Þjóðviljinn - 25.02.1944, Blaðsíða 5

ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 25. febrúar 1944.
Föstudagur 25. febrúar 1944. — ÞJÓÐVILJINN
........... -------
þJÖÐVILJINN
Utgefandi: Samciningarjlolckur al/iýðu — Sósíalistajlokkurinn.
Ritstjóri: Sigurður Ouðmundsson.
Stjórnmálaritstjórar: Einar Olgársson, Sigjús Sigurhjartarson.
Afgreiðsla og auglýsingar: Skólavörðustíg 19, simi 21Si.
Ritstjórnarskrifstofa: Austurstrœti 12, síini 2270.
Prentsmiðja: Víkingsprent h.j., Garðastrœti 17.
Askriftarverð: I Reykjavík og nágrenni: Kr. G.OO á mánuði.
Uti á landi: Kr. 5.00 á mánuði.
„Hér fljótum vér eplin44, sögðu
hrossataðskögglarnir
Það eru tíl fígúrur, sem eru svo_ hlægilegar, að manni finnst
Jaelzt óhugsandi að taka þær alvarlega, þó þær sjálfar taki sig
svo háalvarlega, að auðséð er að þær eru gjörsneyddar allri kímni-
gáfu. — Þannig er því varið með ritstjórn Alþýðublaðsins.
•
í gær er Alþýðublaðið roggið út af sigri Dagsbrúnar. Það
hefur fengizt mjög veruleg leiðrétting „á þeim kjörum, sem Dags-
brúnarmenn hafa átt við að búa síðan kommúnistar gerðu hina
lélegu samninga fyrir þeirra hönd sumarið 1942“, — segir Alþýðu-
blaðið. Og auðvitað bætir blaðið við að það hefði nú orðið eitt-
hvað betra, ef Alþýðublaðið hefði fengið að ráða.
Mikið er hvað moldin hreykir sér.
Máski fólk hafi gaman af því að rekja ofurlítið söguna af
þessum Alþýðublaðshetjum í baráttunni fyrir kauphækkunum
síðustu fimm árin. Það væri synd að láta aðra eins hetjusögu
falía í gleymsku, fyrst blaðið hefur ekki mannrænu sjálft til að
rifja hana upp.
•
Hvað var um kauphækkanir 1939 og 1940?
Þá hefði þó ekki átt að vera erfitt að fá fram kauphækkanir.
Ekki var þó víst ríkisstjórnin fjandsamleg þeim, þar sem sjálfur
Stefán Jóhann sat í henni?
Þær voru bannaðar með lögum kauphækkanirnar þá, meira
að segja launalækkun fyrirskipuð með lögum.
Og hverjir settu lögin? Meðal annarra „Alþýðuflokksmenn“.
Það voru ekki „lélegir samningar, — eins og ótætis kommúnist-
arnir gera —, sem verkalýðurinn átti þá við að búa! Nei, það
var Alþýðuflokks-frelsið!
•
Hvað var svo um kauphækkanir 1941?
Það voru líklega eklci „lélegir samningar“ það árið! Alþýðu-
flokkurinn og íhaldið saman í stjórn í Dagsbrún! Eða voru máski
cngir samningar gerðir um kjarabætur? Bara verkfall, þar sem
Alþýðublaðshyskið lék Júdasarhlutverkið?
í árslok 1941 var grunnkaup Dagsbríinarmanna ennþá aðeins
kr. 1,45.
e
Hvað hugðist Alþýðuflokkurinn þá að gera til þess að frelsa
verkalýðinn úr kaupkúguninni? Nú var tækifærið fyrir kaup-
hækkunarhetjurnar miklu að tryggja verkalýðnum fína samn-
inga um hækkað kaup. Og auðvitað skulfu þeir Ólafur Thors og
Hermann af óttanum við hina ægilegu atrennu, sem í vændum
væri frá þessum volduga Alþýðuflokki.
Og sjá! Leiðtoginn sjálfur, Stefán^ Jóhann Stefánsson, rís
upp á sjálfu Alþingi til þess að tilkynna ríkisstjórn og öllum
landslýð hina s&rkostlegu hernaðaráætlun hins sókndjarfa Al-
þýðuflokks fyrir árið 1942. Og rödd hans hljómar, þrungin krafti
réttlætisins og mögnuð þeirri vizku, er veit, að nú er tíminn
kominn til átakanna miklu:
Og Stefán Jóhann segir: Það er engin hætta á kauphækkun!
