Þjóðviljinn - 26.10.1948, Blaðsíða 8

Einar ðlgeirsson svarar Marshallhetjunum sjö
Framhald af 1. síðu.
Bjarni Ben. montaði mikið
af afrekum í markaðsöflun í
Austur-Evrópu. Einar rakti þau
viðskipti, við Pólland, Tékkósló
vakíu og Sovétríkin.
Pólland
Það er rétt að selt hefur ver-
ið meira til Póllands en í stjórn
artíð nýsköpunarstjórnarinnar.
Bjarni reyndi að láta líta svo
út að Áki Jakobsson hefði
stjórnað sölumálunum þá, en þá
eins og nú var það utanríkisráð-
herra Sjálfstæðisflokksins er
með þau mál fór. — Bjarní
Ben veit hversvegna var ekki
selt meira til Póllands þá.
Vegna þess að stjórnir Bret-
lands og Bandaríkjanna voru
óvinveittar pólsku stjórninni
var hálfgert viðskiptabann við
Pólland á þeim tíma. I sendiför
þeirra Einars Olgeirssonar og
Péturs Benediktssonar var
hægt að gera stóran samning
m. a. um ísfisk. Pólverjar buðu
1.90 kr. kg. cif. í Danzig eða
Gdynia. En ríkisstjórnin sím-
aði að togaraútgerðarmenn
heimtuðu 2.65 kr. verð og varð
ekki af samningum. — Með
eina útflutningsvöru þangað,
hrossin, er rekið á eftir ríkis-
stjórni'nni, en augsýnilega hefur
hún aldrei verið heils hugar í
viðleitni að ná mörkuðum í Pól
landi. Skýrsla ríkisstjórnarinn-
ar um þau mál er tortryggileg.
Einar sagðist hafa farið þess á
leit í utanríkismálanefnd að fá
að sjá skýrslu sendiherrans í
Varsjá frá í fyrra, en hefði ékM
fengið. I júli 1947 hefði verið
hægt að gera stórsamning við
Pólverja, en þá verið frestað
heilan mánuð að svara skeytum
varðandi samninginn og orðið
mikið tjón að. Ekki væri of
mikið sagt að ríkisstjórnin heföi
unnið að samningunum við Pól-
land með hangandi hendi.
Tékkóslóvakía
Viðskipti við Tékkósióvakíu
hefðu aukizt, þrátt fyrir ögr-
andi tilraunir íslenzku ríkis-
sfjórnarinnar að skapa úlfúð
milli landanna, t. d. með of-
sóknum gegn tékknesku vís-
indamönnunum. En Tékkósió-'
vakía hefði jíka reynzt sá mark
aður sem borgay bezt þá vöru
sem gengur verst að selja, hrað
frysta fiskinn, sem ríkisstjorn-
in hefur gefið með tií annarra
landa. En reynt hafi verið af
| alefli að beina viðskiptunum
annað. Tékkar hafi sótzt mjög
eftir síldarmjöli og viljað borga
yfir 40 sterlingspund tonnið, en
hafa fengið svo að segja ekkert
af því, en það hefur samtímis
verið selt til Englands fyrir 31
pund tonnið. Síldarlýsi hafa
Tékkar mjög sótzt éftir og vilj
að borga hátt verð, 140 sterlp.
á tonn ,en hafa svo að segja
ekkert fengið, en samtímis er
lýsið selt til Bretlands á 95
pund tonnið. Iiollendingar og
Svíar hafa hinsvegar fengið ísl.
síidarafurðir og selt þær með
góðum hagnaði til Tékkósló-
vakíu.
Sovétstjórnin krefst ú
komulagið m Bsriín sé fialdið
Vishinski greiddi afkvæði gegn
tillögu „hlutlausu" ríkjanna
Á fundi í öryggisráðinu í París í gær ltom tií atkvæða tillaga
hinna svonefndu „hlutlausu“ meðldma ráðsins um lausn Berlínar-
deilunnar. Greiddu 9 fulltrúar tillögunni atkvæði en tveir á
mcCi, og náði hún ekkj fram að ganga þar sem Sovétríkin, eitt
af hinum fimm föstu ríkjum í ráðinu greiddi ar.nað mótatkvæðið.
