRIR.
Upplýsingar í síma 3329 í dag og á morgnn til kl.
14 og í Bókabúð Æskunnar.
Aðalfnndnr
Sölusambands íslenzkra fiskframleiðenda verður hald-
inn í Kaupþingssalnum laugardaginn 15. þ. m. og hefst
kl. 10Vz fyrir hádegi.
Dagskrá samkvæmt félagslögum.
Lagabreytingar.
STJÓRNIN.
Velour hattar
í öllum litum kr. 89.00
Hárfílt" hattar frá kr. 51.90.
Ullarfílt hattar kr. 45.00.
Halfabúð Reykjavíkur
Laugaveg 10. Sími 2123.
KARLAKÓR REYKJAVÍKUR.
SamsOngnr
í Gamla Bíó sunnudaginn 16. maí n.k. kl. 1.15 e. h.
Aðgöngumiðar í Bókaverzlun Sigfúsar Eymundssonar.
SÍÐASTA SINN.
ATH. Pantaðir aðgöngumiðar á samsönginn í kvöld
sækist fyrir hádegi.
Sumardvalanefnd:
'vantar starfsfólk á ýms heimili í sumar:
í eldhús til forstöðu og aðstoðar. — Við þvotta og
þjónustubrögð. — Til hreingeminga. — Nokkrar fóstr-
ur fullorðnar og 16—18 ára.
Umsækjendur leiti upplýsinga í skrifstofu nefnd-
arinnar í Miðbæjarskólanum (norður dyr) næstu daga
frá kl. 5—7.
Hvernig hugsað er um
ísland í Ameriku
Hugmyndír Culberfson's.
Þjóðviljinn hefur áður birt þær hugmyndir, sem ameríski blaða-
maðurinn Kingsbury Smith segir að uppi séu í utanríkisráðuneyti Banda-
ríkjanna um framtíðarskipulag heimsins. Það er fróðlegt fyrir oss ís-
lendinga að fylgjast með því hvernig amerískir borgarar eru — í huga
sínum — búnir að innlima ísland í ríkjakerfi Ameríku og nauðsynlegt
fyrir oss að draga þar af vora lærdóma.
Vér skulum að þessu sinni birta nokkrar setningar úr grein eftir
Elý Culbertson, hinn fræga bridge-fræðing, sem mikið hugsar og skrif-
ar um þjóðfélagsmál. Hann setur í þessari grein sinni fram hugmynd
um skiptingu heimsins í 11 umdæmi og sé samstarf — einskonar heims-
bandalag þeirra á milli. Eftir að hann hefur gert grein fyrir þessari
skiþtingu segir hann svo:
„Fyrst um sinn munu Bandaríkin taka að sér umboð (trusteeship)
fyrir allt Malayja-umdæmið*) á grundvelli, sem ekkert á skylt við yf-
irdrottnunarstefnu („on strictly nonimperialistic principles) og mun
hafa einkarétt á að koma upp viggirtum stöðvum á því svæði. Þetta
þýðir ekki að vér ætlum að stjóma fólkinu þar neitt meir en við stjórn-
um nú ibúum íslands, Kuba og Bermuda.
Eg held að hvort sem heimsbandalaginu verður komið upp eða ekki,
þá verði Bandaríkin að ioka með slagbrandi („iock and boit“) ytri
hliðunum að álfu vorri. Slík vamarlína er nauðsynleg þangað til heims-
bandalag er komið svo vel á laggirnar að slíkar „herfræðilegar trygg-
ingar em ekki lengur nauðsyrilegar.“
Svo mörg eru þau orð, — vafalaust eru þar tjáðar hugsanir margra
venjulegra amerískra borgara. Þeir eru famir að hugsa um ísland í
sömu andránni og Kúbu og tala um það, sem sjálfsagt mál að loka
verði hér með slagbrandi, m. ö. o. hafa hér víggirðingar, eftir stríð.
Það er tími til kominn að íslendingar lýsi því skýrt og ótvírætt
yfir að þeir haldi fast við rétt sinn í Nýja sáttmálanum við Roose-
velt, að ameríski herinn fari héðan burt og ekkert ríki fái hér einka-
rétt til víggirðinga eða herstöðva eftir stríð.
*) Það er: Filipseyjar, Hollensku Austur-Indíur (undir hollenskri
stjórn), Thaiiand og eyjaklasinn í vesturhluta Kyrrahafs.
&bc&iewpÓöti'K'ítM
DAGLEGA
nýsoðin svið. Ný egg,
soðin og hrá.
Kaf f isalan
Hafnarstræti 16.
GULLMUNIR
T rúlofnnarhringar
Steinhringar, plötuhringar
o. m. fl.
foandunnir---vandaðir
alltaf fyrirliggjandi.
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦<>♦♦♦♦♦♦♦♦<
KAUPIÐ
ÞIÓÐVILJANN
Fyrirspum til Byggingar-
félags verkamanna.
Kæri Þjóðvilji!
Þegar ég las greinina um húsnæði
og atvinnuleysi í Þjóðviljanum í dag
þá datt mér„í hug að biðja Þjóðvilj-
ann að spyrjast fyrir um það hjá
Byggingarfélagi verkamanna, hvort
það sé rétt sem ég hef heyrt talað
um, að í byggingarfélaginu væru
menn, sem ættu íbúðir í bæn-
um og sem þeir ætluðu að hafa um-
ráðarétt yfir líka og þá að flytja að
nokkru leyti í Verkamannabústað-
ina og leigja út frá sér þar, en halda
jafnframt sinni ibúð eftir sem áður.
Eí þetta reynist rétt, eigum við þá
ekki að standa hér saman og sína
samtakamátt okkar, eins og við er-
um farin að gera svo vel.
Eg vona að Þjóðviljinn athugi
þetta strax. 14. maí er að koma.
12. maí 1943.
Kona á götunni.
Þjóðviljinn vísar þessari spurn-
ingu áleiðis til réttra hlutaðeigenda.
Hvemig hjá oss?
Skáldið Harry Blomberg birti ný-
lega í sænsku blaði ritgerð, sem
hann kallar: „Levande Nord“. —
Ritgerðin endar með þessum orðum:
„Eins og kunnugt er, starfar í öll-
um Norðurlöndum félag, sem sér-
staklega hefur viljað vinna í tákni
hinnar norrænu samheldni: „Nor-
ræna félagið".
Þetía félag hefur þó aldrei átt
neinn lifandi kraft, það vita allir,
sem staðið hafa í sambandi við lif-
andi krafta. Félagatalan hér í Sví-
þjóð er samkvæmt alveg nýjum upp-
lýsingum mjög lág, aðeins tvö þús-
und. En þar sem hingað til hefur
verið sótzt eftir að fá félagana meðal
hinna svonefndu æðri stétta ein-
göngu, þá hefur þessi „veizlu-nor-
ræna“ jafnan notið vissrar virðing-
ar hjá samkvæmisfðlki.
Nú vilja menn fara að gera „Nor-
ræna félagið" alþýðlegt — og í þeirri
viðleitni má að vísu óska viðkom-
andi allra heilla. En um leið má þó
vara við tyrkjatrú á, að slík sérfé-
lagsstofnun hafi getu til að skapa
sæluástand.
í norrænu samstarfi — eins og
reyndar í öllu starfi — er árangur-
inn kominn undir þeim eldmóði og
áhuga, sem fram er lagt í persónu-
legum fómum. Atvinnupúlshestar
félaganna verða þess aldrei umkomn
ir að koma í stað spámannanna. —
Hið eiginlega „Norræna félag“ starf-
ar í dag — reyndar ósýnilegt —
sterkt og fullt af lifandi krafti með-
al þeirra, sem óbeðnir, eins og sjálí-
sagt sé, fóma tíma og fé eða hús-
rými til hjálpar nauðstöddum böm-
um og flóttamönnum, vegna þess að
samvizkan býður þeim það, en ekki
vegna neins útreiknings.
