Þjóðviljinn - 26.04.1949, Blaðsíða 6

6
ÞJÓÐVILJINN
Þriðjudagur 29. apríl 1949
Úr sjúkdómsannál
Framhald af 5. síðu.
semdafærslu“ Bjarna er sú stað
hæfing hans að hann hafi ævin
lega barizt fyrir því að við-
skipti við Austurevrópu yrðu
aukin, og m. a. aukið viðskiptin
við Rússa um 1100%! Sú rök-
semd er byggð á þéirri stað-
reynd að 11 aurar eru 1100%
meira en 1 eyrir. Þó smælki sé
margfaldað nokkrum sinnum
verður það aldrei annað en
smælki, enda eru viðskiptin við
Pólland aðallega fólgin í hrossa
sölu og slíku sem ekki er grund
völlur að neinum framtíðarvið-
skiptum. Öðru máli skiptir um
viðskiptin við Tékkóslóvakíu.
Þrátt fyrir stöðuga skemmdar-
verkastarfsemi hefur Bjarni
Benediktsson ekki treyst sér til
að rifta þeim að fullu og nema
þau nú um 30 milljónum. Ástæð
an er sú að ýmsir voldugir heild
salar hafa gróðvænleg viðskipti
við Tékka og vilja halda þeim.
Aðalatriðið í þessu máli er þó
hitt að heildarviðskiptin við
Austurevrópu hafa minnkað
margfaldlega í tíð Bjarna og
engilsaxar hafa fengið algera
einokunaraðstöðu aftur eins og
fyrir stríð.
Verðið fer eftir fram-
komu íslendinga
I þessu sambandi er það lær
dómsríkt að þegar Bretar lækka
afurðaverð Islendinga um tugi
milljóna króna þá lítur utanrík
isráðherra Islands á það sem
hlutverk sitt að skrifa hól um
þá fyrir vikið. Hann segir að
lága verðið sé „mun hagstæðara
verð en ætla hefði mátt‘‘ talar
um„góðvild brezkra stjórnar-
valda,“ segir í Reykjavíkurbréfi
að árangur samninganna sé
„framar vonum, eins og verð-
lagi er nú háttað á heimsmark-
aði,“ lýsir yfir því að „verðið
sem við fáum fyrir frosna fisk-
inn er mikið fyrir ofan raun-
verulegt markaðsverð“ og
klykkir út með því að þessi
þakkarverða og vingjarnlega“
framkoma Breta „stafi af því að
þeim hafi líkað vel framkoma
Islendinga í síðustu styrjöld.“
Þetta er eins og menn sjá
hvort tveggja í senn vísbending
til Breta um að lækka verðið
enn að mun, Islendingar telji
sig ekki eiga slík ósköp skilin,
og hótun til þjóðarinnar um
það að afurðaverðið fari eftir
,,framkomu“ hennar og hvernig
Bretum líkar hún. Þetta er á-
líka afstaða og þegar Bjarni
Benediktsson betlaði í fyrra
Marshallpeninga að gjöf fyrir
íslenzkan freðfisk. Afkoma Is-
lendinga er orðin háð vilja og
duttlungum engilsaxa sem að
launum vilja fá að ráða „fram-
komu“ íslenzku þjóðarinnar.
„Mikið veikur maður“
Að öðru leyti skal mönnum
ráðlagt að lesa grein Bjarna á
annarri síðu Morgunblaðsins í
fyrradag og hluta hans af
Reykjavíkurbréfinu sama dag.
Slík skrif eins utanríkisráð-
herra munu vera einsdæmi; í
veraldarsögunni. Þau eru ótví-
ræður vottur þess að þarna er
um að ræða „mikið veikan
mann“ sem er í engu hæfur til
að gegna ábyrgðarstörfum fyr-
ir þjóð sína og er nú einnig orð
inn að gjalti í hlutverki svikar
ans. Það er sannast sagna öm-
urlegt að eiga orðastað við slík
an mann en nokkur léttir í
þeirri vissu að pólitískur ferill
hans er senn á enda.
— Panl Sobesan
Framhald af 1. síðu
væri leystur frá samningi sin-
um og aðgöngumiðar að söng-
skemmtun hans, sem höfðu
selzt upp á klukkutíma, yrðu
endurgreiddir. Robeson verður
í Kaupmannahöfn 27.-29. þ.m.
á vegum „Land og folk.“
Hátíðahöldin
1.
maí
Framhald af 1. síðu.