Önnur lönd í Austur-Evrópu
en þau sem nýsköpunarstjórnin
hafði sannað að væru markaðs-
lönd hefur stjórnin yfirleitt
ekki talað við, enda þótt ís-
lenzkir einstaklingar hafi náð
viðskiptum við t. d. Ungverja-
land.
Sovétríkin
Til Sovétríkjanna hefðu Isl.
selt þriðjung útflutnings-
vara sinna 1947 ef nóg hefði
aflazt. Einar kvaðst ekki vita
hvort Bjarni’ Ben. gerði sér
ljóst hvað hann væri að gera
er hann í flokkslegu ofstæki
eyðilegði slíka markaði. Bjarni
berði sér á brjóst og segðist
hafa skrifað austur í Moskva
og sagzt reiðubúinn til samn-
inga. En jafnframt segir hann!
'Ajjj-
VKÍ'
aiiaáyf
30.000 manna herlið ræSst gegn námumcmram í
Norður-Frakklandi
Ríkisstjórnin ber allá ábyrgð á jieini hörmulegti liluíuin,
sem nú eru að gerast’ sngði Thorez, foringi franskra kopim-
únista, .í ræðu í lyry nálægt París í fyrradag. Thore? áfejkl-
ist ríkisstjómÍEis harðlega fyrlr að neita að semja við ko!a-
námumehn og grípa í staðinn til ofbeldisaðgerðá gegn
verkfalli þeirrá.
Ho.kiið er >áfram að siga her-
á máli sem eklii misskilst í al-
liði
vopnaðri.. lögrpglu á
þjóðaviðskiptum að íslenzka rík Þ'önsku verkfallsmenmna,. Jules
isstjórnin vilji ekkert við S0VJ Moch 'innanríkisráðherrg skýrði
étstjórnina tala!
Það gerir hún með því að
kveðja íslenzka sendiherrann' Sær tekið á sitt vald 20 kola-
frá því í útvarpsræðu í gær ao
30.000 manna herlið hefði í
burt frá Moskvu í fyrrasuinar,
og Iáta hann vera fjárverandi
allt þetta ár. Benti Einar á til
samanburðar að sendiherrar Is-
lands í Washington og London
væru varla látnir víkja þaðan
og meira að segja í Oslo sæti
starfslaus sendiherra árið um
kring.
Með framferði sínu í þessum
málum hefur Bjarni Benedikts-
son unnið þjóðinrii stórtjón.
I
Unilever
námur i hálægt . Valenciennes
N ofi'fft<r-Fra:bklandh q p.,
v1- ''ut .jft
. ,,$afa skipun um að
skjóta á verkfaUsmenn
Mocli kvað . þvepn , þann, er
veitti herliðinu eða lögreglunni
mótspyrnu verða dæmdan í
margra ára fangelsi. Hann iýsti
yfir að lið ríkisstjórnarinnar
hefði skipun um að skjóta, ef
verkfallsvcrðir reyndu að halda
stöðvum sínum við. námurner.
í gærkvöld hafði frétzt að
Er fundur öryggisráðsins
hófst í gær lýstu fulltrúar Bret
lands, Frakklands og Banda-
ríkjanna yfir fylgi sínu við til-
lög ,,hlutlausu“ meðlimanna.
Hún var á þá leið, að allar sam
gönguhömlur við Berlín og
milli hernámsssvæðanna í
Þýzkalandi skuli þegar í stað
afnumdar ,hernámsstjórar fjór-
veldanna í Berlín gangi fyrir 20.
nóv. frá því, að sömu peningar
gildi í Berlín og á sovéthernáms
svæðinu og utanríkisráðherrar
fjórveldanna hefji á ný samn-
ingaumleitanir um öll mál, er
Þýzkaland varða, 10 dögum eft
kvað þetta samkomulag hafa
sama gildi og formlega alþjóða-
samninga, en þar er mælt svo
fyrir, að samgönguhömlum
skuli aflétt samtímis og sovét-
mörkin eru gerð eini löglegi
gjaldmiðillinn í Berlín. I tillög
unni, sem lá fyrir örygisráðinu;
fólst hinsvegar að samgöngu-
hömlunum skyldi aflétt áður
en gjaldmiðilsmálin væru leyst.
