Þjóðviljinn - 30.03.1947, Qupperneq 6

6
ÞJÓÐVILJINN
Sunnudgaur 30. marz 1947

: Ilja Erenburg:
*
„'Ætláðar Iesendum sem muna ekki lengur “
Eg talaði við prófessor Einstein um árásir þær
sem mörg stórblöð Bandaríkjanna halda nú uppi 4-
gegn Sovétríkjunum. Eg benti á grein nokkura "
sem túlkaði endurbyggingu Stalingraðborgar "
næstum því eins og „yfirgangsstefnu Sovétríkj- J
anna“. Prófessor Einstein svaraði: „Slíkar grein-
ar eru ætlaðar lesendum sem muna ekki lengur
hvað Stalingrað er“. Og hann fór að segja mér
frá ættflokki í Afríku sem veiur mönnum nöfn 4*
eftir lilutum og fyrirbrigðum í náttúrinni, eins ;;
og „fjall“, „pálmi“, „dögun“, „fálki“. Þegar ein- ”
hver í þjóðflokknum deyr verður nafn hans tabú I!
:— helgur dómur, og þess vegna verður að finna
þessum hlutum ný nöfn. Það er augljóst að slíkur
þjöðflokkur á hvorki þjóðsögur né erfðir.
„Skelfilegt undraland“ — „undarleg skelfing“ ý
Andstæðingum Sovétríkjanna er tamt að útrnála "
land okkar sem nokkurskonar fangabúðir þar sem 1;
allir séu rændir einstaklingseðli. Lesendum í II
Sovétríkjunum mun skemmt yfir undrun nokk- ?
urra amerískra ritstjóra, sem sögðu forviða þeg- +
ar þeir sáu okkur þrjá: „Hvað, þeir eru ekkert +
likir hver öðrum“. ;;
Vissulega þekki ég ekki neitt land sem hefur "
komizt jafnlangt í því og Bandaríkin að fella allt
í sama mótið. Eg kom í f jölda bandarískra borga': •
sem ögerlegt var að sjá nokkurn mun á. Allar ••
borgir hafa sitt Main Street — aðalstræti — með ;;
tízkubúðum, kvikmyndahúsi og ijósaaugiýsingum ;;
um vindiinga og coca-eola. Enginn Bandaríkja- ;;
rnaður getur þekkt eftir mynd „Aðalstræti" einn- ”
ar borgar frá „Aðalstrætum“ hundraða annarra ::
borga. Vitanlega hefur New York sín sérein ••
kenni, en sarnt sem áður kvarta Bandaríkjamenn ••
og aegja: „New York er ekki Ameríka“. í augum ;;
íbúa Birmingham eða Et. Lous er hin mikla New ;;
York, með öllum sínum mörgu þjóðernum, sem i!
höfuðstaður eða hreiður fríhyggjumanna. Að- "
komumanninum, vex í augum hinn útlendi svipur • •
New York-borgar. Byggingameistarinn Le Cor- ••
busier kallaði New York „skelfilegt undraland". ;;
Eg hygg að það mætti eins vel kalla hana „undar- "
lega skelfingu" („a fairylike catastrophe"). Hún ”
hefur öll vaxið á hæðina og orðið stórkostlegur "
skógur steinveggja. Á næturnar líkist hún fjöll- • •
um með upplýstum kofum. Hún er marglit, há- ••
vaðasöm og lýjandi. Innan hennar er fjöídi sér- ;;
stakra borga — Negra, Gyðinga, ítala, Puerto "
Rieomanna, Þjóðverja, og annarra. 1 Chinatown "
— kínverska hverfinu — lofa rakararnir því að ::
fjarlægja ör af andlitum manna svo engin merki ”
vei’ði eftir. I Harlem — negrahverfinu — eru ••
„skyrtuspítalar" og einka- veðlánabúðir þar sem +
hægt er að veðsetja rifnar buxur. í Fimmtug- "
ustu og annarri götu eru seld meistaraverk evr- "
ópskrar listar. Á Fifth Avenue spóka frúr mill- ", \
jónera sig í kápum úr bjóraskinnum. New York
er miðstöð stjórnmála og lista. Opinberlega er j-
húu ekki einu sinni höfuðborg neins ríkis, heldur ;;
eins og hver önnur ómerkileg borg. Hún er samt ;;
sem áður hin raunverulega höfuðborg Ameríku. "
Tvær eða þrjár aðrar borgir — San Francisco, 4.
