Þjóðviljinn - 15.08.1952, Qupperneq 5

4) — ÞJÖÐVILJINN — Föstudagúr 15. ágúst 1952
Föstudagur 15. ágúst 1952 — ÞJÓÐVILJINN — (5
ÍlJÓfNflLJINN
Ötgeíanai: Sameiningarflokkur alþýðu — Sdaíalistaflokkurinn..
Bítstjórar: Magnús Kjartansson. Sigurður Guðmundsson (áb.)
Fréttaritstjórí: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Magnús Torfi Ólafssoti.
Guðmundur Vigfússon.
Auglýsingastióri: Jónsteinn Haraldsson.
Bit«tjórn, afgreiðsla. auglýsingar, prentsmiðja. Skólavörðustíg
10. — Sími T500 (3 línur).
Át&riítarverð kr. 18 á mánuði i Reykjavík og nágrenni; kr. 1*
twiasraiaSar í ftmdinu. — LausasöluverS 1 kr, eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
AumknnanrerSir loddarar
Það vantar ekki að foringjar Alþýðuflokksins og málgagn
þeirra A(B þykist vera í eindreginni andstöðu við núverandi aftur-
haldsstjórn hinna borgaraflokkanna tveggja og láti margt ó-
þvegið orð falla um stjómarstefnuna. Þetta væri að sjálfsögðu
góðra gjalda vert væri mælt að fullum heilindum og fortíð og
vinnubrögð AB-manna sýndu að einhver alvara væri á bak við
orðin. Því er hinsvegar ekki að heilsa eins og öll þjóðin þekkir
og þá ekki sízt verkalýðurinn sem goldið hefur þyngzt afhroð í
tfnahagslegu tilliti við þá sundrungarstarfsemi sem AB-klíkan
rekur í röðum hans og gert hefur ríkisstjórnarflokkunum fært
að framkvæma áform sín um skerðingu lífskjaranna.
Tá'knrænt um raunverulega samábyrgð Alþýðuflokksins með
hinum afturhaldsflokkunum á því að vaxandi dýrtíð, kauprán og
atvinnuleysi hefur verið leitt yfir verkalýð landsins er afstaða
hans til marsjallstefnunnar í efnahagsmálum þjóðarinnar sem
tekin var upp um leið og íhaldið og Alþýðuflokkurinn sviku ný-
sköpunina. Aðild íslands að marsjalláætluninni, með skilyrðum
bennar um erlend afskipti af efnahagsmálum þjóðarinnar, afsal
islenzks sjálfstæðis og stórlega rýrða afkomu íslenzkrar alþýðu
var ákveðin í tíð „fyrstu stjórnar Alþýðuflokksins“. Þessi á-
kvörðun og það sem á eftir fór er grundvallarorsök þess hvernig
komið er. Að þessu verki gekk Alþýðuflokkurinn vitandi vits og
að yfirlögðu ráði eins og sjá má af því að Bandaríkjamenn fóru
sjálfir ekki dult með tilganginn, enda honum lýst m. a. af einum
embættismanni Bandaríkjastjómar í greiu sem þýdd var í Al-
þýðublaðið um þetta leyti.
Þótt Alþýðuflokkurinn hafi vegna fylgishruns í síðustu Al-
iþingiskosníngum séð þann kost vænstan að taka um stund ekki
opinberan þátt í stjórnarsamstarfi með hinum afturhaldsflokk-
unum hefur hann aldrei brugðizt eindregnum stuðningi við
marsjallstefnuna og þau tilræði sem framin hafa verið við sjálf-
stæði íslands af svikulum valdhöfum. Aldrei hefur rödd formanns
Alþýðuflokksins verið þrungin slíkum þunga og mikilleik og þeg-
ar hann liefur lýst „algjörri samstöðu Alþýðuflokksins“ með
ríkisstjórninni og flokkum hennar í utanríkismálum og verða þau
þó á engan hátt skilin frá stefnu stjómarinnar í innanlandsmáh
um. Þau eru eins og tvær greinar á sama stofni.