Við atkvæðagreiðsluna
greiddu Vishinski og fulltrúi
Ukrainu atkvæði gegn tillög-
unni.
Fundi var slitið straks eftir at
kvæðagreiðsluna og „hlutlausu'
ir að ákvarðanir hernámstjór- ; meðlimirnir héldu fund til að
Bjarni Ben. talaði um feitmet einn verkamaður hefði særzt
ishringinn Unilever eins og
hvert annað spaugsmál og upp-
lýsti að hann væri umboðsfélag
í Bretlandi fyrir tékknesk
ríkisfyrirtæki. Einar bauðst til
að fræða ráðherrann nánar um
það mál.
Þegar þeir Pétur Benedikts-
son og Einar Olgeirsson kómu
til Praha 1945 og áttu tal við
tékknesk stjórnarvöld kom síld
arlýsið til tals. Tékkar höfðu
þjóðnýtt herzluverksmiðjur sem
dótturfélag Unilevers í Suðaust-
ur-Evrópu átti. Strax í stríðs-
lok komu fulltrúi Unilevers til
Praha og setti stjórninni úr-
slitakosti. — Yrði ekki gengið
að þeim, yrði sett bann á feit
metissölu til Tékkóslóvakíu. Pét
ur Benediktsson og Einar lof-
uðu að reyna að útvega íslenzkt
síldarlýsi, enda vildu Tékkar' um réði Unilever verðinu, það
kaupa það fyrir mjög hátt verð, var 38 sterlp. á tonn, og var
Skozkir námumeun 1 ■ •y
st.vðja verkfaJIsmenn.
Fjórða verkfallsvika franskrg,,
kolanámumanna hófst i gær og-.,
sagði fréttaritari bffezáca i>t-.;
varpsins í París að húuimypdi-,,
ráða úrslitum í verkfallinu. íjí(í}p ■
isstjórnin vonast til að geta
svelt námumenn til undirgefni,
en fjár þeim til handa er safn-
að um allt Frakkland. Erlend
verkalýðssamtök hafa einnig
veitt námumönnum stúðning.
Stjórn Skotlandsdeildar brezka
námumannasambandsins sam-
þykkti í gær, að gefa 1000 sterl
ingspund í verkfallssjóð
franskra stéttarbræðra siana.
Fégjafir hafa einnig borizt frá
alþýðusamböndum Póllands, Jú-
góslavíu og Tékkóslóvakíu.
hættulega af byssuskoti nálægt
Valenciennes en vfir 200 verka-
menn þar um slóðir hefðu ver-
ið handteknir.
Lacoste iðnaðarráðherra
flutti einnig útvarpsræðu í gær
og kvað „réttinn til að vinna“
(þ. e. verkfallsbrot) myndi
verndaðan af liði rikisstjórnar-
innar.
í húfi að hafa íslendinga góða.
(Þegar hér var komið ræðu
Einars, laumaðist Bjarni Ben.
. y‘.< ;í i) ;
ur þingsalnum, og siðan smá-
tíndust hinir ráðherrarnir út,
þar til enginn var eftir!)
Með aðgerðum nýsköpunar-
stjórnarinnar, sölu síldarlýsis
til Sovétríkjanna og Tékkósló-
vakíu, tókst að margfalda verð
ið á síldarlýsinu. Á stríðsárun-
Skákméíið:
vitandi að feitmetishringurinn
sem réð yfir 80% af feitmetis-
framleiðslu heimsins var að
setja bann á landið. Fyrir stríð
átti Unilever allar herzluverk-
smiðjur í Evrópu. Sé hann nú
fulltrúi Tékka í Bretlandi er það
vegna þess að þeir fá með engu
öðru móti feitmetishráefni.