Milljónamæringarnir gátu verið rólegir! Stefán Jóhann full-
vissaði þá um að það væri engin hætta á kauphækkun! Og Al-
þýðublaðið prentaði ræðuna upp, svo sem það vildi segja við
hina nýríku stríðsgróðamenn: Oss getið þið treyst, vér höfum
njósnað rækilega fyrir ykkur í verklýðsfélögunum, það er engin
hætta á kauphækkun! — og ef ótætis' kommarnir skyldu fara á
stað með eitthvað, þá er bara að banna þá!
•
1930 var Dagsbrúnarkaupið kr. 1,36 á tímann.
í heilan áratug eftir það hafði Alþýðuflokkurinn völdin í
Dagsbrún. Árangurinn var að 1942 er dagkaupið enn aðeins kr.
1,45 um tímann.
Aldarfjórðungur er liðinn síðan
framfara- og frelsissinnar Þýzka-
lands gerðu síðustu tilraunina til
að ljúka endanlega lýðræðisbylt-
ingunni í Þýzkalandi.
Það hafði misheppnazt á árun-
um 1848—49, þegar broddborgara-
stéttin sveik byltinguna. Prússism-
inn kæfði hana í blóði. Efnahágs-
legar framfarir ýttu þýzku iðju-
höldunum og fjármálamönnunum
vfir á braut heimsveldisstefnunn-
ar. En þeir voru nokkuð seint á
ferðinni. því að stórveldin. höfðu
þegar skipt heiminum á milli sín.
En þeir voru þeim mun ákafari í
samvinnu sinni við hinn aftur-
haldssama sveitaaðal til að styðja
ein'ræðisstjórn keisarans.
Þcir reyndu hvað eftir annað að
bæla niður samtök verkamanna,
og þeir veiddu millistéttina, bænd-
urna og óupplýstari hluta verka-
manna með afturhaldssamri og
herskárri •þjóðernisstefnu. Kröfur
þeirra á hendur stórveldunum:
Bretlaridi, Frakklandi og Rúss-
landi. sem höfðu áður ásamt lýð-
ræðisbýltingunni stuðlað að sam-
einingu þjóðanna í eina þjóð, urðu
æ frekari. í hinni úhjákvæmilegu
heimsstyrjöld 1914—1918 beið hið
heimsveldissinnaða Þýzkaland ó-
sigur.
Þann 29. septemher 1918. eftir
að sóknin lijá Amiens hafði mis-
heppnazt,, og þegar brezku,
frönsku og amerísku herirnir
höfðu byrjað allsherjargagnsókn,
krafðist yfirstjórn þýzka hérsins
þess af stjórn Max von Badens
fursta, að hún byrjaði strax samn-
ingaumleitanir um vopnahlé. Hern
aðarósigur þýzku heimsvalda-
.stefnunnar kippti um leið stoðun-
um undan valdi keisaraættarinnar.
ÞAÐ SEM FÓLKID YILDI.
Þann fvrsta nóvember héldu sjó-
liðar fjölmenna fundi í Kiel, og
leiddu þeir til uppreisnar nokkrum
dögum síðar. Þann 5. nóvember
sagði Ludendorff af sér sem yfir-
maður hersins, en „Iýðræðissinn-
inn“ Gröner hershöfðingi tók við
stöðu hans. Þann 6. nóvemtier
lagði þýzka vopnahlésnefndin af
stað til Gompiegne-skógar, og sama
dag krafðist Friðrik Ebert, sem
hafði tekið sæti í stjórn Max
fursta, þess að Vilhjálnmr II. og
krónprinsinn afsöluðu sér völdum
til öryggis „friði og reglu“. Þessi
sósíaldemokratiski leiðtogi krafð-
ist ekki lýðveldis, af því að hann
var alveg sammála Max von
Baden fursta, sem stakk upp á
þingbundinni konungsstjórn með
son krónprinsins sem keisara.