á vaxandi dýrtíð, og er þarna
því um hrein stéttarleg hagS'
munamál að ræða. Alþýðusam-
bandsstjórnin hefur nú jafnvel
svikið sínar eigin kröfur um
bætur, sem hún hvatti verka-
lýðsfélögin þó að hefja baráttu
fyrir.
Vaðall Alþýðublaðsins um að
meirihlutinn hafi látið afstöð-
una til Atlanzhafssáttmálans
sitja í fyrirrúmi fyrir hagsmuna
kröfum verkalýðsins eru stað-
lausir stafir, sem bezt sést á
því að meirihlutinn tók upp í
1. maí ávarpið allt sem máli
skipti úr till. minnihlutans og
umburðarbréfi Alþýðusambands
stjórnarinnar og féllst enn-
fremur á að sleppa úr ávarpinu
kaflanum um Atlanzhafsbanda-
lagið — nema að verkalýðssam
tökin væru andvíg hvers-
konar hernaðaraðild Islands.
Fulltrúar Alþýðusambands-
stjórnarinnar gátu með engu
móti sætt sig við að verkalýð-
urinn lýsti sig andvígan hern-
aðaraðild Islands!
Þó að þjónar ríkisstjórnar-
innar teldu óhugsandi að minn-
ást á Atlanzhafssáttmálann, þá
klígjaði þá ekki við því í um-
burðarbréfi Alþýðusambands-
stjórnarinnar að hvetja verka-
lýðsfélögin til að minnast At-
lanzhafssáttmálans sem eins
þýðingarmesta sigurs verkalýðs
ins á undanförnum árum!!!
l.-maí ávarp fulltrúaráðsins
var samþykkt með 25 atkvæð-
um geng 11.
I fyrra gerðu pólitískir flokk
ar tilraun til þess að stela 1.
maí frá verkalýðnum. Allir vita
hvernig það fór. Því verður held
ur ekki trúað að nokkur maður
láti hafa sig til þess að sundra
röðum alþýðunnar á þessum
degi, heldur fylki sér um hags
munámál alþýðunnar undir
merkjum samtaka sinna og láti
flugumenn auðmannastéttarinn
ar og ríkifestjómarinnár standá
einangraða. ý. .
EVELYN WAUGH:
13. DAGUR.
KEISARARIKIÐ AZ
ASM. JÖNSSON
þýddi.
heppnaðar forsetakosningar, buðust honum
margar opinberar stöður, og af þeim kaus hann
hiklaust sendiherrastöðuna í Debra-Dowa, þó hún
gæfi langsamlega minnst í aðra hönd. En evrópskt
uppeldi hans hafði umvafið sendiráðið ljóma,
sem þekking hans á umheiminum hafði ekki ork-
að að deyfa. Hann var búinn að græða alla þá
peninga, sem hann kærði sig um. Það var sagt,
að loftslagið í Debra-Dowa væri holt og umhverf-
ið rómantískt, svo hann valdi þessa stöðu, og
hafði ekki iðrast þess, því síðustu átta árin hafði
hann verið vinsælli og í meira áliti, en sennilegt
var að hann hefði notið í heimalandi sínu
Franski sendiherrann, M. Ballon, var frímúr-
ari.
Sendiherra hans hátignar, bretakonungs, var
sir Samson Courteney. Hann var frámunalega
inndæll og hámenntaður maður, og óheppni hans
í ' utanríkisþjónustunni var mikið fremur að
kenna skorti á áhuga en hæfileikum. I æsku
var honum spáð glæsilegri framtíð. Hann hafði
staðist öll próf með glæsilegum árangri, sem bar
vott um einstæðar gáfur, og fjölskyldu hans var
það ljóst, að afrek hans í utanríkisþjónustunni
yrðu ekki í samræmi við þær vonir, sem bundnar
höfðu verið við hann. Þegar hann var þriðji
varamaður í Peking, vanrækti hann öll önnur
störf, til að geta gefið sig óskiptann að því, að
búa til pappalíkan af sumarhöllinni frægu. Þeg-
ar hann var fluttur til Washington, varð hann
gripinn skyndilegu hjólhestabrjálæði. Hann hvarf
dögunum saman, sinn eftir sinn, og kom sigri
hrósandi aftur, eftir að hafa sett ný hraðamet
eða þolmet á hinum og þessum leiðum. Hneykslið,
sem þessi ástríða hans olli, náði hámarki, þegar
liann tilkynnti þátttöku sína í alþjóðameistara-
móti í hjólreiðum. Frændi hans í utanríkisráðu-
neytinu fékk hann fluttann til Kaupmannahafn-