New Orleans og Boston— hafa haldið séreinkenn-
um slnum.
Allar aðrar borgir eru sérkennalausar.þær eru J
blátt áfram samansafn viss fjölda Ameríku- ;;
rnanna.
Vörur eins og buxur, kaffikönnur og liæginda- £
Stólar eru þar einnig einhæfar, alstaðar fram-
lciddar eins. Eg segi þetta ekki sem ásökun, því
Bandaríkjamenn hafa með fjöldaframleiðslunni
aukið hinn efnalegu þægindi. Eg hygg að við get-
um lært ýmislegt af Bandaríkjamönuum: hvern-
ig á með fljótum hætti að smíða skó og steikara-
pönnur. Samt sem áður, flestar lúxusvörur í
Bandaríkjunum er innfluttar og sölumaður út-
skýrir verðið fyrir kaupandanum með þessum ;;
orðum: „En þetta er innflutt." ;;
ElÉir PSiyllis
Charles féll vel við Sally. Hann óskaði að * hún
væri ekki alveg svona feimin, en feimni hennar
gerði hann vingjarnlegan. Og þegar Charles var
- • .
vingjarnlegur, var hann svo viðfeldinn að Sally
mátti gæta sín að gleyma ekki, hversu mikið hún
atti að hata hann.
Charles vissi, að Sally mundi eiga að hata hann,
Alecs vegna, og honum féll betur við hana fyrir
það. Samt fannst honum léttara að tala við Berthu
uuru bó'ti rannsóknarstarf skemmtilcgra
en allt annað, sem hann vann, og Bertha lifði fyrir
það.
Charles sá að hún vissi heilmikið af kvenmanni
að vera, en hann hefði viljað að hún talaði ekki
með fullan munninn og -hefði beint öllu meira at-
hygli sinni að tönnum og hári. Það var sorglegt,
að laglegar konur vissu ekki, hve mikilvægir slík-
ir hlutir voru — þar sem aftur á móti ólaglegar
konur skildu það alltaf.
Charles renndi augunum yfir borðið. Hann fór
að hugsa um, hvort frekar ætti að telja Jane lag-
lega eða ólaglega.
Hún var í ljósum bláum kjól og með langa eyrna-
hringi með bláum gimsteinum. Hún sat þögul, þegar
Charles horfði á hana. Hún var að hlusta, og með
þeim svip yfir sér, sem hún oft hafði, og lýsti því,
að henni líkaði betur að taka móti áhrifum heldur
en að leggja nokkuð til sjálf. Hún hafði eitthvað
tindrandi við sig, sem hún þó hélt i skefjum. Það
var eins og hún kynni vel að meta falleg föt og
vel tilbúinn mat, en þó ekki svo, að hún gerði oí
mikió úr gildi slíks.
Myra talaði með hárri, og dálítið hvellri röddu.
Hún hélt, að það eitt að tala — við svona fólk —
væri álitið mjög hugulsamt af henni og mundi á
augabragði vekja dj.úpa athygli.
„Eg er vi3s um, að blönduð gull og silfur-mynt er
það, sem við nauðsynlega þörfnumst,“ sagði Myra.
„Það liggur í hlutarins eðli, ef ekki er nægilegt gull
til, ættum við lika að nota silfur. Það er heimsku
legt af öllum þessum æfðu stjórnmálamönnum að
vilja ekki ráða bót á þessu. Eg held að skatta ætti
með öllu að afnema. Hvað atvinnuleysingjana snert-
ir . . . .“
Charles andvarpaði hægt og beygði sig yfir
súpudiskinn. Það var bragðgóð aspargus-súpa, búin
til með þeyttum rjóma og nokkrum dropum af
sherry. tlnaðslegt hvað Myra gat verið mikill snill-
ingur að búa til góðar súpur, en barnalega óþrosk-
uð í allri hugsun.
Charles sneri sér nú aftur að Sally. Skynsöm stúlka,
sem vissi hvert vegir liggja. Charles fór mikið á
mótorhjóli og honum þótti gaman að tala um vegi.
Sally var ekki neitt skrafhreyfin til að byrja með,
ekki ruglaði hún heldur saman staðreyndum, en hún
reyndi að fá Alec inn í samtalið. Og Charles gat
líka tæplega búizt við af nýgiftri konu, að hún gæti
látið vera þessi afsakanlegu mistök. Og ef Alec
voru ekki beinlínis að þakka, hve vegirnir voru góð-
ir, þá vissl hann nöfn á hverju smáþorpi — og
þekkti allar hættulegar krossgötur og óvæntar beygj
ur á 100 mílna svæði í nágrenninu.
