Þjóðviljinn - 09.10.1952, Page 5

4) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 9. október 1952
Fimmtudagur 9. október 1952 — ÞJÓÐVILJINN — (5
lllÓOyiUINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, (áb.) Sigurður Guðmundsson.
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Magnús Torfi Óiafs3on,
Guðmundur Vigfússon.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustig
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 18 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 18
annarstaðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Rannveig og Gylfi
Rannveig Þorsteinsdóttir hefur flutt á þingi þings-
ályktunartillögu, þar sem því er beint til ríkisstjórnar-
innar aö hún reyni að koma því til leiöar að hernáms-
liðiö dveljist um kyrrt á herstöövum sínum, að hindruö'
veröi „ónauðsynleg ferðalög“ hermannannna utan þess-
ara staða og ,.óþarfar feröir“ íslendinga inn á herstöðv-
arnar. Líkt og bergmál kom svo kafli í -ræðu Gylfa Þ.
Gíslasonar við fyrstu umræðu fjárlaganna þar sem ráð-
izt var harðlega á ólifnað hins erlenda liðs og tilraunir
þess til að spilla siðferðiskennd íslenzkrar æsku.
Vissulega hafa þessir tveir þingmenn gripið á einu
þeirra andstyggilegu kýla sem eru afleiöing hernámsins,
og ummæli þeirra um skriðdýrshátt ríkisstjómarinnar
andspænis siðleysi og ruddaskap hins erlenda liðs, em
meira en réttmæt. En þó finnst manni andstyggðin
magnast enn við að heyra ummælin af vörum þessara
þingmanna, því jafnvel blygðunarlaus þjónkun er skárri
— og altént hreinskilnari — en lítilmótleg hræsni.
Rannveig Þorsteinsdóttir og Gvlfi Þ. Gíslason tóku
bæöi þátt í því aö biðja Bandaríkin að senda herlið til
íslands. Þau bsra því fulla lagalega og siðferðilega ábyrgö
á öllum afleiðingum þess verknaðar, öll óþrifaverk hins
erlenda liðs hlutu blessun þeirra fyrirfram þegar innrás-
arhernum var sigað á islenzku þjóðina. Þeim fjölmörgu
íslendingum sem nú 'þegar eiga sök á hendur Banda-
líkjamönnum ber elcki sízt að þakka Rannveigu og
Gylfa fyrir sig.
Þessir tveir þigmenn bera einnig meiri siðferðilega á-
byrgð en aðrir. Bæði svikust þau inn á þing og rændu
atkvæöum hrekklausra Reykvíkinga með því að þykjast
vera andvíg hersetu og hemámi íslands á friðartímum.
Þessi atkvæði notuðu þau síðan til aö hjálpa til við að
draga lokur frá hurðum og hleypa hernámslýðnum inn
í ísland. Ósiðlegri verknað getur ekki en þann, sem
þau hjúin hafa framið á þessu sviði og fjölmörgum
öðrum.
Samt áforma þau nú að leika sama leikinn einu sinni
enn. Það em kosningar framundan, og Rannveig og
Gylfi óttast dóm þeirra kjósenda sem sviknir voru til að
lyfta þeim á þing, og sá ótti er réttmætur. Þess vegna er
nú enn gripið til hræsninnar. Og það á eftir að ásann-
a.st, að allt íram að kosningum munu þau reyna að hag-
nýta sér pcrsónulega hina víðtæku og harðnandi and-
stöðu íslenzku þjóðarinnar gegn hernáminu og afleiðing-
um þess.
Takist þeim þessi áform munu þau hagnýta það fylgi
sem þeim áskotnast þannig á nákvæmlega sama hátt og
oftir síðustu kosningar. Komi um það fyrirskipun frá
æðri stöðum munu þau setjast á laumufundi með öðr-
r.m þingmönnnum og biðja um að sem flestir hermenn
dveljist í Reykjavík og hafi sem nánust afskipti af ís-
lenzkri æsku — alveg á sama hátt og þau settust á leyni-
fundi eftir síðustu kosningar og báðu um hernám, þvert
ofan í eiöa sína og svardaga.