En það sem sannar þó öllu öðru fremur óheilindi og yfirdreps-
skap foringja Alþýðuflokksins í „stjómarandstöðunni" er hvern-
ig þeir hafa lamað verkalýðshreyfinguna, vamarmátt hennar og
sóknarmöguleika á einum erfiðustu tímum sem gengið hafa yfir
íslenzkan verkalýð. Vissulega er hin fjölmenna verkalýðshreyfing
landsins eina aflið í þjóðfélaginu í dag sem væri þess umkomið
r.ð stöðva helgöngu afturhaldsius í atvinnu- og fjármálum', Stæði
hún saman og gæti beitt óskertum 'kröftum sínum. Fyrir þessu
er séð af íoringjum Alþýðuflökksins með því innilega samstarfi
sem þeir hafa við afturhaldsklíkur. stjómarflokkanna um yfir-
stjórn Alþýðusambandsins.
Alþýðuflokksforingjamir hafa í raun og sannleika afhent
líkisstjórnmni og flokkum hennar heildarsamtök íslenzkrar al-
þýðu. Þeir hafa svift verkalýðinn samtökum hans og gert þau
að ambátt sótsvartrar afturhaldsstjórnar sem reynzt hefur
verkalýðsstéttinni þyngri í skauti en flestar aðrar sem setið
hafa á íslandi. Þannig hefur ríkisstjórn íhalds og Framsóknar
tekizt, með virkri aðstoð Alþýðuflokksins, að koma í veg fyrir
árangursríka baráttu verkalýðssamtakanna gegn atvinnuleysinu,
launaráninu og dýrtíðinni sem er að sliga efnahagslega afko-mu
alþýðuheimilanna og ofurselja þau skortinum.
Mannalæti Alþýðuflokksforingjanna í ,,stjórnarandstöðunni“
«ru þvi augljósir hræsnistilburðir aumkunarverðra loddara, sem
hafa svikið allar hugsjónir verkalýðsbaráttunnar, selt sig algjör-
’ega, yfirstíttinni og ganga. erinda hennar í hvívetna. Að launum
l;afa þeir svo hiotið bitlinga cg bein af .borðum auðvaldsins í
rvo nkum mæli að sjáifir eru þeir í hópi mestu hátekjumanna
landsins'. Og er þá ekki til nokkuð mildls mælst af vinnustéttum
landsins þegar farið er fram á að þær verðlauni svartfylkingu
ioddaranna og ríkisstjórnarinrmr í verkalýðshreyfingunni, með
því að fela lienni tunboð að nýju til þess að lialda enn um skeið
áfram á þeirri braut sem gert hefur afturhaldinu fært að rýja
j'Jþýðriha ojghtíýrm'lífsafkomujhcmm.r^v'o scpi raun hefur á orðið
siðustu fimm árin?
Næturvarzla í
apóteki. Sími 1760.
Reykjavíkur-
\V'V
Bókmenntir útvarpsins — Jafnrétti kynjanna-
Húsnæði.
ent og karllækna samanber
kvenstúdent og kvenlæknir.
★
ÞAÐ ER víst enginn í Vafa um
það lengur, að Helgi Hjörvar
er góður upplesari, Við höfum
fengið næg tækifæri til að
sannfærast um það undanfar- VÍSIR er ósköp gleiður í gær
in ár. Varla er þó nokkur yfir húsnæðismálunum, og
Hjónunum Stein-
unni Andersen og
Þorsteini Sveins-
syni, rafvirkja
fæddist 12 marka
dóttir 11. ágúst.
Slysavarnaféiagi lslands hefur
borizt 1000 króna gjöf frá göml-
um Breiðifirðingi sem ekki vill
láta nafns síns getið. Færir félag-
ið honum sínar beztu þakkir fyr-
ir rausn og höfðingsskap.
hlutur með þeim ágætum, að
hann geti ekki orðið leiði-
gjarn. Helgi hefur verið í út-
varpinu jafn regluleg'a og árs-
tíðimar næstum frá ómunatíð,
og hefur nú heldur sótt í sig
veðrið. Hann er búinn að lesa
útvarpssögu fjórum sinnum í
röð, hvorki meira né minna.
