Þjóðviljinn - 09.06.1945, Blaðsíða 5

ÞJÓÐVILJINN
ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 9. júní 1945.
þlÓÐVILIINN
ÚtgefanHi: Sametntngarjlokkur alþýðu — Sónalistajlokkurtnn.
Bitstjórí og ábyrgðarmaður: Stgurður Guðmundsson.
Stjórnmálarítstjórar: Ktnar Olgeirsson, Sigjús Sigurhjartarson.
Ritstjórnarskrifstofa: Austurstræti 12, simi 2270.
Afgreiðsla og auglýsingar: SkólavörBustíg 19, siini 218i.
Askriftarverð: í Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00'á mánuði.
Úti á Landi: Kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðja: Víkingsprent h.f., GarOastrætí 17.
Friðurinn er kominn undir þróun
atvinnulífsins
Það er rætt um hið mikla hlutverk öryggisstofnunar til verndar
friðnum, sem nú er verið að grundvalla í San Francisoo, — og fjarri sé
það oss íslendingum að ætla að gera lítið úr þeirri stofnun, þótt oss
finnist það síður en svo efnileg byrjun að bjóða fasistaríkinu Argentínu
þangað en ganga fram hjá Islandi.
En eitt er rétt að gera sér ljóst, þegar um þessi mál er rætt:
Friðurinn kemur ekki til með að byggjast á þeim lagasetningum,
sem þjóðirnar koma sér saman um í San Francisco. Þær geta lagt á
sig sterk eða veik lagabönd þar sjálfar, en dýrkeypt reynsla sýnir bara,
að þau bönd verða slitin, ef hagsmunaárekstrar milli þjóðanna eða at-
vinnulegt neyðarástand þeirra verður svo ægilegt að engin bönd fá því
haldið.
Prófsteinninn á það hvort þjóðirnar í San Francisco eru færar um
að leysa vandamál friðarins er ekki sá: hvort þær koma sér saman um
orðalag á lögum og reglum öryggisstofnunarinnar.
Prófsteinninn verður sá, hvort þær koma sér saman um að haga
þannig viðskiptum sínum: framleiðslu og verzlun, — að hagsmunir
þeirra fari saman, ein þeirra arðræni ekki aðra, heldur sé framleiðslan
rekin með gagnkyæma hagsmuni þeirra fyrir augum og skipulögð í
þeim tflgangi að fullnægja sem bezt þörfum þeirra.
Þungamiðja baráttunnar fyrir að vinna friðinn verður skipulagning
framleiðslunnar í heiminum, verkaskipting á milli þjóðanna, þannig
að engin þeirra þreiigi að vexti annarrar eða boli henni út.
Vér íslendingar eigum framtíð vora undir því að samkomulag ná-
ist um slíka verkaskiptingu milli vor og annarra þjóða, — að vér fáum
að einbeita oss á þá fæðuframleiðslu, sem vér höfum betri aðstöðu til
að rækja en flestar aðrar þjóðir, Ef það ætti að hindra oss í því að
hagnýta þannig auðæfi lands og sjávar vors, öðrum þjóðum og sjálfum
oss til blessunar. þá væri verið að beita oss kúgun, — nema þá vér vær-
um sjálfir svo grátlega heimskir að útiloka oss frá samstarfi þjóðanna
með þröngsýni og þvermóðsku.
Friðurinn verður undir því kominn að þetta samstarf í atvinnu-
og viðskiptalífi þjóðanna komist á. Eins og viðskiptakerfi heimsins nú
er háttað eru fólgnir í því þrennskonar möguleikar á styrjöldum, og
aJIa þá möguleika þarf að girða fyrir með réttri atvinnupólitík á al-
þjóðamælrkvarða. Möguleikamir eru þessir: •
1. Styrjöld milli auðvaldsstórvelda, sem keppa um markaði. —
eins og stríðið 1914—18 var. Þetta verður að hindra með því að skapa
stóriðju auðvaldslandanna sívaxandi markað, sívaxandi markað ann-
%
arsvegar með uppbyggingu iðnaðar í nýlendunum og sósíalistiskum
löndum, og hinsvegar með sífelldri hækkun á kaupgetu fólksins í heima-
löndunum.
