Þjóðviljinn - 25.07.1953, Blaðsíða 8

S) — ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 25. júlí 1953-
JOSEPH STAROBIN:
Að aka á vörubil um þessi svæði er líkast því að taka þátt í
hngfaleikakeppni í 20 lotum. Bíllinn kastast á ýmsar hliðar á
andartaksfresti, og höggin dynja alls staðar á skrokknum á manni.
Allir þessir vegir voru rifnir upp árið 1947 til að hindra framsókn
franska árásarhersins- Fyrst voru grafnar skotgrafir í hægri veg-
arbrúnina og svo aðrar sex fetum framar í þá vinstri — þannig
víxlaðist þetta á margra kílómetra svæði. Það var að vísu mokað
ofan í þessar skotgryfjur aftur, en jarðvegurinn var aldrei jafnað-
ur að fullu. Það liðu aðeins örfáar sekúndur milli loftkastanna.
Mennirnir á bílpallinum hristust þarna og skókust alla nóttina.
Verst er, að bufflakerrurnar og dráttarvagnarnir tefja okkur.
Þeir silast þarna áfram í langri halarófu — og nokkrir ungir menn
draga vagnana. Þeir eru hlaðnir heljarmiklum plönkum, sem
nota á í brýr einhversstaðar lengra í burtu. Þvílík sjón, að horfa
á fimmtán menn strita við það hálfa nóttina að koma fáeinum
plönkum nokkra kílómetra áleiðis.
Það var komið fram yfir miðnætti og augljóst, að við myndum
ekki geta komizt yfir fljótið í tæka tíð. Ferjumennirnir halda af
stað kl. 4 að morgni, því að þeir verða að fá tíma til að fela bátinn
einhvers staðar við fljótsbakkann, áður en dagur rennur. Klukkan
hálf fimm knýr Quang fulltrúi dyra hjá bónda einum í kofa
rétt við veginn. „Getum við fengið að hýrast hérna,“ spyr hann,
„það sem eftir er nætur og á morgun“. Enn er koldimm nótt, en
bóndinn og fjölskylda hans fara á fætur. Út kemur kona með
reiíabarn á'handleggnum og karlmaður með lítinn lampa vísar okk-
ur leiðina yfir veginn og hrísekrurnar. Við höldum á brekkuna,
það heyrist lækjarskvæmp fyrir ofan okkur. Svo römbum við
á kofa í fjallsbrekkunni. Flugnanetið er hengt upp. Þetta hefur
verið erfið nótt.
Allan næstad ag sitjum við um kyrrt og ræðum við bóndann og
fjölskyldu hans. Þarna sjáum við tvær konur, sem stíga kippitré.
Við það er fest mortél, sem flysjar rísið. Við borðum soðið rís
úr brúnum djúpum körfum. Við tönnlum sykurreyrsstangir —
eg klukkustundum saman um hádaginn sveima flugvélar lágt í
lofti yfir höfðum okkar. Við hugum að þeim frá kofanum eða úr
Ækógar j aðrinum.
Þassir bændur eru frá óshólmunum. Þeir komu hingað fyrir sex
árum með lýðveldinu. Þeir ruddu þessa jörð og ræktuðu og ólu
•önn fyrir börnum sínum. Fjölskyldufaðirinn er 49 ára, og þó
vann hann í hemum sem burðarkarl í haust er leið. Bróðir hans
ar aðalritari í nefnd þeirri, sem heimtir inn landbúnaðarskattinn.
Irmi í kofanum er altari, þar standa fimm lökkuð ker og tréöskjur
á hillu. Hér er forfeðrunum fórnað rísi og ávöxtum við áramót.
-A þessu sama altari stendur ljósmynd af 'Ho forseta. Yngsta telpan
vill fá að vita ,hvort ég sé franskur herfangi og hvort ég iðrist
«kki misgerða minna.
Eftir að við vorum komnir yfir fljótið, dvöldum við í þorpskofa,
það sem eftir lifði nætur- Kofarnir í þorpinu voru um tuttugu —
og konur og börn unnu þarna við daufa lampaskímu. Þau voru
að vefa stráhatta handa hernum, fallega hatta og mjög létta. Þau
sitja þarna öll völd og vefa úr stiráum, móta hatta og sauma borða.
Eftir veginum fara þúsundir karla og kvenna með blys og ljós. Þau
bera hlaðnar körfur á bambusstöngum, hlaupa við fót — og
syngja. Mér er skýrt svo frá, að þetta sé bændafólk, sem hafi komið
irá-óshólmunum gegnum víglínu Frakka til að hjálpa þjóðar-
hernum. Það kemur heim við það, sem Giap hershöfðingi hafði
Sagt mér.
Árla næsta morgun, eftir klukkustundarreið, komum við í stórt
skógarrjóður. Þetta er á svæði sem lítur annars út eins og venjulegt
xísræktarland. Hár maður með kraftalegar herðar gengur fram-
Þetta er foringi herdeildarinnar, Vuong Túa Vu. Með honum er
herráðsforingi hans og pólitíski fulltrúinn, maður um þrítugt og
heitir Le Vinh Quoc. Hann kann dálítið í ensku, sem hann lærði,
þegar hann var stúdent í Hanoi. Árið 1944—45 hafði hann samband
við bandaríska liðsforingja, sem höfðu lent þarna í fallhlífum til
þess að hjálpa íbúunum í barátturíni gegn Japönum. Það skyldi
þó ekki vilja svo til að ég kannaðist við William Boroughs kaptein?