En bvlting breiddist út um allt
Þýzkaland. Vilhjálmur II. heimt-
aði af yfirherstjórninni, að skot-
grafahermenn væru notaðir gegn
þjóð hans sjálfs. Max fursti hót-
aði.að segja af sér, ef keisarinn af-
salaði sér ekki strax völdunum.
Hindenburg og Gröner neyddu því
næst Vilhjálm til að bjarga sér frá
bvltingunni, sem hafði þcgar gleypt
skotgrafahermerinina. Nóttina
milli 9. og 10. nóvember flúði Vil-
hjálmur í fylgd með nánustu sam-
verkamönnum og skyldmennum til
Hollands. A sama tíma lýstu hóp-
gÖngur Berlínarbúa yfir lýðveldi.
Markmið framfaraaflanna í nóv-
emberbyltingunni var tafarlaus
friður, kollvörpun konungdæmis-
ins, refsing þeirra, sem báru á-
byrgð á stríðinu og sósíalistiskt
stjórnarfar.
ræðisins. Þeir hlýddu of hugsun-
arlítið leiðtogum sínum, sem höfðu
gengið í lið með þýzku heimsveld-
issinnunum árið 1914 og óskuðu
ekki eftir byltingunni. Bandalag
þessara foringja og afturhaldsafl-
aifna, sem enn máttu sín mikils,
reyndist of sterkt.
★
Friðrik Ebert, Philipp Scheide-
man, Gústav Noske og margir aðr-
ir höfðu stutt keisarann, auðhring-
ana og herforingjaráðið af allri
orku á árunum 1914—18 til að ná
hinu heimsveldissinnaða marki
stríðsins. Um leið og keisarinn
lýsti yfir í stríðsbyrjun: „Ég þekki
enga flokka lengur“, urðu þeir
hirðhæfir. Þeir höfðu farið að líta
á Hindenburg og Gröner, á Stin-
nes, Krupp og Siemens sem
skemmtilega og viðkunnanlega ná-
unga. Og nú fögnuðu þeir því, að
þessir fulltrúar gamla stjórnarfars-
ins virtyst hafa snúið baki við
konungdæminu og fagnað lýðveld-
inu sem björg í hinni mestu hættu.
Efíir
í Paul Mcrtecr

Meirihluta fólksins var ekki ljós
leiðin til sósíalismans. Verka-
manna- og hermannará*5 voru kos-
in eft.ir fyrirmynd rússnesku bylt-
ingarinnar. Þau áttu að vera und-
irstaða liins nýja skipulags. En
hver sem blátt áfram lvsti því yfir,
að hann væri lýðveldissinni fékk
rétt til að vera kosinn í verka-
manna- eða hermannaráðin Af-
leiðingin varð sú, að áhrif borg-
aralegs lýðræðis urðu drottnandi
í þessum byltingarráðum. Borg-
áralegt lýðræði, en ekki sósíalismi,
varð því hið raunverulega mark-
mið byltingar þeirra.
ÓSIGUIl FÓLKSINS.
En jafnvél þetta sögulega tak-
mark. fullkomnun borgaralegs lýð-
ræðis náðist ekki. Meirihluta fólks-
ins var ókunnugt um aðferðirnar
til þcss. Þrá þess eftir friði og ró
var of stcrk eftir allar orusturnar
og blóðsúthellingarnar. Hinir stétt
vísu verkanienn báru of mikið
traust lil hinna nýju „vina" Jýð-
Friðrik Ebert skoðaði ekki hinn
byltingarsinriaða múg scm afl það,
sem gæti skapað grundvöll lýðræð-
islegs stjórnarfars. Samkvæmt
skoðun lians mundi hávaði bylt-
ingarinnar, hinn harði hnefi henn-
ar og óregla sú, sem hún olli, að-
cins draga úr „góðvilja" Stinness
og Krupps og aðstoð þeirra við
byggingu hins „nýja ríkis“. Það
hafði verið svo ósköp auðvelt að
komast að samkomulagi við þá.
Á hinn bóginn var hr. Ebert blátt
áfram ómögulegt að komast að
samkomulagi við Karl Liebknecht
og Rósu Luxemburg. Og það hafði
þrlagaríkar afleiðingar, að Friðrik
Ebert og vinir hans treystu Krupp
og Stinnes, en vantreystu Lieb-
knecht og Luxembiirg. Ebert hugs-
aði sér nafn sitt mundu verða ó-
dauðlegt í sögunni sem nafn hins
mikla sáttasemjara stéttanna. Og
verkamenn þeir, sem neituðu að
haga sér samkvæmt óskum hans,
voru meðhöndlaðir sein óvinir lýð-
veldisins af Noske og brotnir á
bak aftur méð vopnavaldi.
sem „gæti komið reglu á aftur“.