Það hefur, stundum verið talað um nytsama sakleys-
ingja 1 íslenzkum þjóðmálum síðustu árin. Rannveig og
Gylfi eru ekki nytsamir sakleysingjar; þau eru nytsamir
hræsnarar, þau eru bandarískum yfirboðurum sínum dýr-
mætari en hinir blygöunarlausu, ódulbúnu landsölu-
menn. Þeirra verkefni er aö sundra hinni heibrigðu and-
atöðu íslendinga gegn erlendum yfirgangi cg nota meira
að segja hluta af andstöðunni til stuðnings við Banda-
ríkin!
Þennan leik er hægt að leika einu sinni og jafnvel
tvisvar, en það er ekki hægt aö leika hann áfram og
áfram við hverjar ko-ningar. Þegar Rannveig og Gylfi
settust á bekk með hinum opinskáu Bandaríkjadindlum
og báðu um hersetu með cllum hinum andstyggilegu af-
leiðingum hennar. felldu þau sjálf þann dóm um sig sem
ekki varður áfrýjað. Þau skáru þá upp fyrirlitningu allra
óspilltra íslendinga, og sú kennd mun enn magnast þeg-
ar þau reyna á ný að svíkja almenning til fylgis við sig
é upplognum forsendum i þágu hemámsliðsins.
Staupasníkjur — „Sjálístæðisverkamaður"
orðnir kapítalistar.
Erfitt er að gera það upp °rau7
,,sjálfstæðisverkamaður“
EINU SINNI sátu hér á landi
ódannaðir útlendir þrjótar og
þóttust hafa ráð landsmanna
í hendi sér. Þeir voru smá-
kallar í sínu föðurlandi, en
hér urðu þeir alltíeinu stór-
kallar, drukku dýr vín og
átu feitar steikur. Þeir áttu
nefnilega peninga en lands-
menn enga. Danskir selstöðu-
kaupmenn gömnuðu sér við að
vera höfðingjar á Islandi, þótt
þeim hefði aldrei dottið það
í hug heima hjá sér. Það
voru líka til íslenzkir aum-
ingjar sem hjálpuðu þeim við
að halda að þeir væru höfð- Fimmtudagur 9. október (Díónys_
ingjar. Þeir hímdu við buð- íusmeSsa). 281. dagur ársins —
arborðin og sögðu: „ætlið þér Hefst 25. vika sumars — Tungl i
ekki að gefa mér staup kaup- hásuðri kl. 5:09 — Háfiæði k'.
maður góður?“ Og akfeitir 9:10 og 21:33 — Lágfjara kl. 15:22.
þrjótar skemmtu sér við að
sletta fingurbjörg í aumingj- ^^Lffíar sement á Akur-
ann eða neita a.llt eftir þvi eyri, Arnarfell losar salt fyrir
sem skapið bauð þeim.
leika; Piero Coppola stjórnar).
22:10 Framhald sinfónísku tón-
leikanna: b) Sinfónia i B-dúr op.
20 eftir Chausson (Hljómsveit Tón
listarskólans í Paris leikur; Pi-
erp Coppola stjórnar). Dagskrár-
lok klukkan 22:45.
