Þjóðviljinn - 31.01.1947, Blaðsíða 4

4
ÞJÓÐVILJINN
Föstudagur, 31. janúar 1947.
þlÓÐVILJINN
Útgeíandi: Sameinlngarflokkur alþýðu — Sósíaliataflofcrurinn
Ritstjórar: Kristinn E. Andrésson, Sigurður Guðmundsson, 6b.
Fréttaritstjóri: Jón Bjaraason.
Ritstjórnarskrifstoíur; Skólavörðust. 19. Símar 2270 og 7500
(eftir kl. 19.00 einnig 2184).
Afgreiðsla: Skólavörðustíg 19, sími 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19 síml 6399.
Prentsmiðjusími 2184.
Askriftarverð; kr. 8.00 á mánuði. — I,ausasölu 50 aurar
eint.
5 Prentsmiðja ÞjóðvQjans h. (.
„Báðar þessar tilraunir munu hafa strand-
að á A)þýðuflokknum“
í fyrradag flutti Morgunblaðið leiðara um 110 daga
tilraunir til stjómarmyndunar. Leiðarinn er, það sem hann
nær, greinargóð skýrsla um þessar tilraunir, þó margt sé
að sjálfsögðu ósagt látið, sem síðar verður sagt, þegar
tímabært þykir að gera tæmandi grein fyrir hverjir og
hvaða öfl valda því að landið hefur verið stjórnlaust í
meira en þrjá mánuði.
Það sem blaðið segir um tilraunirnar til myndunar
vinstri stjórnar mun vekja sérstaka athygli og skulu þau
ummæli því birt hér í heild. Morgunblaðið segir:
„Þannig voru um mánaðamótin nóv.—des. geiðar
tilraunir af hálfu Sósíalistaflokksins, að koma á svonefndri
„vinstri stjórn“ þ. e. stjórn, sem Framsókn, Alþýðuflokk-
urinn og Sósíalistaflokkurinn stæðu að. í fyrstu var ætl-
unin að þessi stjórn yrði mynduð undir forsæti Hermanns
Jónassonar. Síðar var reynt að fá slíka stjórn myndaða
undir forsæti utanþingsmanns, Kjartans Ólafssonar bæjar-
fulltrúa í Hafnarfirði. Báðar þessar tilraunir munu hafa
strandað á Alþýðuflokknum."
Það er ánægjulegt að Morgunblaðið skuli hafa orðið
til þess að bera sannleikanum vitni í þessu máli. Svo al-
kunn er sú staðreynd að jafnvel Morgunblaðið verður að
viðurkenna hana, að Alþýðuflokknum stóð til boða að
mynda stjórn undir forsæti eins hins mætasta manns fiokks
ins, og að stefnuskrá þessarar stjórnar hefði í einu og öllu
verið mótuð af sameiginlegum atriðum í samþykktum Al-
þýðuflokksins og Sósíalistaflokksins frá í haust. Þessu
hafnaði Alþýðuflokkurinn, eða öllu heldur Stefán Jóhairn
fyrir hans hönd.
Nú má öllum vera ljóst, hvers vegna Stefán Jóhann
vildi ekki mynda stjórn undir forsæti Kjartans Ólafssonar,
það er ekki sú stefna, sem flokksþing Alþýðuflokksins
lýsti yfir í haust, sem Stefán óskar að framkvæma, nei,
þvert á móti, hann vill að kornið verði í veg fyrir að hún
verði framkvæmd. Stefán er ekkert annað en lítilfjörlegt
verkfæri í höndum afturhaldsins og auðvaldsins á Islandi.
Hans hlutverk er að halda uppi útibúi fyrir þetta lið, hans
er að safna fylgi handa því, meðal þess fólks, sem er því í l
einu og öllu andvígt. Til þess að vinna þetta hlutverk, er
hann efldur til forustu í flokki, sem kenn'ir sig við alþýðu,
og sósíalisma, og vegna þess að hann kennir sig við al-
þýðu og sósíalisma, fylgir honum hópur manna í góðri trú,
þeirri góðu trú, að hann sé að vinna að því að bæta hag
hins vinnandi fjölda og undirbúa jarðveginn fyrir valda-
töku sósíalismans á íslandi. Þessi blekkti hópur er í reynd-
inni varalið heildsalanna og annars braskaralýðs, enda
Stefán, sem kunnugt er, heildsali. Þegar þessar staðreynd-
ir eru athugaðar, verður barátta Stefáns fyrir að sundra
íslenzkum verkamönnum skiljanleg. Eining þeirra alþýðu-
manna, sem fylgja Sósíalistaflokknum og Alþýðuflokknum
gæti orðið dauðadómur fyrir heildsalalýðinn og braskara-
öfl afturhaldsins. Stefán Jóhann hefur það hlutverk innan
heildsalastéttarinnar að koma í veg fyrir þessa einingu,
og þetta hlutverk rækir hann af kostgæfni og með aðferð-
um, sem hlutverkinu hæfa. Meðan Stefán og nánustu stuðn-
ingsmenn hans ráða Alþýðuflokknum, verður flokkurinn
varalið braskarastéttarinnar, og meðan svo er, munu til-
raunir til einingar alþýðunnar, tilraunir til að bæta hag
hennar á kostnað braskarastéttanna stranda á Alþýðu-
flokknum.