ÍEkki er þess getið hvort hann
hafi fundið sjá sér hvöt til
að bæta fyrir þann tíma, sem
hann átti í útistöðum við út-
va.rpsstjóra.
Nú ætti Helgi að gera langt
lilé á lestri sínum og draga
andann. Það eru aðrir menn
með annan bókmenntasmekk,
fjölbreytni er framar öllu.
heldur þvi fram að nú fari í
hönd batnandi tími í þessum
efnum, t. d. meira framboð á
húsnæði en verið hefur. Á að

Nú segir Vísir að
títóismi vaði mjög
uppi í Kína, og
stingur sú frásögn
raunar allmjög í
„ _ _ , . — stúf við skoðanir
íara að flytja Reykvi ínga j)r()f;Ilr mfns jóhaims Haimesson-
burt
eða hvað?
★
Föstudagur 15. ágúst (Maríu-
messa). 228. dagur ársins —Tungl
hæst á lofti; í hásuðri kl. 8.32 —
Árdegisflóð kl. 1.10 — Síðdegis-
flóð kl. 13.50 — Lágfjara kl. 6.22
og 20.02.
OKKUR ER mikið í mun að
rísa undir nafninu bókmennta Sklpaútgerð ríkisins.
þjóð. Ef það á að takast verð-
um við að fylgjast með því
sem er að gerast í bókmennta
heiminum í dag. Annars verð-
um við forpokuð bókmennta-
þjóð. Að taka bókmenntir
næstu kynslóðar á undan sem skagafjarðar- og Eyjafjarðar-
spánný saimindi eru merki hafna. Þyrill er í Reykjavík Skaft
slíkrar forpokunar. Vettvang- fellingur á að fara frá Rvík í
ur dagsins er athafnasvið dag til Vestmannaeyja.
ar. „Má í því sambndi nefnaWang
Ching“, segir blaðið, „maðui- í á-
byrgðarmikilii stöðu var gripinn
þar sem hann var á flótta tll
Hong Kong með nesti og nýja
skó, þ.e.a.s. með sjóð- inikinn, er
í var ríkisfó“. Af hverju skyldi
heildsalablaðinu vera svoua annt
um þessa títóista'.'.
Sextug er í dag frú Jakobína
Gunnlaugsdóttir frá Vopnafirði nú
til heimilis á Rauðarárstíg 7 I
Reykjavik. Hún dvelur í dag á
heimili dóttur sinnar Skeiðar-
vogi 20.
E K K E R T menningarþjóðfé-
Iag getur þrifizt án öflugs iðn-
aðar.
Kafmagnstakmörkunin í dag
Vesturbærinn frá Aðalstræti,
Tjarnargötu og Bjarkargötu. Mel-
arnir, Grímsstaðaholtið með flug-
Hekla er í Rvík, fer þaðan næst
komandi mánudag til Glasgow.
Esja fór frá Akureyri síðdegis í
gær á austurleið. Herðubreið f,er
frá Rvík í dag austur um land vallai'svæðinu, Vesturhöfnin með
til Siglufjarðar. Skjaldbreið fer
frá Rvík í dag til Húnaflóa-
þess sem er lífrænn í mati
sínu á bókmenntum. Að fylgj-
ast með ritlist samtíðarinnar
varpar engri rýrð á það sem
Örfirisey, Kapiaskjól og Seltjarn-
arnes fram eftir.
8:00 Morgunútvarp.
10:10 Veðurfregnir.
12:10 Hádegisút-
varp. 15:30 Miðdeg-
isútvarp 16:30 Veð-
urfregnir. 19:30
EIMSKIP:
Brúarfoss fór frá Keflavík 11.8.
til Antwerpen, Grímsby og Lon- Tónleikar: Harmonikulög (plötur.)