Menn muna eftir honum hér í skógunum.
Okkur voru bornar skálar með heitu vatni og matur. Svo fengum
við okkur blund og héldum síðan upp úr hádeginu á annan stað í
.skóginum. Þar voru gríðarhá tré, en frumskógarkjarri og fléttum
hafði verið rutt burt. Þarna höfðu verið reistir margir bambus-
kofar — og hér er það sem við rekums't á herfylkið úr 308. her-
deildinni. Andliitn eru einbrún; sumir hafa hrafnsvart hár, aðrir
eru nauðrakaðir .... Þetta eru ungir piltar svarteygðir, varfærnir
og fátálaðir. En fyrr en varir brýst hlátur yfir varir þeirra Þeir
<eru svo ungir ennþá. Einn hópurinn er að leika „vollíbolta“, en
Llð IBR á Islæidsoiétínu 1951 i hand-
knattleik kvenna var ólöglegt
Fyrir um það bil tveim ár-
um reis upp deila milli
H.K.R.R. o g Í.B.R. vegna
þátttöku sameinaðs liðs frá
Reykjavík í íslandsmóti
kvenna í handknattleik en það
fór fram á ísafirði. Kærði
Valur mótið, og nú nýlega hef-
ur fallið dómur í héraði (ísa-
firði). Og er niðurstaða hans
á þessa leið: Lið það sem
mætti til keppni af hálfu LB.R.
í meistaramóti í útihandknatt-
leik kvenna sem fram fór á
ísafirði 20.-7. ’51 vár ólöglegt
þar sem tilskilin leyfi voru
ekki fyrir hendi.
„í forsendum dómsins segir:
Lið það sem siðan mætti til
keppni á mótinu í nafni I.B.R.
hafði ekki meðferðis leyfi
H.K.R.R. til þátttöku, en bréf
frá Í.B.R. sem fararstjóri
Í.B.R-liðsins hafði, sýndi að
förin var farin með leyfi þess
(Í.B.R.).
Samkvæmt 23. gr. starfs-
reglna H.K.R.R. ber stjórn
liðsins að velja lið það sem
senda skal til keppni eða láta
sérstaka nefnd sem bosin er
til þess á löglegum fundi, gera
það. — Þetta viroist ekki hafa
verið gert. Enda virðist mega
ráða það af gögnum málsins
að meirihluti H.K.R.R. hafi
verið andvígur því að senda
úrvalslið, þar sem ósk hafði
komið frá félagi um leyfi til
farar á mótið.
25. grein laga H.K.R.R. hljóð-
ar svo: „Allar ferðir handknatt
leiksfélaganna í Reykjavík til’
Ikeppni svo og heimboð hingað
á vegum félags eða félaga er
háð samþykki H.K.R.R." Það
virðist liggja í hlutarins eðli
að þetta á ekki síður við um
úrvalslið".
Verður íslenzkum í
boðið fil skotæfingi
Framhald af 4. síðu.
armaður á Gísla, enda hefur
þetta mál hans verið til um-
ræðu í stjórn fþróttasambands
ins síðustu missiri, svo að
öðrum á undan mér hefur
ekki þótt ástæðulauót að
grennslast eftir þessu atriði.
En ég hef gert fyrirspurn um,
hvort það samrýmist aðstuðu
Gísla í íþróttahreyfingunni að
safna sér fjölda atkvæða og
nota þau .til úrslita í máli,
sem nær langf út fyrir íþrótta
hreyfinguna og er þjóðmái.
Þetta er nú árásin.
8. Hitt er öllu við.sjárverð-
ara hjá Sigurði að segja, að
ég „haldi því jafnvcl fram,
að Gísli hafi dregið til sin stór —
fé fyrir aukastörf hjá íþrótta-
hreyfingunni.“- Það eru þessi
orð: dregið til sín, sem við
setuliðið, frá manni, sem hef-
ur opnað hurðir upp á gátt
þar sem hann nokkru fékk
ráðið. Fari svo, að þjóðin
beri gæfu til Þess að standast
þann vanda, er það allra sízt
að þakka íþróttaforustunni.
Öðru nær. Það er hún, sem
eykur á vandann, — það er
hún, sem ein allra félagasam-
taka í landinu berst fyrir því
að hafa sem víðtækast sam-
neyti við herinn. Þetta er
margsannað.
10. Rökin fyrir hinni marg-
nefndu íþróttasamvinnu segir
Sigurður að séu þau, að
íþróttamönnum okkar sé
treystandi, „að þeir hafi til
>að bera sjálfstraust og sjálfs-
virðingu, uð þeir þekki sinn
vitjunartíma, og sé því treyst-
andi til að hafa samskipti“
við setuliðið. Ja, sei sei. Það
ex svo sem ekki hætt við öðrú
en forustumennirnir hafi ráð
með að skjóta sér bak við
ungmennin, ef illa skyldi til
takast.
