Þjóðviljinn - 14.01.1948, Blaðsíða 5

Mlðvikudagur 14. janúar 1948.
ÞJÖÐVILJINN
Morrison í
ÞAÐ VIRÐIST orðinn lastur liður
í helgidagshaldi í Bretlandi að
■ein.hver háttsetbur ráðherra
haldi skammaraeðu um Sovét-
ííkin. Sem vera bar reið Attlee
iorsætisráðherra á vaðið og á
sunrmdaginn var var röðin
komin að hinum eineygða tals
manni stjómarinnar í neðiá
málstafunni, Herbert Morri-
son. J>að lilýtur að vekjá
nokkra atbygli, að Morri-
son heldur ræðu sína íáum
döguim áðiu- en. Bevin utan-
ríkisráðberra á að
íiytja þýðingaranikla ræðu um
utanríkismáQ. Morrison og Be-
vin hafa bitlzt tim völd og
mannvirðingar innan Verka-
mannflokksins og er ekki 6-
líklegt, að Morrison ha.fi vilj-
að sýna þeim í Wall Street.
sem völdin hafa og doilaraha,
að íledri lcomi til mála en
Bevin til að taka við saeti
Attlecs, ef skipta þarí um for
síEtisráðiierra.
ANNARS VAR RÆÐA Morrisj
eins og Attlces á undan.hon-j
um, fyrsst o-g fpamst ætluð til
að sann.a bandaríska aftuithald
inu, að brezka stjómin sé skip.
uð einlægum andkommúnist-
um, sem vel séu gefandi doll-^
arar. Hinn nýgerði verziunar-!
samningur-Betiands og Sovét-^
ríkjanna er ekki vel géður í
Washingtan, og brezka stjórn-
in er búin að ákveða það í
eitt skipt.i fyrir öll, að betra
sé að li£a á sníkjum írá Sam
írænda og svikja • stefnumái
sin heima og eriendis en að
leita samstarfs við Sovétrikinj
og hin sósóalistisku öíl i Ev-
rópu.
RÆÐA MORRISONS er Uka svo
full af fjarstæðum og ósann-
indum, að auðséð er, að hún
á að -verka hinum megin við
Atlantshaíið, þvi að slíkar bá-1
biljur þýðir ékki að bjóða
verkalýð Bretlands eða Ev-
rópu. Það er móðgun við alla
menn með.fullu viti að halda
tad íram að utanríkisstefna
, I
Sovétníkjanna sé bættuleg
heimsfriðinum, þcgar það eru
Bandaríkin, sem txika fjárhagsj
lega og hernaðarie.ga ihhitunj
og eru að koma sér upp her-
stöðvum í Japan, Kin-a. Nc-pal.i
Afghanistan, Iran, Arnbiu,!
Tyrklandi og' Grikklandi, þ. e. j
meðíram endilöngum suður-;
landamærum Sovétríkjanna í;
Evrópu og Asíu. Þegax þarj
við bætist að uppvís-t hefur
orðið um víðtækar njósnir
og uppreisn.a ru nd irróðu r
Bandaríkjamarma og Bret-a í
Búlagaríu, figóslaviu, Rúm,en-
ln, Albaniu, Ungverjalandi,
Póll andi og Tékkoslovakíu þá
hlýtu-r það að vt kja l'urðu. að
svo reyndur stjóm-málamaður
sem Morrison er. s-ku.U reka
jafn bamalegan áróður. Taka
verður með í reikniinginn, að
maðurinn cr -að slá út aura
og verður -að . geðjast þeim
múraða. þó_ að það kosti hanrt
BREF
frá SÉokkhólmi
Stokkhólmur, 8.-29. des.
Svíakonungur átti 40 ára
veldisafmæli þann 8. des. Sama
dag 1907 dó Óskar II og Gústaf
V. tók við. Hann hefur búið I
fram á þennan dag í fagurri
höll við fallega brú yfir fallegan
kanál þar sem smábátar þjóta
en sporvagnar og bílar yfir, á
brúnni. Gamli maðurinn situr
kyrr í höll sinni og er alvöru
kóngur, en ekki í neinu æfin-
týri, eins og oftast er um kónga.