Það var eingöngu að þakka
bandalagi Friðriks Eberts við
hershöfðingjana Hindenburg, Grö-
ner og Schleicher að yfirherstjórn
Vilhjálms tókst að halda valdaað-
stöðu sinni. Þegar þann 12. nóv-
ember samþykkti ráð þjóðfulltrú-
anna þá uppástungu Eberts að
veita liðsforingjum aftur skipun-
arvald þeirra og lýsti því yfir, að
það væri æðsta skylda hermanna-
ráðanna að koma í veg fyrir aga-
leysi og uppreisnir. Þann 18. des-
ember neitaði Hindenburg opin-
berlega fyrir sína og hersins liönd
að hlýðnast fyrirmælum þings her-
manna- og verkamannaráðanna,
æðstu fulltrúasamkundu bylting-
arinnar. En þrátt fyrir þetta hélt
hann áfram að vera yfirhershöfð-
ingi lýðveldisins. Aðalstöðvar hans
voru fluttar að Vilhjálrnshæðar-
kastala nálægt Cassel.
Undirlægjuháttur manna þess-
ara, senr nú þykjast vera einu
góðu lýðræðissinnarnir, kom fram
í ávarpi því, sem Albert Grzesinski
sendi út í lok nóvembermánaðar
1918, þegar Hindenburg kom til
Cassel.
„I dag kemur von Hindenburg
marskálkur ásamt liðsforingjum
og herliði aðalstöðvanna til Cas-
sel.....
★
Hindenburg tilheyrir þýzku
þjóðinni og þýzka hernum.
....Á hinni erfiðustu stundu
yfirgaf hann ekki þjóð sína. Aldrei
hefur Hindenburg verið okkur
hjartfólgnari í glæsileik skyldu-
rækni sinnar en nú. Ilann er sjálf-
ur undir vernd okkar".
Þannig fagnaði Albert Grzes-
inski Iiindenburg sínum, og lians
líkar voru margir.
Með viðurkenningu hinnar keis-
aralegu ýfirherstjórnar, innleiðslu
hennar í skipulag lýðveldisins var
skotið loku fyrir myndun lýðræð-
islegs alþýðuhers, sem hermanna-
ráðin höfðu samþykkt að koma á
fót. í staðinn skipulagði llinden-
burg með hjálp Eberts og Noskes
hið illræmda Frei Korps, sem varð
klakstöð nazistaflokksins og for-
ingja hans: Hitlers, Iless, Görings,
Ilimmlers, Heydrichs, Dalúges,
Kubes og annarra.
UPPRUNDI
IIITLERISMANS.
1942 tekur verkamannastjórn við forustunni í Dagsbrún, —
kommúnistarnir, eins og Alþýðublaðið kallar það. Síðan eru liðin
rúm tvö ár. Grunnkaupið hefur hækkað úr kr. 1,45 upp í kr.
2,45 um tímann, vinnudagurinn verið styttur niður í 8 tíma, fjöl-
mörgum verkamönnum verið tryggt hærra grþnnkaup en þetta,
öllum Dagsbrunarmönnum margskonar réttindi ný, — og auk
þess full dýrtíðaruppbót.
Formaður Alþýðuflokksins hafðí hinsvegar lýst því yfir, að'
1942 væri engin „hætta“ á kauphækkun! — Og nú heimskar Al-
þýðublaðið sig á að tala um „lélega samninga“ verkamannastjórn-
arinnar í Dagsbrún og að minna megi það ekki vera en það, sem
nú hafí hafzt fram! —
En hver var þá stórhugurinn hjá Alþýðuflokknum í málinu
nú? Það kom í Ijós í bœjarstjórninni, þegar Jón Axel lagði fram
tillögu, sem fól í sér, að kaup Dagsbrúnarmanna í almennri
vinnu hefði í hœstalagi orðið kr. 2,31! — Vœr\ ekki Alþýðublað-
inu sœmst að þegja um þessi mál? Það verður sér hvort sem er
aldrei nema til skammar, ef það opnar sig.
