Þjóðviljinn - 16.08.1950, Blaðsíða 3

■'?; y-.zi'. ,r>f ":.'líiíí:'(iv?jl¥
Miðvikudagur 16. ágúst 1950.
n h,.j .. t vi v, t, m
ÞJÓÐV1LJ1NN
fy'W 1V--

EStíULYflSSÍÐRN

Eonráð Eyjólfsson
Mlnningarorð

Á ferðalagi með f. f\ R
Revnir á bolrifin
Þegar.ég sá í Þjóðviljanum
auglýsingu um ferðalag Æ.F.
R. um Verzlunarmannahelgina,
ákvað ég strax að verða sam-
ferða. Bæði var það, að ferð-
inni var heitið vestur í Reyk-
hólasveit og gisting ákveðin í
Bjarkarlundi, og svo hitt, að
ég hafði tekið þátt í ferðalagi
með Æ.F.R. sumarið áður og
líkað ágæta vel. Þetta tvennt
réð mestu um ákvörðun mína,
og svo auðvitað það, að far-
gjaldið var lágt, miðað við far-
gjöld hér yfirleitt.
Það hafði verið ákveðið að
leggja af stað klukkan hálf
þrjú á laugardag, og klukk-
an um tuttugu mínútur gengin
í þrjú mætti ég ásamt félaga
mínum á Þórsgötu 1. Það var
þegar kominn álitlegur hópur
fólks þar, og smátt og smátt
bættust fleiri í hópinn, unz allir
voru mættir. Klukkan varð hálf
þrjú, en enginn bíll kom.
Klukkan varð svolítið meira en
hálf þrjá, en ekki kom bíllinn.
Við fórum að verða óþolinmóð.
Klukkan varð þrjú en ekki kom
bíllinn. Eg var orðinn voða-
lega óþolinmóður, og hegðaði
mér nákvæmlega eins og óþol-
inmóður maður hegðar sér. Eg
æddi fram og aftur um gang-
stéttina, tautaði ókvæðisorð nið
ur í barminn, bölvaði heiftar-
lega í hljóði, til þess að draga
úr taugaæsingunni, og skamm-
aðist mín jafnharðan fyrir ó-
þolinmæðina.
Félagi minn stakk upp á því,
að við fengjum okkur kaffi og
pönnukökur á Miðgarði, með-
an við biðum. Jú, ég var til í
það. Við settumst að kaffi-
drykkju og pönnukökuáti og
ræddum um Sjálfstætt fólk.
„Sjálfstæði er betra en kjöt,“
sagði Bjartur í Sumarhúsum,
og fannst okkur afburða vel
mælt. Taugarnar róuðust
smátt og smátt, og cg gerði þá
uppgötvun ,að gisnar pönnu-
kökur með sultutaui og rjóma
innan í, eru eins og abstrakt
málverk. Og kaffið á Miðgarði
er ekkert blávatn, skal ég segja
ykkur.
Loksins kom bíllinn. Farangr
inum var kó'mið fyrir uppi á
þaki og aftur í skotti, og far-
þegarnir settust inn í bílinn.
Síðan var ekið af stað, og þá
var klukkan fjögur.
Vestur í Efarkarlund
Það rigndi talsvert um það
leyti, sem við lögðum af stað,
og veðurútlitið var fremur ó-
yndislegt. En við vorum bjart-
sýn og hress í bragði og kváð-
um miklar sögur fara af veður-
sældinni þama fyrir vestan.
TJppi í Kollafirði byrjuðum við
strax að kvíða fyrir veginum
kringum Hvalfjörð. Hvalfjörð-
urinn er fallegur sjálfur, en veg
urinn þar er með afbrigðum
leiðinlegur, hlykkjuóttur og ó-
sléttur. Hérna í Hvalfirðinum
gerist sem kunnugt er Harðar
saga og Hólmverja. Flestir
kannast við Helgu jarlsdóttur,
hina glæsilegu konu Harðar
og sundafrek hennar, þegar
hún synti úr Geirshólma til
lands eftir að Hörður hafði ver-
ið veginn heldur illmannlega.
Kvæði Davíðs, Helga jarlsdótt-
ir, var ákafiega vinsælt, og mér
finnst, að það mimdi vera enn
þá leiðinlegri vegurinn kring-
um Hvalfjörð, ef kvæðið væri
ekki til. Hinsvegar munu þeir
færri, sem kannast við aðra
kvenpersónu úr Harðarsögu, og
á ég þar við Þorbjörgu Grím-
kelsdóttur, systur Harðar. Hún
var skörungur mikill og lét
hefna bróður síns, en ól önn
fyrir mágkonu sinni og bróður-
sonum um tíma, af þeirri
rausn, sem stórlátar og höfð-
inglyndar konur kunna einar
að sýna. Við ökvim yfir
Brynjudalsá, og mér dettur í
hug, að það er tiltölulega stutt
síðan ég komst að því, að
að Brynjudalur heitir ekki eftir
herklæðinu brynja, heldur eftir
kú einni kynsælli, er Brynja
hét. Þama uppi í Brynjudaln-
um bjó Refur inn gamli. Hann
var bróðir Kjartans, þess er
sveik Hólmverja og ginnti þá í
land í hendur óvinanna. Móðir
þeirra bræðra hél Þorbjörg
katla og var voðalegt flagð og
galdrakind. Mér hefur alltaf
verið heldur í nöp við þessa
fjölskyldu, síðan ég las Harð-
arsögu fyrst, þegar ég var inn-
an við fermingu. Sömuleiðis
stendur mér enn þá jafnan
stuggur af Þyrlinum, og ég
held það sé af því, að Þorsteinn
jgullknappur bjó að Þyrli.
