Þjóðviljinn - 15.08.1952, Qupperneq 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 15. ágúst 1952
KæSa Brynjólfs

rnasonar
Framhald af 5. síðu.
að njóta síns mikla andlega at-
gerfis, ávaxtanna af erfiði sínu
og auðlinda lands síns í fyrsta
sinni til fuils.
Vér vitum að verði þeirri ó-
gæfu afstýrt; sem amerís^
auðvald býr oss nú, vinni ís-
lenzkur andi sigur í glímu sinni
við amerískan auð, þá munu
fegurstu fyrirheit þjóðar vorr-
ar rætast í nýrri gullöld menn-
ingar 'og velferðar, þar sem
auðurinn er ekki lengur böl,
heidur blessun fyrir alþýðu, og
menning og fegurð lífsins eigi
lengur einkaeign útvaldra, held-
ur sameign vor allra“.
(Ein. Olgeirsson: Einvígi ís-
lenzks anda við amerískt doll-
aravald, Réttuy 1.—2. hefti
1952).
,,Þú komst þegar Fróni reið
allra mest á“, var sagt um
annan forustumann Islendinga.
Á 19. öldinni var íslenzku
þjóðinni gefinn Jón Sigurðsson,
þegar hún þurfti mest á mikl-
um og vitrum leiðtoga að
halda. Á 20. öldinni yar ís-
lenzkri alþýðu gefinn Einar 01-
geirsson, þegar þenni reið allra
mest á. Marxistar þurfa ékki
að trúa á gæskuríka forsjón
í skilningi trúarbragðanna til
þess að vera bjartsýnir. Við
vitum að þetta er lögmál fram-
vindunnar. Mennirnir vaxa með
verkefnunum. Tími mikilla ör-
laga skapar mikla forustumenn.
Þjóíir og stéttir sem sagan
hefur kjörið til að vinna stór-
virki, ala mikla sjmi.
Félagi Eina- hefur ekki haft
•margar stundir aflögu um dag-
ana frá önnum sínum í þjón-
ustu þjóðarinnar. En hann á
sér vísindaleg liugðarefni, sem
hann fórnar hverri frjálsri
stund. — Á háskólaárum
sínum lagði hann stund á
bókmenntasögu og áhugi hans
á sagnfræðirannsóknum hefur
farið vaxandi með árunum. Ég
hj'gg að á því sviði hafi hann
gert gagnmerkar uppgötvanir,
og. ef þann fengi þíma til gð
vinna úr þeim. mundi verða
briigéið" marxisku íjósi yfir
margt, sem áður var myrkr-
um hulið í Islandssögunni.
Og það er einmitt þessi þekk-
ing hans, þessi marxiski sögu-
skilningur, sem hefu- gett hann
svo skyggnan á viðfangsefni
líðandi stundar. En Einar hefur
alla. stund fyrst og fremst ver-
ið maður baráttunnar, hins
ó’gandi lífs, sem kennir til í
stormum sinnar tíía”. Ekkert:
er fjær honnm en bókstafstrú
eða gyðinglegur talmúdismi.
Márxismi hans er lifandi mR^-
ismi, laus við allar kreddur,
fær um að k”yfja ný viðfangs-
efni til mergjar og leysa úr
nýjum vandamálum, senfi aldrei
hafa verið til áður. Einmitt
þetta er aða1smerki hiná sanna
marxisma. Þess vegna hefur
Einar auðgað íslenzkan1 marx-
isma að nýjum mikilvægum
skilningi. eins og mönnum mun
síðar verða betur ljóst. begar
saga f’okksins oklrar verður
skráð og rakin niður í kiöbnn.
Vio bökknm þér fé’agi Eína.r.
fyrir hið liðna og óskum bjóð-
inni þeirrar hamingju. að mega
lengi njóta krafta þinna. Á
þessari stundu vildum við feg-
in. uppfyka e'nhverja. ósk þína.