Ebert vuldi yfirstjórn hersins
með Hindenburg, Gröncr og
Schleicher til að vera hinn „vernd-
andi arm“ lýðræðis síns. Mcð þeim
sneri hann gegn vinum og velunn-
urum raunverulegs lýðræðis, gegn
hinum byltingarsinnuðu öflum
fólksíns. Þegar þann 9. nóvember
hafði Ebert gert bandalag við
Gröner til áð svipta verkamanna-
og hermannaráðin völdum, sem
eins og þau voru samsett var á
engan hátt hægt að skoða sem
fyrirrennara öreiga alræðis. Og
þann 10. nóvember stakk Ebertl
samkvæmt sjálfs sögn, upp á því
við Hindenburg að bandalagi yrði
kömið á milli yfirherstjórnarinnar
og Sósíaldemokrataflokksins til
þess að mynda með aðstóð þessara
konunghollu hershöfðingja stjórn,
Þannig var þetta einstáka ríki
skapað, sem sagt var um að væri
lýðveldi án lýðveldissinna og lýð-
ræðisríki án lýðræðissinna. Þessi
óskapnaður gat myndazt, af því
að ferill Weimarlýðveldisins var
hver uppgjöfin á fætur annarri
fyrir afturhaldinu, og af því að
allar fjöldalireyfingar til varnar
lýðréttindum voru bældar niður af
ríkinu sem „röskun á friði . og
reglu“. Afleiðingin varð sú, að
Weimarlýðveldið endaði í öng-
þveiti eigingjarnrar hagsmunatog-
streitu ráðamannanna, sem gáfu
út hver bráðabirgðalögin á fætui;
öðrum gegn fólkinu og að lokum
réðu Hitler sem betri framkvæmda
stjóra og böðul.
Þcssir inenn, sem þykjast vera
feður og stoðir Weimarlýðveldis-
ins, héldu áfram hinni vitfirrtu
stefnu sinni þangað til Ilitler tók
völdin. Þeir hræddust baráttu
fólksins og bliknuðu alltaf frammi
fyrir Hindenburg, og þeir fyrir-
buðu allar varnir lýðræðisins nenja
með atkvæðaseðlunum eða við
samningaborð. Ætlazt var til þess,
að fólkið kenndi í kyrrlátri undir-
gefni hinu morðgjarna afturhaldi
að meta og viðurkenna lýðræðið.
Tveir sósíaldemokratiskir baráttu-
menri leynihreyfingarinnar lýsa
þessari afstöðu í bók sinni „Þögula
stríðið" með eftirfarandi, sláandi
'orðuih: „Máttur okkar er fólginn
í löglegum aðferðum en ekki í ó-
löglegum. Ef við stöndum á lögleg-
um grundvelli, munu óvinir okkar
bíða ósigur, af því að réttlætið
verður okkar megin.......Það, sem
við verðum að gera, er að ,bíða
rólegir".
Já, u'mfram allt var það þetta,
sem hindraði sameiningu milli hins
friðsama hægri arms þýzku verk-
lýðshreyfingarinnar og hins bar-
áttufúsa vinstri arms hennar. Þó
að það sé rétt, að kommúnistar
settu markið stundum of hátt,
mundi það aldrei hafa verið liindr-
un í sameinaðri baráttu fyrir lýð-
réttindum þjóðar okkar, ef vilji
til sameiginlegrar baráttu liefði
nokkurn tíma verið fyrir hendi hjá
Otto Wels, Friðrik Stampfer og
Karli Severing. Ef þeir hefðu að-
eins einu sinni gefið út yfirlýsingu
um samfylkingu eða hefðu ekki
fellt tillögurnar um hana, nuindi
sameining hafa tekizt á svip-
j stundu.
Eftir 25 ár er svo komið, að á
þeirri stundu má búast við sams
konar atburðum og þcim, sem
skeðu í október og nóvember 1918.
Tckst framfaraöflum þjóðar okkar
í þetta sinn að Ijúka hinu sögu-
lega hlutvcrki sínu og fullkomna
lýðræði sby ltingun a ?
