Þjóðviljinn - 21.09.1946, Side 1

Alþingi kemur saman kl.
hálf tvö í dag. Þjóðviljinn
skorar á alla Reykvíkinga að
fylgjast vel með því, sem þar
fer fram.
11. árgangur.
Laugardagur 21. sept. 1946
214. tbl.
icai
Brynjólfur Bjarnason, menntamálaráðherra:
Sammngsuppkast forsætisráðherra felur í sér raun-
veruleg herstöðvaréttindi
Sósíalistaflokkurinn telur grundvöll stjórnarsamstarfsins eigi
lengur til, ef Sjálfstæðisflokkurinn og Alþýðuflokkurinn
samþykkja samninginn
Hermami Jónasson, formaður Frams )knarílokksins, segir sanminginn al-
gerlega óviðunandi
Tillaga Ólafs Thórs forsœtisráðherra um að
veita Bandaríkjunum dulbúin herstöðvaréttindi
kom til fyrri umrœðu á fundi sameinaðs þings
í gœr.
Brynjólfur Bjarnason, menntamálaráðherra,
tætti samninginn sundur og sýndi fram á med
skýrum rökum, að í honum fœlist raurtveruleg
herstöðvaréttindi. Með samningnum fengju
Bandaríkin réttindi til herflutninga,
réttindi til ótakmarkaðs liðsafla á Kefla-
víkurflugvellinum og annarar starfsemi í sam-
bandi við hernaðarflug.
Hermann Jónasson gagnrýndi samninginn harð
iega og taldi hann með öllu óviðunandi.
/ umrœðunum lýsti Brynjólfur Bjarnason yfir
því fyrir hönd Sósíalistáflokksins, að hann telji
samningsuppkastið og málsmeðferð forsœtisráð-
herra brjóta algerlega í bág við grundvöll stjórn-
arsamstarfsins. Verði uppkastið samþykkt af sam
starfsflokkum Sósíalistaflokksins, telji hann
grundvöll núverandi stjórnarsamvinnu ekki leng-
ur til.
Ólafur Thórs forsætisráð-
herra hélt framsöguræðu og
taldi að með þessum sam ■
ingi væri fullnægt öllum
þeim óskum sem íslending-
ar hefðu borið fram. Væntan
lega ssetti samningurinn
engri gagnrýni, heldur
mundu allir sannir íslend-
ingar fagna honum!!
Bandaríkin telji sér ekki
skylt að víkja með her sinn
af Islandi án sérstakra samn
inga, vegna þess að þeir tel ji
styrjöldinni ekki lokið“ og
hafi því með samningsupp-
kastinu farsællega tekizt að
leysa erfitt mál.
Var ræða forsætisráðherra
furðulega stráksleg um jafn-
mikið alvörumál, og ógeðfellt
hve hann reyndi að gylla
hinn idulbtína herstöðvasamn-
ing. Var helzt á honum að
skilja að íslendingar ættu að
vera utan við sig af þakklæti
fyrir það göfuglyndi Banda-
ríkjanna að „afhenda Hval-
fjörð, Skerjafjörð og Kefla-
vík“. Hann taldi sjálfsagt að
„leysa þörf Bandaríkjanna“
fyrst íslendingar gætu það
„sér að meinfangalausu“.
Ræða Brynjólfs Bjarnasonar
Fara hér á eftir aðalatriðin úr
ræðu Brynjólfs Bjarnasonar:
Nú liggur fyrir tillaga frá
utanríkisráðherra sem nefn-
ist „Tillaga til þingsályktun-
ar um heimild fyrir ríkis-
stjórn'na til að gera samning
við Bandaríki Ameríku um
niðurfelling hervemdarsamn-
ingsins frá 1941 o. fl.“
Þetta er vægast sagt undar
leg fyrirsögn. Herve.rndar
samningurinn frá 1941 er nið- j
ur fallinn fyrir meir en ári, |
og samt er nú far'ð fram á i
, , i
það í sérstakri tillögu á Al-I
þingi íslendinga, að hann j
skuli niðurfelldur. Fyrirsögn i
tillögunnar er því algerlega J
Villandi, nærrj skopleg, ef
ekki væri sú alvarlega hlið á
málinu að hér er litið á mál
ið eingöngu frá sjónarmiði
Bandaríkjanna en ekki fs-
lands. Enda fjallar tillagan
raunverulega um allt annað,
í þessu litla og sakleysislega
„o. £L“ er falinn mergur máls
ins.
