Þjóðviljinn - 05.09.1947, Blaðsíða 4

4
tO ÖÐ VILJINN
Föstudagur 5. september 1947.
IIIÓÐVILJINN
Útgefandi: Sameiningarflnkkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson, 6,b.
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason. v
Rltstjórnarskrifstofur: Skólavörðust 19. Símar 2270 og 7B00
(eftir kl. 19.00 einnig 2184).
Afgreiðsla: Skólavörðustíg 19, sími 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19, Eimi 6399.
Prentsmiðjusími 2184.
Askriftarverð: kr, 8.00 á mánuðl. — Lausasöluverð B0 aur. elnt.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Samningar Bjarna Benediktssonar
Bjarni Benediktsson utanríkisráðherra verður frægur
fyrir það í sögu íslenzkra afurðasölumála að hafa gert
glæfralegustu og óviturlegustu sölusamninga sem um getur
í sögu landsins, síðan það varð fullvalda ríki. 1 vor knúði
hann það fram gegn vilja. útvegsmanna og alls almennings
og gegn harðvítugri baráttu sósíalista að öll afurðasölu-
málin voru gerð háð 'hinni stopulu síldveiði, þannig að af-
urðirnar \'æru í raun og veru óseldar þrátt fyrir samn-
ingana, ef síldveiðin brygðist. Utanríkisráðherrann gerði
jafnframt tilraun til að gylla þessa óheyrilegu samninga
fyrir þjóðinni, hélt m. a. erindi í útvarplð um afurðasölu-
málin sjálfum sér til dýrðar.
En nú hefur orðið sú raunin á um sjávarútveg íslend-
inga, sem ástæða var til að óttast mest. Síldveiðin hefur
brugðizt að verulegu leyti. Og nú hælist hinn'fyrirhyggju-
lausi utanríkisráðherra ekki lengur um af samningum sín-
um. Þess í stað sýnir hann manndóm sinn með því að
skrjfa nafnlausa annararsíðugrein í Morgunblaðið og drótt-
ar því að sósíalistum, er börðust af öllu harðfylgi sínu gegn
brezku samningunum, að þeir hafi í rauninni átt upptökin
að þeim! Þvi til sönnunar vitnar hann í nefndarálit frá
Áka Jakobssyni þar sem segir að „síldarlýsi beri að nota
til þess að greiða fyrir sölu annarra vara“. Að sjálfsögðu
ber að gera það. En að gera það á þann hátt, að binda sölu
freðfisksins við það áhættuspil hvort nægileg síld veiddist
eða ekki er glæframennska og heimska sem engu tali tekur.
Enda var Bjarni Benediktsson óspart varaður við þessu
óhappaverki sínu. Við eldhúsumræðurnar gerðu sósíalistar
brezku samningana að helzta umræðuefni sínu — áður en
þeir voru undirritaðir — og reyndu að sýna utanríkisráð-
Jherranum fram á hvílíkt óheillaverk hann var að vinna.
Brynjólfur Bjarnason komst þannig að orði:
„Hér er farið inn á Iiáskalega braut. Verði slíkur háttur
tekinn upp í utanríkisviðskiptum okkar, er allur sjávarút-
vegur fslendinga orðinn háður hinni stopulu síldveiði. Ef
síldin bregzt, er öllum aðalatvinnuvegi fslcndinga og allri
afkomu þjóðarinnar stefnt í voða.“
Áki Jakobsson komst að orði á þessa leið:
„En mér er spurn, hvernig ætlar ríkisstjórnin að fara
að, ef síldveiðarnar bregðast. Og hvernig ætlar ríkisstjórn-
in að fara að því að bjóða út freðfiskinn til þeirra landa,
sem við getum ekki boðið lýsið . þess er ekki að vænta,
að hægt verði að fá í öðrum löndum hagstæðara verð en
ríkisstjórnin hefur fallizt á í Bretlandi, svo að þessi samn-
ingur mun verða mjög örlagaríkur fyrir alla afkomu ís-
lenzka sjávarútvegsins og þjóðarinnar í heild.“
Sósíalistar tóku þetta mál til umræðu við eldhúsum-
ræðurnar, áður en gengið var frá sanmingunum, í því skyni
að koma vitinu fyrir Bjarna Benediktsson og firra þjóðina
bráðum voða, ef síldveiðin brygðist. Bjarni Benediktsson
lét varnaðarorðin sem vind um eyrun þjóta og hann tók
á sig og ríkisstjórnina alla ábyrgð á samningunum. Á utan-
ríkismálanefndarfundi 17. apríl lýsti hann yfir því að það
væri ríkisstjórnin en ekki sendinefndin sem tæki ákvörðun
um samningana og sendi henni síðan fyrirmæli um hina
glæfralegu samningagerð.