Öll. skilyrði til þess eru óðfluga
að skapast. Valdaaðstaða hinna
heimsveldissinnuðu iðjuhölda og
gósseigenda hefur haggazt mjög.
Nazistaherinn og nazistaríkið nálg
ast lirunið. Sameining andfasist-
isku aflanna er að myndast í leyni-
baráttunni í hreyfingu frjálsra
Þjóðverja. ILin núverandi þýzka
frelsishreyfing styðst við reynslu
liðna tímans og hefur náð þeim
þroska, að hún á hægara með að
uppræta og evðileggja hinar fölsku
þjóðernissinnuðu kénningar, sem í
margar kynslóðir hafa hlekkjað
millistéttina, bændurna og óupp-
lýstari hlúta verkamanna við aft-
urhaldið. Nú þegar eru áhrif lienn-
ar nægilega sterk til að færa vissar
stéttir, sem áður skoðuðu verka-
lýðinn sém sjálfsagðan óvin sinn.
nær verklýðsstéttinni. Auk nazist-
anna og bakhjarla þeirra eru að-
eins nokkrir fyrrverandi leiðtogar
Weimarlýðveldisins sem ekkert
geta lært og standa viðsfjarri hreyf
ingu frjálsra Þjóðverja, af þ' í að
þeir bera fyllilega sína byrði af
sökinni á valdatöku 'Hitlers. Þeir
finna huggun í þeirri vonlausu trú.
að herir Bandamanna muni hafa
áhuga á að setja þá yfir þýzku
þjóðina.
Ólíklegt er, að í lok þessa stríðs
yrði nokkur stjórnmálaflokkur,
sem gengi í bandalag við yfirher-
Ftjálsar íþrótíir
Framh.af 3. síóu
aö þræða krókóttar leiðir inn-
an íþróttafélaganna og fyrir
utan þau, til þess að sýnast í-
þróttamenn í vissum skiln-
ingi. Þeir eru jafnvel að þreifa
sig áfram upp á eins dæmi,
sumir hryggskakkir meöherða
kistil, snúna ökla og bogin
hné. Þegar íþróttaleiðtogar
koma á íþróttamóþ, virðast
þeir kinnroðalaust geta rabb-
að um það, aö þessi hlaupari
sé álútur, stekkur snúinn, hitt
ir ekkj stökkplanka, aðrenna
óviss, hlutföll skökk í þrí-
stökki (t .d. 2 m. í miöstökki
móti 4—5 í hinum, o. s. frv,).
Og þegar hinn ungi íþrótta-
maður heyrir þannig um sig
talað á kappmóti, missir hann
áhugann og hverfur af íþrótta
brautinni. En þeir fáu, sem af
guðs náð, hafa skaraö fram
úr, halda sig lengur á íþrótta-
vellinum.
Þetta þarf aó laga samtím-
is því, að íþróttamenn fá æf-
ingarskýli, veröur að ráða
einn eða tvo fasta kennara
fyrir frjálsar íþróttir. Þá þarf
aö byrja með yngstu menn-
ina, meö nærgætni, og allir
nemendurnir frá öllum félög-
unum í einurn hóp. Viss æf-
ingatími á að verða fyrir þá
sem taka þátt í fullorðins-
kappmótum, og að það sé
gjarnan séð svo um aö beztu
mennirnir séu æföir undir ut-
anlandsferöir, ár hvert sem
bæði íþróttafélögin og iþrótta
‘samböndin stæðu §amneinuð
að. Þaö er annars eðlis að
senda leikfimiflokka eöa
knattspyrnuflokka undir
merki ákveðins félags til út-
landa, en aö senda frjálsí-
þróttamenn. Það sýnist viö-
kvæmara mál, sigrar eða töp
frjálsíþróttamanns erlendis,
en íþróttamanns í öörurn
greinum þegar hann kemur
fram undir sínum fána.
Nú er vonandi stutt til frið-
arins. Viö íslendingar höfum
haft flestra þjóða, betri að-
stöðu með margt. Einnig heföi
líka átt að verða' svo með í*
þróttamálin.
