Þjóðviljinn - 10.05.1944, Blaðsíða 1

9. argangur.
Miðvikudagair 10. maí 1944.
102. tölublað.
Seuastoiol tein
Allur Krímsbagí á valdi rauða hersíns
S. í. B. S. fylgjandi
lýðveldisstofnun
Fjórða þing Sambands ísl.
berklasjúklinga samþykkti eft-
irfarandi um lýðveldismálið:
,,Fjórða þing S. í. B. S. sam-
an komið að Vífilsstöðum 6. og
7. maí 1944, lýsir sig eindregið
fylgjandi stofnun lýðveldis á ís-
landi, eigi síðar en 17. júní n.
k. Hvetur þingið alla íslendinga
til að standa einhuga um mál
þetta í þjóðaratkvæðagreiðslu
þeirri, sem fram á að fara í
þessum mánuði, og láta engar
raddir, hvaðan sem þær koma,
hafa áhrif á sig í þá átt að lýð-
veldismálinu verði slegið á
frest, og því þar með stefnt í
voða“.
Ræð'i Christmas Moiler
útvarpóð í Danmörku!
Þjóðverjar skipuleggja -
morð í landinu
Kyndugt atvik varð í danska
■útvar'pinu í gœr.
Þulurinn tilkynnti upp úr þurru,
að sökum slœmra hlustunarskil-
yrða jrá London yrði nú útvarp-
að hljómplötu.
Á plötunni var útvarpsrœða,
sem Christmas Móller hafði jlutt
í dönsku útvarpi jrá London. Var
rœðan ávarp til dönsku leymbar-
áttunnar og lýsing á striðsmark-
miðum Dana.
Frá dönslcu sendisveitinni.
Síðan Þjóðverjar í Danmörku
Jióju hina nýju ojsóknaöldu sína
hejur ekkert samband verið milli
■dönsku og þýzlcu lögreglunnar, og
Þjóðverjar veita dönsku lögregl-
unni ekki lengur neinar upplýsing-
<ar um þœr handtökur, sem Gesta-
po jramlivœmir. Dónskum yjir-
völdum er því ekki lengur jœrt að
gera neitt til að hjálpa því ólán-
sama jólki, sem lendir í klóm
Gestapos.
Ekki er með vissu kunnugt um,
hvað Þjóðverjar hafa framkvæmt
margar handtökur, en varlega á
Framhald á 8. síðu.
Lýðveldiskosningarnar
I gær höfðu alls 1145 greitt
atkvæði um lýðveldismálið. Þar
af voru 444 innanbæjarmenn.
Allar upplýsingar varðandi
kosningamar em gefnar í kosn
ingaskrifstofunni í Hótel Heklu.
Þið, sem búizt við að verða
ekki heima á kjördag, munið
að greiða atkvæði áður en þið
farið.
í sérstakri dagskipun í gærkvöldi tilkynnti Stalín
marskálkur, að 4. úkrainski herinn hefði þá um kvöld-
ið tekið Sevastopol með áhlaupi.
Sevastopol var síðasta virki Þjóðverja á Krím, og er
þá allur skaginn á valdi Rússa.
Sevastopol er mikilvægasta borgin við Svartahafið.
Er nú öll strandlengjan frá Batum til Dnéstrósa í hönd-
um Rússa aftur.
Sigrinum var fagnað með mestu fagnaðarskothríð
Moskvu: 24 sinnum skotið úr 324 fallbyssum.
Dagskipun Stalíns var stíluð
til Vasilevskis marskálks, for-
seta herforingjaráðsins, og til
Tolbúkins hershöfðingja, yfir-
manns 4. Úkrainuhersins.
Tekið var fram, að herinn
hefði notið öflugs stuðnings frá
flugliðinu.
Áhlaupin byrjuðu 7. maí og
voru ákaflega hörð. Var mest-
megnis barizt í návígi. Á ein-
um kafla víglínunnar féllu
meir en 4000 Þjóðverjar.
Vamir Þjóðverja voru feiki-
| lega sterkar. Voru víggirðing-
arnar þrefaldar og þéttskipað-
ar steinsteyptum virkjum.
| Rauði herinn er nú búinn að
j vera 4 vikur að hernema Krím-
1 skagann aftur, en á sínum
tíma tók það Þjóðverja 10 mán-
uði.
Er von Mannstein tók Sev-
astopol 1. júlí 1942, höfðu Rúss-
ar varið borgina í 8 mánuði, og
! var talið, að sigurinn hefði kost
að Þjóðverja 300 000 fallna her-
menn. Þjóðverjar vörðu borgina
1 3 vikur, og þó ekki nema í
3 daga eftir að aðalárás rauða
hersins byrjaði.
Er Þjóðverjar tóku borgina,
kölluðu þeir hana „öflugasta
land- og sjóvirki heimsins“ og
áttu ekki nógu sterk orð yfir,
hvað hún væri mikilvæg.
Rússar sökktu 4 flutninga-
skipum Þjóðverja fyrir utan
Sevastopol í gær og 8 minni
skipum.
P. I. Tolbúkin, hershöjðingi,
sigurvegarinn jrá Sevastopol.
Uppreisnarhugur
meðal þýzkra her-
manna i Noregi
Frá nórska blaðajulltrúanum.
