Þjóðviljinn - 30.05.1948, Side 3

Sunmidagur 30. maí 1948.
ÞJÓÐVILJINN
VÍSITALA
Saga eftir &

S K Á K
Ritstjóri Guðmundur Arnlaugsson
,l-i"l.,l"l.,l,.l|.H-H-1"!-t"l-l"l-l-t"i
Hún var vélritunarstúlka
hjá Háðinu, en þennan dag
í byrjun maímánaðar var
kl.ukkan orðin 5 og hún gekk
suður Laufásveginn, há og
grönn og léttfætt í grænu
sumarkápunni síðan í fyrra,
berhöfðuð tneð nýlegt penna-
nent í brúnu hári. Það væri
annars indælt _að ganga suð-
ur Laufásveginn í sólskini
og í maí, ef ekki væri þessi
endalausa bilatrossa, þeyt- ^
andi framan í mann ryki og tölu.
fýlu. Áður en bún vijísi var Það
hún farin að reyna að gera
sér grein fyrir hvað allir
þessir bílar væru að erinda.
Hún háfði alltaf haldið að
lítið væri að gera á bílstöðv-
um í svona góðu veðri. En
hún gafst fljótt upp við það
verkefni, Þess í stað fór hún
að telja og það gekk miklu
betur. Hún taldi upp í þrjá-
tíu og fjóra og þar af aðeins
tveir merktir L. — leigubíl-
ar — þetta hafði hún ekki
hanzkar. Hún ætlaði að
kaupa fallegu svörtu kápuna,
sem fékkst hjá Haraldi. Vin-
kona hennar vann í búðinni
og hafði lofað að geyma káp-
una til næstu mánaðamóta,
svo myndi hún'fá skriíað hjá
matarbúðinni fyrst um sinn,
því kápan kostaði rúmlega
mánaðarkaupið, en hún var í
fastri atvinnu hjá Ráðmu og
kaupið hafði farið hækkandi
undanfarið samkvæmt
1 ræðamenn, og ekki sízt vegna
álits þjóðarinnar út á við.
Sem hún stóð þarna við
hliðið með lítilsháttar að-
kenningu af kuldahrolli,
löngu hætt að taka eftir um-
ferðinni, sem streymdi í sí-
fellu, .renndi langur og spengj
legur. — þ. e. straumlínulag-
'aður— bíll upp að gangstétt-
inni, stanzaði hljóðlaust,
hurðin opnaðist og sjálfur
vísi- formaður Ráðsins íyfti hatt-
inum og heilsaði. Ef þér er-
uð að bíða. eftir bíl, sem
kannski kemur ekki, þá er
var annars merkilegt
hvað allt í einu var orðið. ó-
viðfeldið að ganga, með' meira en velkomið að nota
svona mi'kið af fótunum nið-
urundan fötunum, jafnvel þó
það væri fallegir fætur í ny-
lonsokkum. Það var ekkert
gaman lengur að vera í þess-
ari grænu kápu, ef maður
vildi vera fínn, og allar vin-
konurnar komnar i síðari
kápur fyrir nokkru. Auk þess
birti kvennasíða Morgun-
■blaðsins — eina tízkubláðið.
vitað fyrr, hvað þeir voru'sem leyft var á íslandi í ar
hverfandi innan um aðra bíla I— einungis myndir af síðum
í bænum. En hve þeir hlutu'og virðulegum fatnaði.
að vera margir þessir ný
ríku, sem höfðu eignazt bíla
síðustu árin, sumir vegna at-
vinnu sinnar, en langflestir
vegna peninga sinna.
Nú var hún komin heim.
Heim!
Það var hálfgert öfugmæli
að nota slíkt oi-ð um kjall-
arann þarna við suðurenda
götunnar. Og þó, húsaskjól
var það, þótt hvorki væri
gott né ódýrt. En það var
svo kuldalegt að koma utan-
af sólheitri götunni, að dyr-
unum norðanmegin, þar sem
engum sólargeisla varð á aö
skína. Hún staldraði nokkur
augnablik við hliðið á rimla-
girðingunni, þetta hlið, sem
Ung stúlka í fastri atvinnu.
Hún hlaut að mega leyfa sér
það að sjá framtíðma í hill-
ingum. Og ekki síður fyrir
það að hún hafði oft skilið
það á formanni Ráðsins upp
á síðkastið, að hún væri dug-
legasta vélritunarstúlkan og
myndi bráðum komast- i
hærri launaflokk. Kallaði
hana líka oftar en hinar
stiSi’ournm' inn til sín að
hraðrita fyrir sig.
Það var annars merkilega.
alþýðlegur maður. Hann var
að vísu bóndasonur úr næstu
sveit við hana, hafði ekki
nema samvinnuskólaménnt-
un — sjáli var hún stúdent, i
— og samvinnuskólamaður-
þennan.
Fyrst datt henni í hug að
lóta sem þetta væri rótt til
getið, nefna einhvern stað og
láta aka sér þangað, því
skrifstofustúlka á ekki dag-
lega kost á svo skínandi far-
artæki, sem þessi ameríski
plastbíll var.