GAMANBRÉF
UM SAMKVÆMIS-
FÖT
Bréf Gallharðs um samkvæm-
isföt hefur orðið þess valdandi,
að mér hafa borizt allmörg
bréf, þar sem lýst er ýmsum
og ólíkum skoðunum á þeim. í
dag ætla ég að birta eitt þess-
ara bréfa. Má vera, að sumum
finnist gæta nokkurrar léttúðar
hjá höfundinum, en ég held, að
flestir muni geta tekið gamni
hans á réttan hátt. Hér er bréf
ið:
„Þetta með samkvæmisfötin
er að verða allra bezti reyfari.
Má ég leggja orð í belg og leika
dálítinn sérlokk? Reynsla mín
er sú, að dómur manna um það,
hversu búast skuli við ýms
tækifæri, fari mjög eftir því,
hversu háttað sé um fatakost
þeirra sjálfra.
¥
„SARTORIUS“
SAGÐI
„Man ég það meðan kjóllinn
minn var og hét, að ekki skor-
aðist ég undan því að halda
undir lík úr og í kirkju. Það
var haft eftir Sartoriusi, tízku-
dómaranum mikla, að það mætti
vera slöttungs hjartfólginn ást-
vinur, ef kistan með leifunum
væri mjög þungbær íturvöxn-
um manni í nýjum samkvæmis-
fötum. Þetta sá ég fyrir æfa-
löngu í útlendu blaði, spönsku
frekar en ítölsku. Og var því
bætt við, að í krafti þessarar
kenningar, sem alviðurkennd sé
í klæðskeraheiminum, hafi ensk-
ur klæðskeri skellt út stóru
auglýsingaspjaldi í spönslcu veik
inni, eitthvað á þessa leið:
„Syrgjandi herrar! Dauðinn er
á ferð! Lítið á birgðir vorar!
Einnig eftir máli! Eruð þér und
ir það búinn að bera kistu fram-
liðins? Með innilegri samúðar-
kveðju. — Sam. Samson, skreð-
ari. Herradeild — Dömudeild —
Bond Street. — Kjörorð vort
hefur verið síðan í Krímstríð-
inu: Nýr kjóll léttir líkið!“
*
VONANDI A ÞÁ
EINHVER NÍ JAN
KJÓL
„En það var um kjólinn minn
gamla. Hann fór að grænka
með árunum og eftir því sem
hann grænkaði, þyngdist mér
fótur við líkburð. Nú er sá
græni löngu lagður til hinztu
hvíldar, og má sennilega um
þann, er þetta ritar, segja líkt
og skáldið kvað eftir reiðhest
föður síns:
Bráðum fer nú hann faðir þinn
förina sömu og hann Gráni
hinn.
Mun hann þá hitta vininn sinn
og þykja gaman að líta inn
hjá þeim gamla.
Vona ég þá, að einhver eigi
nýjan kjól, þegar bera skal,
því það er annað en gaman fyr-
ir þann framliðna að heyra burð
armennina vera að piskra más-
andi sín á milli! „Mikið helvíti
er karlinn þungur!“
★
ÞVI EKKI
SPARIFÖT?
„Af því, sem hér hefur fram
komið í umræðum, mun þér,
skarpskyggn lesandi, vera ljóst,
að S. J. á nýjan eða nýlegan
kjól, en Gallharður gamlan eða
engan. Bið ég Bæjarpóstinn að
ganga úr skugga um þetta og
gera mér aðvart í Baker Street.
Því er annars verið að segja
samkvæmisklæðnaður ? Spari-
föt! Gamalt og gott orð. Og svo,
hr. Gallharður. Ef ekkert þarf
annað en kjólföt til þess að gera
alla að yfirstéttarmönnum,
væri kannski Ieið til þess að
alþýðusamtökin reyndu að leysa
vandann með velviljuðum
stuðningi nýsköpunarinnar, ef
á þyrfti að halda. Því þegar
allir eru orðnir í einni stétt, þá
er takmarkinu náð, hinu stétt-
lausa þjóðfélagi. Það yrði saga
til næsta bæjar. Heimsblöðin
mundu skrifa: Allir Islendingar
í yfirstétt! En ég mundi mót-
ímæla, -— því ég á engan kjól
og vil engan eiga •—- og verð
því
eini íslenzki untlir-
stéttarmaðurinn“.