Hafi nokkur verið í efa um 'hversu hættulegir samning-
ar Bjarna Benediktssonar voru, þegar þeir voru gerðir,
hefur reynslan nú felllt ótvíræðan úrskurð. Og Bjarna Bene-
diktssyni hefur loks sjálfum skilizt glapræði sitt. En hann
er ekki maður til að taka afleiðinginn verka sinna. Heiðar-
legur ráðherra í heiðvirðri stjórn myndi hiklaust segja
jaf sér ef hann hefði stefnt afkomu þjóðar sinnar í slíkan
ANDLEGA
ÞRAUTPlNT
FÓLK
„Ýmir“ hefur sent mér eftir-
farandi bréf, þar sem hann ræð
ir um kvikmyndir og hagar mál
flutningi sínum þannig, að mjög
minnir á þann hinn gallharða
Gallharð.
„Ýmir“ segir:
„Reykvískir bíógestir — en
því nafni niá nefna allflesta í-
búa bæjarins — hafa nú um
margra ára skeið verið and-
lega þrautpíndir af hálfu kvik-
myndanna, og verður ekki leng-
ur við unað. Flestar þær kvik-
myndir, sem fólki er boðið upp
á, mega teljast afdráttarlaus
stríðsyfirlýsing gegn manneskj-
unni sem vitsmunaveru; þær
eru hrákasletta framan í heil-
brigðan smekk; þær eru kverka
tak á andlegan þroska og má
í rauninni furðulegt teljast, að
sá mikli fjöldi óþroskaðra ung-
linga, sem að staðaldri stundar
kvikmynd'ahúsin, skuli komast
úr þeirri þroskaklemmu upp til
fullorðinsára sem sæmilega nor
malt fólk.
★
FRAMLEIÐA
IDJÓTÍ
„Ef þroski hins reykvíska
unglings fengi á öllum sviðum
sömu útreið og hann fær á því
sviði skemmtanalífsins, þar sem
kvikmyndirnar ráða, þá mundi
hann hafa litla möguleika til
að komast á fullorðinsár með
óbrjálaða sansa. Flestar þær
kvikmyndir, sem hér hafa að
undanförnu verið sýndar, mega
helzt teljast til þess fallnar að
gera áhorfendur að hálfvitum.
Með framleiðslu slíkra kvik-
mynda er beinlínis gerð tilraun
til að framleiða idíóta. Við eig-
um ekki að leyfa þessari fram-
leiðslu að hafa áhrif hér á
landi. Kvikmyndahús okkar eiga
að vera menningarstofnanir en
ekki gróðrastíur fyrir idíótí.
★
RÖKSEMDIR
TIL AFSÖKUNAR
„Þegar þetta mál er rætt,
kemur oftast frami sú röksemd
til afsökunar hinum lélegu kvik
myndum, að bíóeigendur séu
neyddir til að taka við þeim
úr höndum framleiðendanna, —
framleiðendurnir hafi ekki nema
stöku sinnum upp á betra að
bjóða. Eitthvað kann að vera
hæft í þessu, en ólíklegt þykir
mér, að allir þeir, sem fást
við framleiðslu kvikmynda séu
sokknir á sama bólakaf spill-
ingarinnar. Það er staðreynd,
að bíóeigendur renna augum
sínum til alltof fárra landa í
leit að kvikmyndum. Leit þeirra
miðast mest við stúdíóin í Holly
wood, borginni, sem vinnur fyr-
sér með því að hrækja fram-
an í heilbrigðan smekk mann-
kynsins.
★
AUKIN
FJÖLBREYTNI
,,Ef leitað væri vítt um lönd,
kvikmynda handa íslenzkum bíó
gestum, þá mundi það auka f jöl
breytnina og þar með mögu-
leikana á að útvega það, sem
er einhvers virði. Gjaldeyris-
spursmál kemur hér máske til
greina, en er þó áreiðanlega
ekki sá Þrándur í Götu, er get-
ur hindrað allar umbætur.
Það, sem setti mig af stað
með pennann í þetta sinn, var
fregnin um, að nú væri Nýja
Bíó aftur að taka til starfa í
gömlu húsakynnunum, mikið
breyttum. Hér er kominn enn
einn skemmtistaður, glæsilega
gerður samkvæmt nýjustu
tízku. Og menn spyrja: Verður
sami sorinn borinn á hið hvíta
tjald, þótt kvikmyndahúsin auk
,izt að glæsileik. Ósk mín er sú,
að eigendur Nýja Bíó heiti því
við þessi tímamót í starfi sínu,
að gera allt sem í þeirra valdi
stendur til að koma því til
leiðar, að kvikmyndir verði Is-
lendingum framvegis menning-
arafl en ekki a.ndlegt kverkatak.
Ýmir“.