En hún sagði aðeins. Eg
var að koma heim, en það er
svo miklu skemmtilegra úti
en inni.
Og eftir ítrekað boð fann
hún sjálfa sig sitjandi í
fjaðramjúku aftursæti bíls-
ins á fullri ferð suður Hafn-
arfjarðarveginn.
Og nú tók hún hvorki eft-
ir góðu veðri né útsýni. Með-
an híllinn • þaut og þaut,
hafði hún ekki augun af þess-
um fallega hnakka í framsæt
inu. Það var eins og traust
og öryggi geislaði út frá þess-
um manni. Ekki aðeins að
hann virtist vera hafinn yf-
ir alt, sem heitir áhyggjur og
vandamál, heldur var eins og
hann gerði manns eigin á-
hyggjur og varidamál að hé-
góma. Og allt í einu var ekk-
!ert' í heiminum eins- eftir-
„Perian frá Zandvoort“
Skákin sem hér fer á eftir
var tefld í einvíginu milli Ker-
esar og Euwes í árslok 1939.
Keres vann þar nauman sigur.
hlaut að mig minnir 7Vít vinn-
ing gegn ð'A- Þetta einvígi
hvarf að mestu í skugga styrj-
aldar, en þessi skák mun lifa
meðan menn hafa gaman af
glæsilegum kombínasjónum.
Euwe
1. d2—d4
2. c2—c4
3. Rgl—f3
4. g2—g3
5. Bfl—g2
6. 0—0
7. Rbl—c3
8. Ddl—c2
9. Dc2.\c3
Keres
Bc8—b7
Bf8—e7
0—0
Rfe—el
Re4xc3
d7—d6
alltaf var í hálfa gátt, því.
! inn hlaut að vera tiltolulega
onnur lomin var brotin og ■ 6
þurfti að lyfta grindinni svo
hún lokaðist, en fæstir gerðu
sér það ómak.
Það var heldur ekki neitt
sérlega gaman að koma heim
til sín. Mamma alltaf veik,
. hafði flutt úr sveitinni til að
leita sér lækninga, án árang-
urs. Og þó ungri stúlku byki
vænt um móður sína. jafnvel
vænna en flesta aðra, þá
dreymir hana aldrei að það
verði hlutskipti sitt í lííinu
að vinna fyrir veikri móður
sinni ár eftir ár. Það er svo
ótal margt annað, sem unga
stúlku dreymir um. að hún
hugsar varla um það sem
möguleika.
En svona var þaá.
í næsta mánuði yrði hún
25 ára og nú hafðLhún lofað
.^jálfri; s«r Icápu í afmsélis-
jgjöfþ í %rra' vöru þáð aðeíns
ungur enn, ekki nema 10-
sóknarvert og að njóta slíks
öryggis alla ævi.
Það >var næstum ekkert
15 árum eldri en hún. En talað á leiðinni, aðeins svif-
ið áfram eftir sléttu striki,
síðan beygt út af aðalvegin-
um. Bíllinn þaut og þaut og
léttar hreyfingar hans urðu
eitt með vorgolunni. Svo var
sveigt heim að fallegum sum-
arbústað, ekin steinlögð
braut gegnum velræktaðan
túnblett,- lyktandi af áburði
frá sjónum, sem gaf frá sér
þaðj sterka nýst'árlega lykt, ramt
og æsandi sambland af gró-
andi og rotnun.
Svo er snúið spegilfögrum
lykli í skránni og boðið í bæ-
inn.
Búið þér hérna á sumrin?
spyr vélritunarstúlkan bjá
Ráðinu.
Já, segir formaður Ráðs-
ins, það er að segja,;; konan
allt um það hafði hann glæsi-
legan feril að baki sér, meðal
annars verið ráðherra um
tíma og sat nú að minnsta
kosti í sex launuðum emb-
ættum fyrir utan allar nefnd-
irnar, sem hann var kosinn
í alltaf öðru hvoru og vann
þar kauplaust að mestu fyrir
föðurlandið. Áhugamaður að
útrýma kommúnisma,
hafði hún oft heyrt. Vissi
líka að sum af embættum
hans höfðu verið hrifsuð af
kom'múnistum og fengin hon-
um, eftir að tókst að losna
við þá úx stjórninni, því eins
og hann sjálfur sagði: Það
þurfti menn með ábyrgðar-
og sómatilfinningu til þess
að sitja í 'þessmn embættum
; -en ék-ki-föðuriandslausa yand, og krakkamirp sjálfur er ég
Þótt ég veldi þennan leik
gegn Aljechin í Buenos Aires
1939 lield ég ekki að hann sé
beztur .9.—Be4 er sennilega
betri leikur.
10. Dc3—c2 í'7—f5
Þetta ér eina leiðin til að
mæta hótununum. 11. Rf3—g5
og 11. e2—e4. eftir 9. —
Rbd7 fær hvítur ágæta stöðu
með 10. Rg5 Bxg5 ll.Bxb7
Hb8 12. Bc6
11. RfS—el
Svona lék Aljechin líka og
fékk fallega stöðu eftir 11. —
Bxg2 12. Rxg2 c6 13. e4. í
þessari skák fann ég betri l.eið
11. —Dc8, því að drottningia
stendur vel á b7 ef hvítur fer
í biskupakaup. Hinsvegar stend
ur Rel ekki glæsilega. Eg geri
því ráð fyrir að 11. d4—d5!
sé betri leikur en 11. Rel.