í fyrsta skipti frá upphafi her-
námsins voru engar hersýningar í
Ósló 20. apríl síðastliðinn í tilefni
af afmælisdegi Ilitlers.
Uppreisnaröfl innan þýzka hers-
ins héldu upp á daginn með sín-
um hætti.
Nóttina fyrir 20. apríl voru á
mörgum stöðum í Ósló fest upp
spjöld með ásakanir á hendur
Hitler fyrir að bera ábyrgð á dauða
3 inilljóna þýzkra hermanna á
austurvígstöðvunum og á liúsnæð-
isleysi 8 milljóna Þjóðverja vegna
Bsndðríkin skipta um sendiherra
Eftirfarandi tilkynning hefur Þjóðviljanum borizt frá utan-
zikisráðuneytinu:
Samkvæmt tilkynningu frá sendiráði Bandaríkjanna, hefur
Mr. Leland B. Morris sendiherra af forseta Bandaríkjanna, verið
skipaður Ambassador í Iran, og lætur hann því af störfum hér.
Mr. Morris mun fara héðan mjög bráðlega. í stað hans hefur
Mr. Louis Goethe Dreyfus sendiherra í Iran verið skipaður sendi-
herra Bandaríkjanna hér, og mun hann væntanlegur hingað til
lands innan skamms.
Keykjavík, 9. mai 1944. t
loftárásanna.
Ennfremur var fest upp áskor-
un til Austurríkismanna um að
taka þátt í baráttunni gegn Hitler
vegna frelsis Austurríkis.
í Narvík var m. a. haldið upp
á afmæli Hitlers með því að sýna
kvikmynd í Soldatenheim og sást
m. a. Hitler leggja blóm á grafir
fallinna þýzkra hermanna. Þegar
þessi mynd sást á tjaldinu, hóf-
ust óp og blístur meðal þýzku sjó-
liðanna. Dyrum var strax læst,
ljósið kveikt og allt viðstatt kven-
fólk rekið út. Ekki er kunnugt um,
hvað skeði á eftir.
Fíitt Mr tlii enan hill i
OFflsandlnnn knaungs
Yfirlýsing frá ríkisstjórninnL
Vegna orðróms, sem gengur hér, um að fundur
danskra sendiherra og frjálsra Dana í London
kunni að hafa átt þátt í orðsendingu konungs,
sem hingað barst 4. maí, hefur ríkisstjómin leyft
að hafa eftir sér, að hún hefur fengið fulla vissu
um að fundur þessi hefur engan þátt átt í því að
nefnd orðsending var gefin út.
Veífavínnudeílan
Blöö atvinnurekenda heimta
verkalýðssamtökin dæmd
Vegavinnudeilan heldur enn áfram, og ríkisstjómin hefur
ekkert gert til þess að samkomulag náist. Verður varla annað
ráðið af þessari framkomu ríkisstjómarinnar en að það sé ætlun
hennar að skapa sem mestan glundroða í atvinnulífinu.
Ríkisstjómin hefur ekkert aðhafzt til þess að leysa málið,
en Vísir, blað ríkisstjómarinnar og önnur atvinnrekendamálgögn
•hafa talað — og hrópa á málsóknir og dóma yfir verklýðssamtök-
unum í Iandinu.
Skrif Vísis, þessa blaðs
„flokks allra stétta“ sanna á-
þreifanlega hið fomkveðna, að:
kennir þegar kemur að hjart-
anu.
Nú, eins og ætíð endranær,
þegar verkamenn verja rétt
sinn eða berjast fyrir bættum
kjörum, hefur Vísir sönginn um
. >’nr>lausn“, „uppreisn“ „of-
beldistilraunir“, „ófyrirleitna
öfgamenn“ og þar fram eftir
götunum, eins og allir verka-
menn þekkja af undangengn
um skrifum blaðsins.
Og Vísir er fullur af um-
hyggju fyrir velferð og öryggi
þjóðfélagsins og heimtar lög og
rétt yfir ,ofbeldismennina“.
Hverjir eru þessir „ofbeldis-
menn“ sem af skrifum Vísis að
ræða virðast vera að gera „upp-
reisn gegn ríkisvaldinu" sem
.díveða verður niður í eitt skipti
fyrir öll“? Hvað hafa þeir gert?
Alþýðusambandið settist að
samningaborðinu með fulltrúa
ríkisstjómarinnar til þess að
semja um kaup og kjör verka-
manna í vega- og brúargerð.
Samningaumleitanir fóru fram
á sama grundvelli og gilti síð-
Framh. a 8 siðu
Sveinasamband byqginga-
manna fyigiandi lýðveldis-
sfofnun á fslandi
Ársþing Sveinasambands
byggingamanna í Reykjavík,
samþykkti einróma eftirfarandi
ályktun um lýðveldisstofnun-
ina:
„Ársþing Sveinasambands
byggingamanna í Reykjavík,
vorið 1944, lýsir yfir eindregn-
nm vilja sinnm, að felldnr verði
úr gildi Sambandslagasamning-
nrinn frá 1918, og að ísland
verðí fnllvalda lýðveldi með
þjóðkjömnm forseta,
Skorar þingið því á meðlimi
þeirra iðnfélaga sem í samband
inn era, og aðra iðnaðarmenn
að staðfesta þennan vilja þess
með algjörri þátttökn í þjóðar-
atkvæðagreiðsln er fram á að
£ara nm þetta mál“.