Ég veit að þú átt eina stóra
ósk: ð ð flokkur okkar eignist
það mannval. sem er fært um
að bera merki þitt fram tii
sigurs. Við getum látið þessa
ósk rætapt ef við leggiumst
öll á eitt. Það er á valdi hvevs
og eins. Þetta er eina afmælis-
gjöfin, sem er þér samboðm
BANBARl SK
wim
THEODORE DREISER
134. DAGUR ruglazt á geðsmunum — þegar Aldenstúlkan ætlaði að neyða
hann til að kvænast sér en hin stúlkan vildi einnig ganga að
getum bjargað þessu náunga, þá getum við bjargað hverjum eiga hann. Ég þekki þetta. Ég hef sjálfur verið í svipuðum
sem vera skal. En ég lít svo á, að við eigum ekki að minnast vandræðum." Og nú sagði hann Jephson frá sínum eigin vand-
a þetta leiðsluástand að svo stöddu — nema við viljum láta ræðum. „Og meðan ég man,“ hélt hann áfram, ,,þá segir hann
fara'fram ránnsókn á ándlegri heilbrigði hans — eins og í Harry, eð greinin um fólkið sem drukknaði hafi verið í Thifes-tfnion'
Thaw málinu.“ Hann þagnaði og klóraði sér í vanganum. 18. eða 19. júni síðast liðinn.‘.‘
„Þú heidur auðvitað að hann sé sekur,“ sagði Jepson þurr- ,,Ágætt,“ svaraði Jephson. „Ég get sjálfsagt haft upp á
lega. henni.“
„Þótt undarlega sé, þá held ég það ekki. Að minnsta kosti er. ..Og á morgunhélt Belknap áfram, „vil ég að þú komir með
ég ekki alveg viss um að liann sé sékur. Satt að segja er þetta,. mér til hans og athugir, hvaða áhrif han.n hefur á þig. Ég
eitt kynlegasta mál, sem óg hef komizt í kast við. Þessi piltur verð viðstaddur og heyri, hvort hann segir þér sömu sögu og
er engan veginn eins harðgerður og búast mætti við, — þetta mér. Ég vil að þú skapir þér skoðun um hann sjálfur.“
er látlaus og aðlaðandi náungi á ‘vissan hátt, eins og þú átt eftir „Það geri ég árciðanlega, sagði Jephson þurrlega.
að sjá. Hann er aðeins tuttugu og eins eða tveggja ára. Og þrátt Daginn eftir fóru Belknap og Jephson til fundar við Clyde í
fyrir samband sitt við Griffithsfjölskylduna er hann mjög fá- fangelsið. Og þegar Jephson yar búinn að tala við hann og var
tækur — ekki annað en réttur og sléttur skrifstofumaður. Og aftur búinn að brjóta heilann. um þessa kynlegu sögu, var hon-
hann sagði mér, að foreldrar hans væru mjög fátækir. Þau um ekki fullljóst hvort hann trúði því að Clyde væri saklaus
stjórna einhvers konar trúboði fyrir vestan — í Denever að ég af Því að berja Róbertu eða ekki. Ef hann var saklaus, hvemig
held — og þar áður í Kansas City. Hann hefur ekki komið heim stóð þá á því, að hann synti í burtu frá henni og lét hana
til sín í fjögur ár. Hann lenti í einhverjum vandræðum sem drukkna? Það yrði býsna erfitt að sannfæra kviðdóm um sak-
unglingur í Kansas City, þegar hann vann þar sem vikapiltur á I®ysi hans.
einu hótelinu, og neyddist til að strjúka. Og við þurfum að kom- En eftir var að athuga möguleikann, sem Belknap hafði bent
ast að því, hvort Mason hefur frétt um það. Hópur annarra á, að Clyde hefði verið andlega bilaður, þegar hann las Times-
vikapilta virðist hafa tekið bíl einhvers auðkýfings traustataki, Union og ákvað að breyta eftir grcnninni þar. Skýringin gat
og svo voru þeir hræddir um að þeir kæmu of seint í vinnuna, legið í því en Jephson áleit þó, að Clyde rtrtist með fullkom-
heptu á ferðinni og óku á litla stúlku, sept beið bana. Við þurf- Iega réttu ráði þessa stundina. Jephson leit svo á, að hann
um að rannsaka það mál og búa okkur undir það, því að viti væri kaldrifjaðri og slungnari en Belknap vildi vera láta — en
Mason um það reynir hann að koma með það við réttarhöldin hann var mildur og aiúðlegur í fasi, svo að mönnum hlaut
þegar sízt skyldi.“ næstum að geðjast að honum. En Clyde átti ekki eins hægt með
„Það verður nú ekki af því,“ svaraði Jephson og það kom að gera Jephson að trúnaðarmanni sínum og Belknap — og
glampi í hörkuleg, stálblá augu bans, „þótt ég þurfi sjálfur að —oOo— —oOo— —oOo— —oOo— —oOo— —oOo— —oOo—-
íara.til Kansas City og rannsaka málið.“
Og Belknap hélt áfram að segja Jephson allt sem hann vissi
um líf Clydes fram að iþessu — að hann hefði þvegið diska,
gengið um beina, afgreitt ís, ekið vagni, gert hvað sem var,
áður en hann kom til Lycurgus — að hann hefði hvað eftir annað
heillazt af stúlkum — að hann hefði fyrst hitt Róbertu og síð-
ar Sondru. Og loks hefði hann verið búinn að koma annarri í
vandræði en hina elslcaði hann hugástum, en gat ek!ki eignazt
hana nema hann losnaði við hina.
„Og samt sem áður efastu um að hann hafi myrt hana?“
spurði Jephson, þegar hann var búinn að hlusta á allt þetta.