Skrlfstofur stuðningsmanna séra
Gunnars Árnasonar, umsækjanda
til þess að halda að þeir séu um Bústaðaprestakall, eru á þess-
um stöðum: Bjarkahlíð við Búr
staðaveg, sími 3000, og Kópavogs-
_____ 30, sími 5636. Þeir sem
við Sig, hvmrt maður a að viija vinna að kosningu séra
hlæja eða gráta, þegar manni Gunnars og aðstoða á kjördegi
dettur í hug hið kostulega orð eru vinsamlega beðnir að hafa
GUNNAR
SEXTUGUR
samband við skrifstofunrnar.
i -SÖNGFÉLAG verk-
lýðssamtakanna í
Reykjavik óskar eftir söngfólki,
sérstaklega tenórum. Þeir, sem
kynnu að vilja syngja með kórn-
um, tali v’ið stjórnanda kórsins,
Sigursvein D. Kristinsson, Mávar
hlið 18, sími 80300 — eða komi
á æfingar kórsins í Edduhúsinu á
þriðjudags- og föstudagskvöldum.
Æskulýðsmót
Framhald af 8. síðu.
er þar innifalið uppihald, fæði,
ferðakostnaður ailur og aðgangs-
Gerðar hafa verið 3 kvikmyndir
af Berlinarmótinu, og hefur ein
þeirra borizt hingað til lands og
Norðurlandi. Jökulfell er i New e^rlr'
^ °r'" -)ý Beriínarkvikmyndin
Eimskip
Brúarfoss fór frá Barcelona 6.
NTj ERU KOMNIR hér aðrir þm. til Palamos og Kristiansand.
ódannaðir briótar oe aumin-i. Dettifoss er í Vestmannæyjum. uf
odannaoir prjotar og auminj Goðafoss fer frá New York j da verður synd i Stjornubioi næst-
ar sem biðja um staup eru tu RvIkur GuI!foss kemur £ komandi sunnudag ki. 13.30, -
hor ennþa. Undir mðn fmnst Rvikur um hádegi j dag Lag_ Fjaliar hún um einn þatt Berlín-
þeim nóg um á- aríoss fór frá Khöfn 7. þm. til armótsins: samkeppm milli sendi-
gang hinna nýju Gdynia,, AntWerpenj, Rotterdam uefnýanna 1 sýmngum og túlkun
kaupmanna í her- og Huli. Reykjafoss er í Kemi. a þjoðlegri list Ojg synir mynörn
mannabúningn- Selfoss er fyrir Norðurlandi. Trölla 30 atrlðl ur tiJÚ aga" og .
„m pn f “ mi foss er i Rvík. dansasyningum Berhnarmotsms.
uiu en iiauiuu BáSar hinar kvikmyndirnar (önn-
fyrir þeim biðja skipaútgerð rfliislns. ur er heildarmynd af mótinu en
þeir um staup. Esja er á Austfjörðum á norð- hin íþróttamynd) koma hingað
„Viltu ekki takmarka komur urleið. Herðubreið er væntanleg öráðlega og verða þá sýndar á
þínar í bæinn Og hervirki þín til Reykjavíkur í dag frá Breiða- vegum Alþjóðasamvinnunefndar ís-
meðal dætra okkar kaupmað- firði °S Vestfjörðum. Skjaidbreið lenzkrar æshu; Ekhl ®r yita3’
ur £TÓður“. — Rannvei^ Þor- fer fra Rcykjavík í dag til Húna- hvort þessi þa.tur Berlmarkvi.r-
° ~ * flóahafna. Skaftfellingur fer frá myndarinnar verour syndur oftar,
steinsdóttir og"" Gísli
P * nuajiama. Skaftfellingur
Reykjavík á morgun til Vest- svo áhugamenn um næsta mót
mundsson hafa samið tillogur mannaeyja. og aðdáendur þjóðlegrar lietar
um „takmarkanir varðandi eru hvattir til að íáta þessa sýn-
samskipti vamarliðsins Og ÍS- Rafmagnstakmörkunin ingu ekki fara fram hjá sér. Að-
lendinga“ og náttúrulega Vesturbærinn frá Aðalstræti, göngumiðar og prógramm fást
fylgja ,,engin óvild til varnar- Tjarnargötu og Bjarkargötu. Mel- 1 skrifstofu Æskulýðsfylkingarinn-
liðsins eða andúð á því starfi, arnir’ Grímsstaðaholtið með flug^ ar og í Stjörnubíó.
sem því er falið að vinna sam-
kvæmt samningi þeim sem
gerður hefur verið af íslands
hálfu til tryggingar öryggis
landsins". — „Það er alls ekki
ætlunin að styggja þig kaup-
maður góður“.
vallarsvæðinu, Vesturhöfnin með
Örfirisey, Kaplaskjól og Seltjarn-
arnes fram eftir.