H.------ Dd8—eS
12. e2—e4 Rb8—d7
13. d4—d5
Eðlilegast væri 13. exf5 exf5
14. d4—d5 en svartur leikur
þá Bf6 og þarf ekkert að óttast
13. ------------------- f5xe4
Nú verður hvitur að drepu
með drottningunni, þvi að Bxe4
Rf6 eða dxe6 Rc5 er ekki glæsi
legt
oftast á flakki mestallt sum-
arið. En maður verður að
eiga sér eitthvert athvarf í
sveitinni þegar fer að vora,
til þess að halda heilsu, jafn-
vel þó maður eigi skamm-
laust hús í bænum. En nú
tók hún upp á þvi að bregða
sér til Ameríku til heilsu-
bótar í nokkra mánuði, svo
ég hefi öll umráð yfir kof-
anum á meðan.
Þetta reyndist vera fimm
herbergja kofý auk eldhúss
og baðs, raflýstur og með
hitaveitu, fyrir-einhverja sér-
staka undanþágu. I dagstof-
unni stendur flygill og út úr
stórum læstum skáp er tek-
in koníaksflaska og glös og
boðið upp á’hressingu.
Og meðan sólin þokast
hægt til' vesturs yfir Reykja-
nesinu, er ung skrifstofu-
' Framhald á-7. síðu.
14. Dc2xe4 Rd7—c5
15. De4—e2 Be7—f6
16. Bg2—h3
Hvítur hefði átt að fara í
peðakaupin. Hann græðir ekk-
ert á þessari leppun.
16. ---- IIf8—eS
17. Bcl—e3
En ekki Rel—d3 vegna exd5
og vinnur það að minnstakostj.
Nú virðist svartur í erfiðleik-
um því hann er sýnilega aS
Rg8—f6 I tapa e-peðinu. En ekki er allt
e7—-eG j sem sýnist.
b7—b(» j 17.---- Dc8—d8!
Þessi leikur kemur öllu á réttaa
kjöl. Nú ætti hvítur að reyna
að halda jöfnu með dxe6 Rxe6
19. Dd2. Það sem hann nú rey»
ir fer alveg um koll.
18. Be3xc5 e6xd5
19. Bh3—e6t?
Betra var 19. Be3. Þá kemvtr
19,—d4 20. Bg2 Bxg2 21. Rxg2
dxe3 22. Rxe3 Bd4 23. Dd2
Bxe3 24. fxe3 He4. Hvítur hef-
ur þá dálitla von um að lialda
skákinni.
19. ---- Kg8—h2
20. Hal.—dl d6xc5?
Svartur hefði getað sparað
sér mikið erfiði með því að leika
bhxcö. Eftir 21. cxd5 Bb7xd5
22. Hxd5 De7 eða 21. Rg2 dxc4
22. Rf4 Be5! Á hvítur ekkert
sæmilegt framhald.
21. Rel—g2 d5—d4
22. 12—Í4?
Eftir þennan leik er engin
björgun til. Betra var Hfel. Þá
leikur svartur Bc8 23 Dg4
Bxe6. 24. Hxe6 Hxe6. 25. Dxe6
De8 26. Dxe8f Hxe8 27. Hel
hefur svartur peði meir en hvít-
ur en á þungan róður fyrir
höndum.
22.----- d4—il3!
Hvítur verður að þiggja fórn-
ina.
23. Hdlxd3 Dd8xd3!
Þessi leikur lcom að hvft.um
alveg óvörum. Hann hafði búizt
við 23. — Bd4f 24. Khl og
hvítur losar smám saman um
sig með h2—h3, Khl—h2 o. s.
frv. Drottningarfórnin blæs
nýju lífi í allt svarta liðið.
24. De2xd3 Bf6—d4v
Nú verður hvítur að bera
hrókinn fyrir, því að Khl Hxe6
þýðir dauða; hvítur er þá varn-
arlaus gegn Hae8 0^1102.
25. Hfl—f2 He8xe6
26. Kgl—fl Ha8—c8!
Nú gæti hvítur reynt að
halda liðskosti sínum með Hd2
en þá kæmi Be4 27. Db3 Bf5 28.
Ddl Bh3 og hvítur er pat.t að
kalla má og á ekkert er heit.jð
geti vörn gegn g7—g5—g4
og He6—e3—f3.
27. f4—f5 He6—c5
28. f5—Í6 g7xf6
Bb7—c8
He5—e3
Hc3—i3t
Hf3xf1!
He8—g8t
Bc8—g4t:
og hvítur gafst upp, því að Kg3
oða g2 kostar drottningnna.. ea
• ■ -- - 4.
Ke4 kónginn. . -
29. Hf2—(12
30. Rg2—f4
31. Dd3—bl
32. Kfl—g2
33. g3xf4
34. Kg2—f3