Þjóðviljinn - 03.01.1947, Page 5

Föstudafiur 3. janúar 1947
ÞJOÐVILJINN
5
Bjartsýni
Ilja Erenburgi
Fyrri hluti.
GRUNNTÓNN1 í ummaelum
stjórnmálamanna og heims-
blaðanna um þessi áramót er
bjartsýni. Bjartsýni á að frið
ur haldizt, bjartsýni á að nú
takist að skipa alþjóðlegum
vandamálum svo, að ekki
lcomi til mikilla árekstra í
náinni íramtíð.
AL.LT fram á síðustu mánuði árs
ins horfði þunglega um sam ■
komulagshorfur á þingum
þeim, sem fjalla um skipu-
lagsmál heimsins og friðar-
samninga fyrrverandi styrjald
araðila. >ar stóðu naer alltaf
andstæð mesta stórveldi auð-
valdsskipuiagsins, Bandaríkin,
með Bretland sósíaldemókrat
anna í taumi, og hinsvegar al-
þýðustórveldið Sovétríkin, en
um það skipuðu sir mörg
hinna nýju alþýðuríkja Ev
rópu. Lengi voru líkur til að
ekkert samkomulag næðist í
New York á fundum utanríkis
ráðherra fjórveldanna og alls-
herjarþingi sameinuðu þjóð-
anna um mál sem miklu
varða fyrir þróun alþýðu-
mála. Auðvaldsblöð og önnur
sem í þeirra kór svngja
kenndu þetta fulltrúum Sovét-
rikjanna, þrátt fyrir þá stað-
reynd að engilsaxneska ríkja-
blökkin tæki á hverju málinu
eftir annað svro ögrandi og
einstrengislega, að ekki var
skilið neitt rúm eftir fyrir
málamiðlun af þeirra hálfu.
EF ÁRIÐ hefði liðið svo, að ekki
hefði greiðzt að verulegu leyti
úr þeim flækjum, sem Nevv
York-fundirnir fengust við,
hefði varla nokkur stjórn-
málamaður lýst yfir bjartsýni
á þróun alþjóðamála og frið-
arhorfur um þessi áramót.
SVO FÓR að fulltrúar Sovétrikj
anna leystu marga erfiðustu
hnútana með þvi að ganga
langt til móts og stundum
samþykkja alveg úrslitakosti
vesturveldanna um lausn ein-
stakra mála. Blöðin sem áð-
ur höfðu kennt fulltrúum
Sovétrikjanna hve illa gekk,
hafa átt bágt með að skýra
þessa staðreynd, en aðeins fá
Bandaríki Ameríku er stórt,
óviðjafnanlegt og sérstakt land.
Eg hef verið hér í tvo mánuði.
Vitanlega er það of stuttur
tími til þess að þekkja Ameríku.
En hann hefur verið nógu lang-
ur til þess að, komast að því,
hversu lítið Ameríkumenn
þekkja til okkar, og hversu lít-
ið við þekkjum þá.
Eg hef ferðazt mikið um æf-
ina; ■— hvarvetna um Evmópu.
tíamt beið mín eitthvað óvænt.
við hvert fótmál eftir að ég kom 1
hingað. Allt er hér öðrúvísi:
borgir, tré og siðir. Eg tók eftir
og ég reyndi að skilja. Vesæll
er sá ferðamaður, sem sér ekki
annað en það sem blasir við hon
um; augu hans verða að geta
greint það sem er í skugganum.
New York borg er stórkostleg
í Ijósaskiptunum þegar horft er
á hana frá einhverri brúnni. En
ég iðrast þess ekki að hafa farið
til Missisippi þar sem ég sá kof-
ann hans Tom frænda, eftir að
hafa séð skýkijúfana. Eg hef
átt dásamlegar stundir í sam-
ræðum við rithöfunda, við gáfað
og góðhjartað fólk. En engu
minna virði voru samfundir mín
ir við hinn venjulega Ameríku-
mann, í venjulegri borg, þar
sem einn eða tveir skýkljúfar
gnæfa upp yfir einnar-hæðar
húsin, þar sem allt grúir af lífs
þægindum og hræðilegu órétt-
læti, þar sem rithöfundar ganga
ekki um aðalstræti, heldur hetj
ur skrifaðra og óskrifaðra
sagna.
