Þjóðviljinn - 27.04.1947, Síða 6

. 6....
vimr"
-,Þ J.Ó:Ð.VI.L J.I.N.JÍ
Ll- SiSTSlíi^agjur' C 27. apríl ■ 1847
-rr^-
■ /.Ellíólf BöðSévéIl:v^ v.^t -- :,;t
Sjónarmið Roosevelts
forseta
Inngangsorð.
Annars er ég þeirrar skoðunar að ókostirnir sem
fylgja því að vera sonur forsetans vegist upp af hinu
atriðinu er gerir mér fært að skrifa þessa þók, því að
það féll í mitt hlutskipti að verða vitni að þýðingarmestu
fundum stríðsáranna, þýðingarmestu fundum vorra tímá,
Faðir minn óskaði þess og þarfnaðist þess að hafa með
. sér einhvern nákominn sem hann gat tréýst og reitt sig
á, einhvern úr fjölskyldunni, þegar hann fór á stærrí
ráðstefnur styrjaldaráranna. Þetta ber ekki að skilja svo
að hann hafi ekki þekkt né getað treyst hinum opinberu
aðstoðarmönnum sínum, heldur að í nærveru sona sinna
gat hann hvílzt eðlilega og óþvingaður. Við son sinn gat
hann rætt eins og hann væri að tala upphátt við sjálfan sig
— og það gerði hann. Atvikin höguðu því þannig að það
var ég sem oftast var aðstoðarmaður hans. Þegar hann
hitti Churchill fyrst úti af Nýfundnalandi var ég í könn-
unarflugsveit er hafði aðsetur á Gandar Lake; þegar
hann kom til Casablanka var herdeild mín í Algier; og
þegar hann kom á ráðstefnuna í Cairo og Teheran voru
stöðvar okkar enn í Tunis. Það var aðeins Yaltaráð-
stefnunni sem ég gat ekki staðið við hlið hans.
Auk þeirra stunda sem við vorum saman á þessum
ráðstefnum fór ég vitanlega endrum og eins til Ameríku
á stríðsárunum, einu sinni í veikindafrí, tvisvar í opin-
berum erindum og einu sinni í orlof. Og í öll þessi skipti
dvaldi ég nokkur kvöld í hvíta húsinu, en það þýddi að ég
ræddi við hann klukkustundum saman.
Sem aðstoðarmaður hans var ég viðstaddur flesta
fundi hans og ráðstefnur — bæði pólitískar og um her-
mál og milliríkjamál. Eg var i senn sendill, ritari og
veitingamaður (ég var stöðugt önnum kafinn að gegna
viðaukastarfinu fyrir einn hinna þriggja stóru). í þessari
hálfopinberu stöðu minni var ég viðstaddur bæði opinberar
og óopinberar viðræður við fulltrúa hinna stríðandi þjóða.
Churchill, Stalin, Sjangkajsék og frú, herráðsforingjar
bandamanna, hershöfðingjar og aðmírálar frá öllum or-
ustuvöllum heims og öllum greinum hersins, Smuts, de
Gaulle, Giraud, Hopkins, Robert Murphy, Molotoff,
kóngar Egyptalands, Grikklands, Júgóslavíu, Englands,
emírar, smákonungar, sultanar, furstar, forsætisráðherr-
ar, sendiherrar, kalífar og stórvesírar — öllum þessum
mönnum tók ég á móti við dyrnar, leiddi þá inn og var
viðstaddur meðan þeir ræddu við föður minn — og hlust-
aði á skoðun hans um þá þegar þeir voru farnir.
Það leið varla svo nokkurt kvöld, þegar fundum
dagsins var lokið og faðir minn hafði boðið síðasta
gestinum góða nótt, að við dveldum ekki saman svo
klukkustundum skipti og rökræddum um atburði og mál-
efni dagsins, áður en hann slökkti ljósið. Stundum spurði
hann mig um starf mitt sem könnunnarflugíoringja, en
oftast var það ég sem spurði um það sem mér lá á hjarta,
allt frá öðrum vígstöðvum til þess hvaða álit hann hefði
á frú Sjangkajsék. Hann bar svo mikið traust til mín
að hann sagði mér hvaða árangur viðræður sínar við Stal-
in hefðu borið, áður en hann skýrði herráðsforingj-
um sínum og ráðherrum frá því. Samband okkar var
hið innilegasta; ég var honum vinur og félagi, ekki síður
en sonur hans.
