Þjóðviljinn - 21.09.1946, Qupperneq 3

Laugardagur 21. sept. 1946.
ÞJOÐVILJINN
Landráðasamningur-
inn er ekki dulbúinn
Bandaríkjuiium er heimilt að halda
uppi þeirri starfsemi, þeim tækjum
og því starfsliði, sem Bandaríkiu
telja nauðsynlegt
Við áttum von á dulbúnum brott allt annað herlið og sjó
samningi um afsal landsrétt-
inda til bandarísku herstjórn
arinnar. En Ólafur Thors leyf
ir sér, að leggja fyrir Alþingi
íslendinga tillögu sem felur
í sér ódulbúna yfirlýsingu
um heimild fyrir Bandaríkja-
stjórn að hafa svo mikið
s’tarfslið og þau tæki, sem
Bandaríkjastjórn telur sér
nauösynlegt til að annast
skyldur sínar í sambandi við
hernám Þýzkalands.
Samningsuppkastið er svo
ódulbúið að hvorki Morgun
blaðið né Alþýðublaðið sem
bæði hafa dregið land'
ráðafánann að hún svo
sem vænta mátti, sáu sér fært
að birta uppkastið án beinnar
fölsunar á innihaldi þess-
Morgunblaðið segir, að
starfslið Bandaríkjanna á
flugvellinum verði að ,,fá
dvalarleyfi og atvinnuleyfi
hjá íslenzkum stjórnarvöld-
um og lúta íslenzkri löggjöf“.
Engin slík orðanna hljóðan
fyrirfinnst í þessu uppkasti,
en þar stendur aftur á móti:
,,5. Flugförum þeim, sem
rek'n eru af Bandaríkjastjórn
eða á hennar vegum í sam-
bandi við framkvæmd þeirrar
skyldu, er Bandaríkin hafa
tekizt á hendur, að hafa á
hendi herstjórn og eftirlit í
Þýzkalandi, skulu áfram
heimil afnot af Keflavíkur-
flugvellinum. í þessu skyni
skal stjórn Bandaríkjanna
heimilt að halda uppi á eigin
kostnað, beinlínis eða á sína
ábyrgð, þeirri starfsemi, þeim
tækjum og því starfsliði, sem
nauðsynlegt kann að vera til
þeirra afnota.“
Hvað þýða þessi ummæli?
Þau þýða ótiltekinn fjölda
,.starf3liðs“, þau þýða þann
fjölda, sem Bandaríkjastjórn
telur nauðsynlegt. Þau þýða
ótakmarkað leyfi til að koma
upp á flugvellinum þeim
,,tækjum“, serp Bandaríkja-
stjórn þóknast að telja sér
nauðsynleg.
Alþýðublaðlð segir: „Banda
ríkjastjórn býðst til að fella
herverndarsamninginn úr
gildi, .... og flytja allt herlið
sitt af íslandi innan sex mán-
aða.“
En skrifað stendur:
,,4. Stjórn Bandaríkjanna
mun svo fljótt sem auðið er
(leturbr. hér) flytja á brott
það herlið og sjólið Bandaríkj
anna, sem nú er í ReykjavíR,
og innan 180 daga frá gildis-
töku samnings þessa mun
hún smátt og smátt flytja á
lið Bandaríkjanna, sem nú ?r
á íslandi.“
Hvað þýðir það? Það þýðir
loforð um að flytja í burtu
herlið, sem er utan Reykja-
víkur innan sex mánaða, en
herliðið í Reykjavík á að
flytja burt eins fljótt'og her-
stjórn Bandaríkjanna telur
auðiö. Það er að segja, þrátt
fyrir rétt til að hafa „starfs-
lið“ og koma upp „tækjum“
á Keflavíkurflugvellinum í
þeim mæli, sem Bandaríkin
telja sér nauðsynlegt á hverj-
um tíma, þá áskilja þau sér
einnig rétt til að halda herliði
í Reykjavík ótiltekinn tíma.