2. Styrjöld milli kúgaðrar nýlendu og drottnandi heimsveldis (t, d.
frelsisstyrjöld Indverja gegn Bretum), þaÝ sem nýlendan reynir að
bylta af sér okinu. Slrka styrjöld er einvörðungu hægt að hindra með
því að núverandi nýlenduþjóðir fái sjálfstæði og rétt til þess að koma
upp sínum eigin iðnaði og sj'álfstæðu atvinnulífi.
3. Styrjöld milli sósíalistiskra og kapitalistiskra ríkja. Slíka styrj-
öld ætti alveg að mega hindra með friðsamlegum, nánum og miklum
viðskiptum milli landa með slík hagkerfi, —- viðskipti, sem báðum er
hagur að. ðíeð því að vera til hlið við hlið. á grundvelli f'riðar. getur
hvert af þessuni hagkerfum þá fengið að sýna sína kosti og þjóðirnar
hvpr um sig dæmt þau af reynslunni. Sósíalisminn hefur alit að vinna
við slika friðsamlega samkejjpni. En hitt hefur sýnt sig með fasism-
anum. að ofstækisfyllsti armur auðmannastéttarinnar vill ekki sætta
sig við'hana. En meirihluti borgarastéttarinnar í flestum löndum virð-
ist nú ákveðinn í því að láta fasismann og styrjöldina ekki komast
upp aftur. Og það er hlutverk allra þeirra, sem friðinn vilja vernda,
að leggja fram krafta sína til þess að fasisminn vcfði með öllu upp-
rættur og fái ekki aftur upp risið.
En hætturnar á styrjöldum þarf mannkynið að horfast í augu'við
og uppræta markvisst orsakir þeirra.
Árangur aí tilraunum er dr. Jakob Sigurdsson, ráðunautur Fiskimálanefndar, hefur gert
Það sorglega ástand hefur rikt
á undanförnum árum, að mestum
hlutanum af úrganginum frá flök-
unarstöðvum og harðfrystihúsum
á íslandi hefur annað hvort verið
beinlínis fleygt, eða þá að mjög
ófullnægjandi verkunaraðferðir
hafa verið notaðar til þess að gera
úr honum mjöl eða áburð. Efna-
tap það, sem af þessu hefur leitt,
hefur verið gífurlegt, og verðmæti,
sem svara mörgum milljónum
króna, hafa farið forgörðum
í sambandi við nýtingu þessa
úrgangs hefur helzt verið gert ráð
fyrir að framleiðsla á fóðurmjöli
mundi gefa beztu úrlausnina. Vél-
ar til þessa eru þó víðast ekki til.
Auk þessa má gera ráð fyrir að úr
hinum mikla og ágæta fiski, sem
. kilinn er eftir á hausum og þunn-
ildum, og á hryggjunum yið flök-
unina, mætti tilreiða. vörur til
manneldis, ef hæfilegar verkunar-
aðferðir fyndust. Undanfarið hafa
verið gerðar nokkrar tilraunir til
þess að framleiða niðursuðuvörur
til manneldis úr þessu hráefni.
Arangri þessara tilrauna er. í
stuttu máli lýst hér á eftir.
MAGN AF HRÁEFNI.
Það er almenn reynsla, að þeg-
ar slægður þorskur með haus er
tekinn til flökunar, verður þyngd
flakanna hér um bil 40% af þyngd
fisksins sjálfs. 60% fara þess vegna
forgörðum með úrganginum, þ. e.
haus, hryggjum, þunnildum o. s.
frv. Ef fryst væru árlega 30.000
af flökum, yrði því úrgangurinn
hér um bil 45.000 tonn. Þessi vara
er að því leyti frábrugðin tilsvar-
andi úrgangi víða annars staðar,
að fiskurinn er yfirleitt stærri.
I Þunnildin eru því tiltöluiega
þykkri. og hausamir og dálkarnir
matarmeiri. Verkun er þess vegna
auðveldari.
VERKUN ARAÐFERÐIR.