Sósíalistaflokkurin hefur
■þegar skýrt. alþingismönnum
frá því að hann og ráðherrar
hans eiga engan þátt.í þeirri
tillögu sem hér liggur fyrir.
Forsætisráðherra hefur gert
þetta samningsuppkast ásamt
fulltrúum Bandaríkjanna, an
samráðs við ríkisstjómina og
án sami;áðs. við utanríkismála
nefnd. Það yar ,ekki lagt fyrir
ríkisstjórpina fyrr on um. það
bil tveimur klukkutímum áð-
ur en það var lagt fyrir lok-
aðan fund Alþingis í gær.
Ráðherrar Sósíalistaflokks-
ins lýstu þegar yfir því að
þeir séu algerlega andvígir
þessu samningsuppkasti, og
allir;þingmenn flokksins hat'a
tekið sömu afstöðu.
Fyrsta mál þessa þings er
tillaga frá þingmönnum Sós-
íalistaflokksins, þar sem þess
er krafizt að Bandaríkin
hverfi héðan tafarlaust eins
og samningar standa til. Al-
þingi fékkst ekki til að af-
greiða þessa tillögu í sumar.
Ástæðan var sú, að forsætis-
ráðherra lýsti yfir þvi, að
hann skyldi eiga á næstunni
viðræður við fulltrúa Banda-
ríkastjórnar um niðurfellingu
herverndarsáttmálans og þá
einnig fullnægingu þess á-
kvæðis að allur bandariski
herinn fari héðan, eins og
honum raunar bar að gera
þegar er stríði lauk.
Síðan hafa fram farið Al-
þ.ngiskosningar. J jþeirja kosn-
ingum gáfu ekki aðeins allir
frambjóðendur Sósialista-
flokksins, heldur líka mörg
þingmannaefm annarra
Frarnh. á 7. síðu.
Lýst yfir sjálfstæði
Færeyja
Thorsten Petersen, forseti
færeyska lögþingsins og for-
maður Fólkaflokksins hefur
Iýst yfir sjálfstæði Færeyja á
grundvelli þjóðaratkvæða-
greiðslunnar, sem þar fór
fram s. 1. laugardag, en eins
og kunnugt er var meirihluti
kjósendanna með því að slíta
sambandinu við Danmörku.
Ýms dönsk blöð hafa tekið
ýfiríýsingu Petcrsens illa. —
Nationalíidende kallar hann
uppreisnarsinnaðan byltingar-
segg, Social-Demokraten segir
yfirlýsinguna ólöglega.
Henry Wallace
segir af sér!
Henry Wallace, viöskipta-
málaráöherra Bandaríkjanna,
hefur sagt af sér eftir tilmœl
um Trumans forseta■
Truman forseti skýrði frá
þessu í gær. Hann sagði, að
Framhald á 8. síðu.
Stjórn Alþýðusainbandsms
mótmælir hinum dulbúna
herstöðvasamningi
Stjórn Alþýðusambands íslands gerði eftirfar-
andi samþykkt á fundi sínum í gær:
„Með skírskotun til ályktunar stj. Alþýðusam-
bands Islands frá 2. nóv, 1945, sem stéttarfélög al-
þýðunnar um Iand allt hafa áréttað, þar sem
mótmælt er afsali íslenzkra landsréttinda og hvatt
er til þjóðareiningar gegn hvers konar erlendri á-
sælni, mótmælir stjóm Alþýðusambandsins
samningsuppkasti því, sem nú liggur fyrir Alþingi
sem dulbúnum herstöðvasamningi er raunvem-
lega veitir Bandaríkjunum hernaðaryfirráð á ís-
lenzku landsvæði og skerðir sjálfstæði þjóðarinnar.
Sambandið gerir þá kröfu til nýkjörinna fulltrúa
á Alþingi fslendinga að þeir sýni þann trúnað við
íslenzku þjóðina og þau heUindi gagnvart gefnum
loforðum, að þeir felli samningsuppkastið og vísi
ákveðið á bug öllum tUraunuin til skerðingar á ís-
lenzkum landsréttindum í hvaða gervi, sem þær
birtast.
Alþýðusamband fslands heitir á alþýðu landsins
og íslenzku þjóðina alla að búast til varnar sjálf-
stæði og frelsi ættjarðarinnar og mótmæla einum
rómi því afsali á íslenzkum landsréttindum sem
liið ameríska samningsuppkast boðar“.