Það x^r auglý’st í öllum blöðum
að hann ætlaði að heilsa mann-
fjöldanum frá höll sinni kl. 8
um Jtvöldið. Mannfjöldinn lét
ekki standa á sér en æddi til
hallarinnar. Þar mættust ljós-
í'ákir frá varpljósum i punkti
yfir miðju torginu. Kyndlar
brunnu á brúnni og hátíðarljóð
voru kyrjuð.
Við vorum tveir íslendingai'
sein mættum, og þótt undarlegt
sé frásagnar, ekki of seint. Þó
hefur frátzt að landar hafi ver-
ið nokkuð seinir fyrir, þegar
þeir hafa verið boðnir í hóH
lians majesteta. En nú komum
\dð mátulega, þar eð við þurft-
um ekki að vera komnir á viss
um tíma og þurftum heldur'
ekki að taka á okkur krókinn
inn í höilina. Það sáust. stórir
dansaudi regndropar, sem nálg-
uðust snjókorn. í Ijósarinu frá
varpljósum. Höllin var upp-
Ijómuð utan og innau. Framhlið
hennar var blcik utp.u ní Ijos-
um. Mannf jökiinn stheym h í
stöðugt að, og einhvérsstaðar
leyndist hátíðarkórinn og söng
sálma og þjóðsöngva. Hanr.
söng ,,Vor guð cr borg á bjargi
traust“ og við landarni>’ sung-
um með i gleði vorri vtir að
heyra Jsienzkt lag“ og sungum
íslenzku þýðingnna:
,,Eg vildi að sjórir.n yrði að
mjólk — — Grikkland að
g-rárri xneri.“ Þetta sunguir. vio
nú, til að verða ekki ú'.umlan
og fundum til okkar. Síðan var
sunginn sænski fánnr.öngurinn
og kóngasöngur og þjóðsöng-
urinn, en ekki birtlst kóngur-
inn. Til þess að halda uppi
skapi fólks, kyrjaði kórinn sálm.
Fylgdarrr.anni mínum leiddist
þófið og vildi gera eitthvað í
málinu. Hann hrópaði því: „Út
með kónginn."
En ekki birtist kóngurinn.
Enginn tók undir hrópið, svo
að gera sig að fifli. Sósial-
demokrötum í ríkisstjórnum
laudimna í Austur-Evrópu er
t,rúandi til að gera upp við
hann róg og ilknæii um stjóm
arfarið í þessum löndum, Og
hvað bre/.ka alþýðu snertir
sýndi það sig við Gallup-
rannsókn nýlega, að 57 %
Breta tortryggja bandaríska
aðstoð og telja hana bundna
skilyrðum, sem skerði full-
veidi BretJands.
fylgdarmaður minn lét sér
nægja að hrópa kæft húrra. En
nú vildi maður nokkur við hlið
okkur ekki nein skrípalæti.
Hann hafði sungið hátt og tek-
ið ofan í hvert skipti sem kóng-
ur og fáni voru nefndir, og tók
nú ofan og lióf kóngasöng.
Tvær regnklæddar kvinnur
tóku undir, önnur með sópran-
rödd, hin laglaus. En þá byrj-
aði hátíðarkórinn úr dularhúsi
sinu á nýjum sálmi, sem eyði-
lagði lagið fyrir okkar manni.
Hann suarbrejtti kóngasöngn-
um yfir í sálm og nú sungu
allir sama lagið, nema sú lag-
lausa. Fór söngurinn virðulega
fram um stund og regndropam
ir, sem nálguðust snjókom að
stærð, dönsuðu í arinu.
„Út með kónginn," hrópaði
.fylgdarmaður minn að aflokn-
um sálmi. En ekki birtist kóng-
urinn. Loks liélt forsætisráðherr
ann ræou einhversstaðar frá.
Hún endaði í ferföldu húrra-
hrópi fyrir kóngi. Þvínæst heyrð
ist í kónginum einliversstaðar
frá. Endaði ræðan í ferföldu
liúrrahrópi fyrir föðurlandinu.
Siðan var sunghin þjóðsöngur-
inn og fánasöngurinn, en enginn
kóngur birtist. Svalhnar sem
h&nn átti að stiga út á, voru
klæddar silkiteppi með kórónum
á. „Farið að koma út með kóng
inn,“ hrópaði fylgdarmaður
minn. En ekki var komið út með
kónginn. Regndroparair döns...
Þá segir-fylgdarmaður minn:
,.Ekki em þeir mikið að gægjast
um glugga hér.“ Var það orð
að sönnu, því að ekkert andlit
sást í glugga og erum við Is-
lendingar óvanir þ\n, þegar eitt-
hvað skeður t. d. í alþingishús-
inu. Þá kveðui' svo rammt að,
að jafnvel landsímahúsið er
þéttskipað utan og innan, allt
upp í topp.
Nú var farið að siökkva i
höllmni. Þá sást hvar' fólkið
lcom út i gluggana og lá með
nefin klesst upp að rúðmu Kóng
urinn sté fram á svalir og ljósin
b<?indust að honum. Lýðurinn
varp frá sér feginshrópi og kóng
urinn tók ofan. Síðan söng kór-
inn sálm og kóngur tók aftur
cfan. Það sást til hans, þar sem
við íslendingamir stóðum, hvað
liann var hritliærður og magur
og virtist mega blása hann um
koll með fjaðravéifu. Engin
kóróna sást á höfðinu, þegar
liann tók ofan!
Síðan hélt einhver ræðu og
lýðurinn stundi feginslega. Svo
hélt kóngurinn smáræðu, erfið-
lega, en lýðurinn klappaði og
hrópaði ferfalt húrra. Þvínæst
var þögn og vissi enginn hvað
gera skyldi. Ivóngurinn vissi
ekki, hvort hann ætti að fara
inn til sín, lýðurinn ekki, livort
liann gæti staðið í því að hrópa
enn eitt sinn ferfalt húrra.
„Húrra, húrra, húrra,“ hróp-
aði nú fylgdarmaður minn, til
að bjarga málunum, því að hon
um leiddist þófið. Æpti nú stór-
kostlega. Komst þá skriður á
raddbönd fólks og varð stemn-
ingin talsvert há, þar til fylgd
armaður minn gafst upp. „Mað-
ur verður að hjálpa þeim dá-
lítið í þessu", sagði hanu.
Síðan var komið með ríkis-
arfann sonarsonarson kóngs-
ins og var hrópað húrra fyrir
honum. Frá okkur að sjá leit
hann út eins og hvert annað
smúbarn og jafnvel merri því
eins og veran í teikningu
Muggs, -scm heitir: „Móðir mín
í kví, kví“. Maðm-inn við lilið
okkar veifaði hattinum sínum til
ríkisarfans og horfði til regn-
klæddu kvennanna og úr aug-
um hans skein kóngasöngurinn.
Þá byrjaði kórinn að s>mgja
sálm úr dularlnisi síuu og mað-
urinn okkar ræskti sig og tók
undir, þótt hann við þetta tæki
færi hefði gjarnan viljað sjaigja
hitt. Loks hvarf kóngurinn og
kveikt var á hæðinni. Við það
hrökkluðust andlitin úr hallar-
gluggunum. Menn fóru að
ganga heimleiðis eins og efiir
mikil vonbrigði, þurrir á ruann-
inn og' lítið hátíðlegii'. Iteir
höfðu ekki verið þess megnugir
að halda uppi liúrra hrópum. 1
Það fréttist í blöðum að konung
inum hafi fundizt hátíðin stór-
kostleg.
Hinn mikli dagur er hjá lið-
inn og fögur höll stendur hjá!
skurðinum sem brúin liggurj
yfir, en nú em engin varpljós)
né kyndlar, heldur bátar scm i
rorra fram og aftur og sjxu'-
vagnar sem hrissta brtma.
BÓKASÖFN.
Það er til félagsskapur sem
heitir Island-Sverige. Það er
bandstrik á milli, til þess að sam
bandið verði ekki of náið. Hér
er allt. sem við höfum e.kki.
Get ég bezt trúað, að í hverju
húsi sé staður fyrir hvern híut'
og hver lilutur á sínum stað.
Heima er til bókasafn sem heit-
ir Landsbókasafnið. Þar ætlaði
ég eitt sinn að fá heimsfræga
skáldsögu til lestrar. Hún
fannst ckki í spjaldskrá safns-
ins. Hér er til bókasafn sem
heitir „Kungliga Biblíoteket."
Þar fann ég bókina og skrifaði
pöntunarmiða, en þegar ég skil-
aði honum, spurði vörðurinn:
„Eruð þér að lesa þetta að
gamni yðar?"
„Ganmi og gamni“, svaraði
ég. „Er þetta kerfisbundinn lest
ur hjá yður?“ spurði hann.
„Kerfisbundinn og kerfisbund-
inn,“ svaraði ég og fór í hugan-
um yfir það, hvort nokkuð
kerfi sé í bókinni. Eg komst á
a.ugnabliki að því að kerfis-
bundnasta bókin er símaskráin
og svaraði: „Nei, ekki held ég
það sé neinn kérfisbundinn lest-
ur“.
„Ætlið jwr að skrifa itm það“. |
Eruð þér að skrifa ekthvað?"
Eg varð hálfreið og fannst
honum ekki koma við, hvort ég
væri að skrifa eða ekki. „Skrifa
og skrifa", svaraði ég. „Hvað
ætti ég að vera að skrifa um
bók, sem ég ekki þekki."
„Eg á við, livort bókin sé
ætluð til gamans?" segir hann
nú.
„Gamans og gamans, það er
undir þvi komið hvemig bókin
er.“ „Eg ætla að vona að hún
sé skemmtileg."
„Það er skemmtilestur", segir
hann ógnandi. „Hér lesum við
ekki tii skemmtunar. Við vísum
á annað bókasafn til þess.“
Eg snéri á braut, og aumkv-
aðist rfir alla þá sem sátu
á Kungliga Bibliotekinu og lásu
baki brotnu allt það ieiðinleg-
asta í heimi. Því að þar les mað
ur til að láta sér leiðast.
AÐVENTA.
Hér er ekki Aðverita Gumiars
Gunnarssonar, þár sém stjömur
og snjór, hmimn, hraun og
vötn leika aðalhlutverlcið, með
einmana hraustmenni, sem leit-
ar að eftirlegukindum. Hér ólg-
ar allt i jólainnkaupum. Stjörn-
urnar sjást ekki lengur fyrir
kertaljósum og rafmagnsauglýs
ingum. Hverjar dyr eru skreytt-
ai- furu og greni, búðargluggar
Ijóma af glingri og allskonar
þarfa. Fólkstraumurinn a?ðir
áfram hvíldarlaust, hvíldar-
laust, hvíldarlaust. Jólatrén eru
kominn upp og jólapottar Hers-
ins. Herópið er borið út. Allt
er í undirbúningi imdir hið
mikla sem koma skal. Það verð
ur gaman að vita, hvort hið
mikla verður jafn mikið undir.
búningnum.
Luciur gongu um húsin að næt-
urþeli þess 13. og laumuðust inn
i búðir með söng. Lucian hefur
krans með kertum á höfði sér,
fyl-gdarmeyjarnar bera hver
eitt logandi kerti. Sótari,
stjörnuberi, jólasveinn og cld-
sveiun fylgja þessuru hópi fríðra
meyja á hvítum kjrflum. Þær
syngja Sankta Lucia og flciri
lög, jafnvel Heimsumból. Síðan
færa þær mönnum kaffi og með
því og svifa út syngjandi
Sankta Lucia. Ef þær hefðu
ekki gloymt teskeiðum i íbúð-
inni, hefði ég haldið í>etta vera
draum. En hvért á að skila te-
skeiðum, sem jafn ljósvakaleg-
ar verur og Luciur glevana?
Hvar búa þær helzt- Mér dett-
ur í hug kirkjugarðurinn. Þær
eru ef til vill að tæla menn með
silfrinu, því að nú á dögum
neita sumir frekar flotinu en
silfrinu.
Þegar sýnin hverfur og Sankta
Lucia-lagið hejæist ekki lengur
í íbúðinni, lít ég á klukkuna.
Hún er Vjð. Eg er glaðvakandi
af kaffinu þeirra og gægist út
í nóttina um glufu á gluggatjald
inu. Það er kveikt 1 jós uppi á
hanabjálka í húsinu á móti.
Skuggamynd kemur í gluggann
og hallar sér út. Veran er svo
dularfull í myrkrinu, m>Tk og
samsömuð nóttinni. Skugga-
myndin hverfur og eftir er bara
Ijósið í glugganum. Svo kemur
Pramhald á 7. síðu.