Hingað til hefur ekki þótt ráð-
legt að reyna að ná fiskinum úr
þunnildunum eða úr hausunum,
vegna þess hve gífurlega seinlegt
það muni vera Kostnaðurinn við
þetta yrði þess vegna allt of hár,
og miklu hærri en vera mætti til
þess að slík vinnsla gæti borgað
sig. Þetta er rétt, ef úrgangurínn
er verkaður hrár. en með því að
sjóða hann fyrst í gufu í nokkrar
mínútur. má losa fiskinn svo við
bein, roð og himnu, að það verður
iiltölulega fljótlegt að skilja hann
frá. Þannig er hægt ,ið ná úr þessu
hráefni miklu af beinlausum og
verkuðum fiski vel hæfum til
manneldis.
MAGN AF HREINSUÐUM
FISKI ÚR ÚRGANGINUM.
ítrekaðar tilraunir hafa verið
gerðar til þess að mæla hve mikið
af hreihsuðuiíi fiski megi fá úr
þessu hráefni. án þess þó að ganga
nær því en gera mætti ráð fyrir
að gert yrði, ef vinnsla værl hafin
í stórum stíl.
Að meðaltali hefur árangurinn
orðið sá, að úr því efni sem nú er.
víðast fleygt, má fá um 23 af
hundraði af fullverkuðum fiski. Ef
úrgangurinn nemur 43.000 tonn-
um á ári, væri hægt að fá úr þessu
10—11.000 tonn af verkuðum
fiski.
Víða liagar svo til að örðugt
mundi að vinna úr öðrum hlut-
um af úrganginum en þunnildun-
um einum. Ef þetta væri gert,
mundi fást úr þeim allt að 45%
af verkuðum fiski, eða 6—7000
tonn.
KOSTNAÐUR.
Nokkrar stúlkur hafa verið
fengnar til þess að vinna við
hreinsun á for.soðnum þunnildum,
í því skyni að fá nákvæmar upp-»
lýsingar um hve hár kostnaður-
inn af þessu yrði. Það hefur kom-
ið í ljós, að kostnaðurinn er til-
tölulega lágur. Annar kostnaður
við þessa framleiðslu hefur verið
áætlaður cins nákvæmlega og
hægt er að svo stöddu. Lítur út
fyrir að hann yrði ekki hærri en
svo, að framleiðsla þessi gæti gef-
ið góðan arð.
VÖRUR.
Ýmsar vörur getur komið til
mála að gera úr þessu hráefni,
Hafa nokkrar þeirra verið reynd-
а. r, og hefur þeim, sem séð hafa,
litizt svo á, að þær hlytu að verða
mjög vel markaðshæfar, og hent-
ugar fyrir þann markað, sém bú-
ast má við að verði í Evrópu í
náinni framtið.
MAGN OG VERÐ MÖGU-
LEGRAR FRAMLEIÐSLU.
Þess er getið áður, að ef 30.000
tonn af flökum væri framleitt ár-
lega, mætti ef öll þunnildi væru
hirt, ná úr þeim 6—7000 tonnum
af hreinsuðpm fiski. Með þeim
vinnsluaðferðum, sem að ofan er
gert ráð fvrir, vrðu úr þessu hrá-
efni a. m. k. 8 milljónir 1 kg.
dósir.
Fyrst um sinn er ekki við þvi
að búast að a)lt þetta ódýra hrá-
efni verði nýtt. Sumt af þunnild-
unum er tiltölulega smáttog óhent-
ugt til vinnslu. Ennfremur mundu
smæstu verstöðvarnar ekki Hkleg-
ar til þess að .stofna til niðursuðu.
Ef 75% af þunnildunum væru
þó tekin til vinnslu, yrðu þetta
б. 000.000 dósir. en söluverð þeirra
hlyti að verða a. m. k. 10—12
milljónir króna.
Ef fiskurinn úr hausum og af
hryggjunum væri einnig hirtur,
ykist hráefnismagnið enn um ca.
70%. og afurðaverðið í samræmi
við það.
Ef verksmiðjur væru reistar til
þess að nýta þann úrgang, sem nú
fer til einskis frá hraðfrystihúsún-
jim, má gera ráð fvrir því, að þær
gætu um leið sinnt öðrum mikil-
vægum störfum. Það er við því að
búas't, að gera mætti ágætar nið-
ursuðuvörur úr einliverju af þeim
fisktegundum, sem nú eru verð-
litlar. eða þykja ekki hæfar til
fyystingar. Steinibítur, keila og
ufsi eru t. d. allt fisktegundir sem
nð líkindum mætti sjóða niður í
stórum st.il. Sú raun nmndi verða
á, að ef verksmiðjurnar væru fyrir
hendi, yrðu þær notaðar til ýmiss-
ar framleiðslu.