Eg var varla kominn út úr
flugvélinni, sem flutti mig yfir
hafið, þegar amerískir frétta-
menn helltu yfir mig spurning-
um. Þeir spurðu mig ekki um
Rússland; nei, það var aðeins
einn hlutur, sem þeir vildu vita.
— „Hvernig finnst þér Amer-
íka?“ Hvað gat ég sagt þeim?
Gat ég sagt þeim frá skarpeygu
tollþjónunum? Eða frá blindni
fréttamanna? Núna hef ég séð
nokkuð, en ég þarf tíma til að
Minn kunni rússneski blaðainaður, Ilja Eren-
burg, notaði 2 mánuði af síðast liðnu sumri til að
ferðast um Bandaríkin og kynnast landi og þjóð.
Hann hefur skrifað margar greinar um þá reynslu
er hann öðlaðist á þessum mánuðum. Grein sú, sem
Þjóðv. færir lesendum sínum hár í íslenzkri þýð-
ingu, birtist í arneríska tímaritinu Collier's í sept.
s. 1. I henni lýsir Erenburg meðal amiars skoðunum
sínum á amerískum blaðam. og þeim áróðri sem stór
hluti þeirra rekur nú gegn Sovétríkjunum.
Rússlands en höfðu skrifað bæk neskra höfunda í Bandaríkjun-
ur sínar um landið áður.
Við vitum lítið um Ameríku.
Þekking okkar á kostum hennar
og göllum er of gloppótt. I dag-
blöðunum okkar eru fáar grein-
ar um lífið í Bandaríkjunum.
Þetta er ekki vegna skorts á
áhuga heldur vegna skorts á
pappír. Ef við ættum þann papp
ír, sem amerísku blöðin nota til
að lýsa fjölskrúðugu lífi Holly-
wood-fegurðardísanna, mynd-
um við vita miklu meira um
hina raunverulegu lifnaðarhætti
Ameríkumanna. En í blöðunum
okkar finnst aldrei rógur um
amerískt fólk; við vitum lítið,
en það sem við vitum er sann-
leikur.
Fyrir stríðið birtum við marg
ar skáldsögur og smásögur eftir
ágæta ameríska rithöfunda. Les
endur okkar voru heillaðir af
þeim, ekki aðeins vegna þess
að það voru góðar bækur, held-
ur einnig vegna þess að okkur
langar til þess að vita um líf
Ameríkumanna, hugsanir þeirra
og tilfinningar. Þótt mikið sé til
af pappír í Bandaríkjunum, eru
hér gefnar út mjög fáar bækur
eftir Sovét-rithöfunda. Þýðir
þetta að amerískir lesendur hafi
ekki áhuga á lífinu í Rússlandi ?
Eg hugsa ekki. Vissulega er það
satt að við eigum ekki sem
stendur neinn Leo Tolstoy eða
Chekhov, en við eigum góða rit
Ilja Erenburg
í Iran, í Mansjúríu eða í Balkan
löndunum. Jafnvel þótt hann
vilji hugsa sjálfstætt, er það
svo, að allt sem hann hefur um
að hugsa er kúfur af lygum úr
dagblaðinu hans.
Amerískur alþýðumaður gæti
brotið heilann ei.is mikið og hon
um sýndist um þá spurningu
hversvegna Sovét-skriðdrekar
stefndu til Teheran; hann gæti
komizt að sinni eigin „sjálf-
stæðu“ niðurstöðu. En það sem
hann ekki vissi var það, að
Sovét-skriðdrekar stefndu al-
drei til Teheran. Enda þótt föls
unin hafi aldrei jafn mikil áhrif
og hin raunverulega frétt liggur
rógburðarins beinlínis
um, eru margar bækur um Rúss
land skrifaðar af Ameríkumönn
um, sumar einlægar, sumar ýkt-
ar og sumar vísvitandi lognar.
