Þjóðviljinn - 13.01.1953, Blaðsíða 3

Þriðjudagur 13. janúar 1953 — ÞJÓÐVIUINN_______ (3
VerkamaSur á Keflavikurflugvelli skrifar:
sðíeiau
verka
vikurfiunvelli
Grcinar þær, sem birzt hafa
1 Þjóðviljanum um viðskipti
ríkisstjórnarinnar við hið er-
(enda setulið á Keflavíkurflug-
velli lief ég lesið meö vaatrú
og ekki getað ímyndað rnér
svo auman samningsaðilja fyrir
ísleridinga hönd eins og Þjóð-
viljinn hefur lýst rikisstjórn-
inni og hennar aðgerðum. Er>.
eftir að hafa unnið hér urn
nokkurra vi-kna skeið er mér
Ijóst að þar hefur sízt verið
ofsagt.
Þeir sem samið hafa um
kaup og kjör._verkamanna hjá
hernum hafa haldið þannig á
málum, .að um. leið og maður-
inn byrjar starfið þráir hann
jsað eitt- að losna úr þvi sem
íyrst;
Næstum undantekningarlaust
er engin éftirvinna unnin. JJn
það tekur nieun allt að 12—
13 stundfr daglega að liúka
|)essum 8 stunda vinnudegi,
meö slíkum endemum er fyrir-
komulag á flutningi verka-
roanna- tii og frá' vinnustað.
Mánaðarlaun eru greidcl. I
inánuði reiknast 25 vinnudyg-
ar; 200 stundir; 13.31 kr. á
hverja, vinnustund eða samtals
2662.00 kr. pr. mán. Af þessu
eiga menn svo að fæða sig og
riíria og 'kiæða'. Það’ rflá' segja
að hernum sé leyft að okra
:i okkur með fæðinu, þar sem
tiann selur okkur 3 máltíðii á
dag -— mjsjafnléga. góðar ■
i'yfir 20 kf. en þ'ær’ kosta’
harin sennilega innan við .10 kr.
raéð ölluni þéim tollfríðiartura
sem hann liefur. Af þessum
lágu launum verða svo fleMir
að greioa* húsaleigu í tvt-im
fjtöðúm, þar sem þeir hafa ver-
ið hráktir frá heimilum sinum
vegila aðgerðarleysis hins op-
inbera í átvinnumálunum.
Það hefði mátt gera allinörg-
ijnx' þessara. manna léttara að
stunda þessa atvinnu hér og
npára fyrir þá fjármuni
méð þvi að kevra t. d. alla þá,
uem búsettir eru á leiðinhi
Keflavík—Reykjavík heim til
sín að kvöldi til að spara
þeim tvénna húsaleigu — éða
ið minnsta icosti um helgar.
En það er nú' öðru nær er.
ríkisstjóruin hafi reynt að fá
þetta inn í samningana. Veika
rnenn htr ha-fa það fyrir satt,
að það hafi komið. til mála að
i.aka þetta upp í samn ngana.
en rikisstjónun þá eiudregið
iagzt ■ á móti því. Ok hver-
vegna gerðj hú-i-það? Jú. auð-
vitað til að bjarga sérieyfis-
iiöfunum. Þannig eru reykvísk-
ir og hafnfirzkir verkamenn —
eem bæjaiíélög 'þeirra hafa
'ivikizt um að sjá fyrir vinnu
píndir fvrir tilverknað ri'.c
isstjórnai'innar —• t;l að greiða
sérleyfishöfnnum 120—130 kr
.mánaðarskatt.
Fyrst svona var gengið frr
samningum varr auðgert af
Jial'da lengra. því nú átr
stjórnin e.Us kostar við fólkið
oem hún ha.fði scnt. suður r
KjeflavikurvQ.ll í landvarnar-
vinnu,!! og he'tið ókeypir
keyrslu 'niður í Keflavíx ein-
■tivern fcítfta fevöl.dsírg r og
þar stóð þaö á götunni.