Þá má gera ráð fvrir því. að í
sumum af væntanlegum markaðs-
löndum næstu árin verði svo á-
statt með geymslur og flutninga-
tæki. að örðugt verði um sölu á
frystum fiski. Á slíkum stöðum
stæðu niðursuðuvörurnar miklu
betur að vígi.
Nokkur hundruð dósir af tveim-
ur vörutegundum úr þunnildum
hafa þegar verið soðnar niður. Er
gert ráð fýrir að þær verði notað-
ar sem sýnishorn, bæði fyrir þá
menn hérlendis er kynnu að hafa
Tímaritararnir hafa verið dá-
lítið ruglaðir þegar þeir voru að
kreista út úr sér kommúnista-
níðið í Tímanum, sem kom út í
gœr. Þar er Brynjólfur Bjarna-
son harðlega átalinn fyrir veit-
ingu flugmálastjóraembættisins,
og virðist Timinn halda, að
jafnháfleyg mál og flugmál
hlytu að heyra undir mennta-
málaráðuneytið.
Hitt er von að Framsóknar-
hyskið sé dauft í dálkinn yfir
veitingu flugmálastjóraembœtt-
isins. Einmitt með því átti að
losa embœtti lögreglustjórans
i Reykjavík handa toppfígúr-
unni þeirra Framsóknarmanna,
Hermanni Jónassyni.
Reykjavíkurmótið
hefst á mánudaginn
Reykjavíkurmótið hefs.t á
mánudag með leik milli Fram
og Víkings. Dómari verður Þoi-
steinn Einarsson. Varadómari
Sigurjón Jónsson. Línuverðir:
Frímann Helgason og Guð-
mundur Sigurðsson.
Þriðjudaginn 12 þ. m. keppa
K. R. og Valur: Dómari: Guð-
jón Einarsson. Varadómari:
Þráinn Sigurðsson. Linuverðir.
Einar Pálsson og Baldur MöII-
er.
Dómarar og línuverðir í öð ’-
um leikjum mótsins verða þess-
ir:
Fram—K. R.: Dómari: Guð-
mundur Sigurðsson. Varadóm-
ari: Hrólfur Benediktsson. Lír.u
verðir: Haukur Óskarsson og
Albert Guðmundsson
Fram—Valur: Dómari: Guð-
jón Einarsson. Varadómari.
Sigurjón Jónsson. Línuverðir:
Guðbjörn Jónsson og Þórður
Pétursson.
Víkingur—K.R. Dómari.
Guðmundur Sigurðsson. Vara-
dómari: Þráinn Sigurðsscn.
Línuverðir: Hrólfur Benedikts-
son og Frímann Helgason.
Víkingur—Valur: Dómari:
Þráinn Sigurðsson. Varadómari-
Þorsteinn Einarsson. Linuverð
ir: Þórður Pétursson og ÓIi B.
Jónsson.
áhuga á þessari vinnslu, og sömu-
leiðis til þess að senda þær til
væntanlegra inarkaðslanda.
Þeir aðilar, cr kynnu að. hafa
áhuga á að sjá þessar vörur, og
afla ^ér frekari vitneskju um að-
ferðir ag kostnað við framleiðsl-
una, geta gert svo með því að snúa
sér tii skrifstofu Fiskimálamefnd-
ar. Munu þeim þá veittar nánari
upplýsingar ásamt bráðabirgða
kostnaðaráætlunum og frumdrátt-
um að skipulagi verksmiðja.
Olíuf élögin anna
ekki flutningunum
til Norðurlands
Olíufélögin hafa lýst yfir að
þau gœtu ekki annað olíuflutn-
ingum til Norðurlandshafna eins
og þyrfti nú fyrir vertíðina.
Hafa þau snúið sér til ríkife-
stjórnarinnar og beðið um að-
stoð við þessa flutninga.
Fær Gagnfræðaskóli
Reykvíkinga hús-
næði gamla Stýri-
mannaskólans?