★
BIFREIÐAR. —
GANGSTÉTTIR. —
MANNESKJUR
Menn eru alltaf að skamm-
ast yfir því, hvernig bifreiðum
er lagt i þessum bæ, — og er
það vissulega ekki að ástæðu-
lausu. Mörg bréf hafa mér bor-
izt um þetta efni og birti ég
hér niðurlagsorð þess nýjasta:
„Vonandi kemur bráðum að
því, að bifreiðaeigendur láti sér
skiljast, að gangstéttir þessa
bæjar eru handa manneskjun-
um að ganga á, en ekki bif-
reiðum að standa á. Sem mann
eskja í Reykjavík heimta ég
aukinn rétt gagnvart því vél-
ræna fyrirbrigði, er nefnist bif-
reið! Eg þoli það ekki lengur
bótalaust, að gangstéttin, þetta
yfirráðasvæði mitt, verði stöð-
ugt fyrir ágengni hinnar fjór-
hjóluðu maskínu! Haf þig burt
af gangstétt minni, bifreið!
Últor“.
F y r i r ii bs gsaðio0 Iiisslsyggiiigar!
Ur skýrslu borgarstjóra til
fjárhagsráð.s um fyrirhugaðar
og yfirstandandi byggingar
bæ jarins:
miðstöðvarlögn. Skortur er á
ýmiskonar „fittings" til mið-
stöðvarlagningar, svo og hrein
lætistækjum.
I. íbúðarhús:
1. Bæjarsjóður á 9 hús, 72
íbúðir, í smíðum við Skúla-
götu. Nú þegar eru 3 hús, 24
íbúðir, tekin í notkun, en önn-
ur 3 hús fullbúin innanhúss að
öðru leyti en því, að gólfdúka
vantar, svo og eitthvað af hrein
lætistækjum. Síðustu þrjú hús-
in, 24 íbúðir, eru að mestu húð
uð innan, en þar vantar eitt-
hvað af hreinlætistækjum. Ný-
lega er byrjað á því að húða
utan þessar Skúlagötubygging-
ar. ,
2. Bærinn er að láta reisa í-
búðabyggingu við Miklubraut,
32 íbúðir. Þar af 8 þriggja her..
bergja og 24 tveggja herbergja
allt í einni byggingu. Er þegar
steypt og verið að reisa þak,
og ennfremui er nú unnið að
3. I vor ákvað bæjarráð og
bæjarstjórn að byggja 2 fjög-
urra hæða íbúðarhús við Miklu
braut til viðbótar. Aðallega 2
herbergi og eldhús, samtals 80
íbúðir. Teikningum þessara
húsa er lokið, en smíði ekki enn
hafin. Rúmmál þessara tveggja
húsa mun verða samtals um
25 þús. tenm.
Eg vil sérstaklega benda á,
að hús þessi öll, sem hér getur
um hefur bæjarstjórn ákveðið
að reisa samkv. lagaskyldu,
sem á bæinn er lögð með 3.
kafla laga nr. 44, 1946, um op-
inbera aðstoð við byggingar í-
búðarhúsa í kaupstöðum og
kauptúnum.
Auk þessara húsbygginga eru
í undirbúningi enn frekari íbúða
byggingar á vegum bæjarins,
voða sem Bjarni Benediktsson með samningum sínum. En
honum er vissulega ekkert slíkt í 'hug. Hann verður því
þaulsætnari sem þjóðin fær gJeggri vitnisburð um getuleysi
hans og hæfileikaskort.
og hafa húsameistarar bæjarins
unnið að því að undanförnu.
6. marz s. 1. samþykkti bæj-
arstjórnin að hefja undirbún-
ing að byggingu 300 íbúða, í
því skyni að reyna að bæta úr
húsnæðisþörfinni og fullnægja
fyrrgetinni lagaskyldu.
II. Skólahús:
1. Laugarnesskólinn er nú því
nær fullgerður. Er unnið að því
að leggja síðustu hönd á bygg-
inguna innanhúss.
2. Melaskólinn er fullsteypt-
ur. Nú er jöfnum höndum unn-
ið að múrhúðun utanhúss og
innréttingum, þ. á m. gólf-
steypu.
3. 6. marz s. 1. ákvað bæjar-
stjórn að hefja þegar undirbún-
ing undir byggingu þriggja
nýrra barnaskóla fyrir úthverfi
bæjarins. Þeir skólar verða all-
miklu minni en þeir 4 barna-
skólar, sem nú eru starfandi í
bænum. Skólar þessir verða fyr
ir Langholtshverfi, Sogamýri,
Elliðaárhverfi, Fossvog, Rauð-
arárholt og Hlíðahverfi. Er ó-
hjákvæmilegt að hraða sem
mest byggingu þessara skóla, til
þess að geta fullnægt fræðslu-
skyldunni.
Framh. á 2. síðu.