Eg var því þátttakandi í þessum ráðstefnum bæði
sem aðstoðarmaður forsetans og sem náinn vinur þess
manns sem bar ábyrgðina á því að eining náðist með
Sameinuðu þjóðunum. Það var sem vinur hans og félagi
að ég kynntist innstu hugsunum hans og hlustaði á eftir-
leiðis ráðagerðir hans um þann heim friðarins sem átti
að rísa upp að unnum hernaðarsigri. Eg vissi hvaða
skilyrði hann taldi grundvöll fyrir heimsfriði, þekkti þær
viðræður sem álit hans byggðist á, vissi um loforð og heit.
Og ég hef horft á loforðin svikin, gengið með kerfis-
bundnum, kaldhæðnum hætti fram hjá skilmálum og svik-
izt frá eflingu friðarins.
Það er þess vegna að ég skrifa þessa þók. Eg styðst
við hinar opinberu gerðabækur frá hinum ýmsu ráð-
stefnum og auk þess mín eigin minnisblöð og minni. Eg
byggi þó meira á minnisblöðunum en minninu.
Eg skrifa þessa bók fyrir þá sem eru mér sammála
um að Franklín D. Roosevelt var sá maður er á stríðs-
árunum skapaði einingu Sameinuðu þjóðanna; að hug-
sjónir Franklíns D. Roosevelts og dugnaður hans sem
stjórnmálamanns hefði getað varðveitt þá einingu að
| 1 - ■■Aá '« -i

48. dagur
ju^iiiniiiffliiiimHliijkniRiiiiíimiBifiiiuimifimiiiiuiiatiifinimiíiiimnffim
DULHEIMAR
EMr Phyllis Bottome
■Hún lagaði meira te og skar sneiðar af. kökunni, og
sagði síðan hæglátlega. „Eg hugsa að það sé bezt, að
ég segi ykkur það sjálf — það verður hvort sem
er það fyrsta, sem þið heyrið, um leið og þið komið
inn í spítalaganginn. I raun og veru er það ekki
neitt. Þess vegna 'éi það'svó þreytandi. Það' virðist
svo vera sem systir dr. Drummonds sé Myra Brack-
enham. Eg geri ráð fýrir, að þetta riáfn segi ykkur
ekki neitt — frekar en það gerði mér —- en fyrir
þrem árum fannst maður hennar skotinn til bana.
Það var enginn í húsinu, nema kona hans. Hún
var ákærð fyrir morð, en sýknuð. Líklegast hefur
maður hennar framið sjálfsmorð. Hún tók upp
föðurnafn sitt aftur, að sjálfsögðu, en svona hlutir
síast út.“
„Hugsa sér, Jane. En hvað þetta er hræðilega spenn
andi“ hrópaði Sally. „Hvernig geturðu þagað yfir
svona dýrindis frétt og látið mann þurfa að toga
hana út úr þér. Eg hafði alltaf mesta ógeð á henni.
En hún líktist svo ægilega ævintýrakvendum á leik-
sviði, að manni datt ekki í hug að hún væri slík
sjálf.“
„Sú staðreynd, að maður hennar hefur framið
sjálfsmorð," skaut Alec kaldranalega fram í, gef-
ur varla ástæðu til að kalla konu hans ævintýra-
kvendi."
Hann leit upp og sá að augu Jane hvíldu á hon-
um með undrandi ásökun í svipnum.
„Hví í ósköpunum", spurðu þau, „ertu svona
þjösnalegur við Sally?“
XVI. kafli.
Það virtist Alec jafn fávíslegt að öfunda Jane
og öfunda hægri hönd sína. Hann hafði alltaf verið
jafn hreykinn af hennar starfi eins og sínu eigin.
Eigi að síður hvarflaði honum í hug hvort hún
hefði ekki haft rétt fyrir sér með því að álíta að hann
hefði ekki átt að afsala sér stærri hluta sjúkra-
hússins vegna karladeildarinnar.
Hann var í sæmu skapi eftir fyrstu heimsóknina
í nýju deildinni. Hann langaði að koma aftur, þótt
ekki væri nema í fáar mínútur inn í kvennadeildina,
Þar var hann öllu kunnugur. Hann vissi hvernig
gluggarnir voru opnaðir og hvernig snúa átti lykl-
unum i skránum. Hann gat gengið að hverju verk-
færi í hinni hreinu lækningastofu. Hjúkrunarfólkið
og sjúklingarnir voru mótuð af þekkingu hans á
þeim.
Það var hin hraða vinnustund eftir morgunverðinn
þegar allir voru í starfshug og að flýta sér að koma
af daglegu störfunum, ef eitthvað sérstakt skyldi
bera að höndum.