Bæjarráð hefur samþykkt að
heimila borgarstjóra að ’ fala
gamla stýrímannaskólann á
leigu næsta yetur til gagri-
f ræðaskólahalds.
Er það Gagnfræðaskólí
Reykvíkinga sem ætlaður er
staður þama, en Gagnfræða-
skóli Reykjavíkur (Ingimarr-
skólinn) mun fá húsnæði i
Stýrimannaskólanum nýja.
I. R. setti nýtt met
í Reykjavíkur-
boðhlaupinu
Reykjavíkurboðhlaup Ár-
manns var háð í fyrrakvöld.
Bar sveit Í.R. sigur úr býtum og
setti nýtt met í þessu hlaupi.
Sveit Ármanns komst einnig
fram úr gamla metinu.
Úrslit urðu þessi: 1. Sveit Í.R.
á 17:38.6 mín. 2. sveit Ármanns
á 18:00,8 mín. 3. sveit KR á
18:17,4 mín.
Gamla metið var 18:09,0 mín.
Sveit ÍR var skipuð þessum
mönnum: Sigurgísli Sigurðsson,
Jóhannes Jónsson, Hannes Berg,
Sigurður Sigurðsson, Gylfi Hin-
riksson, Valgarð Runólfsson,
Magnús Baldvinsson, Örn Clau-
sen, Jóel Sigurðsson, Svavar
Gestsson, Hallur Símonarson,
Finnbjörn Þorvaldsson, Kjart-
an Jóhannsson og Óskar Jóns-
son.
Keppt var um bikar, sem Al-
þýðublaðið hefur gefið og er
þetta i annað sinn, sem í. R. vinn
ur hann.
Þeir vilja láta skipa sér fyrir verkum
Laugardagur 9. júní 1945. —

Berlín er í rústum. Sprengju-
gígir, sótugar steinhrúgur, mol-
aðir steinsteypuv’eggir og glei-
brot. Það er allt sem er eft'.r
af henni.
Engir borgarbúar sjást auð-
vitað í þeim borgarhlutune
þar sem bardagarnir geisa. Hér
og þar lafa hvítar dulur feimn-
islega úr gluggum á fyrsta
hæð, meðan vélbyssukúlum er
skotið úr þakgluggunum.
Það er ekkert undarlegt við
þetta. Sum þýzku herfylkin
verjast af hörku, ’— og heimsku.
Það er örvæntingarvöm úlfs-
ins, sem hefur verið fangaður
í gildru.
Okkur langaði mikið til að
sjá íbúa Berlínar, langaði til
að vita hverjir hefðu hengt út
hvítu dulurnar.
Nokkrar rosknar þýzkar
konur stóðu í dyragættimum á
stóru húsi. Þær virtust vera
hræddar við okkur.
„Hvað eruð þið að gera hér?*’
spurðum við
„Við erum aðeins að fá okk-
ur frískt loft“, sögðu þær.
Það eru tvær Berlínarborgir.
Önnur er sú, sem merkt er á
kortunum, borgin, sem sovét-
hersveitirnar berjast nú í, borg
in, sem flugvélar Breta, Banda-
ríkjamanna og Rússa hafa lagt
í eyði. Hin borgin er undir yf
irborði jarðar. borg hellisbú-
ann. Við komum líka í þá
borg.
EKKERT VATN, EKKERT
RAFMAGN. EKKERT GAS
í kjöllurunum, jarðhýsunum,
jámbrautargöngunum og hell
unum var myrkur, fúaloft og
raki. Samþjappað eins og sar-
dínur í dós. sat fólkið hvert við
annars -hlið, rosknir broddborg
arar og konur þeirra, ungir
menn, börn, hvítvoðungar *ig
gamlar konur sem' vildu lifa
áfram.
„Þarna sjáið þið, þetta er það,
sem Hitler hefur gefið okkur“
sagði Willi Westfahl, veitinga-
maður. ..Hann lofaði okkur öll-
um heiminum og hann hefur
gefið okkur þennan helli“.
Koddar, dýnur, barnavöggur,
primusar, steikarpönnur og
pottar, allt liggur í haug á
votu, steinsteyptu gólfinu. .