BARNASAGAN
Abu Hassan hinn skrýtni rSa
sofandi vakinn
25. DAGUR „ .>e. ...— .
hverrar trúar hún væri um ævintýri hans. ,,Gest-
ur sá,” mælti hún, „er þú hafðir seinast hjá þér
„Já, eins og ég sagði, 'þá er ég alls ekki viss um það. Og ég við kvöldverð, skildi herbergisdyr þínar eítir 6-
veit að hann þráir hina stúlkuna ennþá. Framkoma hans breytt- lðestar, þegar hann gekk burt, en þÓtt þu heíðÍT
ist í hvert skipti sem hann eða ég minntist á hana. I eitt skipti Ekípað honum að loka. Hefur þá hinn ílli andi ef-
spurði ég hann til dæmis um samband hans rtð hana - og jaugt gætt Jagi og skotiZt ag jjér, til þeSS að gera þér ,
m ír ,fkitærður fyrir *” haía b«M>a hiæðilegu villu. Þú átt bví að lofa guð aí
eigandi - móðgað hann eða hana.“ Og nú brosti Belknap þurr- ^jarta fynr það, að hann lettl VilIuMlI af þer og
lega, en Jephson starði á hann og teygði frá sér langa, beina- biðja hann að varðveita þig framvegis fra tálsnör-
bera fæturna. - Um djöfulsins."
„Er það n}öguiegt?“ sagði hann íoks. Abu Hassan var móður sinni alveg samdóma um
„Og ekki nág méð það,“; héit Béíknap áfram,“ heidur sagði bag# ag gjj ógæfan st.æ|i af kaupmanninum frá
hann „Nei hvemig getur yður dottið það í hug. Hún hefði ■ beiddi ^diliqU, éf heimi Væri
»ldrei samþ3rkkt neitt þvihkt, og auk-þess — og svo þagnaði 7 * , ' V" ■» , ;'v .; ■, v-i
hann. „Og auk .þesa hvað, Clyde?“ spurði ég. „Auk þess má annt Um SIU, aö koma séi buiL UX |e§Um hræðllega
ekki gleyma hver hún er.“ ,,Jú, ég skil," sagði ég. Og hvað Stdð Öíj fiGlsd SÍCf UT kloifivboðld SÍHIld, 61 VdfdldUSt
beldurðu, svo vildi hann fá að vita, hvort ekki væri hægt að mundu vilja ráða sér bana. Gekk hún þá úr skugga
koma í veg fyrir að nafn hennar og efni brófanna sem liún hafði um, að haim Væri Orðinn albð.td, kom UmsjÓnai-
skrifað honum birtist í blöðunum og réttinum — svo að fjöl- manni spítalans til öð látö hann löUSön, ðq tók
■skylda hcnnar tantat ekki að þyí og Dyrfti ekki a8 liða of sÍSan heim J hús SÍtt. Þai V8T Abú HaSSan
„Einmitt það. En itv.ð þá nm ht»a stúikunar nokkra daga að hressa sig og styrKta efhr leguna
, Ég hef einmitt verið að brjóta heiiann um það. Hann gat meb goðn jiiukrun og kraftmeirr fæöu en hann
ráðgert aö myrða aðra stúlkuna og hefur jafnvel myrt liana, hdfðl fengið ö Spitá.ldnum, En er hann VöX alheill
eftir að hann var búinn að tæla hana, en hugmyndir hans um orðinn, kunili hann ekki VÍð öð etö Og dre.kkö
hina stúlkuna voru svo fáránlegar, að liann vissi í rauninni alls einsamal] á kvöldin; VÍldí hönn því tökö Upp hina
ekki, hvað hann var að gera. Skilurðu ekki hvað ég á við? Þú íyni háttscmi SÍnö, öð íá ókunnuqan ' Uest heim
með sér á dcgi hverjum. Hittist svo á, ao það var
fyrsta daa í mánuði, að Abú Hassan gekk í íyrsta
„Áttu við að hann hafi bíiað á geðsmunum?“ greip Jephson skipti beiria Grinda vegna ut u Bugd.ads bru, en á
þeim degi var kalífinn ætíð vanur að ganga íyrir
utan borgarhliðin, til þess að sjá með eigin augum,
bilað á taugum eins og þeir segja í New York. En hann er enn bvort menn hlýdtfil boðum lians. Vildi því SVO tíl,
vitlaus í þessari stúlku. Eg held jafuycl aó þad sé aóailega aj ré,( œm m HaMan „ setz,ur VJ3 handriðið 4
hennar vegna sem hann grætur 1 fangelsmu. Hann var tíihiínlt , K , , , ,,, , , , . . ,
að gráta, þegar ég kom til hans, - hann^ót ei.xs og hjarta ?tUIini' Sd haiU1 kallfann koma a hmum bruar-
hans ætiaði að sprínga." .:n. *sporöinum og var hann enn buinn sem kaupmaður
Og Belknap klóraði sér hugsandi í hægra eyranu. „En samt frá MÚSSÚl; fylgdi honum Sömi þrællinn og í fyrra
sem áður er dáiítið yit i þessari hugmynd — að hann hafi skiptið. Fór hryllingur um Abú Hassan, þegar hann
veizt, hvernig piltar á hans aldri eru, einkum þegar þeir hafa
lítil afskipti haft af stólkum og peningum og þrá að verða
miklir menn.“
fram í.
„Já, að vissu leyti
orðinn ringlaður, dáleiddur, frávita