Ef menn hugsa til íþrótta-
framfaranna í Svíþjóö, síö-
ustu árin, er erfitt að losna
við þá játningu, að íþrótta-
starfið viökomandi frjálsí-
þróttum, er í molum — vegna
þess hvaö skilyrðin eru slæm
og sundrungin mikil. — Ef
félögin ætla ekki aö hefjast
handa sameiginlega og reisa
skýli fyrir frjálsar íþróttir, þá
veröur hiö opinbera aö láta
máliö strax til síh taka. Þær
þjóðir sem hafa verið svo lán
samar og duglegar að eignast
frjálsíþróttahetjur, sem vakið
hafa alheimsathygli, eru stolt-
ar yfir því heilar aldir.
stjórnina, drottnandi í Þýzkalandi
eins og 1918. En fólkið, undir for-
ystu hreyfingar frjálsra Þjóðverja,
muii skipa dóm yfir Hitlerunum,
Keitelunum og Kruppunum. í
staðinn fyrir lofsöng Grzesinskis
Framh. á 8 síðu.
Vignir And ésson
fertugur
Framh.af 3. síöu
dögum áöur en leggja átti af
stað, fékk ég bréf frá fóstru
minni sem var þá veik, þar
sem hún bað mig að koma
heim og því gat égekkineitað.
Voru þaö þó hvergi nærri létt
spor að hætta. við þessa lang-
undirbúnu og tilhlökkuðu ferö
sem þó hefði ef til vill oröið
til þess að gjörbreyta öllu lífi
mínu. Félagi minn fór á sínu
hjóli suður til ítalíu til Capri,
en ég tók skip heim.
— Svo þegar heim kom?
— Þegar heim kom, byrjaði
ég fljótlega kennslu hjá Sig-
urjóni á Álafossi og kenndi
þar í 4 sumur sund en á vet-
urna viö skóla og íþróttafé-
lög í bænum. í 10 ár var ég
hjá Glímufélaginu Ármann og
hef veriö bráðum 5 ár hjá K.
R.. Eitt árið tóku pólitísku fé-
lögin upp leikfimi fyrir félags-
fólk sitt, og var ég kennari
hjá þeim öllum, dálítið skrít-
ið, en vel fór á því samt, en
fastur kennari við barnaskól-
ana varö ég 1933.
— Þú hefur stundum haft
góöa drengjaflokka?
— Já, en þó er einn alveg
sérstaklega góður, sá sem
myndin héf er af. Ef til vill
sá bezti sem nokki u a*nni hef-
ur komiö hér fram og styöst
ég þar við umsögn erlendra
leikfimimanna. 5 af þeim
eru nú í úrvalsflokki Ár-
manns.
— Það ríkir alltaf mikill á-
hugi fyrir leikfimi í Gagn-
fræðaskóla Reykjavíkur?
— Já, skólastjórinn skilur
vel nytsemi þeirrar starfsemi
og nemendurnir eru mjög á-
hugasamir. Eftir skólanámið
hættir fólkið nokkuð að æfa,
sérstaklega piltarnir, en stúlk
urnar halda margar áfram í
félögunum í bænum, t. d. sá
ég í sýningarflokk Ármanns
um daginn 9 stúlkur sem ver-
ið hafa í skólanum.
— Hvað segir þú um keppni
í leikfimi?
— Eg álít keppni milli
flokka hæpna, en tel æski-
legra að komið yröi á keppni
um merki í 3 gráðum eins og
Svíar hafa, tii aö auka áhug-
ann.
— Hvaö vildir þú helzt
segja um félögin og frjálsa í-
þróttastarfiö?
— Um þaö gæti ég margr
sagt, en það veröur aö bíöa
betri tíma.
— Eru leikfimiflokkar K.
R. góðir núna?
— Skilyröin til æfinga eru
slæm. í fyrra byrjuöum við að
æfa í febrúar, í vetur æfði
flokkurinn mánuð fyrir jól og
byrjaöi svo ekki aftur fyrr en
6. febrúar. Það verður þó sýn-
ing áöur • en langt um líöur,
og þá getur þú .komið og séð.
Hoa3 ei> bö oecast ati í lieiiil
Veðrur Berlín ein af miðstöðvum Evrópubyltingarinnar?
Myndin: Potsdamer Platz, Berlín.