Nokkrum mánuðum áður höfðu
brezkar flugvélar varpað
sprengjum á vatnsdælustöð og
rafmagnsstöð. Enn er því ekk-
ert Ijós né vatn, ekkert gas,
engin upphitun.
Við Rússar erum ekki harð-
brjósta. En það verður að við-
urkennast að við höfum hvorki
meðaumkun né samúð með hell
isbúum Berlinar. Við munum
umsátrið um Leningrad. Við
munum Stalingrad.
Þeir, en ekki við, vildu stríð.
Og nú hafa þeir fengið að vita
hvað stríð er. Styrjöldin hefur
nú færzt heim til þeirra, um-
breytt þeirra eigin lifi, hún
hefur eyðilagt heimili þeim.
heimili margra kynslóða á-
gjarnrar, gírugrar þjóðar.
Þeir rændu alla Evrópu ög
lifðu í vellystingum. Þeir voru
ánægðir meðan þeir högnuðusc
á stríðinu. Þeir .lifðu í siguT-
Þýzkaland er sigrað. Bandamenn hafa gert með sér
samning um hemám landsins. Ný tilvera byrjar nú fyrir
þýzku þjóðina. Hvernig er hugarfar hinnar sigruðu þjóðar,
hver er afstaða hennar til sigurvegaranna? — Tveir sovét-
blaðamenn, B. Gorbatoff og M. Mersjanoff, frœddu við
hið þýzka almúgafólk í Berlín, meðan síðustu átökin stóðu
um borgina. í grein þeirra er þessum spurningum svarað.
I

vímu, þeir kölluðu sjálfa sig
þjóð hermanna.
Á nærri því hverju heimili
eru tvær ljósmyndir, sem hanga
jafnan á • mest áberandi staðn-
um í húsinu. Önnur er af brúð-
kaupi, og sýnir hún höfuð ætt-
arinnar með brúði sína. Hin er
af höfði ættarinnar í einkenn-
isbúningi, — einkennisbúningi
hers keisarans, þýzka hersins og
stormsveitanna. Oft eru aðrar
ljósmyndir allar í gyltum römm-
um, af hersýningum og heræf-
ingum, sem höfuð ættarinnar
hefur tekið þátt í.
Þeir kveiktu þá’elda stríðsins,
sem nú brenna þá, land þeirra,
borgir þeirra, sveitabýli þeirra
og íbúðir. Og nú eru þeir á móti
stríði. Þeir hengja út barna-
smekki, lök og borðdúka, — og
gefast upp.
Já, það er satt. Hinn óbreytti
Berlínarbúi, smákaupmaðurinn
og verkamaðurinn hefur ekki
gagn af stríði framar. Kona ein
kom hlaupandi að stórum hátal-
ara, sem framsveitir rauða hers-
ins höfðu komið fyrir. Hún hlust
aði á sovétliðsforingjann, sem
útvarpaði til Þjóðverja og ráð-
lagði þeim að hætta hinni til-
gangslausu vöm.
Hún hrópaði: „Lofið mér að
tala. Eg vil tala við þá“.
Liðsforinginn leyfði henni að
tala og hún hrópaði með æsingi
í hljóðnemann:
..Hermenn! Ef maður minn
eða bróðir heyrir td mín, látið
hann hætta að berjast þegar í
stað Það er ekki satt, að Rúss-
ar drepi óbreytta borgara. Eg er
þýzk og ég segi ykkur, að það
er ekki satt“.
Við töluðum við hana og
fjölda annarra Berlínarbúa.
Hvað vilja þeir? Þeir vilja lifa,
einfaldlega að lifa. Þeir vilja
frið, öryggi og enda á þessum
hörmungum.
Beizkja. vonbrigði, skömm
vegna ósigursins, hatur á Hitler,
sem hefur blekkt þá svo herfi-
lega, ótti um líf sitt og framtíð,
þetta eru tilfinningar hins þýzka
almúga nú.
„Blekkingar og svik, — árum
sanian", sagði Eniil MúIIer, spor-
vagnastjóri í Berlín. \
1 dag bölva þeir Hitler, bölva
honum upphátt. án þess að draga
úr orðunum, bölva honum af
mælsku. Þeir láta ekki nálægð víg-
stöðvanna hafa áhrif á sig. Orust-
unini um Berlín er ekki lokið enn.