Því miður eru bækurnar fleiri
falsandi en fræðandi. Ágóðinn
er mjög hagstæður fyrir lyga-
framleiðendurna, þar sem neyt-
endurnir hafa ekki tækifæri til
að dæma á milli ósanninda og
sannleika. Það myndi ekki
verða ágóðasamt að auglýsa
vondar sígarettur; reykinga-
maðurinn myndi ekki gleipa þá | máttur
beitu tvisvar. En hvernig getur • grafinn í þeirri staðreynd að
höfunda. En biddu fyrir þér,
hugsa áður en ég sezt niður og amerískir útgefendur koma ekki'
þeirra hafa ymprað á því, að Ameríkumenn
„undanlátssemin" þýði veik-
leika Sovétríkjanna í alþjóða
málum — hin skýringin er
alltof nærri: Sovétrikin eru
nógu sterk til að gefa vestur-
veldunum þá „álitssigra“ sem
þau töldu sér nauðsynlega í
New York. Er það reyndist
skrifa. Eg er þess fús að taka
mér til fyrir-
myndar í mörgu, en ég mun
ekld fara að dæmi þeirra amer-
ísku blaðamanna, sem komu til
eina hugsanlega leiðin til að
samkomulag næðist og von
ætti að vera um friðsamlega1
þróun alþjóðamála, hikuðu
Sovétríkin ekki við að slaka
til.
ÞVÍ FER fjarri að alsstaðar sé
friðvænlegt um þessi áramót.
í Grikklandi berst alþýðan við
fasistiska kúgunarstjórn, sem
hangir við völd í skjóli Bevins
og brezks hers. í Palestínu
eiga Bretar í skæruhernaði
við Gyðinga,- í hinum nýju
lýðveldum Austur-Indlands
berst iTanskur hor_ gegn þjóð
frelsisherjum .3íiet Nams, og
sósíaldemókratastjórn Leon
Blums neitar að semja nema
þjóðfx-elsishreyfingin verði
bæld niður. Bai-átta Indónesa
fyrir sjálfstæði hefur enn
blossað upp í bardaga gegn
hollenzka nýlenduhernum. Á
Spáni, Portugal og fleiri
löndum stýnur alþýðan undir
oki fasisma og kúgunar og
hristir hlekki sína. I Kína
reynir afturhaldsklíka Sjang
kajséks með hjálp bandarísks
hers að hneppa þjóðina í þræl
dómsfjötra miðaldarlegra
stjórnarliátta.
ÁRI£> 1947 verður baráttuár pó
ekki komi til styrjaldar. Und
irokaðar þjóðir og alþýða
hvers lands halda áfram bar-
auga á þá; og auglýsingar eiga
eins mikinn þátt í vinsældum
bóka hérlendis eins og gæði
þeirra.
Eg varð hissa á spurningum
amerískra fréttamanna: „Veit
rússneska fólkið að Ameríka
hjálpaði því í stríðinu? Hvernig
fá Moskóvítar fréttir af gengi
verðbréfa ? Hversvegna viltu
heldur hafa tölur en rennilás á
buxunum þínum ? Hversvegna
hafið þið einn stjórnmálaflokk
en ekki tvo ?“ Eg held að álþýða
manna í Bandaríkjunum sé,
betri og skynsamari en blöðin,
sem hún les; samt sem áður er
hún venjulega óafvitandi undir
áhrifum frá dagblöðunum, gagn
rýni og útgefendum. Ameríski
alþýðumaðurinn heldur að
smekkur hans móti útgefand-
ann og hugmyndir hans móti
ritstjórann; raunverulega er
það svo að smekkur ameríska
alþýðumannsins og hugmyndir
eru oft og tíðum mótaðar af út-
ameríski alþýðulesandinn vitað,
hvaða lýsing á rússesku lífi er
sönn og hvaða lýsing er fölsuð.