En það var hann, sem kom
aftan að Herði og hjó hann
banahögg, og mér fannst víst
þá (og finnst reynda ennþá),
voðalega brútalt og villimann-
legt athæfi að vega að mönnum
aftan frá, auk þess sem það
bendir til þess, að það sé nokk-
umvegin jafnræði með ill-
mennsku og ragmennsku veg-
andans. Svona rifjar maður
upp fyrir sér viðburði liðinna
alda, og saga lands og þjóðar
stendur manni fyrir hugskots-
sjónum, skýrar en endranær.
Og nú ökum við fram hjá
nokkrum hermannabröggum,
tákni vestrænnar siðmenningar,
og nýr þáttur í sögu lands og
þjóðar blasir við okkur. Hverjir
skyldu annars móta næsta þátt
sögunnar þama í Hvalfirðin-
um?
Fyrsta áfangann frá Reykja-
vík ókum við um riki Ólafs
Thórs, nú ökum um ríki Péturs
Ottesen, og bráðum komum við
í riki Bjarna Ásgeirssonar. Það
eru engir labbakútar, sem ráða
ríkjum á íslandi núna. 1 aftasta
sætinu sitja fjórir glaðlyndir
náungar og syngja ákaflega,
og smám saman taka fleiri
undir, unz bifreiðin titrar af
söng hins blandaða kórs, sem
syngur hér undir stjóm sjálfs
sín. Kannski em sumir (t. d.
ég) dálítið falskir, en það gerir
ekk.ert til: Það syngur hver
með sínu nefi, og sumra nef
eru fölsk.
En hvað hefur nefsins söng-
ur að segja,
ef sálin er músíkölsk?
Við ökum fram hjá Hreða-
vatni, þar sem einn ágætui
vert hefur hreiðrað um sig und-
ir Brók. Ætli þeir hafi annars
nokkrar brækur í ítaliunni ?
Liklega ekki. Innan skamms
leggjum við á Bröttubrekku,
fjallveginn milli Norðurárdals í
Borgarfirði og Dalanna. Vegur-
inn er allglæfralegur þama
sumstaðar, en það er verið að
lesa Hálsmenið eftir Maupas-
sant í útvarpið, og við erum
að hlusta og gleymum veginum.
Það er orðið nokkuð dimmt,
svo að við verðum að geyma
okkur að virða fyrir okkur
landslagið, þangað til við
förum suður aftur. Við sjáum
heim að Sauðafelli í Dölum, bæ
Sturlu Sighvatssonar. Þar var
það sem erindreki danska kon-
ungsvaldsins, Daði bóndi í
Snóksdal, handtók Jón biskup
Arason, og fór heldur kauða-
lega að, eftir því, sem sagan
segir. Erlent vald hefur jafn-
an notið aðstoðar innlendra
manna til óþurftarverka, þann-
ig var það á öld Sturlunga, öld
siðaskiptanna, og -þannig er það
enn. Og maður minnist þess
með dálítið tregablöndnu stolti,
að þá voru til embættismenn á
Islandi, sem þorðu að bjóða er-
lendu valdj byrginn.
Mikið hefur embættismanna-
stéttinni hrakað síðan. Loksins
komum við í Bjarkarlund, og
nú er komin rauða nótt. Við
reisum tjöldin í skyndi, tökum
upp nestið og borðum af of-
boðslegri græðgi og notum guðs
gaflana, rétt eins og siðmenn-
ingin væri enn þá í frum-
bernsku.
„Hvez á sér feqra föður-
land"
Bjarkarlundur er eins konai
Eden Barðstrendingafélagsins í
Reykjavík. Það hefur reist
þarnp myndarlegan skála 'og
heldur samkomur þar á hverju
s.umri .Þetta er einn vinaleg-
asti útiskeramtistaður,; sem ég
hef komið á. 1 miðjum dalnum
Konráð Eyjólfsson var fædd-
ur á Eskifirði 20. marz 1933.
Fyrir rúmum mánuði síðan,
hitti ég hann í fullu fjöri, með
öll einkenni hins þróttmikla og
lífsglaða æskumanns. Nú er
hann dáinn og við höfum fylgt
honum til hinstu hvíldar.