. ,. don. Dettifoss er í Hull. Goða- 15:45 Auglýsingar. 20:00 Fréttir.
e'dra er. Utvarpið hefur lítið foss fór frá Bremen í gær til 20:30 Útvarpssagan Úi* Æivintýr-
gert til þess að kjTina nú- Hamborgar, Álaborgar og Finn- um góða dátans Svejk. I. lestur.
tímabókmenntir, líklegast verð lands. Gullfoss og Lagarfoss eru Karl Isfeld les. 21:00 Tónl, (pl.)
um við að bíða svosem 20— í Rvík. Reykjafoss er í Borgá. Strengjatríó nr. 2 eftir Hindemith
30 ár eftir þeim. Margir Út- Selfoss er í Álaborg. Tröllafoss (Simon Goldberg, Paul Hindemith
fór frá New York 13. þm. til
Reykjavíkur.
varpshlustendur þekkja ekki
einu sinni nöfn eins og Cam-
us, Kafka, Capote, Sartre og
svo mætti lengi telja. Jafnvel
Hemingway og Steinbeck,
sem þegar heyra til eldri kyn-
slóð og einu sinni ollu mikl-
um hræringum, hafa ekki
Skipadeild S.I.S.:
Hvassafell er í Stettin. Arnar-
og Emanuel Feuermann leika.)
21:25 Frá útlöndum (Jón Magnús-
son) fréttastjóri). 21:45, Iþrótta-
þáttur: Landsmót Ungmennafélags
Islands að Eiðum (Þorsteinn Ein-
fell er á Akureyri. Jökuifell fór arsson íþróttafulltrúi). 22:00 Frétt-
ir og veðurfrögnir. 22:10 Dans-
frá . Rvík í gaerkvöidi til N. Y.
truflað útvarpið að ráði.
málverk-
í Lista-
Flugfélag Islands.
1 dag verður fiogið tll: Akur-
Hvemig væri nú að gefa ungu Vestmannaeyja, Kirkjubæj-
mönnunum tækifæri til að arkiausturs, Fagurhóismýmr,
, . , .. - ... , , - Hornafj., Vatneyrar og Isafjarðar.
lesa utvarpssogu. Það er ekki
. þar með sagt, að eldri kyn-
slóðinni skuli bolað burt. IJt- munið sýninguna á
varpið • er haldið óbærilegum um- Jóns Stefánsgonar
sofandahætti og sjálfsánægju safni ríkisins.
próvinsu-búans, sem heldur
að allt sé ágætt hjá sér af því MjóIkurframleiBendur!
að hann er'of andlega latur Gætið Þess vandiega, að mjóik-
til að skyggnast yfir í garð “vbrusarnir standi ekki Í Sóiskini.
, - .. . » 1 „ Mjolkureftirlit rikisins.
nagrannans og s]a hvað þar
er.
■i , ★
ÞAÐ VJERI óneitanlfega frísk-
andi að fá eina og eina sögu
eftir unga höfunda. ekki ein-
ungis þá sem hæst her, heldur I .■
líka þá sem ennþá eru i mót- 'J'y
un og deilt er um. — Það Ijj
hefur löngum verið deilt um J
jafnrétti kynjanna og hafa 1
koni'.r einkum verið í sókn,
því að þær hafa borið skarð-
an hlut. — Nú eru sumir kari
menn farnir að krefjast, ekki
uiidirgefni kohunnar, heídur
jafnréttis. Það er dei’t um
hvort það sé lengu- jafnrétti
p,ö kar-lmenn: skuji standa upp
fyrir konum.- Sumir vígreifir
karlar tala um að hcimta sér-
staitan -karlf'tíma í Sundhöii-
inni og Sundlaugúnum. Aðrir
vilja stofna kaflréttindafélög
og berjast unz yfir lýkur fyr-
ir því að karlmenn hætti aó
þ\-o upp eftir matinn og fram-
vegis verði talað um karlstúd-
og dægurlög: Joe Loss og hljóm-
sveit hans leika (pl.) Dagskrár-
lok kl. 22:30.
gengisskrAning.
1 £ kr. 45.70
100 norskar kr. kr. 228.50
1 $ USA kr. 16.32
100 danskar kr. kr. 236,30
100 tékkn. kr. kr. 32.64
100 gyllini kr. 429.90
100 svissn.fr. kr. 373.70
100' sænslcar kr. kr. 315.50
100 finnsk mörk kr. 7.00
100 belsk. frankar kr. 32.67
1000 fr. frankar kr 46.63
Þennan mánaðardag, 14.