Ef blöðin okkar eru sek um
skort á lýsingum um Ameríku,
eru mörg amerísk blöð sek um
fjölda ósannra upplýsinga um
Rússland. Andsovét áróðurinn,
sem nú er haldið uppi í mörg-
um amerískum blöðum, byggist
á upplýsingum, sem eru skipu-
lega falsaðar. Rógberarnir vita,
að áhrifin liggja ekki í ritstjórn
argreinum, sem margt fólk les
ekki einusinni, heldur í frétta-
skeytunum, sem prentuð eru á
fremstu síðu með feitum fyrir-
sögnum.
Starfsemi ýmissa amerískra
blaða er söguleg. Lyfseðillinn er
eftirfaranai: Taktu 10 fréttir
f jandsamlegar Sovétríkjunum
og eina vinsamlega, lesandinn
mun trúa því að þú sért óhlut-
drægur og mun hrylla við laun-
ráðum Rússanna. Ameríski al-
þýðumaðurinn elskar frið, og ég
er orðinn þess fullviss, að hann
vill vináttu við Rússa. Hann
er þess viss að hann sé
hann
sitt.
skilur ávalt eftir merki
Framhald.
öp bopglnn!
Næturlæknir er í læknavarð-
stofunni, sími 5030.
Næturvörður
teki.
i Laugavegsapó-
áttimni um frelsi sitt og síilf, gefandunum og ritstjórunum.
stæði, hv-að sem það .kostar. | Þótt fátt sé um þýðingar rúss
ómóttækilegur fyrir lygum
blaðanna, að hann sé nægilega
þroskaður og að hann hugsi
sjálfstætt. En til þess að hugsa
verður þú að þekkja hlutinn,
sem þú hugsar um.
Npkkrir Ameríkumenn hafa
sagt að ég geri of mikið úr þýð
ingu blaðanna. Þetta sanna þeir
með einu dæmi: Meirihluti blað
anna var á móti Roosevelt en
samt var Roosevelt endurkos-
inn. Eg endurtek það: Eg er
þess viss að ameríski alþýðu-
maðurinn er enginn kjáni, að
það er ekki hægt að rugla hann
með blaðagreinum. Ameríski al-
Útvarpið í dag:
18.25 Veðurfregnir.
18.30 íslenzkukennsla, 2. fl.
19,00 Þýzkukennsla, 1. fl.
19.25 Tónleikar. Harmonikulög
(plötur).
20.30 Útvarpssagan: „í stórræð-
um vorhugans" eftir Jonas Lie,
X (séra Sigurður Einarsson).
21,00 Strokkvartett útvarpsins:
Kvartett í C-dúr eítir Mozart.
21.15 Erindi: Um bókasöfn á ís-
landi (Björn Sigfússon háskóla
bókavörður).
| 21,40 Tónleikar: Norðurlanda-
söngmenn syngja (plötur).
22.05 Symfóniutónleikar (plötur);
a. Píanókonsert nr. 3 eftir Rach
maninoff. b. Symfonía í D-dúr
eftir Prokoffieff.
Trúlofun.
Á gamlársdag opinberuðu trú-
lofun sína Kristján Eríksson
(Kristjánssonar á Akureyri) og
þýðumaðurinn var samt sem áð- Sigrún Laxdal (Eggerts, listmál-
ur vitni að athöfnum Roose-
velts; og auk þess lét Roosevelt
ara).
Trúlofun.
Hinn 29. des. opinberuðu trú-
til sín heyra. En hvernig getur
ameríski alþýðumaðurinn geng-
ið úr skugga um sannleiksgildi jlofun sina Málfríður JónsdótUr
fregna um framkomu Rússanna °S Gunnar B. Ólafsson, bílstjórL
jUÁÍ