Söluskattnrinn
2/1'15
Einar kvaðst strax við þessa
eftir Hugrúnu (höV Tes). umrseöu vilja bera fram mót-
Fastir liðir eins og Framhaid af 1. síðu.
m.n30UleSÞing7rétS'. leiðir auðíundnar, í stað þess
20:20 Tónleikar: a® fara 1 vaSa fátækrar alþýðu,
Tiu tilbrigði í G- ætti að taka féð af auðmanna-
dúr (K455) eftir stéttinni, sem aldrei neitaði sér
Mozart (Lili Krauss leikur). 20:35 um neinn lúxus á meðan al-
Erindi: Um samvinnuútgerð þýðan væri að kikna undir
SÁ ER MUNURINN á staupa- (Hannes Jónsson féiagsfræðingur). þejj-pj dýrtíð sem skatturinn
mönnunum fyrr og nú að 21:00 Islenzk tóniist: Sönglög eftir orsakáði.
áður báðu þeir kaupmanninn Haiigrím Heigason (pl.O
beint nú ráðgast þeir hver Upplestur: „Fangi og frjáls", smá-
Vlð, annan unz beiðmn sofn- 21.3g Sinfoniskir tónleikar (pl.) mæli sosialista gegn framleng-
ar í nefnd og kaupmaður get- a) piandkom.ert nr. 3 j c-dúr op. ingu söluskattsins, — en mundi
ur látið sem hann hafi ek'ki 26 eftir Prokofieff (höfundurinn annars ræða hann nánar við
heyrt, og gráir fyrir jám- 0g sinfóníuhljómsveitin í London síðari umræðu.
um, vopnaðir flöskum halda
hinir vígreifu kaupmangarar
sem líta út eins og hermenn
áfram næturárásum á höfuð-
borg Rannveigar og Gisla,
og meðan þau ráða og ráðg-
ast er vist að þeir halda
sig ekki heima fyrr en þeir
eru allir orðnir alkóhólistar. ö
TIL ERU MENN sem kenna
má við tegund. Hliðstæður við . Ú
þá má finna með dýrum af
kattartegundinni, en maðurinn
er félagslynd vera eða svo
er oss fortalið. Þessir menn
eiga heima í fylkingum verka-
lýðsíns ef allt væri með felldu
En af einhverjum orsökum
gerast þeir undanvillingar og
hverfa yfir til kattanna, fá
sér jafnvel hatta með upp-
brettum börðum eins og ekta
kettir. Sumir þeirra eiga bíl
og telja sér trú um að þeir
séu kapitalistar; aðrir þurfa
ekki annað en klapp á öxlina
Fyrir nokkru síSan var maSur
einn að iesa bók 11:11 sósíalisnia.
En von bráSar hætti liann að
lesa, setti frá sér bókina og sagði:
„Eg verð að liætta, ég verð „koinm
únisti “, ef ég held áfram.“
Það er hollt að athuga starf
Gunnars Benediktssonar og lilut-
verk hans með íslenzkri þjóð ein-
mitt með hliðsjón af slíku and-
iegu hugleysi, hættulegustu sýk-
inni, sem borgarablöðin útbreiða
á Sslandi.
Fyrir tæpum 30 árum fór Gunn-
ar Benediktsson sem einn trúnaðar-
maður nýstofnaðs Framsóknarfé
lags í Eyjafirði að setja saman
stefnuskrá fyrir þennan félagsskap.