ágúst, fyrir 10 árum þóttist ég
í miklum vanda staddur. Mér
fannst ég þurfa að senda ást-
kærasta samstarfsmanni mín-
um á lífsleiðinni nokkur kveðju-
orð í Þjóðviljanum. Og mér
vafðist tunga um tönn. Ég
orðaði þetta svo:
„Þegar ég minnist Einars 01-
geirssonar og samstarfs okkar
er mér „mjög tregt tungu að
liræra“. Það er eins og hvert
orð verði smekkleysa. Svo
mjög skortir á að orðin túlki
veruleikann og allt það, sem
tengt er við nafn Einars 01-
geirssonar í lífi okkar félag-
anna, sem höfum átt því láni
að fagna, að starfa við hlið
hans frá upphafi".
Og nú ber enn meiri vanda
að höndum. Nú verður ekki
hjá því komist að drepa á
nokkur atriði mikillar sögu,
sem er sízt á mínu færi að taka
til meðferðar. Til þess er hún
mér allt of nákomin. Fyrir
sagnfræðinga framtíðarinnar
verður hún skemmtilegt og
hugljúft verkefni. Saga Einars
Olgeirssonar verður einn glæsi-
legasti þáttur íslandssögunnar.
í þessum kveðjuorðum sagði
ég ennfremur; „Ef hamingjah
er okkur hliðholl á hahn eftir
stórbrotnasta og glæsilegasta
þátt æfi sinnar“. Ég held áð ég
hafi aldrei orðið eins sannspár
og þá. Og ef ég hef nokkru
sinni verið bænheyrður af ham-
ingjunni, þá var það á þessari
stund. Starf Einars síðustu' 10
árin er eitt út af fyrir sig mik-
ið æfistarf, sem nægir til að
skipa honum veglegan sess í
sögu þjóðar sinnar meðan is-
lenzkt hjarta slær. Svo langa
æfi er hægt að lifa á 10 árum.
Er þáð annars ekki eitt af
undrunum, áð Einar Olgeirsson
skuli vera 50 ára? Mér koma
í hug orð Jónasar Hallgríms-
sonar:
„Hvað er Ianglífi?
Lífsnautnln frjóva,
alelling andans
og atliöfn þörf.
Margoft tvitugnr
nieira hefur lifað
svefnugum segg,
er sjötugur hjarði."
Enn finnst okkur Einar 01-
geirsson kornungur maður. En
ef mannsæfin væri ekki mæld
í árum, heldur afrekum, væri
hann mjög gamall.
Þegar iEinar hóf starf sitt
i íslenzkri verkaiýðshreyfingu,
var hann aðeins. rúmlega tví-
tugur að aldri. Eftir skamma
stund var hann orðinn sjálf-
kjörinn foringi, einnig liinna
gömlu og reyndu, þeirra sem
báru gæfu til að hlíta leiðsögn
hans og gerast liðsmenn hins
nýja tíma. Það verða .þáttaskil
i íslenzkri verkalýðshreyfingu,
nokkuð hliðstæð þeim, sem urðu
í rússneskri verkalýðshreyfingu,
þegar Lenin kom fram á sjón-
arsviðið. Timabil hins marxiska
sósialisma á íslandi gengur í
garð, þegar Einar hefur starf
sitt fyrir tæpum 30 árum.
Verkalýðshreyfing Norðurlands
var þá um skeið í fararbroddi,
af því að Einar átti heima í
höfuðstað Norðurlandsins. Þar
með var iagður sá grundvöllur
meðal fjöldans, sem var nauð-
sjuilegt skilyrði þess að' hægt
væri að stofna marxiskan flokk,
— Kommúnistafl. 23. ára gam-
að þvi, að halda fram okkar
beztu mönnum. Af misskilinni
hæversku liöfum við ekki einu
sinni látið þá njóta sannmælis,
ekki kunnað við að bera þeim
lof, sem þeir eiga skilið. Ég
fæ ekki séð að neitt réttlæti
slíka hæversku. Hún leiðir bein-
línis til þess, að dylja fyrir
fólkinu kosti þeirra, en í stað
þess hamþa andstæðingami”
jafnvel mest hinum verstu
skaðsemdarmönnum“.