Þýzkir hermenn berjast enn af
hörku. Þeir gera enn gagnárásir.
Þeim tekst jafnvel að vinna aftur
einstaka byggingar.
ÞEIR VILJA LÁTA
SKIPA SÉR.
En Emil Múller og þúsundir
annarra vita að Hitlers-Þýzka-
land er búið að vera. Það væri
ekki rétt að álíta, að allir Þjóð-
verjar séu á sömu skoðun og hafi
sömu afstöðu. Það er engin eining
meðal þeirra. Sumir verjast enn,
aðrir veifa hvítum flöggum. Sumir
gefast upp, aðrir klæða sig í borg-
araleg föt og skjóta á okkur frá
götuhomum.
Einn höfuðsmaður okkar var
nýlega drepinn á götu, skotinn í
bakið. Hver skaut hann? Þjóð-
verji.
Gamall verkamaður kom nýlega
til okkar. Hann heilsaði okkur
með krepptum hnefa og kallaði:
,,Rot front!“ Hann heitir Karl
Weútzel og var nýlega sleppt úr
fangelsi, þar sem hann hefur ver-
ið að afplána refsingu fyrir að hafa
„reynt að kollvarpa hinu nazist-
iska stjórnarfari". Hann er líka
Þjóðverji.
16 ára drengur talast við okk-
ur. „Ég hata Hitler“, sagði hann
og augu hans skutu neistum.
,Hann hefur leitt tortímingu yfir
Þýzkaland“. Þessi drengur er
einnig Þjóðverji.
Aðrir þýzkir drengir senda
þýzkum liðsforingjum upplýsingar
í neðanjarðarsímum og segja þeim
hvar herstjórnarstöðvar okkar
eru.
Allt er blandað í Þýzkalandi og
í huga og sál hvers Þjóðverja.
Hugmyndaheimur hans er í mol-
um, hann er hræddur og úrræða-
laus. Hann veit að Hitlers-Þýzka-
land er búið að vera og að ein-
hver ný tilvera er að byrja fvrir
hann. Hainn vill vita, hvernig hin
nýja tilvera verður. Og umfram
allt vill hann að skothríðin hætti
og að sigurvegararnir gefi út fvr-
irskipanir. — fyrirskipanir um
framtáðina.
„Þjóðverjar eru gerðir úr holdi,
beinum og aga“, sagði Elsa Han-
gardt. Og það er rétt, Þjóðverjar
geta ekki verið án fyrirskipana.
Þegar fyrstu herforingjar rauða
hersins komu til þeirra hverfa
Berlinar, sem tekin höfðu verið,
komu allir íbúar Berlínar. sem
dvalizt höfðu neðanjarðar, meðan
bardagarnir stóðu yfir. upp í dags-
birtuna og fólkið stóð í stórum
hópum kringum hinar ljósgrænu
tilkynningar. sem rauði herinn
hafði límt upp. Það stjakaði hvort
við öðru til að sjá betur, það las
þær og las þær aftur, ræddi um
þær. og las þær svo allar aftur.
GRÆNU TILKYNN-
INGARNAR
„Vegna lygaáróðurs nazistanna
urn það, að rauði herinn œtli sér
að tortjma þýzku þjóðinni“, sögðu
iil'kvnningarnar, „tökum við fram
að rauða hernuni er það inðs fjarri
að œtia sér að tortima þýzku þjóð-
inni eða hneppa hana í þrœldóm.
Við höfum engan slikan heimsku-
legan tilgang“.
Berlínaribúum létti auðsjáanlega
gna sumarleyía
verður aðalskrifstofa Áfengisverzlunar
ríkisins, Skólavörðustíg 12, ásamt iðn-
aðar- og lyfjadeild lokað frá mánudegi
9. júlí til mánudags 23. júlí næstkom-
andi.
Sérstaklega er vakin athygli á lokun
iðnaðar- og lyfjadeildar hina tilgreindu
daga, 9. ’til 23. júlí.
ÁFENGISVERZLUN RÍKISINS.