Og það skyldi ekki kasta til verks-
ins höndum.Vandamálin voru brot-
in til mergjar og skilgreind. Bækur
voru lesnar án ótta. Og niðurstað-
an varð sósíalismi. „Fjandi var
að þú fórst að grufla út í þetta,
Gunnar“, sagði Jónas frá Hriflu
við Gunnar, er hann sagði hon-
11111 árangurinn af heiiabrotum sín-
um, þekkingarielt og óttalausri
rannsókn og skilgreiningu á þjóð-
félaginu og meinsemdum þess.
Andlegt hugrekki hefur verið
aðal Gunnars Benediktssonar allt
hans líf. Sú ótrauða þekkingar-
þrá, sú óttalausa leit að sannleik-
anum, sem flytur mannkynið
fram á við til æ meiri fullkomn-
unar hefur einkennt hann í öll-
um viðskiptum Iians við vanda-
mál mannlífsins. Þessvegna hef-
ur hann borið ga*fu til aö verða
alþýðustéttunum og þjóðinni allri
brautryðjandi, seni hún seint fær
fuliþakkað. Ilann hefur aidrei
liikað við að brjóta málin til
mergjar, hvað sem á hefur geng-
ið og hvað sem það hefur kostað.
Og hann hefur ekki látið þar við
sitja. Óþrjótandi elja og snllld í
framsetningu hefur gert honum
mögulegt að tala til fólksins máli,
er það skildi og vildi hlusta á.
Ailt frá fyrstu ritgerðum hans um
þjóðféiagsmálin og söguna í Rétti
á þriðja áratug aldarinnar og tll
þess sagnarits um sögu síðasta
áratugs, sem nú kemur út, hefur
liann verið andlegur Ieiðsögumað-
ur þúsundanna, sem í ritgerðum
lians og boðskap öilum fundu
svöri 11 við vandamálunum, sem
þeir voru að glíma við. Hræsnin,
skinhelgin og hálfvelgjan hafa átt
í honum þann óvin, sem húðstrýkt
liefur þær, oft með ógleymanleg-
um orðum, en alitaf með árangri.
Sósíalisminn á lslandi liefur átt
og á í Gunnari Benediktssyni ein-
livern liugrakkasta og snjallasta
boðbera sem hann hefur eignazt.
Sósíalistaflokkurinn á þar for-
ustumann, sem alltaf hefur þá
staðið allra fremst og barizt bezt,
er mest reið á.
Þegar Þjóðviljinn var bannaður
og biaðamenn lians fluttir af
laudl burt, var það Gunnar Bene-
diktsson, sem hleypti af stað
„Nýju Dagblaði" og var ritstjóri
þess, einmitt þegar hættan var
mest á íhlutun erlends hervalds.
Þá tók Gunnar Benediktsson og
vlð ritstjórn Réttar og hafði til
loka 1912. Og meðan verkamenn
Keykjavíkur undirbjuggu skæru-
hernaðinn í febrúar 1942, sat
Gunnar Benediktsson í fangelsinu
við Skólavörðustíg dæmdur fyrir
að hafa sagt sannleikann um
miUirlkjasamninga — og skrifaði
þar sjálfur ádrepur á réttvísina á
Islandi!
Og með árunum vex áræði þessa
manns, sem aldrei liefur lcunnað
að óttast! Nú nægir honum ekki
lengur að brjóta vandamál nútím-
ans til mergjar. Nú beitir hann
sömu skörpu skilgreiningunnl á
vandamál sögu vorrar. Eins og
hann áður hefur sýnt þúsundúm
Jijóðfélagið frá nýjum sjónarliól.
eins ætlar hann sér nú að sýna
oss vetgamikla þætti sögu vorrar
í nýju Ijósi, — og homim mun
takast það. Fyrirlestur hans um
Sturlu Þórðarson var fagurt fyr-
irheit um það, sem koma slcal.