„Þó menn hafi ekkert lesið
nema andstæðingablöð okkar,
þá vita þeir ekki fátt um Ein-
ar. Hans hefur verið getið þar
árum saman, oft og margsinn-
is, reyndar sjaldan að góðu,
heldur sem foringja kommún-
ista, „niðurrifsmanna“, sem
vilja koma hér á „blóðvéldi
ætlar sér ekki að láta undan
fyrr, en þær hafa verið teknar
til greina. Hinir geta þá sýnt
hvort þeir eru með, eða ekki“.
Já, svo sannarlega kom ann-
ar svipur á Alþingi. Og það
urðu straumhvörf með ís-
lenzku þjóðinni. Það var þess-
um sigri að þakka og stjórn-
málahæfileikum Einars í sam-
vinnu við ágætustu menn Al-
þýðuflokksins, að það tókst að
sameina íslenzka marxista í
einn flokk árið 1938. Eftir
kosningarnar 1942 er þessi
flokkur orðinn að stórveldi i ís-
lenzkum stjórnmálum. Og Ein-
ar kunni að hagnýta sigurinn.
Nú hefst glæsilegasti þátturinn
í æfistarfi hans.
Það var lýðveldisárið 1944.
Hagspekingar borgarastéttar-
innar, þeir sem nú stjórna
landiriu, héldu því fram, að
framrindan væri ekkert annað
RœSa Brynjólfs B'iarnasonar i afmœlis-
hófinu i HlégarÓi i gœrkvöld i tilefni af
fimmtugsafmœli Einars Olgeirssonar
all tók Einar við ritstjóm Rétt-
ar og hefur stjórnað honum
síðan, að því undanskildu að
Sigurður Guðmundsson leysti
hann einu sinni af á miklum
annatíma. Þáttur Réttar undir
stjórn Einars verður seint fuli-
metinn. Hann var eini tengilið-
ur íslenzkra marxista fyrstu
árin, síðan hefur hann verið-
fræðilegur leiðtogi þeirra. Þeg-
ar Einar fluttist til Reykjavík-
ur, fluttist vaxtarbroddur
hreyfingarinnar einnig til höf-
uðstaðarins. Á frumbýlingsár-
um Kommúnistaflokksins var
það fyrst og fremst honum að
þakka, hversú giftusámlega
tókst að sigrast á barnasjúk-
dórnunum.
1937 urðu enn þáttaskii. Ein-
ar Olgéirsson er efstur á lista
Kommúnistaflokksins í Reykja-
vík. Flokkurinn vann glæsileg-
an sigur, ekki sízt fyrir þann
ljóma., sem stóð um nafn Ein-
ars. Ég held að þetta hafi
hvergi verið betur túlkað, en
í grein, sem Kristinn Andrés-
son skrifaði fyrir'kosningamar.
Ég leyfi mér að rifja upp
nokkur ummæli hans:
„Við höfum gert mjög lítið
Stalins". Einar hefur verið sví-
virtur af andstæðingunum eins
og þeir hafa átt orðaval til. En
þó munu flestir hafa veitt einu
eftirtekt, að andstæðingarnir
hafa ekki getað, þrátt fyrir
illmælin, dulið virðingu sína
uridir niðri fyrir persónuleika
hans. Hún hefur skinið í gegn“.
„Við höfum lengi, kommún-
istar, saknað Einars á Alþingi
íslendinga, þegar vkistri for-
ingjarnir hafa muldrað niður
í barm sér einhvern lognmollu-
legan xæðuslitring móti íhalds-
mönnum i stað þess, að lúskra
duglega á þeim. Það kæmi
fljótt annar svipur á þingið, ef
Einar Olgeirsson væri kominn
þár inrí í salinri. Það muftdi
öðruvísi verða tekið á máiun-
um. Þá mundi ekki umkvörtun-
arskjal 5000 Reykjavíkurbúa
liggja lengi óhreyft frammi
í slcjalaherbergi. Þá mundu
kröfur fólksins ná inn í þing'-
salinn, og þáð mjmdi heyrast.
að þær væru komnar þangað.