Þetta gerir meiri hluti sænsku
þjóðarinnar."
Tímanum hjálpað til að
muna.
Síðastliðinn þriðjudag minnir Tím
inn á ummæli þau, er Þjóðviljinn lét
Bifreiðaþjófnaðir
unglinga færast
mjög í vöxt
Sveinn Sæmundsson skýrðf
blaðamömium frá því í gær
að imdanfarið. hefði borið ó-
venjumikið á bíláþjófnaði
unglinga og öðrum óknyttum
þeirra.
Hefðu 11 piltar, 15—16 ára
játað á sig samtals 48 þjófn-
aði. Hér væri þó ekki um
skipulagt þjófafélag að ræða,
heldm* hefðu þeir verið 1, 2,
3 og 4 saman.
Flestir þjófnaöimir eru bif-
reiöastuldir. Höföu þeir í.
flestum tilfellum skiliö við
bifreiðarnar benzínlausar.
flestar meira og minna
skemmdar, sumar stór-
skemmdar.
Dægradvöl um páskana
Sem dæmi sagöi hann frá
því að 25. apríl s. 1. heföu 4
þessara pilta stoliö bifreiö-
inni R 691 og ætluöu austur
á Eyrarbakka. Viö Lögberg
varð bifreiðin benzínlaus.
Snéru þeir þá gangandi til
bæjarins. Viö sumarbústað
Katrínar Thoroddsen hjá
Hólmsá tóku peir bifreiö
hennar og óku í henni til
bæjarins.•
Tveir þessara pilta. stálu
nokkru síöar bifreiðinni R
116, komust á henni upp á
Öskjuhlíö, bmtu þeir drifiö,
létu hana renna niöur brekk-
una og yfirgáfu hana síöan.
Stálu því næst R 1799, á.
Hringbrautinni og óku í
henni fram og aftur og skildu
viö hana niöri í bænum.
28. apríl stálu 2 aðrir bif-
reiöinni R. 1337, sem var ný-
leg bifreiö á Litlu bílstöðinni.
Óku fyrst út á Nes, síðan suð-
ur Hafnarfjarðarveg og
hvolfdu henni viö Vífilsstaða-
afleggjarann og eyðilagöist
hún.
Lögðu af stað í bíl — komu
til baka á reiðhjólum.
Þrír piltar stálu 2. maí bif-
reiöinn R 1227 og óku hennl
inn aö Elliöaám, skildu hana
þai- eftir benzínlausa brutust
því næst inn í veitingastofuna.
Laxinn, stálu og eyðilögöu
fyrir 250—300 kr. og til að
Framhald á 4. síðu.
falla um kosningu Sigurðar Einars-
sonar í útvarpsráð.
Gerir Tíminn þar að sínum orðum
orð Þjóðviljans um að Sigurði hafi
verið vikið fyrir þungar sakir úr
störfum hjú útvarpinu, en síðan kjör
inn í æðstu stjóm stofnunarinnar,
og Tíminn er engu minna hneyskl-
aður en Þjóðviljinn.
Nú var styrkleiki hins svonefnda
Alþýðuflokks ú Alþingi ekki nógur
til að koma Sigurði í útvarpsráð.
Til þess þurfti hjálp annars flokks.
Sósíalistaflokkurinn neitaði um
hjálp til að koma Sigurði að. Sjálf-
stæðisflokkurinn mun hafa sýnt
tregðu, en Framsóknarflokkurinn?
þar var allt í lagi, hann hjálpaði
Sigurði í útvarpsráðið, enda er þetta
fyrrverandi frambjóðandi Fram-
sóknarflokksins, og honum samboð-
inn í einu og öllu.