Þá var siálfsagt að vita.
nvort Keflvíkingar gætu ekk:
iiaft einhverjar aðrar tckjur af
pessu fólki on a.o selja því að-
gang að óupphituðu bíói. Jú,
einhvers staðar þurfti þetta
fólk að sofa — og engkin sef-
ur vel án þess að borga fyrir
sig. Farið var því að svipast
um rí stærstu sölum bæjarins,
sem gæfu virkilega eitthvað í
aðra. höíid.
Við skulum aðeins skvggnast
lítillega. Fyrir skömrnu siðan
hafði ríkið lá'gt fram af
byggingarkostnaði tii hygging-
ar rnyndarlegs skóiahúss. í
Keflavík. Það er nú tekiö í
notkun, svo kaupstaðurinn
þurfti ek'.ii lerigur á gamla
barnaskólahúsinu að lialda.
Nú datt ríkisstjórninui það
snjallræði í hug aö, taka þetta
gamla hús á leigu af kaup-
staðnum og lcigja það svo
verkamönnum, sem hún hefur
séð um að ekki yrðu -keyi'ðir
heim að kvöldi og láta þá þann-
ig greiða. Keflavíkurkaupstað
180—200 kr. mánaðarskatt, of-
an á sérleyfishafaskattinn.
Hver maður fær þarna tii
umráða rúmlega tvo férmetra
og greiðir fyrir það 6 .kr á sól-
arhring. Með öðrum orðum allt
að 3.00 kr. á einn fermetra á
sólarhring, eða 90.00 kr. á
mánuði pr. fermeter. Skyldi
þessi húsaleiga vera. reiknuð út
af húsnæðissérfræðiagí Fram-
sókna rflokk sins Rannveigu
Þorst einsdóttur ?
Nú datt leigjendunum — sem
leigja einn fermeti’a á 1080.00
kr. á ári — í hug að boir gætu
kannski fengið spegil og heitt
vata í húsið svo að þeir gætu
rái'xað sig.
Stjórnin svaraði þessari
málaleitan um síðir á þá lund
að þeir liefðu ekkert við speg-
il að gera —• en þeir gætu
kannskl feagið hraðsuðuketil!!
Sextíu mamis áttu að hita
sér rakvatn í einum In'aðsuðu-
katli!! Það var úrlausn stjórn-
arinnar.
Verkaniaður á JCéflav.’kur-
fEugyelli.
A ÍÞRÓTTIR
P.lTSTJóRl FRÍklANIl HELCASON
Grimm örlög góðum dreng:
Hefur lemð í 20 ínánuði
O
lainaður
upp ao mitti
Fyrir nckkru síðan átti ég
leið til sjúklings er iá á Lands-
spítalanum á fjqlbýiisstofu.
Þar sem ég sat við rúm vinar
mins og renni auguntim yfir
hið stóra herbergi beindist at-
hvgíi mín þegar að sjúkiingi
þeim er lá í hornrúminu. Það
var ungur maður bjartur yfir-
litum, vasklegur. að sjá en
veiklulegur þó í andliti. Heirn-
sókninai lauk. Á lieimléiðinni
fór þetta andlit, ekki úr huga
mínum, og ailt í einu dettur
mér í hug að þetta muni vera
piltur sá er siasaðist í stangar-
st.ökki suðiir í Keflavík fyrir
nær tveim árum. Vissi raunar
að hann lá á þessu sjúkrahúsi.
Þegar ég kom næst í heim-
•sókn til vinar míns, spurði ég
hapn hver þetta væri og sagði
hann mér að maðurinn héti
Agúst Matthíasscu og liefði
slasazt í stangarstökki. Þá var
gj'unur minn staðfestur. x
AF FJÖRRUM
LÖNDUM
j 179. byltingin í Bólivín
yéfengdur heimsmethnfi í
stjórnlagai'Ofuin, stjórnar-
byltingum og valdaránum er
ríkið BóÚvia í Suðui-Ameriku.