Gunnari Benediktssyni er Ijóst
að íslenzlcri alþýðu er ekkl nóg
að slcilgreina þjóðfélagið og slcilja
öfl þess til hlítar til þess að
eignast það sjálf. Haun veit að
hún þarf líka að skiigreina arf-
inn, sem hún telcur við, skilja
hann og meta rétt, svo hún geti
haldið áfram að byggja á því
bezta, sem þjóðin hingað til hef-
ur skapað, — og reisa á þeim
grunni byggingu framtíðarinnar,
þjóðfélag án fátæktar og vanþeklc-
ingar, það þjóðfélag sósíalismans,
sem Gunnar Benedlktsson liefur
varið ævi sinni til að boða og
undirbúa.
Sósíallstaflokkurinn þakkar þér
I dag þitt mikla starf, Gunnar.
Haltu áfram að ryðja brautlrnar
jafn ótrauður og hingað til! Hug-
ur vor og heillaóskir fylgja þér!
Það var gott að þú fórst að
„grufla út í þetta“, Gunnar. Það
kemur sú tíð að þjóðin þaklcar
þér það öll.
Einar Olgelrsson.
Nokkur orð um rit-
höfundinn
Gunnar Benediktsson
Þegar maður leiðir sér i hug
hve afkastamikill og merkur
rithöfundur Gunnar Benedikts-
son hefur verið nú um nær-
fellt fjóra tugi ára, þá má í
sjónhending gera sér ljóst hve
daufu skini ein lítil blaðagrein
varpar yfir svo langan veg.
Hann er verðúr meiri og betri
skilgreiningar en gerð verður í
stuttu máli og hann hefur f jall-
að um svo margvísleg efni að
hér verður því miður ekki liægt
að minnast allra verka hans
og meðal annars fyrir þá sök
að höfundi þessara fáu orða
er enginn tími gefimp til undir-
búnings.
Það má með fullum sanni til-
færa um hann þau orð, sem
áð vísu hafa um marga sögð
verið og eru því orðin litlaus
af öllu jórtrinu,: hann hefur
fátt mannlegt látið sér óvið-
komandi. En það er margt
undarlegra um Gunnar Ben. en
aðra menn. Hann er spámaður
og postuli hugsjóna, sem í
æsku hans voru ókunnar í þessu
landi og goðgá og hneykslunar-
efni þegar er þær urðu kunn-
ar. Hann er hermaður nýrra
sónulegt líf hans sjálfs er í
rauninni bókmenntalegt lir-
lausnarefni. Það ganga um
hann þjóðsögur. Hann er sá
maður sem ég veit líklegastan
til þess að hafa í æsku beðið
guð sinn hinnar gömlu bænar:
Gefðu mér stað til að standa
á — og ég skal hræra jörðir.a.
Fáir munu þeir höfundar er
svo hafa upphafið sinn feril,
að þeir hafi ekki, að aukwun
tíma og þó sprottinn upp úr þroska og fenginni reynslu,
Gunnar Benediktsson, rithöfundur
þeim jarðvegi borgaralegs lífs
og íhaldssamra sjónarmiða,
sem óttast p'lóginn eins og
dauða sinn. Og sem skáld og
hugsuður hefur hann plægt
þennan jarðveg og komið víða
í grýtta jörð. Það þarf því eng-
an að undra þó ekki hafi hann
ofmatazt of lofinu um ævina.
Gunnar Benediktsson býr
yfir mikilli lífsreynslu manns,
sem lifað hefur óvanalega tíma
byltinga og umturnunar á sviöi
atvinnulífs og þjóðfélagslegra
hugmynda, enda sjálfur gert
sitt til þess að halda hlutunum
í hreifingu, hvar sem hann hef-
ur komizt í snertingu við. Per-
Fá -Pn’i sn.t r+i í bnrrii. Ir.ið "neirinði
n’’ hnrv, í ^vrkrimi. — Nú bverr,-
jor o-ensur það. Hús=ein Húslía? snurði
Hodsia Nereddín friðsaro’oira. Við srptum
komið okkur þæsrileira fvrir í turninum,
þú uppi sak’r a'durs þíns, ég niðri. Lát
mig laga til bjá þér.