Þær myndu ekki verða muldr-
aðar niður í barminn til eilífr-
ar værðar og svefns, heldur
bornar fram af krafti sann-
færingar og harðfylgi þess, sem
ICinnar hennar eru eins og enemónur,
varir hcnnar sem kórallar, tennurnar
scm perlur, brjóstin sem marmari skHeytt-
ur kirsuborjum, og axlirnar .... Emír-
inn greip fram í fyrir honum:
Ef þú lýsir henni -rétt ber henni vissulega
rúm í kvennabúri mínu. Hver er hún?
Okrarinn tafsaði: Ég get bent á hús hcnn-
ar, en hlotnast þá undii dánug'um þjóni em-
írsins lítiifjörlbg laun? •
Emirinn kinkaði kolli til stórvesírsins, og
dálítil pyngja féll a.ð fófum okiarans. Ef
hún a'eynist verð lofs þíns, sagði emirihn,
fserðu annað éins síðar —; og okrarinn
ljómaði af áfergju.
■ ■ ... .. .Ji . !
En minn hejia verður að flýta sér,
' stamaði okrarinn, því fleiri munu hafa
hug á stúikunni. Emírinn bretti. hrýrnar Og
gretti sig: Hvcf mundi það verá?J Hodsja'
Nasreddín, svaraði okrarinn.
ku óriig.) iöl'v, ■
en efnahagslegt lirun, að styrj-
öldinrii lokinni.' 11. septembér
héit Einar Olgeirsson útvarps-
ræðu, sem þegar hefur hlotið
sess í íslandssögunni. Hann
sýndi fram á hvernig hægt
væri að nota þær innstæður,
serit þjóðin hafði eignazt er-
lendis á stríðsárunum. Ég gef
honum sjálfum o”ðið;
„Við getum keypt 20—30
nýja diesiltogara af beztu gerð,
200—300 nýtizku vélbáta, tvö-
faldað fiskiskipaflota íslands,
með glæsilegum skipastól, verð
ugum þeim hraustu sjómönnum
vorum, sem í fimm ár hafa
lagt lífið í hættu, til þess að
áfla þess fjár, sem nú skapar
velmegun þjóðarinnar."
„Við getum á næstu 4—5
árum keypt hentug millilanda-
skip til flutninga á afurðum
okkar, þ. á. m. næg kæliskip
til að flytja fisk og kjöt í því
ástandi' til neytenda, sem þeir
óska".
„Við getum keypt vélar til
að umbylta landbúnaðinum, svo
hægt verði með þeim að slétta
meira landflæmi á íslandi á
næstu 4—5 árum, en sléttað
hefur verið síðan land 'byggð-
•ist.
„Við getum keypt vélar og
éfríi til ráfvifkjana, stórfelldari
en: .Sógsvirkjunin og Laxárvirkj
unin til samans".
„Við getum keypt vélar og
efni til að reisa sements- og á-
burðarverksmiðjur ög aðrar
þær’ verksmiðjur, sem eru oss
nauðsynlegar fyrir eðlilega at-
vinnuvegi' vora“.
„Við getum keypt vélar til
inrianhússstarfa, til þess að
létta íífið' fyriv þeim Islending-
•um, i?em oft verða að þræla
mest — ísienzku húsmæðrun-
mn“.
.-,Við getum keypt vélar og
efni tii íbúðarhúsbygginga i bæ
og sveit, til hafnarmánnvii'kja
og hagnýtrá vegagerða, o
Iþanuig . mætti lengi telja“.
Afstaðá borgarastétta'innar
til þessa boðskapar kemur skýr
ast fram í Vísi og í ritstjórn-
argrein Alþýðublaðsins.
Vísir skrifar;
„Bjargráð kommanna. ■ ua
kaup á framleiðslutækjum til
fyrirsjáaniegs hallareksturs eru
því lokaráð — launráð og svik-
ráð gagrivart þjóðinni og nú-
verandi þjóðskipulagi“.