Þessa dagana stendur yfir
barátta um stjórnarmyndun
á Alþingi. Sú barátta hefur
að vísu staðið lengi, og ýms-
ar leiðir verið reyndar, sem
almenningi nú eru kunnar-
En allar hinar fyrri tilraun-
ir einkenndust af því, að til
umræðu voru mikilverðar til
lögur um umbætur á verzl-
uninni, stjórn peningamál-
anna, og framhald á upp-
byggingu atvinnulífsins.
Þessar tilraunir mistókust.
því ekki var hægt að finna
þann meirihluta á Alþingi,
sem vildi aðhyllast . þessa
stefnu og flytja hana fram
til sigurs.
Þegar fyrrverandi stjórn
var mynduð, var Sósíalista-
flokkurinn eini flokkurinn
sem studdi hana heill og ó-
skiptur. Báðir hinir sam-
starfsflokkarnir voru klofnir.
Þegar allar aðstæður eru at-
hugaðar er þetta skiljanlegt.
Sú stjórn var mynduð um
uppbyggingu atvinnuveganna
og hafði því öflugan stuðning
framleiðenda og verkalýðs.
En braskarastéttin, heildsala
klíkurnar eiga sterk ítök í
bæði Sjálfstæðis- og Alþýðu-
flokknum. T. d. er sjálfur
formaður Alþýðuflokksins
heildsali-
Þessir aðilar gátu ekki einu
sinni fallizt á að 300 millj.- af
erlendum inneignum þjóðar-
innar væru festar á nýbygg-
ingarreikningi árið 1944. Þeir
þóttust þurfa á þeim öllum
að halda til að valsa með i
braskinu. Jafnvel hinn „sós-
íalski“ Alþýðuflokkur setti
það skilyrði að ekki væri
sett föst ein króna fram yfir
þessa upphæð. Vitanlega var
sósíalistum það ljóst að ekki
yrði komið í veg fyrir að hin-
um hlutanum yrði sóað í
þágu verzlunarbrasksins, 'en
með þessu var 300 millj.
bjargað frá þeim örlögum, og
nýttar til hagnýtrar uppbygg
ingar.
Síðan hafa klíkur heildsal-
anna bæði í Sjálfstæðis- og
Alþýðuflokknum setið á svik
ráðum við nýsköpunina og
beðið þess með óþreyju. að
hægt væri að stöðva hana.
Sósíalistaflokkurinn hefur
gagnrýnt af fullum krafti
bruðlið og eyðsluna sem við-
gengizt hefur, í skjóli þess,
að ekki tókst að festa meira
af erlendu innstæðunum á
nýbyggingarreikningi en
raun varð á, og sérstaklega,
hefur hann vítt fjármálaráð-
herra fyrir þá ósvinnu, að
láta óframkvæmd lög um að
leggja á nýbyggingarreikning
15% af tekjum áranna 1945
og ’46 þrátt fyrir skýlaus fyr
irmæli Alþingis.
En þar var heildsalavaldið
sýnilega bak við, eins og
víðar. Þess vegna hélt líka
Sósíalistaflokkurinn fast við
það í öllum þeim samning-
um, er hann hefur tekið þátt
í um stjórnarmyndun, að hér
yrði gerð veruleg breyting á.
Framsóknarflokkurinn hef-
ur verið í stjórnarandstöðu
síðastliðin tvö á.r- Aðalblað
hans Tíminn hefur sífellt ráð
izt á óstjórnina, er hann hef-
ur kallað, dýrtíðina, sukkið
og þar fram eftir götunum.
Svo mjög hefur hann blind-
azt að hann hefur ekki getað
viðurkennt neitt af því, sem
atvinnuvegunum hefur verið
gert til góða, og viljað draga
alla til jafnrar ábyrgðar fyr-
ir b'að, sem rniður hefur farið
í gjaldeyrismálunum, þótt
allir viti að ástæðan er sú,
sem að framan er lýst. Þá
hefur ekki skort kröfur um
að af þessari braut yrði snú
ið, og hótanir um að Frarn-
sókn tæki ekki þátt í neinni
ríkisstjórn, sem ekki tæki
dýrtíðarmálin föstum tökum
rétti við fjárhag þjóðarinn-
ar, og byndi enda á okrið,
braskið og svindlið.
En hvað hefur svo verið
að gerast á Alþingi síðustu
þrjár vikur. Heildsalinn Stef-
án Jóbann Stefánsson hefur
verið að reyna stjórnarmynd-
un, og lætur mjög líklega að
hún muni takast.
Framh. á 7. síðu.