Ferðafélág íslands ráðgerir að
fara gönguför á Botnssúlur næsí-
komandi sunnudag. Lagt af stað
kl. 9 árdegis frá Austurvelli og
ekið um Almannagjá að Svarta-
gili, en gengið þaðan um Fossa-
brekkur upp á tind (1095 m)
Fjallgangan tekur 5 tíma báðar
leiðir. — Farmiðar seldir til há-
degis á laugardag á skrifstofu Kr
Ó. Skagfjörðs, Túngötu 5.
Buick
,3atorg“ kom hingað i fyrrinótt
„Enaöóra" fór til útlanda í gær.
„Kapitora“ ér að fara til Kefla-
víkur og mun lesta þar fisk.
mjög, þegar þeir lásu fyrstu setn-
ingarnar.
„Við skipum íbúunuin ..."
stóð ennfremur í tilkynningunum,
„að hlýða þegar í stað öllum fyrir-
skipunum, sem yfirvöldin gefa iít“.
Berhinarbúum fannst þetta mjög
róandi. Það var verið að koma á
röð og reglu. Nú standa Þjóðverj-
arnir fvrir framan dyr herstjcjrnar-
innar í Berlín daginn út og dag-
inn inn. Þeir vilja vita hvað þeir
mega gera og hvað ekki. Mega
þeir loka dyrtinum? Mega þeir
fara úr kjöllurunum og flytja upp
e. loft ? Þeir biðja herstjórann að
s-koða vottorð þeirra, vegabréf,
skjöl ...
Verzlanirnar og brauðbúðirnar
eru opnar aftur.
Berlínarbúar vita nú, að glæpa-
rnönnum verður hegnt. Þeir vita
að Þýzkaland verður gert ábyrgt
fyrir þá e.vðingu, sem þýzkir her-
menn ollu á landi okkar. Þeir vita
:ið komið verður á röð og reglu.
HIN NÝJU YFÍRVÖLD.
Þeir sjá varðsveitir herstjóranna
incð rauð armbönd, gangandi um
strætin. — það eru yfirvöld
Þeir sjá varðmenn við dyr iðn-
aðarfyrirtækja, — það er regla.
Þeir sjá sovéthermenn, fall-
byssur og skriðdreka fara uni göt-
urnar, — það er vald.
Þeir vita að Berlín cr umkringd,
að Stcttin er fallin, að Bretar,
Bandaríkjamenn og Rússar eru á
hökkum Elbu. Þeir vita, að enda-
lok stríðsins eru ákveðin.
Bílaútvarpstæki til söíu á
Grettisgötu 46.
Þingeyingar víta
skrif Samvinn
unnar
Á fundi, sem haldinn var í
Raufarhafnardeild Kaupfélags
Norður-Þingeyinga hinn 19. apr-
íl s. 1., kom fram svohljóðandi
tillaga og var samþykkt með öll-
um greiddum atkvæðum gegn
einu.
„Almennur fundur haldinn í
Raufarhafnardeild K. N. Þ. bein-
ir þeirri áskorun til aðalfundar
K. N. Þ., aðjiann hlutist til um,
að tímarit samvinnufélaganna,
„Samvinnan", hætti hinum hat-
ramlegu árásum sínum á verk-
lýðshreyfinguna og stjórnmála-
samtök hennar, en beiti sér fyr-
ir raunhæfum umbótum fyrir
alla meðlimi samvinnuhreyfing-
arinnar“.
Það sýnir bezt, í hve góðan
jarðveg andleg framleiðsla hinn-
ar þokkalegu þrenningar: hriflu-
jónasar, pýramídajónasar og
fraukunnar frá Moldnúpi fellur,
að hvert sambandsfélagið af
öðru skuli sjá sig til neytt að
rísa upp til andmæla gegn móð-
ursjúkum alþýðuhatursvaðli
þrenningarinnar í „Samvinn-
unni“. Menn geta að gamni sínu
tekið það til samanburðar, að
enn þá hafa þó alþýðuflokksfé-
lögin (eða ættum við að hafa
það í eintölu?) úti á landi hliðr-
að sér hjá að mótmæla skrifum
Alþýðublaðsins um félaga Al-
„þýðuflokksins og aðgerðir þeirra
og munu þó lævísleg níðskrif
þess um fulltrúa Alþýðuflokks-
ins í ríkisstjórninni nálgast
heimsmet.