Þjóðviljinn - 15.06.1948, Page 5

Iniðjudagur 15. júní 1&48.
ÞJÖÐVILJINN
5
Fyrsta skýrsla stjórnarlnnar nm eignfrnar vestanliafs:
BANKAINNEIGNIRNAR
Eftír eni skýrslur um fyrirlæki, hiulabréf fasteignir o. s. írv. þar sei margfalll
hærri upphæiir eru gepdar - ásamt skrá um ameríkuferðir siustu 4 láiuiia!
Eftir fjög-urra mánaða undanbrögð, útúrsnún-
inga og þögn, þögn, þögn, hefur ríkisstjórnin loks
séð sig knúða til að lyfta ögn slæðu leyndarinnar
frá hinum stórkostlegu fjársjóðum auðstéttarinnar
vestur í Bandaríkjunum. Hún hefur ekki gert það
af frjálsum vilja, eins og reynsla hinna fjögurra
mánaða sýnir bezt, heldur knúin af þunga almenn-
ingsálitsins — og hún hefur reynt að sýna sem
minnst, hopað eitt skref í einu í von um að reiði
almennings myndi lægja. Og þó er þessi skýrsla,
svo ófullkomin sem hún er, mjög athyglisverð og
gefur tilefni til nánari ^thugunar. Og það er einnig
athyglisvert að ríkisstjórnin hefur ekki treyst sér
til að bera fram þá fáránlegu hlekkingu að með
þessari skýrslu væri allt talið, þar sem hún kveðst
hafa falið sendiherra íslands í Bandaríkjunum að
safna upplýsingum um eignirnar í heild „og vísað
MEÐAL ANNARS til upplýsinga alþjóðagjaldeyr-
issjóðsins“. Enda veit stjórnin betur. Hún hefur
sjálf í fórum sínum — að minnsta kosti hluti
hennar — önnur og stórum alvarlegri gögn
sem staðfesta frásögn Þjóðviljans um heildartöl-
una — 320 milljónir króna um síðustu áramót —
og upplýsingar Hermanns Jónassonar í Hornafirði
30. maí. Og þau gögn mun stjórnin einnig verða
neydd til að birta, þó seinna verði.
En í dag er rétt að athuga
nánar skýrslu nr. 1. — fyrstu
frásögn ríkisstjórnarinnar um
hina földu fjársjóði vestan
hafs, en hún er birt í heild á
öðrum stað í blaðinu sem cögu-
legt plagg. Hún skýrir frá því
livar 46 milljónir króna eru
niðurkomnar — 7. hluti heild-
arupphæðarinnar. Af þeirri upp
hæð'voru 20 milljónir opinber
eign, og er það óneitanlega hjá
lcátlegt að ríkisstjprnin akuli
þurfa að leita upplýsinga al--
þjóðagjaldeyrissjóðsins um op-
inbsra eign vestra. Fjármála-
ráðherrann ætti að gefa sér
þann tíma frá prívatbraski
sínu að hann viti slíka hluti
sjálfur.
En það er hinn hluti upphæð
arinnar sem mesta athygli vek-
ur. 26 milljónir króna í t-ign
ísl. einstaklinga, öpinberlega
geymt í bönkum. Sem sagt: ís-
lenzkir auðkýfingar hafa geymt
í sparisjóðsbókum eða á annan
hátt -— á sínum eigin nöfnum
— slíka upphæð sem 26 millj-
ónir króna! Og það er vissu-
lega ekki nein smávægileg upp-
hæð — að minnsta kosti ekki
frá sjónarmiði ísleiizkrar al-
þýðu. Svo nefnt sé eitt dæmi er
sú upphæð ekki fjarri þvi að
samsvara andvirði þeirra 10
nýju nýsköpunartogara scm
ríkisstjómin hefur nú neyðzt til
að lofa þjóðinr.i. Aðeins með
því að hirða bankaeign nokk-
urra íslenzkra milljónara í
Bandaríkjunum eru þessir tog-
arar greiddir!!