I.öndin i Suður-og Mið-Ameríku
hafa flest meira . og minna aí
slíkum formálalausum stjórnar-
skiptum að segja en ekkert þeirra
kemst í hálflcvisti við Bólivíu.
Mönnum hefur talizt svo til að
þau 127 ár, sem liðin eru síðan
frelsisbetja Suður-Ameríku, Símon
Bólivíar, hratt frá vöidum ný-
lendustjórn Spánverja og stofn-
setti ríki það, sem heit.ið var eft-
ir honum, hafi þar orðið stjórnar-
skijjti með meira eða minna of-
beldi 179 sinnum, frá einu valda-
ráni til annars hafa því að með-
altali liðið níu mánuðir.
Ixins og annarsstaðar í Suður-
k 0g Mið-Ameríku eru það
fámennar kiíkur herforingja,
brnskara og jrólitiskra spákaup-
inánna innan hinnar spánslcætt-
uðu yfirstúttar, sem hafa barizt
og bitizt um völdin i Bóliv'u
Indjánarnir, meirihluti lands-
manna, sem eru afkomendur
Inkanna, hinnar fornu mcnning
arþjóðar, sem Spánverjar l)rutu
undir olc sitt, ha.fa engin álirif
fengið að hafa á landsstjórnina.
]>eir draga frnm lífiö með frum-
stæðum landbúnuði í harðbýium
dölum AndesfjaHa eitt til tvö-
þúsund metra fyrir ofan sjávar-
mál. Þarna i “fjöllunum i vestur-
hluta Bó’ivíu hafa fundizt auðug-
ar námur, silfur, antimon, tung-
ston en þó fyrst og fremst tin
er unnið þar úr jörðu. Þar býr
lílca mikill meirihluti af fjórum
milljónum landsbúa. Austurhluti
Bólivíu er hinsvegar a.ð mestu
leyti vegalaus frumskógur, þa.r
sem kvíslar Amazonfljótsins renna
um frjósamar en ónumdar lend-
ur. Taliö er að lcynstur af oliu
séu þar í jörðu.
'TfcJ'ú hafa. þau tíðindi gerzt í
Bólivíu, að lcomin er til valda.
stjórn, sem hafði fengið fylgi xxl-
monnings i lcósriingum og hcfur
ekki slcirrzt við að leggja t.il at-
lövu gegn þrebi öflugum riámu-
félögum, sem áratugum sa.man
hafa ráðið lögum og lofum á
lándinu, með því að þjóðriýta tin-
riámurnar. Brezkir og bandarísk-
ir fjármálamcnn, sem áttu drjújja
hluti í námufélögunum, hafa þeg-
ar fengið Bandaríkjastjórn, sem
undanfarin ár hefur lceypt alla
tinfiramleiðslu Bóiivíu, til að
hætta tinkaupum Jiáðan vegna
þióðnýtingarinnar. Paz Estens-
soro forseti og' stjórn hans hafa
samt engan bilbug látið á sér
fin.na, tinfélögunum voru boðnar
bætur fvrir námurnav og þjóðnýtt
mánnvirki en um leið var þeim
sendur reikningur að upphæð
8080 milljónir króna fyrir undan-
drátt undan skatti og ófullnægj-
andi gjaldcyrisskil.
ripinnárour Bólivíu voru fyrir
þjóðnýtinguna i oigu
þriggja félaga, Patino, IToehshild
og Anamayo. Voldugast þeirra var
Patino, kennt við stofnanda sinn,
Simon I. Patino, bólivískan lcyn-
blending, sem safnaði um dag-
ána a.uði svo talið er að nemi
yfir 16.000 milljónum króna, lét
gera sig að sendiherra Bólivíu i
Paris til að sleppa við skatta og
lifði í dýrlegum l'agnaði á óhófs-
stöðum Evrópu og Bandaríkjanna
Patino og aðrir tinnámueigendrir
sugu arðinn- af tininu, helztú út-
flutningsvöru Bóliviu, til annarra
landa en vorkamennirnir, sem
þrsela við námugröl'tinn í þunnu
háfjallalofti, hafa vnrla til hnífs
og skeijSar. Flestir þeirra tvggja
kókablöð, sem kókáin er unnið úr,
t.ii að deyfa hungur- og þreytu
kvalir og eru útslitnir innan við
fimmtugt, af crfiði og eitri.