Alec aðgætti hálf feimnislega hvernig hver og
einn af gömlu vinunum heilsaði honum. Var hann
eins velkominn nú og eins virtur og ef hann hefði
komið aftur sem yfirlæknir þeirra? Ef hjúkrunar-
kona hraðaði sér fram hjá honum og heilsaði aðeins
lauslega og stanzaði ekki til að spyrja hann hvernig
hann hefði skemmt sér á ferðalaginu, varð liann
hryggur. Ef sjúklingur, sem stóð á ganginum og
var niðursokkinn í einhvern ótrúlegan draum vakn-
aði ekki af honum við það að hann horfði á hann
eða ávarpaði hann, fannst Alec hann sjálfur jafn
óraunverulegur og óefniskenndur sem draumurinn.
Þegar hann kom inn í lækningastofuna þar sem
Jane var að líta eftir sjúklingunum, gerðist hann
hikandi. Hvaða rétt hafði hann eiginlega til að fara
þar inn og ónáða Jane. Honum var skylt að ganga
um sjúkrastofurnar á karladeildinni. Jane mundi
vera önnum gofin. HHana mundi ekki langa til að
sjá hann. Nú var þetta hennar starfsdeild, sem
húp, hafði stjórnað í mánuð. Ef hana hefði langað
til að hann kæmi þá hefði hún getað beðið nann
um það kvöldið áður. En voru þau ekki annars
svo kunnug að ekki þurfti neinar beiðnir eða út-
skýringar? Hann barði á dymar og rödd Jane glað-
leg og fagnandi eyddi að mestu óþæginda tilfinningu
hans.
Hún var alls ekki undrandi að sjá hann og hún
hegðaði sér eins og þetta'væri ennþá lækningastofá
Alec.
„Þú komst alveg mátulega", sagði hún við hann,
T
„áð líta á ungfrú Flint fyrir mig. Það mun hafa
góð áhrif á hana að sjá þig. Eg heyri sagt að hún
sé aftur farin að tæta af sér fötin. Meðan þú ferð og
talar við hana ætla ég að líta inn á sjúkrastof-
urnar.“
„Það er í raun og veru ekki mitt starf lengur að
líta til hennar“ sagði Alec efablandinn." Mér ber
að vera á mínum eigin lækningastofum. En ann-
ars ef þú kærir þig verulega um að ég geri það —“
Carrie Flint var að vissu leyti hans sérstaki
skjólstæðingur. Hún hafði komið á sjúkrahúsið öll
niður brotin. Kunnátta hans hafði náð til hennar,
eins og kastljós á ströndinni nær til skips á ólg-
andi hafi. Inn í svarta nótt hennar hafði vonar-
geisli náð að skína. .
Carrie var yngst af þrem systrum, sem misst-
höfðu foreldra síns í barnæsku. Alhar þrjár höfðu
þær háar hugsjónir og voru vel efnum búnar. Önnur
eldri systirin var fræg skólastýra, önnur jafnfræg
fjallgöngukona. Carrie hafði verið kennslukona í
leikfimi í skóla elztu systur sinnar, en í orlofum
sínum klifraði hún fjöll með hinni systur sinni.
BARNASA6A
W ÍMÍr Péturs litla seg$a
sögur
Petturinn
veit, hvað um mig verður? Þessi kona var
alltaf svo góð við mig, hreinsaði mig með
svo mikilli ástúð og umhyggju, gætti þess
vandlega, að koma ekki við mig, þar sem
bótin var, því að þar fann ég alltaf svo
mikið til. Átti ég aftur að fara til ókunn-
ugra- — ef til vill til vondra manna?
En þegar ég leit á grátandi konuna og
veikan manninn, þá skammaðist ég mín
fyrir þessar hugsanir og tók undir mig
stökk og nam staðar við fætur húsfreyj-
unnar.
„Potturinn!" hrópaði hún „Vér getum
selt pottinn". Og hún tók í skyndi sjal-
garminn sinn og tók mig undir hendina.
Eitt barnið kom til mín og strauk mig.
,-Vertu sæll, elsku potturinn minn".
Það gladdi mig svo mikið, þegar ég
hugsaði út í það, að ríka fólkið hafði hent
mér í burtu, þegar ég varð veikur, en fá-
tæka fólkið er gott og þakklátt og gleymir
því ekki, þegar maður hefur hjálpað því.
Eg verð að viðurkenna það, að ég grét,
þó að ég sé karlmaður. Stór ryðtár féllu á
snjóinn. En samt var ég glaður, þegar
fornsalinn keypti mig, því að þá vissi ég,
að bráðum mundi loga í ofninum í litlu
stofunni, og allir sátu í kringum ofninn,
og konan myndi fá lánaðan pott hjá ná-
grannakonu sinni til að hita í, og maður-
inn myndi segja glaður og ástúðlegur: