Þjóðviljinn - 04.03.1948, Qupperneq 4

I
Þ JÖÐVILJINN
Fimmtudagur 4. marz 1948.
þJÓÐVIIJlNN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu.— Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.)
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason
Blaðamenn: ArlKárason, Magnús Torfi Ólafeson, JónasÁrnason
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja Skólavörðu-
stíg 18. — Sími 7500 (þrjár línur)
Áskriftaverð: kr. 10.00 á mánuði. — Lausasöluverð 50 aur. eint.
Frentsmiðja Þjóðviljans h. f.
Sósíaiistaflokkurinn, Þórsgötu 1 — Simi 7510 (þrjár linur)
Tékkóslóvakía
Undaufarna daga hafa bandarísku leppblöðin á íslandi
þyrlað upp hinu dimmasta moldviðri um atburðina í Tékkó-
slóvakíu, í samræmi við hina nýju stórauknu fjárveitingu
bandaríska utanríkisráðuneytisins til áróðurs um allan
heim. Hafa blöðin birt eina fréttina annarri stórkostlegri
um atburðina þar eystra, og eiga þær alla sammerkt í því
að þær eru búnar til á áróðursskrifstofum Bandaríkja-
raanna í London og New York. Sannleikurinn um atbirrðina
í Tékkóslóvakíu er stórum áhrifaminni en hinar mögnuðu
sögur bandaríkjaáróðursins, en þó er hann athyglisverður
og lærdómsríkur, einnig fyrir okkur íslendinga.
í Tékkóslovakíu hefur verið þjóðstjórn við völd, þar
sem sæti áttu fulltrúar flokka allt frá kommúnistum til
íhaldsmanna. Stjóm þessi hafði ákveðna, róttæka stefnu-
skrá, og gekk samstarfið í fyrstu greiðlega. En smátt og
smátt urðu hægri flokkamir trekari til samstarfs og reyndu
að bregða fæti fyrir hinar róttækari framkvæmdir, sem
þeir höfðu þó sjálfir fallizt á í upp'hafi. Hörðnuðu átökin
mjög í upphafi þessa árs, en þau atriði sem einkum ollu
ágreiningi vora þessi: Ný stjórnarskrá, sem ákveðið hafði
verið að fullgera fyrir kosningar, ný lög um almannatrygg-
ingar, skipting stórjarða, endurbætur á skattakerfinu o. fl.,
en öll þessi atriði vom bundin fastmælum í stjómarsamn-
ingnum. Einnig komu til ágreinings kröfur alþýðusamtak-
anna um bætt kjör.
Andstæðingar þess að stjómarsamningurinn væri hald-
inn og efndur fyrir kosningar vom í miklum minnihluta
í stjórninni. En engu að síður héldu þeir afstöðu sinni til
streitu. Þeir gripu til þess ráðs að rjúfa stjómarsamvinn-
una í stað þess að halda gerða samninga og notuðu sem
átyllu að innanríkisráðherrann hafði ráðið einhverja komm-
únista í lögregluliðið, en Kommúnistaflokkurínn er sem
kunnugt er langstærsti flokkur landsins! Jafnframt kröfð-
ust hægri flokkarnir þess að þingræðinu yrði vikið til hlið-
ar og skipuð „sérfræðingastjórn"!
Eins og að líkum lætur neituðu vinstri flokkarair að
fallast á þessar kröfur og sátu ráðherrar kommúnista og
sósialdemókrata um kyrrt í stjóminni, en þeir tveir flokkar
höfðu hreinan meirihluta með þjóðinni við síðustu kosning-
ar. Jafnframt voru haldnir geysifjölmennir almennir fundir
og kröfugöngur þar sem krafizt var efnda á stjómarsamn-
Íngnum, en vanefndir hægri manna höfðu vakið mikla
reiði meðal almennings og haft í för með sér f jöldaúrsagnir
úr flokkum þeirra, jafnframt því sem Kommúnistaflokkur-
inn óx geysilega, um 50.000 á mánuði að meðaltali, svo að
hann telur nú hálfa aðra milljón meðlima og er f jölmennari
en allir aðrir flokkar til samans. í þokkabót komst upp um
það að nokkrir foringjar hægrimanna höfðu haft leynisam-
bönd við landflótta kvislinga, sem dæmdir höfðu verið til
dauða fyrir landráð, og jafnframt verið í makki við full-
trúa bandaríska auðvaldsins þar eystra.
Úrslit stjómarkreppunnar í Tékkóslóvakíu urðu sem
kunnugt er þau að stjórnin var endurskipulögð á mjög
breiðum grundvelli. Vinstri flokkamir, kommúnistar og
sósíaldemókratar, hafa talsvert meiri ítök í hinni nýju
stjórn en þeirri gömlu, en allir hægri flokkamir standa
einnig að nýju stjórninni, þeir hlutar þeirra sem efna vilja
hinn upphaflega stjórnarsamning. Það munu því óvíða vera
stjórnir sem 'hafa stærri og öruggari þjóðarmeirihluta á bak
við sig en sú tékkneska.
Þetta er í stórum dráttum yfirlit yfir atburði síðustu
tíma í Tékkóslóvakíu, og virðast þeir lítið tilefni gefa til
jafn stjóralausra æsinga og þeirra sem ástundaðar hafa
verið í bandarískum leppblöðurh um allan heim.. En tilefni
æsinganna er að sjálfsögðu heift og hatur hinna bandarísku
^fturhaldsafla sem gerðu sér vonir um að hægt myndi að
Bréf frá ísfirzkri hús-
móður
Frá ísafirði hefur mér bor-
izt eftirfarandi bréf:
„Bæjarpóstur Þjóðviljans!
Það er niðurstaða einskonar
kvennakjaftasamkvæmis, sem
ég ætla að lofa þér að heyra. —
Það er nú ekki svo gott að við
höfum ykkur karlmennina ein-
göngu, að kasta hnútum að —
nú er ein af okkar kyni, að
reyna að tala.
Við komum hér saman nokkr-
ar húsmæður einu sinni í viku.
Það er enginn ,,saumaklúbbur,“
sem við höfum til að breiða
yfir tilgang' þessara móta. O
ekkí, við komum til að rabba
um daginn og veginn yfir kaffi-
bollunum. En kaffið er skammt
að, og það er nú eitt af vanda-
málum okkar, svo við skiptum
okkur reglulega niður á bæina,
rétt eins og í klúbbunum.
★
Húsmieðratími Helgu
Sigurðard.
„Við hlustuðum á „Húsmæðra
tímann“ í útvarpinu þriðjud. 3.
febr. og hugðum gott til fræðsl-
unnar hjá húsmæðrakennara-
skólastjóranum. Og vorum við
ekki fróðari? Sei, sei jú, ætli
nú ekki það. — Drekkið drukk
með gestum yðar. — Vel getur
verið að frk. Helga Sig. vaði
í drukk og bjóði hann gestum
og gangandi, sem hressingar-
drykk, en við höfum bara ekki
orðið varar við drukk-rennsli
hjá okkur. — Svo erfiðlega
gékk síðastliðið haust að fá
drukk úr sveitinni, að hann
fékkst aðeins gegnum kunnings
skap, rétt einsog ísl. smjörið.
★
I gamla daga
„Þegar við vorum í sveitinni i
gamla daga, þá þótti drukkur-
inn góður svaladrykkur í heitu
veðri á sumrin, en á vetrum
held ég, að volg nýmjólk eða
kaffisopinn, hafi þótt hæfari
hressing er gest bar að garði.
Og alltaf var þó á „peninga-
skömmtunartímabilinu,“ reynt
að- koma með kaffi heim úr
kaupstaðnum. Og hvaðan er
þetta komið í málið, „sín ögnin
af hvoru, kaffi, sykur og rót?“
★
Hversvegna rifu þau sig
uppúr eymdinni?
„En það lítur út fyrir að
þessir húsmæðrakennaraskóla-
nemar, eigi að læra að kenna
fólki að lifa aftur í tímann. En
eitt langar mig að benda frk.
Helgu Sig. á: hversvegna held-
ur hún að. afar okkar og ömm-
ur hafi rifið sig upp úr eymd-
inni og baslinu — ekki þó af
því, að þeim hafi fundizt bræð-
ingurinn og drukkurinn of mik-
ið bílífi? Þó danska drottningin
segði á eymdardögum okkar:
„Hví éta þeir (íslendingar) ekki
brauð og smjör?“ Þá hélt ég að
það hæfði ekki íslending að
segja á velmegunartíma þjóðar-
innar. (Því við vitum að hægt
er að kaupa smjör og hráefni í
margarín): Étið bræðing og
drekkið drukk.“ Þá kem ég að
bræðingnum. Bræðingur er ef
til vill hollur og góður — og
íslendingar hafa getað lifað á
honum o. s. frv. En hvað kem-
ur,'til að þarf að bæta í lianu
súkkulaði, (sem hvergi sést á
markaðnum) eða kakaó og púð-
ursykri? (Og er ekki full erfitt
fyrir húsmæður að komast af
með þennan sykurskammt?).
★
Kakaó í drukk?
„Og enn vill þessi kona
stíga eitt skref aftur á bak. Og
hvers eiga blessuð börnin að
gjalda, að það á að minnka
kaffiskammtinn við þau? (Eg
er ein, sem ekki trúi að kaffið
sé ohollur drykkur — og þá
betri en öl). Kakaó, segir fjöld-
inn. Jahá, en allur sykurinn,
sem í það fer — mætti þá ekki
um leið nefna aukinn sykur
skammt fyrir börnin. Nú, svo
þarf í það mjólk. En það er
víst í flestum kaupstöðum svo
á vetrum að erfiðlega gengur
með aðflutning hennar. Og þá
er það vatn, sem hægt er að
nota. —
— Nema frk. Helga Sig. vilji
nú gefa enn eina af sínum frum
legu uppskriftum — og við lær-
um að búa út kakaó í drukk.
Til bragðbætis fyrir börnin,
mætti svo setja tólgarmola út
í, í stað rjóma eða smjörs. —-
Og svo endurtæki hún uppskrift
ina.
Með kveðju til „Póstsins“ frá
húsmæðrum, sem vilja sinn
skammt af kaffi og smjöri
F. h. húsmæðranna E. J. fsaf.
Bevin hreinsar til
Framhald af 1. síðu
uðborg Guatemala, sem heitir
sama nafni. Þyrptist fólk utan-
um brezka sendiráðið og grýtti
það. Voru ýmsar svívirðingar
um Breta málaðar á veggi húss
ins. Klifruðu menn upp á liúsið
og drógu þaf við hún fyrst fána
Guatemala en síðan sjóræningja
fánann gamla, hauskúpu og
krosslagða lærleggi á svörtum
feldi. (Það voru brezkir sjó-
ræningjar, sem á sínum tíms
lögðu Honduras og aðrar riý-
lendur Breta við Karíbahaf und
ir brezku krúnuna).
Stjórn Guatemala hefur til-
kynnt, að hún muni á ráðstefnu
Ameríkuríkjanna, sem kemur
samaju í Bogota í Kólumbíu
bráðlega leita stuðnings ann-
arra Ameríkuríkja til að fá kröf
um sínum gegn Bretum fram-
gengt. Gonzales Videla, forseti
Chile, hefur hið sama við orð.
Þjéðlegir sósíal-
istar heita stjórn
Gðttwalds
stuðningi
Stjórn þjóðlega sósialista-
flokksins, stærsta borgara-
flokksins í Tékkóslóvakíu, hefur
nú lýst yfir fullum stuðningi
við hina endurskipulögðu þjóð-
fylkingarstjórn Gottwalds. Jafn
framt hefur flokksstjórnin svipt
fimm af þingmönnum flokksins
umboði, en samkvæmt stjórnar-
skrá Tékkóslóvakíu geta stjórn-
málaflokkar hvenær sem er
svipt kjörna fulltrúa sína um-
boði og skipað aðra í þeirra
stað. Sendiherrar Tékkósló-
vakíu í Washington og Ottawa
hafa sagt af sér og segjast ekki
vilja þjóna hinni nýju stjórn.
hrifsa völdin úr höndum alþýðunnar í Tékkóslóvakíu. Til-
ræði það sem hægri öflin þar eystra áformuðu að undir-
lagi bandaríska auðvaldsins mistókst með öllu og nú reyna
hinir vestrænu að öðlast nokkra fró með ofboðslegum áróðri
og ósannindavaðli sem tekur flestu fram af því sem áður
hefur tíðkazt.og er þá mikið sagt. Og bandarísku leppblöð-
in hér á landi láta ekki sitt eftir liggja, enda hefur utan-
ríkisráðuneytið bandaríska stóraukið fjárframlög sín til
áróðursstarfsemi.
Italska vcrkalvðs-
j •
sambandiS vísar
klofmngsmönnum
á bug
Stjóm ítalska Alþýðusam-
bandsins hefur samþykkt með
13 atkv. gegn 4 að taka ekki
þátt í ráðstefnu þeirri um
Marshalláætlunina, sem stjórn
brezka Alþýðusambandsins hef-
ur boðað til í London. Segir
ítalska sambandsstjórnin, að
nógur tími sé til að ræða Marsh
alláætlunina á stjórnarfundi Al
þjóðasambands verkalýðsins í
Róm í apríl.
Stríðsæsingar s
Framhald af 1. síðu
ana komið sér saman um hana
í fyrrakvöld. Teldu þeir, að
Marshalláætlunin væri allsendis
ónóg gegn kommúnismanum.
Tillaga Balls er á þá leið, að
Bandaríkin og Marshalllöndin
geri með sér hernaðarbandalag,
er starfi ekki á grundvelli SÞ.
Sé hernaðarbandalagi þessu
beint bæði gegn utanaðkomandi
liættu og „undirróðri" í hverju
landi um sig.