^íðasta áratuginn hafa námu-
^ menn Bólivíu stofnað með
sér verkalýðsfélög til að berjast
fyrir hag sínum og réttindum.
Félagsstofnunin kostaði Jjlóðuga
bardaga við einkaher námufélag-
anna. Herforingjaklikan, sem
undanfarin ár hefur stjórnað
Bóliviu, var verkfæii námufélag-
ánna, og þegar Pa!z Estenssoro
vánn forsetakosningarnar í hitt-
eðfyrra með stuðningi verlcalýðs-
samtakanna og fyrir vaxandi
stjórmnálavitund indíánanna flýtti
herforingjaklíkan sér að lýsa
kosningaúrslitin ógild. En i fyrra-
vor var gerð úþprelsn gegn ■ he'rn-
um. Sveitir námumanna komu t.i)
höfuðborgarinna.r Ba Paz og báru
setuliðið þar. ofurliði. 1 179, bylt-
ingunni í Bóliviu var það 4.1-
þýðan, sem róði úrslitum.
■W^az Estenssoro cr borgaraleg-
■ ur þjóðernissinni og sat á
sínum tima í ríkisstjórn einræð
isherrans Villaroel, sem hengdur
var á ljósskersstaur fyrir utan
forsetahöllina í La Paz árið 1945.
Hann var kallaður hcim úr út-
legð eftir byltinguna í fyrravorj
og tók við forsetaembættinu. f
Hann lofaði þegar þjóðnýtingu
tinnámanna, sem nú hefur verið
fráinkvæmd. Námumálaráðherra í
stjórn Estenssoro er Juan Lechin,
formaður sambands tinnámu-
manna. Stjórnin liefur ákveðið að
svara viðslciptabanni Bandarikja-
stjórnar með þvi að selja tin sitt
hvorjum sem liafa vill en tin cr
eitt af þeim hráefnum, sem
Bandáríkjamenn leggja mesta á-
herzlu á að ekki sé selt xii sósi-
alistisku landanna.
■ fcandnrísk borgarablöð hafa
látið i Ijós þungar áhyggjur
yfir afleiðingum 179. byltingarinn-
ar í Bólíviu og benda á, að þi'ó-
unin þar sé hliðstæð við það,
sem er að 'gerast í æ fl'eiri lönd-
um Suður- og Mið-Amcriku. Þjóð-
irnar eru búnar aö fá sig full-
saddar á yfirráðum erlendra. að-
Ha yfir atvinnuvegum sínum og
gerast sífellt tortryggnari i garð
hins volduga ■ nágranna í norðri.
I Argentínu hefur stjórn Pepons
þjarmað að erlendum hagsmun-
um. 1 olíulandinu Venezuela unnu
fiokkar, scm hafa þjóðnýtingu
olíulinda á stefnuskrá sinni, ný-
afstaðnar kosningar en herfor-
ingjaklíka, sem brauzt þar til
valcla með aðstoð olíufélaganna og
bandarískra stjórnareriridreka, ó-
gilti kosningarnar. 1 Brasilíu,
Uruguay og Mexíkó hafa sátt-
málar um hernajíarbandalag við
Bandaiiliin ekki fengizt snm-
þyklctir á þingum þjóðn.nna og í
Chilé var i sumar kjörinn forseti
Ibahez nokkur, sem háði kosn-
ingabaráttuna undir kjörorðinu
um aukið viðnám við bandarísk-
um áhrifum. Meira að segja í Mið
Amerikuríkinu Guatemala, einu
af „hananalýðveldunum", sem
bandar. ávaxtaln ingurinn stjórn-
uui með hjálp 'landgönguliðasveita
á öðrum og. þriðja tug þessara
a’dar, hefau þing og stjórn ákveð-
ið að gera ripptækar lendur stór-
jarðoigenda, þar á meöal banda-
riska ávaxtaliringsins United
Fruit Co., og skipta þeim milli
leiguliða og jarðnæðislausrar
sveitaalþýðu. M.T.Ó.