ar — og notaði tækifærið, þegar hann kom til
London á leiðinni til Kaupmannahafnar, til að
gifta hann mjög sæmandi ráðherradóttur. I
Danmörku fór ferill hans loksins alveg í hund-
ana. Hann hafði um tíma verið áberandi þögull
í kvöldveizlum, þar sem erlend mál voru töluð,
og seinast opinberaðist sá óttalegi sannleikur,
að hann var jafnvel búinn að gleyma að tala
frönsku. Margir rosknir stjórnarerindrekar höfðu
lag á því, að haga samtölunum í samræmi við
takmarkaðann orðaforða sinn í hinum og þess-
um málum, en sir Samson sló þá bara yfir í ein-
hverskonar stöfnensku, sem hann reyndi að
bjarga sér á. En frændurnir voru vinfastir. Hann
var kvaddur til Londonar, og látinn vinna á
skrifstofu í utanríkisráðuneytinu. Loksins, þegar
Prudence dóttir hans var þrettán ára, var hann
sleginn til riddara af St. Michael og St George
og flæmdur til Azaníu. Þessi ráðstöfun gladdi
hann ósegjanlega. Hann hefði orðið yfirþyrmdur
af undrun, ef hann hefði orðið þess áskynja, að
til væru menn, sem álitu hann óheppinn, eða
að hann væri kallaður „hinn einstæði sendi-
herra.“
Sendiherrabústaðurinn var tíu kítómetra utan
við borgina, það var einskonar vasaútgáfa af
afgirtu sveitaþorpi, sem indverskt riddaralið
gætti. Það var í þráðlausu sambandi við Aden,
og meira og minna stopulu símasambandi við
borgina. En vegurinn var skelfilegur. Meiri hluta
ársins var hann sundurgrafinn af vatnsföllum
og þvergirtur stórgrýti, jarðskriðum og föllnum
trjám, en morðingjar og ræningjar í launsátri
meðfram honum. Forgenglar sir Samsons höfðu
sennt azanísku stjórninni fjölda mótmæla vegna
þessa ástands, með þeim afleiðingum að slatti
saklausra vegfarenda höfðu verið hengdir í mis-
gripum fyrir ræningjana og morðingjana — en
það var ekki hróflað við veginum. Bréfaskriftum
um málið hélt áfram, og endalok þeirra voru
sá hluti í starfsferli sir Samsons, sem nálgaðist
það mest, að vera vel heppnaður. I gleðivímunni
yfir nafnbótunum og af umhyggju fyrir eigin
vellíðan, hafði „hinn einstæði sendiherra" í fyrsta
sinn á æfinni kastað sér af lífi og sál út i póli-
tískt viðfangsefni. Hann hafði lesið öll bréfa-
skiptin um málið, og áður en vika var liðin frá
því að hann hafði afhennt embættisskjöl sín,
var hann búinn að sækja um einkaviðtal við
manninn drottningarinnar og fá málið tekið aft-
ur á dagskrá. Mánuð eftir mánuð rak hann á
eftir bréfaskriftum milli hirðarinnar, sendiráðs-
ins, utanríkisráðuneytisins og ráðherrans yfir
opinberum framkvæmdum, (en stöðu yfirkamm-
erherra, utanríkismálaráðherra, og ráðherra yfir
opinberum framkvæmdum skipaði þessa stund-
ina æðsti maður þjóðkirkjunnar), þangað til einn
góðan veðurdag, þegar Prudence kom heim úr
reiðtúr, að hún tilkynnti, að hún hefði séð á
veginum heila lest af hlekkjuðum tugthúsföng-
um með uxavagna hlaðna grjóti og vegagerðar-
tækjum. En hér kom afturkippur í málið fyrir
sir Samson. Ameríski verzlunarfulltrúinn hafði í
hjáverkum sínum umboð fyrir dráttarvélar, jarð-
yrkju og gufuvaltaverksmiðjur í Bandaríkjun-
um. Hann kom því nú til leiðar, að fangarnir
voru látnir hætta vegavinnunni, en drottningin
og hirðráð hennar fóru að athuga möguleikana á
því, að nota gufuvalta í staðinn. Hún hafði nú
alltaf haft ákaflega gaman að myndaverðlistum,
og eftir nokkurra vikna vangaveltur pantaði hún
eina þreskivél, eina garðsláttuvél og eina band-
sög — aftur á móti ákvað hún ekkert um gufu-
valtann að svo komnu máli. Erkibiskupinn, (sem
DAVÍÐ