Eg minnist þess er ég vann
að stofnun Æskulýðsfylkingar-
innar í Vestmannaeyjum fyrir
nokkrum árum, að þá var Kon-
ráð sonur kaupfélagsstjórans
Eyjólfs Eyjólfssonar og Stein-
unnar Pálsdóttur konu hans,
yngsti stofnandinn. Eg var svo
lánsamur að hafa mjög náin
kynni af heimili hans. Það sem
einkenndi það framar öllu öðru
var góðvild og greiðvikni, á-
samt eindæma fórnarlund ef í
hiut átti einhver sá er farið
hafði halloka í harðri lífsbar-
áttu, eða fyrir illum örlögum
og má af því marka að hinum
unga manni,. var af hálfu for-
eldranna, búið undir lífið hið
dýrmætasta veganesti. Að því
athuguðu og þess einnig gætt
að hann var einliabarn foreldra
sinna, verður fráfall hans í
blóma lífsins hörmulegra en
svo, að því verði lýst með orð-
um.
Við kveðjum þennan unga
vin okkar, hinztu kveðju og
þökkum hina stuttu samveru. 1
hugum okkar lifir minningin
um hann, björt og hlý eins og
fyrirheit um þá æsku sem mun
lifa á þessari jörð, glöð, frjáls
og örugg, þegar hugsjónir okk-
ar hafa náð að rætast.
Lárus Bjarnfreðsson.
una endur og svanir á litlu
stöðuvatni, en hlíðarnar allt í
kring eru vaxnar kjarri og
berjalyngi. Og efra gnæfa há
fjöll og tignarleg; svona er Is-
íand. „Hlíðin mín fríða,“
Barmahlíðin blasir við, og ég
held að Jón Thoroddsen hafi
ekkj farið með neitt oflof i
kvæði sínu, hún verðskuldar
hið unaðslega nafn; „Blómmóð-
ir bezta.“
Eftir hádegi á sunnudag stig
um við aftur inn í bílinn og nú
var ferðinni heitið að Reykhól-
um, hinu forna höfuðbóli. Frá
Reykhóluum er yndislega fall-
egt útsýni yfir Gilsfjörð, yfir á
Skarðsströnd og Fellsströnd og
suður yfir Breiðafjörð, suður á
Snæfellsnes, Eyjaklasinn úti
fyrir ströndinni gefur Reykhól-
um staðarlegan svip ok eykur
mikið á fegurð umhverfisins.
Við skoðuðum gamla bæinn á
Reykhólum, og sumt af fólk-
inu fékk sér bað í sundlauginni
þar. Þarna sáum við líka
Grettislaug, en það er heitur
pollur, sem Grettir sterki kvað
hafa baðað sig í. Það mætti
segja mér, að hann hafi fengið
sér ærlegt bað, þegar hann
hafði rogazt með uxann á bak-
inu heim til bæjar. (Annars hef
ég alltaf haldið, að Grettir hafi
verið fádæma jarðvöðull og
hirðulítiir um þvotta og snyrt-
ingar).
En tíminn líuður, og við höld-
um af stað sömu leið til baka.
I kvöld ætlum við að dansa í
Bjarkarlundi.
Það er bezta veður, en ekki
verulega , hlýtt. Sólin" er að
hverfa vestur fyrir heiðárnar,
enda er dagur kominn að
kveidi. Ágústkyöldið færist yf-
ir, hljóðlátt og fullt af róman-
tík,- sem orð fá ekki lýst. Og
það á að dansa 1;il kl. eitt í nótt
í Bjarkarlundi.
j Á mánudagsmorgun leggjum
við af stað heim. Við fáum
bjart veður í Gilsfirðinum; Ól-
afsdalur er baðaður í sólskini
og það er fallegt að sjá þar
heim. Torfi í Ölafsdal var mik-
ill nýsköpunarmaður í búnaðar-
málum á íslandi, og raunar á
fleiri sviðum en sviði búnaðar-
mála. Nú er bjart yfir Saurbæn
um, og þama blasir Hvítidalur
við, bærinn, sem Stefán skáld
frá Hvítadal kenni sig við. Ein-
kennilegt, að jafngrösug sveit
skuli heita Saurbær. Það er
mikið sungið í bílnum hjá okk-
ur, en milli laga berast leiftr-
andi brandarar fram eftir bíln-
um. Þeir verða til í aftasta sæt-
inu. Og nú emm við komin í
Búðardal, en þar ætlum við að
borða hádegismatinn, kaupa
mat og sitja til borðs eins og
siðað fólk.
I Revkholti
Það var ákveðið að koma við
í Reykholti á heimleiðinni.
Þangað komum við í hellirign-
ingu, en hlýju veðri. Við virt-
um Snorra bónda fyrir okkur,
þar sem hami stendur keikur
og höfðingdjarfur og býður
öllu byrginn, lika erlendu kon-
ungsvaldi. „Ut vil ég“, sagði
glæsilegasti fulltrúi íslenzkrar
bændamenningar forðum. Hvað
mundu fulltrúar ísl. bænda-
menningar núna, t. d. Jón Pá
og Pétur Ottesen segja í hans
Framhald á 7. síðu.
f£5tf
mni
Málgagn Æskulýðsfylk-
ingarinnar ---- sambands
ungra BÓsíalista.
RITSTJÓRAR:
Páll Bergþórsson
Ólafur Jensson