íslendingar! Öll Evrópa
bíður í ofvæni eftir svari okk-
ar. Við höfum aflað okkur
viðurkenningar í tölu þjóð-
anna fyrir það, að lítið hefur
verið á okkur sem menntaða
og stórbrotna smáþjóð. Við
höfum hlotið inngöngu í
Bandalag sameinuðu þjóð-
anna, sem hefur það efst á
dagskrá að koma á og við-
halda friði í heiminum. Eig-
um við svo að verða fyrstir
til að láta kúgast til að ógna
friðinum í heiminum? Eigum
við að láta það verða okkar
fyrsta spor, eftir að við erum
komin í bandalag sameinuðu
þjóðanna, að afla okkur verð-
skuldaðrar fyrirlitningar
allra nágrannaþjóða okkar í
Evrópu og eiga á hættu að
Jakob Benediktsson, magister:
Hvort man nú enginn
Gamla sáttmála?
íslenzka þjóðin hefur á síð ur ábyrgzt að uppsagnará-
asta ári krafizt þess svo að
ekki verður um villzt, að
Bandaríkjamenn yrðu á brott
með allan her sinn úr land-
inu og íslendingar fengju
full og óskoruð yfirráð yfir
hverjum einasta bletti lands
síns. Þessi krafa byggist á
vera valdir að nýjum víg- samningi og skýlausum lof-
búnaði um norðanverða Ev- orðum Bandaríkjastjórnar,
rópu^ sem enn verið efnd.
Nú kemur loks í stað fullra
íslenzkir alþingismenn vissa ^ efnda tilboð um nýjan samn-
í vor hver afstaða íslenzkra ing, sem í orði kveðnu skilar
kjósenda _var til herstöðva- j íslendingum aftur fullum
málsins. íslenzkir kjósendur ^ landsréttindum og lofar brott
mega ekki láta þingmennina. för setuliðs. En í tilboðinu
gleyma því hver afstaða ; felast um leið slík sérréttindi
þeirra er. Enginn heiðarlegur
íslendingur má vanrækja
neitt það, er orkað getur til
að hindra, að löggjafarsam-
kunda þjóðarinnar svíki þjóð-
ina á svo smánarlegan hátt,
að aldrei getur fyrnzt.
Gunnar Benediktsson.
til handa erlendu stórveldi
að engum Islendingi getur
kvæði samningsins reynist
íslenzkum landsréttindum
traustari vörn en samningur
sá sem gerður var 1941?
Lausn þessa máls kemur
auðvitað framar öllum oss
sjálfum við. En hún getur
haft víðtækari áhrif en marg
ir hafa ef til vill gert sér
grein fyrir. Það er á valdi
vor íslendinga að verða öðr-
um smáþjóðum fordæmi um
afstöðu gagnvart ásælni stór
velda til sérréttinda. Ef vér
stöndum einarðlega og ein-
huga á móti og látum hvergi
þokast frá skýlausum rétti,
eigum vér vísa samúð og
stoð annarra smærri þjóða;
blandazt hugur um að hér er j látum vér undan, verður þaö *
verið að stofna sjálfstæði I efalaust tilefni svipaðra til-
Björn Sigurðsson, lœknir:
Missum ekki jafnvægið
Til eru þeir menn á íslandi,
sem nú stinga uppá, að við
gerumst einskonar leppríki
eins stórveldis, og af skrifum
blaðanna og umræðu manna
undanfarið verður helst ráð-
ið, að þetta skuli gert í ögr-
unarskyni við annað ná-
grannastórveldi. íslenzka
þjóðin vill hins vegar halda
heilum sáttum við allar þjóð-
ir og flestum er ljóst, að til
þess verðum við að halda
jafnvæginu á alþjóðavett-
vangi.
Enn eru róstutímar og geð-
ríkum mönnum því hætt við
að gleyma skynsemi sinni
fyrir skapsmunum. I lands-
réttindamáli voru liggur
h’ns. vegar svo mikið við, að
ekkert nema æðrulaus yfir-
vegun má ráða ákvörðun
vorri.
Pappírsviðurkenning á ís-
lenzkum yfirráðum yfir flug-
höfninni við Keflavík er
verri en engin viðurkenning.
Leyfð „sérfræðingaseta“ und-
ir erlendri stjórn er jafnvel
verri en opinber herseta
gegn vilja okkar.