!Max Werner spáir byltingu í Þýzka-
landi á þessu án
Þýzki herfræðingurinn Max We.rner hefur getið sér heims-
frægð í þessari styrjöld fyrir rit sín um gang stríðsins. Hefur
skilningur hans á gangi stríðsins og kraftahlutföllum hernaðaraðila
gert honum fært að skýrgreina einstaka kafla styrjaldarinnar
og segja fyrir óorðna hluti. í byrjun ársins 1943 sagði Werner
fyrir með ótrúlegri nákvæmni viðburðarásina það ár, — mis-
heppnaða sókn nazista, sigra Rússa, fall Ítalíu og yfirburði Banda-
manna. Hann þekkir af réynslu byltinguna, er varð í Þýzkalandi
eftir fyrri heimsstyrjöldina, og nú spáir hann nýrri byltingu, í
svari við fyrirspurn, er Bandaríkjablaðið „Look“ gerði til nokk-
urra þekktra manna nú um nýárið.
Svar Werners er svohljóðandi:
„Árið 1944 mun sjá byrjun á hefndarhug Þjóðverja til naz-
istanna. Hitler mun í lengstu lög reyna að halda völdum með
ógnaröld, en þegar herirnir á vígvöllunum vilja ekki berjast leng-
ur, verður borgara- og herlögregla Himmlers magnlaus. Hluti af
þýzka hernum mun leggja niður vopn og margir herflokkar gera
uporeisn. Þetta mun verða merkið um hrunið, sem á eftir kemur.
Útlendu verkamennirnir ,og stríðsfangarnir innan Þýzkalands
munu gera uppreisn. Fyrst verður yfirráðaklíku názistanna út-
rýmt og síðan mun þjóðfélagsbákn þriðja ríkisins hrynja.
Þýzka hernaðarvélin mun verða moluð á suðurvígstöðvunum
í Rússlandi. Á þessurn vígstöðvum verða úrslitin. Þýzka víglínan
á norðurvígstöðvunum, fyrir sunnan Leníngrad, mun falla saman.
Ósigrrir Þjóðverja á suðurvígstöðvunum munu opna rauða hern-
um leið inn í Balkanlöndin og til Dónárdalsins. Ósigrarnir á norð-
urvígstöðvunum munu hinsvegar opna leiðina inn í Austur-Prúss-
land. Árið 1944 mun þýzka hernaðarvélin horfast í augu við upp-
lausn í Suðaustur-Evrópu. Á þessum slóðum munu síðustu áhang-
endur Hitlers yfirgefa hann. Ulskeyttur skæruhernaður verður
tekinn upp og margir þýzkir herflokkar umkringdir og einangr-
aðir.
Innrásin að vestan mun heppnast. Brezk-ameríski herinn,
flotinn og flugherinn munu brjóta niður varnir Þjóðverja. Þjóð-
verjar munu aðeins eiga um tvennt að velja: í fyrsta lagi að draga
herinn úr Rússlandi og flytja hann vestur á bóginn. í öðru lagi að
flytja síðustu leifar varaliðsins til Rússlands og þá um leið skilja
vesturvíglínuna eftir óvarða. Þýzka herinn mun skorta hermenn
á báðum aðalvígstöðvunum, í austfi og vestri. Frá suðri, austri
og vestri munu Þjóðverjar mæta ofurþunga Bandamanna. Víg-
línan mun rofin á mörgum stöðum. án þess að Þjóðverjar stöðvi
framrásina. Ósigrum þessum mun fylgja minnkandi mótspyrna
og síðan algjör ósigur. Tímabilið milli hinnar minnkandi mót-
spyrnu og algjörs sigurs mun verða stutt. fáeinir mánuðir eða
jafnvel vikur. t
Atburðirnir munu gei'ast með leifturhraða. Rússnesku. ensku
og amerísku lierirnir munu greiða hvert höggið .á fætur öðru.
Skæruhernaðurinn bak við víglínu Þjóðverja mun leiða til al-
mennrar uppreisnar hérteknu þjóðanna. Vonleysi. stríðsþreyta og
andstaðan við Hitler mun magnast innan Þýzkalands.
Örlög þriðja ríkisins eru auðsæ. Árið 1944 mun sjá algjört
hrun Þýzkalands, bæði hernaðarlegt. og fjárhagslegt. Fullyrðing
þessi er ekki spádómur, heldur frásögn þeirra atburða, sem munu
gerast í náinni framtíð“.