Það fékkst fram í nýsköpun-
anna koma til framkvæmda. bera ráð sín saman. Utanríkis-1 arstjórninni að selja Téklcum
Vishinski fulltrúi Sovétríkj- ráðherrar Vesturveldanna, Be-
anna, sem ekki hefur tekið þátt j vjni Marshall og Schuman koma
í umræðum um Berlínarmálið í 1 saman i París í dag til að ræða
öryggisráðinu tók til máls í gær | næsta skref sitt i Berlínardeil-
og kvaðst andvígur tillögu unni, Er búizt við ,að Marshall
hinna „hlutlausu", þar sem hún munj heimta, að málið verði
bryti í bág við samkomulagið,
sem fulltrúar Vesturveldanna
komust að við Sovétstjórnina
30. ágúst i sumar. Vishinski
lagt fyrir allsherjarþing SÞ, en
til þess að svo megi verða þarf
örygisráðið að taka það form-
lega af dagskrá.
nokkuð af lýsi beint. Því var
svarað af Bretum og Baiula
ríkjunum með því að banna
sölu á smjörlíkisolíum til ís
iands fyrra hluta ársins 1946.
Þetta bann var afnumið tveim-
ur dögum áður en Kefiavíkur-
samningurinn var gerður, og
tvímælalaust vegna þess að
Bandaríkjamenn töldu þá meira
þó gífurleg þörf á feitmeti i
stríðinu. Þegar tókst að rjúfa
éinokun þessa hrings fékkst allt
að 140 sterlp. fyrir tonn, um| Magnús
2700 kr. hærra verð á tonnið.
Nú er aftur verið að afhenda
Unilever allt síldarlýsið ís-
lenzka, og er strax búið að
þrýsta verðinu niður í 95 sterlp.
tonnið. Það er aðstoðin sem
leppstjórnin íslenzka veitir þess
um Hörmöngurum nútímans.
Gróðinp sem forðum rann til
einókunarkaupmannanna í
Kaupmannahöfn rennur í dag
til Unilever og annarra auð-
hringa.
(Hér hefur aðeins verið rak-
inn fyrsti kaflinn í ræðu Ein-
ars, og verður framhaldið að
bíða næstá blaðs.
11. umferð var telfd s. 1
föstudagskvöld. Leikar fóru
þannig i meistaraflokki: Lárus
Johnsen vann Sigurgeir Gísla-
son, Eggert Gilfer vann Óla
Valdimarsson, Áki Pétursson
vann Jón Ágústsson, Sveinn
Kristinsson vjnn Guðjón M. S:g
ursson. Biðslcák varð hjá Stein-
grími Guðmundssyni og Haf-
steini Gíslasyni, Hjalta Elías-
syni og Kristjáni Sylveríus-
syni. Pétur Guðmundsson sat
yfir.
f fyrsta flokki fóru .lei.kar
þannig: Kári Sólmundarson
vann Eirík Bergson, V’alur
Norðdahl vann Ólaf Einarsson,
Haukur Sveinsson vann Lártis
Ingimarsson, Þórir Ólafsson
vann Eirík Marelsson, Þórðnr
Jörundsson vann Ingólf Jóns-
son, Margeir Sigurjónsson vann
Vilhjálmsson. Jafn-
tefli gerðu Ingvar Ásmunds-
son og Friðrik Ólafsson,
12. umferð í meistara- og
fyrsta flokki var tcfld s. 1.
sunnudag. Ldkar fóru þannig:
Pétur Guðmundsson vann Stein
grim Guðmundsson, Ifafstemn
Gíslason vann Svsin Kristins-
son. Jafntefli gerðp,- Lárns
Johnsen og Hjáíti; Élíasson,
Kristján Sylveriusson 'og Jón
Ágústsson, Guðjón M. .Sigurðs-
son og Eggert Giifer. Biðskák
varð hjá Óla Valdhftarssyni og
Sigurgeiri Gíslasyni. Áki Pét-
ursson sat yfir.
Framhald á 7. síðu.
m