Ég- fór að -hugsa t.il þess
stóra hóps karla og kvenna
'sem koma í fyikingar íþrótt-
anna, sækja þangað kraft, .vilja
og skemmtun. Eirinig þessi
maður hafði komið með, leiftr-
andi af lífi og fjöri æsku-
mannsins, fullur áhuga og tríi-
ar á að hér væri góður staður
sem og er, þar sem rétt er
aö staðið. En ótrúlegustu at-
vik geta komið fyrir og óvænt-
ustu og hér liafói átt sór staö
eitt slíkt. Hví voru þessum
ungá, fríða manni svo þung
örlög ráðin? Hví þurfti hann
að heltast svo harkalega úr
þessum hóp? Þetta verða hin-
ar eilífu spurningar sem liver
svarar í'yrir sig án þess að til
.varnaðar verði eða fullnaðar-
svar finnist.
Ég gekk til mannsins og
kynnti mig. Þetta stóo héima.
hann hét Ágúst . Matthiásson
af Suðuiaesjum og verður 18
á>ra 7. marz n. k. Síðan höfum
við tékið nokkrum sinnum tal
saman. Hann er léttur í máli
og fjörlegur, og þrátt fyrir
langa lcgu og oft þjáningafulla
er hann lifandi af áhuga fyrir
íþróttum. Hann fylgist með öllu
á því sviði, les allt um íþróttir
sem hann nær í og veit ótrú-
íega mikið um úrslit og árang-
ur éinstakra matin'a.
Til -þess að lieyra nánar frá
slysi því er henti Ágúst, eigin
árangur í íþrótlum og viðliorf
hans til iþróttanna, lagði ég
fyrir hann örfáar spui'ningar
og fer það vrðtal hér á eftir:
Var hættur að stökkva eii —■
Hvernig vildi slysið til ?
-— Slys þetta vildi til með
þeim hætti að ég, ásamt tveim
öðrum strákum, var að æfa
stangarstökk. í síðasta stö'kk-
inu vildi það óhapp til að
stðngin brotnaði. Ég skall svo
illa á bakið, að það bæði brotn-
aði og gekk úr liði. Við þaö
hefur mæaan eitthvað skadd-
azt, því aö ég hef verið lam-
aður fyrir neðan mitti síðan
Éftirá er maður stundum að
hugsa um hve atvikin geta ver-
ið einkennileg. Ég var eigin-
cTamnald á 7. aíðu.
Norðmemi nsinii 3
af 4 íshockeyleikj-
um í Tékkósló-
vakín
N orslí n-~ jshockey landsiiðið
var um áramót á keppnisferða-
lagi um Téltkóslóvakíu og lék
þar alls 4 leiki og vann 3
þeirra sem var vel af sér vik-
ið í öðru eins íshockeyiandi og
Tékkóslóvakía cr, en þar er á-
hugi fyrir þeirri íþrótt ahre'g ó-
trúlegur. T. d. er þeir lé'ku i
Chomutov, sem hefur 14 þús
íbúa, ’.iomu 10 þús. til leiksins
sém iþar fór fram!
Við heimkomuna létu leik-
merin í ijós mikla áaægju með
förina og. sögðu að Tékkarnir
hefðu verið frábærir gestgjaf-
ar, sem sáu mn að hver stund
varð skcmmtilcgt ævintýri.
Auk þess voi'u Norðmenninuir
leystir út með gjöfuiu til minn-
ingar um t'crðina.