Það sem undrun vekur er
hversu há þessi upphæð er. Það
sýnir hvílíkt traust milljónar-
arnir hafa borið til ríkisstjórn-
arinnar íslenzku og það sýnir
ekki síður hitt, hvílíkar fjár-
fúlgur þeir hafa haft lianda á
milli þar vestra. Fjárplógsmenn
leggja það yfirleitt ekki i vana
sinn að geyma fé sitt í bönkum
og hirða venjuiegar rentur,
allra sízt á glámbekk á sínum
eigin nöfnum. Bankaeignin er
ævinlega örlítið brot af heildar-
eigninni, varasjóður til notkun-
ar í viðlögum, t. d. ef menn
þurfa að leggja upp í ferða-
lag ,,sér til heilsubótar"! Hvað
skyldu t. d. milljónararnir hér
í Reykjavík eiga mikið fé i
sparisjóðsbókum í Jjandsbank-
anum? Þeir telja sig blátt á-
fram ekki liafa efni á því að
láta fjármuni sína renta sig á
jafn lítilmótlegan hátt, engu
frekar en þeir höfðu efni á: því
að kaupa stofnlánadeildarbréf
á sínum tíma.
Þessi uppliæð — 26 milljónir
krona, andvirði 10 nysköpunar-
togara — er þó ekki heildar-
bankaeign íslenzku milljónar-
anna í Bandaríkjunum. Iiinir
forsjálli, sem ekki hafa haft
nægilega tröllatrú á rikisstjórn
inni, hafa bankaeignir sínar
geymdar á nöfnum bandarískra
leppa, vina sinna og samstarfs-
manna, eða þeir leigja banka-
hólf og geyma fjársjóðina í
þeim, en þar eru þeir ekki skrá-
settir. En bankaeignin er þó
eins og áðui- er sagt aðeins brot
af heildarupphæðinni, varasjóð-
ur sem við bætist ágóði af arð-
bærari f járfestingu.
Miklum meirihluta eignánna
vestanhafs hefur verið komið
fyrir í arðbærum fyrirtækjum
og hlutabréfum sem gefa af sér
góðar tekjur, eins og vera ber
í landi gróðahyggjunnar. Þetta
fjármagn sem tekið hefur verið
á ,,löglegan“ og ,,ólöglegan“
hátt af hinni stríðandi alþýðu
íslands er nú notað til að pína
meiri arð út úr stritandi alþýðu
Bandaríkjanna. Fjármagnio á
sér ekkert f-öðurland, það er
þess vegna sem milljónörum
verður manna tíðræddast um
föðurlandsást. Arður fyrii'tækj-
anna er síðan Jagður í banka
og er nokkur hluti milljónanna
26 þannig til kominn. O'g þegar
nægilega mikið hefur safnazt er
meira fé lagt í fyrirtæki og
fleiri hlutabréf keypt. Það er
kallað „framtak einstaklings-
ins“ þegar íslenzkir milljónar-
ar safna þannig fé í framandi
þjóðlandi.
Og enn er nokkur hluti eign-
anna fólginn á annau hátt. Þeg-
ar liinir íslenzku milljónarar
fljúga vestur sér ,,til heilsubót-
ar“, láta þeir sér ekki nægja að
búa á lúxushótelum. Margir
þeirra eiga glæsileg liús búin
dýrindis húsmunum. Einnig í
slíkum eignum eru miklir pen-
ingar niður komnir. Og það eru
vissulega lánsamir menn sem
eiga höll í Reykjavík, sumar-
bústað við Þingvallavatn og
villu í Bandaríkjunum! Það kall
ar blað forsætisráðherrans
„jafnrétti og bræðralag".
ic
Það ér vissulega ástæða fyr-
ir þjóðina að festa sér vel í
minni að ríkisstjórnin lofar því
í skýrslu nr. 1. að „gera allt
sem í hennar valdi stendur til
að upplýsa mál þetta að fullu“.