Mesta nauðsyn vor íslend-
:nga eins og annarra smárra j
þjóða er réttsýn og hagsýnj
utanrík'sstefna, er sé sjálfri,
sér samkvæm-
Um leið og heilindin í utan
ríkisstefnu vorri eru dregin
í efa á þingi þjóðanna, er
sjálfstæði vort einnig vé-
fengt. J
landsins og allri framtíð þess
í voða. Með samþykki þings
og stjórnar á að leyfa er-
lendu stórveldi afnot af ís-
lenzkri grund sem eru í raun
inni ekkert annað en það sem
allur þorri íslendinga hefur
verið að andmæla síðan stríði
lauk. Erlent stórveldi á að
hafa hér mannafla — að
| vísu ekki í einkennisbúningi
Ef vér hlaupumst frá þelm1 — sem lýtur ekki að fullu ís-
skyldum, sem sjálfstæði rík-
isins leggur oss á herðar, höf-
um vér glatað sæti voru á
bekk frjálsra þjóða.
Látum ekki minnimáttar-
kennd hinna bölsýnu blinda
oss fyrir nauðsyn þess að
ríki vort sé óháð.
Engin hernaðarleg sérrétt-
indi á Íslandi! Missum ekki
jafnvægið!
Björn Sigurðsson.
lenzkum lögum og er ekki
ráðinn af íslenzkum yfirvöld-
um; flutningar hers og her-
gagna geta áfram farið urn
mæla frá öðrum stórveldum
til annarra smáþjóða. Svars
vors við þessu tilboði verður
því beðið með mikilli at-
hygli víðs vegar um heim.
Afstaða Islendinga til þessa
máls getur orðið prófsteinn á
sambúð smáþjóða við stór-
þjóðir á komandi árum.
I sjálfstæðisbaráttu vorri við
Dani var því oft við brugðið
hve fast Islendingar héldu á
réttarstöðu sinni og hvikuðu
aldrei frá sögulegum réttar-
grundvelli. En beisk reynsla
hafði kennt oss að beifa
íslenzkt land án íhlutunar ís- þessu vopni, skæðasta
lenzkra stjórnarvalda. Hvað
er þetta annað en samnings-
bundin viðurkenning íslend-
inga á einmitt því hinu sama
ástandi sem þeir hafa viljað
losna við? Jú, samningurinn
er uppsegjanlegur, segja for
mælendur hans. En hver get
Verkamannafélagið ,4>ór”
mótmælir landaafsali
hvaða mynd” sem það
birtist
WJ
Eftirfarandi samþykkt var gerð á fundi verka-
mannafétagsins „Þór“ í Sandvíkurhreppi 19. sept-
ember s.l.:
„Verkamannafélagið „Þór“ I Sandvíkurhreppi,
lýsir megnri óánægju sinni yfir þrásetu Bandaríkja-
hersins hér á landi og skorar á ríkisstjórnina að
kref jast þess að Bandaríkjastjórn standi við gefin
loforð og flytji allan her sinn héðan tafarlaust.
Ennfremur skorar félagið á ríkisstjórnina að vísa
á bug öllum tilmælum um herstöðvar liér á landi og
landaafsal í livaða mynd sem þær birtast eða hvað-
an sem þær koma.“
vopni smáþjóðar í baráttunni
gegn erlendu valdi. Smáþjóð
má aldrei gefa höggstað á
sér með undanlátssemi og
uppgjöf á réttindum sínum.
Vér íslendingar* ættum
manna sízt að gleyma því að
vér gerðum eitt sinn sátt-
mála við erlent vald, sátt-
mála sem var þá að margra
dómi bæði þarflegur og nauð
synlegur og átti ekki að
skerða lög og réttindi lands-
manna. Höfunda Gamia
sáttmála óraði ekki fyrir því
að útlendir valdsmenn ættu
eftir að sölsa undir sig auð-
æfi þjóðarinnar eða að er-
lendir dátar ættu eftir að
kúga biskup og lögmann til
að framselja íslenzk lands-
réttindi í konungs hendur.
En þessi reynsla sögunnap
var sívakandi í hugum þeirra
manna sem börðust fyrir ís-
lenzku sjálfstæði. Þess vegna
vildu þeir aldrei víkja, aldrei
afsala sér nokkru broti ís-
lenzkra réttinda. Eigum vér
Islendingar sem höfum lifað
lokasigur íslenzkrar sjálf-
stæðisbaráttu að bregðast
bæði forfeðrum vorum og eft
irkomendum og afsala oss
réttindum sem kostað getur
nýja, sjálfstæðisbaráttu að.
endurheimta ?