Örlítið, næstum blítt bros lék um varir Charles.
Hann fór að ímynda sér hvernig það mundi vera
að eiga konu, sem væri svo upptekin af manni, að
hún léti engan hlut fara fram hjg manni og setti
mann inn í hvert efni. Skyldi Alec líka leita álits
Sally í öllu og finnast lýsingar hennar á borð við
ræður Winstons Churchill — eða þá Lord Beaver-
brooks. Charles vissi, að þessar frægu persónur
mundu, fyrr eða seinna, blandast inn í samræðurn-
ar hjá Myru og leiða talið að Mussolini.
Og talið snerist reyndar þegar um þá. Hann
heyrði Myru segja, að það sem England þyrfti
væri maður að borð við Mussolini eða Adolf Hitler.
Nokkrar vélbyssur, sk^msamlega hagnýtlar, myndu
útiloka heimskreppuna.
Alec varð kuldalegur. Hann andmælti henni hisp-
urslaust. Hin bláu augu Myru urðu ótrúlega stór.
En Charles vissi, að henni féllu yfirleitt vel þeir
menn, sem voru kuldalegir í fyrstu. Enginn efi á
því, að þeir féllu betur í smekk á eftir, hugsaði
Charles, eins og fuglar smökkuðust betur ef þeir
voru steiktir, áður en blóðið í þeim kólnaði.
Bertha Hurst leiddi talið að nýjum aðferðum í
jurtalækningum, sem Chaiies hafði áhuga á. Hann
vissi meira um þetta efni en Bertha, en hann var
of nærgætinn gestgjafi til að láta það koma í ljós.
Hann hlustaði með athygli á hana. Og þegar hann
var á öðru máli,. kom hann því svo fyrir, að and-
mæli hans hljómuðu sem viðurkenningarorð.
Allt í einu heyrði hann, að Myra var farin að
brýna Jane. Hann heyrði hana segja, í hinni ein-
kennilega hortugu rödd, sem hún viðhafði oft við
konur, sem voru gáfaðri en hún sjálf: „Fellur yður
vel starf yðar, dr. Everest? Eg held að það hljó.ti
að vera hryllilegt, og alitof grófgert fyrir kven-
mann að eiga að .meðhöndla brjálað fólk.“
„Mér finnst ekki svo mikill munur“, sagði Jane
gætilega, „milli heilbrigðra og sjúkra. í seinna til-
fellinu er líkamshylkið í ólagi, en ljósið, sem kemst
gegnum það er samt sem áður skin persónuleikans.
Stefnan sem það fylgir er rökrétt."
BARNASAGA
Viuir Péturs litla segja
sögur
F L A S K A N.
„Eg þoli þetta ekki lengur", sagði glas-
ið og stundi. ,,Það er brestur í mér og ég
finn svo mikið til, þegar ég er að hlægja.
— Æ, ég held ég ætli alveg að springa".
,,Af hverju hlæið þið svona mikið?"
spurði Pétur.
Glasið stundi, en flaskan hrópaði og
varð að halda niðri í sér hlátrinum: *,Eii
sá asni, þessi kona"!
Drengurinn gladdist með sjálfum sér.
Fyrst flaskan segir, að írúin sé heimsk,
þá er hún líklega heimsk, og þá veit hún
ekkert hvað hún er að segja; og líklega
færi hvorki hann né mamma til vítis.—
,,Af hverju segir þú, að frúin sé heimsk?"
spurði hann.
Vatnið gutlaðist upp í flöskustútinn, en
svo hætti hún að hlæja og svaraði: „Heyrð
ir þú ekki hvað hún var að segja um víti?"
„Ö-jú", sagði Pétur litli. „Eg er hálf
hræddur út áf því".
„Af því að þú ert heimskur, eins og
konan", sagði flaskan hranaiega. „Eg
veit, hvað helvíti er, en guð hefur ekki
búið það til, heldur mennirnir, og börn og
fullorðnir koma þangað, en ekki af því,
að þeir gleymi að lesa bænirnar sínar,
heldur af því, að þeir eru fátækir. Liggðu
rólegur, og þá skal ég segja þér frá hel-
víti". —
„Já, blessuð segðu mér", hvíslaðiPétur.
„Hefur þú nokkurn tíma verið í miklum
hita?" spurði flaskan.
„Já, á sumrin, þá er svo heitt hérna,
að maður ætlar alveg að kafna".