Hún hefur einnig slíkar aðstæð-
ur að full ástæða væri til að
vænta skjóts árangurs eftir
jafn ákveðið loforð, ef heiðarleg
ir menn ættu í hlut. Bandaríkja
stjórn hefur heitið fullri aðstoð
sinni, og hún hefur enga ástæðu
til að hylma yfir með íslenzkum
milljónörum í þessu máli, þó
„Út af umræðum, að undan-
förnu, bæði í blöðum og á mann-
fundum, um gjaldeyriseign Is-
lendinga í Bandaríkjum Norð-
ur-Ameríku, vill ríkisstjórnin
taka fram eftirfarandi:
Samkvæmt upplýsingum al-
þjóða gjaldeyrissjóðsins (inter
national Monetary Fund) hefur
gjaldeyriseign Islendinga í bönk
um í Bandaríkjunum verið sem
hér segir:
30/6. 1947.
Opin.ber eign
(official holdings)... .3.0
Eignir einstaklinga
(private holdings).... 4.0
Samtals 7.0
Allar upphæðir eru taldar í
milljónum dollara,
Samkvæmt þessu liafa eignir
íslerízkra einstaklinga og félaga
numio 26 milljónum ísl. króna
30. júní 1947.
Ríkisstjórnin hefur gert itrek
aðar tilraunir til að afla sér
upplýsinga um eigendur þessara
inneigna, en jafnan féngið þáð
svar, að það gæfu innstæouvið-
takendur ekki upp, heldur að-
eins upphæðina í heild frá við-
komandi landi. Með samþj'kki
Bandaríkjaþings á lögum frá
1948 um aðstoð til erlendra
þjóða (hinni svokölluðu Mars-
hall-hjálp) hefur hinsvegar nýtt
viðhorf myndazt í 14. málsgr.
115. gr. þessara laga, er gert
ráð fyrir því, að þátttökuríkin
skuldbindi sig til „eftir því sem
hægt er, að gerðar séu ráð-
stafanir til þess að hafa upp á,
aðgreina og nota á viðeigandi
hátt í sambandi við framkvæmd
þeirrar áætlunar, eignir og tekj-
ur af þeim, sem tilheyra þegn-
um þess ríkis, og eru innan
Bandarikjanna eða lendna
þeirra“. Samkvæmt þessu virð-
ast möguleikar tií að leita samn
inga við Barídaríkjastjórn um
að fá uppgefnar innstæður Is-
lendinga í Bandaríkjunum. Hef
ur ríkisstjórnin því falið sendi-
hún eigi þeim annars gott upp
að unna. Hér er nefnilega einn-
ig um að ræða fjárhagslegt
hagsmunamál fyrir bandaríska
aðila. Ef þeir finna erlendaí
eignir í Bandarikjunum drag-
ast þær frá hinni svoríefndu
Framhald á 7. síðu.
ráði íslands í Washington, í s.l,
mai mánuði, að fara þess 4
leit við stjórn Bandaríkjanna,
að hún léti safna upplýsingum
um íslenzkar innstæður þar í
landi og hverjir séu eigendur
læirra og vísað m. a. til upp-
lýsinga alþjóðagjaldeyrissjóðs-
ins. Enn er óséð hver árangur
verður af þessum tilmælum rík-
isstjórnarinnar, en hún mun
gera allt sem í liennar valdi
stendur til að upplýsa mál þetta
að fullu.
Að lokum skal á það bent,
að íslenzk fyrirtæki og einstak-
lingar hafa átt og eiga enn
löglega reikninga hjá bönkum
i Bandaríkjunum, t. d. mun
Eimskipafélag Islands hafa átt
þar á nýbyggingarreikningi 30,
júní 1947 611.857 dollara.
Reykjavík, 12. júní 1948“. j

Nýja Bíó:
L0UISE
Myndin mun vera gerð
eftir samnefndri óperu Charpen
tiers, og er öll í hinum furðu-
legasta óperu-dellu stíl. Smá-
vægilegustu atvik valda slik-
um geðshræringum að heldur
við brjálæði. Gleði og sorg
skiptast á með þvílíkum feikna
krafti, að ýmist er fullkomin
örvænting, öngvit óg liggur við
morðum og sjálfsmörðum, eða
æðsta sæla og fögnuður, rak->
ettur og háa-c. Venjulegt fóllc
hlær að þessum kúnstum. —•
Enginn dómur skal lagður á
tónlistina, en aðalhlutv., leika
Grace Moore, Georges Thill og
André Prenet, og syngja þail
öll prýðilega. ;
Framhald á 7. síðu, J
Skýrsla nr. 1