TT„.,=;a >T„o„eclíU-, ró'tí bvinæst vntn on
kúst o°* bvoði irólfið, breiddi teppin á bað
o— l.nerði púðana ofan á. Síða.n sótt.i hann
kökur ov hunang og brauð og skipti því
öl'u í tvo jafna hluta fyrir augrum fanga
síns, sem varð æ meira undrandi.
Þú munt ekki ci.eyia úr sulti, Hússein
Hús'ia, sagði hann. Við munum hafa ein-
hver ráð með að útvega okkur fæðu.
Hér er pípa, og hér er tóbak. — Er
Hoösja Nasreddín hafði komið öllu hag-
anlega fyrii* í herberginu fór hann út
og læsti dyrunum á eftir sér.
Sá gamli var einn eftir. Hann var ful'.
komlega ringlaður. Hann sat og reyndi að
hugsa, en bot-naöi ekki neitt í neinu. Tepp-
in voru mjúk, púðarnir þykkir, og honum
varð gott af kökunum, hunanginu og
tóbakinu. Örþreyttur lagðist hami til svefns.
kosið sín fyrstu verk á bók-
menntalegum vettvangi, að
ýmsu leyti á annan veg en
raun varð á. Eg geri ekki ráð
fyrir að Gunnar Benediktsson
sé þar nein undantekning. Eg
skal fúslega viðurkenna að
fyrstu bók hans, Sögur úr
Keldudal, hef ég aldrei augum
litið og get því ekkert um hana
sagt. Það má vel vera að Gtmn-
ari þyki sjálfum vænst um þá
bók, sinna bóka, slíkt hendir
löngum um einn og annan, en
hitt veit ég að hún er æskuverk
tuttugu og tveggja ára gamals
manns. Á því skeiði ævinnar
eru fæstir höfundar búnir aS
finna svo sjálfa sig, að þeir
séu þá þegar hættir að reika
um hinar undursamlegu villi-
götur draumóra og rómantik-
ur, — og er það vel. Ekkert
ungt hjarta, hvorki lconu né
mamis, mun nokkru sinni sam-
þykkja ályktun Bemhards
gam'a Shavv: Dásamlegur tími
æskan, —• skömm að spandera
henni á unglinga.
Þegar maöur les næstu skáld-
sögu Gunnars Ben., Niður
hjarnið, sem kemur út tíu ár-
um seinna en Sögur úr Keidu-
dal, þá finnur maður að vanda-
mál manniífsins eru fa.nn að
sti’itia á hug hens. Krókurinn
er farinn að beygjast til þe.rs
sem verða vilk
í þestári sögu. tékur hann ti’
meðferðar útþ.rá æskunnar
hungur hemar efiir lífsgleði
hrösun hennar og björgun.
Állt fer þetta fram í söguani
eftir h ve rsdags’ agum leiðum
og það liggur tæpast ljóst fyr-
ir hvert höfundurmn stefnir á-
dei’.unni. Aí’.t fer vel að lok-
um, ekki fyrir félagslega sam-
hjálp, heldur fyrir tryggð og
bjartsýni einstaklingsins. Höf-
undurinn hefur þá ekki enn séð
hilla undir þau lönd framtíðar-
innar, þar sem æskan, í sínu
reynsluleysi, getur leitað sér
öryggis í uppeldisháttum og
siðgæði þjóðféiagsins. Stíll og
framsetning þessarar bókar er
mjög á reiki. Einhvem veginn
gruoar mig fastlega að hún sé
æskuverk.