Og Alþýðublaðið skrifar:
„Það væri synd, ef blöðin
létu umræðurnar um dýrtíöar-
málin á Alþingi svo fram hjá.
sér fara., að þau minntust ekki
lítið eit-t á ræðu Einars Olgeirs-
sonar, því sannarlega á hún
það skilið, að geymast með
þjóðinni, til minnis um hvor-
tveggja í senn: hlægilegasta
skýjaglópinn og tungumjúk-
asta hræsnarann, sem sæti hef-
ur átt í sölum Alþingis".
■ Já, svo sannarlega mun ræða
Einars geymast með þjóðin'ni
— og ummæli Alþýðublaðsins
líka. Ræðan mun geymast, séfn
minning um framsýnasta og
stórbrotnasta stjómmálamann-
imi á þessari öld, og mér þykir
ekki ólíklegt, að síðar mdir
verði ummæli Alþýðublaðsins
einnig tekin upp í kennslubækur
í íslandssögu. Öllu áhrifameiri
svipmynd væri ekki hægt að
draga upp af stjórnmálum
landsins um miðja tuttugusfu
öldina, þar sem andstæðumár
mætast — hið djarfasta og
bezta annarsvegar og hið lítil-
mótlegasta hinsvegar.
Ræða Einars átti eftir að
marka djúp spor í íslenzku
þjóðlifi. Hún varð stefnuskrá
nýsköpunaráranna, þegar sótt
var fram til efnahagslegs sjálf
stæðis og betra lífs af meiri
djörfung, en nokkru sinni fyrr.
Þessi framsókn hefur nú verið
stöðvrið um stund af erlendu
valdi og innlendum bandamönn
um þess. Og nú er Einar Ql-
geirsson oddviti íslenzku þjóð-
arimiar í hinni nýju sjálfstæð-
isbaráttu hennar. Við efumst
ekki um sigur í þeirri baráttm
En hún verður hörð og löng'
og ef einhverjum skyldi halda
við örvilriun, þegar mest syrt-
ir í álinn, þá er gott að minri-
ast orða foringjans:
„Oss er það eigi nóg íslenzk-
um sósíalistum, að sósíalisminn
sigri um víða veröld, jafnt í
Ameríku sem Evrópu. Vér \-ilj-
um að þegar sú stund rennur
upp, sé það ekki amerísk þjóð„
sem byggir þetta land og hinir
„íslenzku frumbyggjar“ hafí
hlotið slík örlög, sem fmm-
byggjar Bandaríkjanna hinir
hraustu, djörfu Indíánar fyrri
alda, En slík verður afleiðingirí.
ef haidið er áfram á því liraða
undanhaldi fyrir amerískri á-
gengni og yfirdrottnurí, sem
einkennt hefur þríflokkana þý-
lyndu frá 1946 til hemámsins
1951.
Vér viljum, að þegar þéii'ri
óöld er lokið, að járnhæll amei’-
ísks auðvalds traðki lífskjör al-
býðunnar, búi oss fátækt og
fjötra — þá séu það íslenzkur
hugur og hendur, sem marg-
falda frjómagn og gróður is-
lenzkrar moldar, töfra ótæm-
andi orku úr íslenzkum fossum
og hverum, hagnýta af raun-
hyggju landhelgi Islerídingn
einna, — vér viljum, að þegar
stóriðja sósíalismans vei'ður
sköpuð á grundvelli íslerízkra
auðiinda, þá vinni hún í þjón-
ustu íslenzkrar þjóðar, til að
skapa henni þá efnahagslegu
velferð, sem hún aldrei hefur
fengið að njóta stundinni leng-
ur. sakir er’endr.ar ásælni og
undirg-efni ísienzkra valdhafa.
Vér vi’jum að þegar þjóðfé-
‘,ag sósialisma.ns hefur sigrað á..
jörðunni, fái þjóð vor, þjóð
Edd’i og íslendingasagna, þjóð
Snorra Sturiusonar og Stop-
lians G., þjóð Jónasar Hall-
grímssonar og Halldórs Lax-
ness. þjóð þeirra starfandi og
stritandi stétta. sem sigmðust
á ísum og' eldgosum, lifðu af
einokmi og- a.lla erknda áþján.
xoji i u-.Eraroríixld,, á^(),^u.