Ég nenni nú ekki að tína
fleiri spjarir af Sigurði
að þessu sinni. Ef hann á
eftir að koma fram með rit-
smíðar öðru sinni, vil ég gefa
honum það heilræði að ræða
um málefnið en ekki óvið-
komandi hluti. En framkoma
hans og þeirra. félaga hefur
sannfært mig enn betur um
nauðsyn þjóðareiningar gegn
her á íslandi og gegn íslenzk-
um málsvörum hersins.
G.M.M.
Upphlaupéð í Berlén
skulum athuga nánar við onn-
ur fækifæri, Sigurður. Fyrst
og fremst hef ég hvorki sagt
né skrifað þessi orð um Gísla
og mun ekki heldur bera hann
þeim sökum. Þú hlýtur að
þekkja merkingu orðanna,
sem þú notar, Sigurður, svo
að þér verður ekki liðið að
halda því fram, að ég beri á
Gísla fjárdrátt. Eg hef engar
ástæður til þess. Spurningar
mínar voru þessar orðréttar:
„Mætti nú spyrja íþróttafor-
ustuna hversu marga tugi þús
unda króna Gísli Halldórsson
(sá sem rogaðist með atkvæða
fjöldann á þinginu) hefur
fengið fyrir aukastörf hjá í-
þróttahreyfingunni á undan-
förnum missirum? Eða. hefur
Gísli aðalstarf sitt hjá íþrótta
hreyfingunni? — Þið hafið
eitt sterkt svar: Skiölin á
borðið. Hvers vegna ekki
svara á þann hátt.
9. „Er ástæða til að ætla,
að við nú í dag stöndumst
ekki þann vanda, sem stafar
af dvöl hins fámenna varnar-
liðs? Eg fullyrði að svo er
ekki,“ segir Sigurður. Reikult
er rótlaust þangið. Og furðu-
legt má það teljest, að heyra
slík orð frá manni, sem með
framkomu sinni hefur stórlega
aukið á þann gífurlega vanda
sem stafar af samneytinu við
Framhald af 5. síðu
lítið af því sem ég var sjálfur
vitni að:
Þeir brutu gluggarúðu í
bökaverzlun og hlóðu bálköst
úr bókunum eftir ósviknum
nazistafyrirmyndum.
Rauður fáni, sem jafnan hef-
ur verið tákn verkalýðshreyf-
ingarinnar, var rifinn niður og
brenndur. Æpandi lýðurinn,
sem að miklu leytí' samanstóð
af unglingum í síðjökkum og
miamiskyrtum, sem ekki þekkj-
ast í Austur-Berlín, fór fram
og aftur um göturnar syngj-
andi nazistasöngva. Brotizt var
inn í matvörubúð, hveiti og
sykri var stráð á akbrautina
og ungir slánar mölvuðu þús-
undir eggja.
Nú — slík verk eru ekki
unnin af verkamönnum. í ó-
svikinni kröfugöngu fyrir bætt-
um kjörum og lækkuðu verð-
lagi.
Ef þeir sem leggja í kröfu-
göngu eru hungraðir — og það
voru þessir ekki — getur vel
hugsazt að þeir ráðist inn í
matvörubúð, en þeir fleygja þá
ekki matnum. Rúður geta
brotnað, en bálkestir eru ekki
hlaðnir úr bókum.
Og verkamenn brenna ekki
rauða fána, einkum og sérílagi
ekki í Þýzkalandi, þar sem
rauði fáninn er ekki aðeins
merki kommúnista, heldur
engu að síður sósíaldemókrata
og sjálfrar verkalýðshreyfing-
arinnar.
Eftir óeirðirnar komst allt
í sama lag í borgarhlutanum
á mjög skömmum tíma, og
strax daginn eftir bar það eitt
vitni um hvað óvenjulegt hefði
átt sér stað, að varðmenn úr
sovéthernum stóðu á gatnamót-
um.
Ég rita þessar línur 22. júní,.
þegar 12 ár eru liðin frá inn-
rás Hitlers í Sovétríkin. Þeirri
landvinningaherferð lauk með
ósigri, en í öðrum hluta Þýzka-
lands, Vestur-Þýzkalands, eru
Krupparnir og Schachtarnir,
sem hleyptu því stríði af stað,
aftur komnir úr grenum sínum
og hafa söðlað herfáka sxia.
Þeir hafa strengt þess heit
að þeir muiíi hefna ósigursins
í nýrri styrjöld, og það eru
engar ýkjur að segja, að at-
burðirnir sem áttu sér stað í
Austur-Berlin 17. júní var
fyrsta högg þeirra, allsherjar-
æfing undir þriðju heimstyrj-
öldina.
Það sómakæra fólk, sem býr
í Austur-Þýzkalandi og lært
hefur af reynslunni, kom í veg
fyrir tilraunina með aðstoð
sovéthermannanna. Og það er
einhuga um að hindra hverja
tilraun sem gerð verður til að
steypa Þýzkalandi og heimin-
um út í nýja styrjöld.