í næstu bók Gunnars eru
málin tekin að skýrast. Allar
línur eru fastar dregnar í þess-
ari bók en í hinni fyrri, meiri
reisn yfir stí'num, bygging
sögunnar betur hugsuð frá
byrjun. Hér rýnir höfundur í
liin rotnandi mein þjóðlífsins.
Hann finnur að eitthvað er
meira en lítið brjálað við þetta
ailt saman. Hann finnur hve.rsn
helsjúkt það þjóðfélagsform e.r,
þar sem hilmað skal yfir g’æp-
inn af því uppljóstrun eins leið-
ir ,aí sér uppljóstrun annars,
og ekki má við neinu hreifa ef
ekki á að koma í ljós hvíiík
viðurstyggð og botnleysa kvik-
syndið er. Höfundur sér að vísu
ekki aðra leið vænlegri. ef ein-
staliiingurinn á að bjargast, en.
að hann flýi úr yfirstéttinni,
frá eyðslu, óhófi, spillingu,
glæpum og yfirhilmingu, til
hinna þröngu og fábreyttu lk's-
kjara erfiðisfóiksins, og skála-
ið hefur jafnvel þá trú á swa-
um þátttakendum Hrimadans-
ins, þeim sem hvað listilegast
sýnast dansa, að í brjóstum
þeirt'a kunni, þrátt fyrir a'lt,
að levnast óskin um fráhvarf
úr viðjum óhófs og yfirborðs-
háttar, til hins einfa’.da, heil-
brigffa lífs. — Ja, mikil lifandi
býsn hefur Gunnar nú lært um
þessa menn síðan þá. Margt
hefur líka breytzt síðan þetta
var, allar línur skerpzt og
möguleikar og úrræði lagzt ljós
fyrir, enda mörgum, nvjum
löndum gkotið úr hafi.
Næsta verk skáldsins er
Anna Sighvatsdóttir. Það er
þessi bók, sem sker úr um rit-
höfundinn Gunnar Benedikis-
son. Nú sést, svo ekki verður
um villzt, að máður sá er ekki
að föndra við list í meiningar-
leysi. Hann er ekki að segja
manni sögu til bess eins að
halda manni uppi á snakki.
Hverju verðar hann nú þó
kræsnir, borgaralegir formdýrk-
endur hendi frá sér þessari bók
í máttvana bræði yfir heiftar-
Framhald á 7. síðu.
Kæri vinur.
Þá man ég það allt í einu í þvi
ég er að fljúga burt af landin.u
að i þann mund er ég verð að
511 u forfallalausu á sveimi ein-
hverstaðar í Ríkinu undir Himn-
inum liggur fvrir þér að fylla
sjötta tug æviára þinna og stytt-
ist nú óðum leið til ellilaunanna.
Eigi má þó slíkt á þér sjá og skil
ég því þessar linur eftir til þess
eins að staðfesta þér eilifa æsku
og þaklca þér um leið: í fyrsta
lagi fyrir mig og mína, i öðru
lagi það sem þú hefur gert fyrir
land okkar og þjóð.
Nú er enginn tími til söguritun-
ar, en alldrjúgt er nú crðið það
timabil þar sem erfitt verður að
ganga fram hjá þér á sviði þjóð-
mála og hverskonar menningar-
má’.a — einnig, er mér til . efs
að öllu vinsælli „vekjari" hafi
hringt við höfðalag' a’þýðunnar í
þessu landi, hvort heldur í sveit
eða við sjó. Annars mun vena ó-
þarfi að ég segi margt: íslenzk
alþýða er minnug á vini svna.
.Virtu þossa stuttu kveð;u á
hetri veg og meðtaktu b’essun
rrsína á hinni öldnu tungu aust-
ursins:
O men, wan chung yi rh’n;
maö cho ti jen ti pa’o huo,
ch’ien chin!
Tuttugu nóttum fvrir Díónysíus-
messu. — Þinn einlægur
Jóhannes úr Kötfutn. .