Þjóðviljinn - 23.08.1953, Síða 8

&) — ÞJGÐVILJINN — Sunnudagur 23. ágúst 1953
JOSEPH STAROBIN:
íVlet-Nam sækir fram til
sjálfstæðis og ffelsis
Khmerunum. Og deilur milli Khmers og Thailands eiga sér langa
sögu. Árið 1941 réðst núverandi einvaldur í Thailandi, Pibul
Songgram ,inn í þrjú vesturfylki Khmers og lagði þau undir sig
með aðstoð Japana. Frakkar urðu að leggja að sér til að fá Thai-
lendinga til að hverfa á burt eftir stríðið.
Búddhahofin — þau eru 5000 talsins og búddhamunkarnir 50.000
— eru ekki aðeins trúarmiðstöðvar; þau eru líka pólitískar og upp-
eldislegar uppsprettur andspyrnuhreyfingarinnar. Uppreisnir gegn
hinu erlenda oki hafa allt frá byrjun stuðzt mjög við búddha-
munkana og klaustur þeirra.
Keomeas lýsti Issarakhreyfingunni fyrir mér; leiðtogi hennar er
Tyrrverandi munkur frá Omnalemhofinu í Phom-penh, höfuðborg
landsins. Hann heitir Son Ngoc Minh og tók árið 1943 þátt í hinni
víðfrægu göngu 2000 búddhapresta, sem mótmæltu handtöku
munksins Ashar Hamchieu, sem hafði verið handtekinn fyrir bar-
■áttu sína gegn heimsvaldasinnum. Þessi föðurlandsvinur dó síðar
á fangaeyjunni Poulo Condor.
Son Ngoc Minh hafði barizt með Viet-Mihn í suðurhéruðum
Viet-Nams, þegar Frakkar sendu þangað lið í september 1945
til að bæla niður ágústbyltinguna. Staðgengill hans og félagi,
Sieu Heng, fór til Viet Bac um haustið 1950 og undirritaði þá
sáttmálann um bandalag milli alþýðulýðvéldisins og Pathet Lao.
Fyrsta landsþing Issarakbandalagsins var haldið í Khmer í apríl
1950 og sóttu það 200 fulltrúar. Bandalagið hefur nú yfir einni
TOÍlljón manns að ráða og hefur á valdi sínu voldugt kerfi skæru-
liðabækistöðva í suðurhluta landsins. Skæruliðarnir eru virkir
við allar samgönguæðar Frakka og hafa margar hetjudáðir að
baki, þ. á m. dráp franska stjórnarfulltrúans, De Raymond, í sjálfri
Phompenh.
Það voru tveir kaflar í frelsisskrá Khmers, sem hrifu mig mest;
'S.á fyrri byrjar á þessum orðum: „Allir menn eru fæddir jafn-
réttháir og þeim er öllum af skapara þeirra gefin ákveðin óglatan-
leg réttindi, sem enginn má fótum troða, þeirra á meðal rétturinn
til lífsins. rétturinn til frelsisins, rétturinn til að öðlast hamingju“.
Hvar höfum við rekizt á þessi orð áður? Þau eru næstum orðrétt
höfð eftir Sjálfstæðisyfirlýsingunni frá Fíladelfía, 1776 ....
Og hinn kaflinn varpar ljósi yfir þann anda, sem ríkir meðal
andspyrnuhreyfingarinnar í þessu landi: „Þei ykkar sem eigið
hyssur, notið þær, þeir ykkar sem eigið sverð, notið þau.
Þeir sem hvorki eiga byssur né sverð, takið ykkur bambuskylfur
Æið vopni ....“
íg óska mæðmm í öðrum löndum að þær sleppi
við þá ógæíu sem yfir okkur hefur dunið —
Móðir frelsishetjunnar, stúlkunnar Bui Thi Cuc,
segir frá.
1 TYú Vo Thi Hang er 62 ára og móðir sjö barna, þrjú þeirra
hafa fallið í sjálfstæðisbaráttunni. Hún er lágvaxin, gömul
kona, með hvítt sjal yfir höfðinu, húðin hrukkótt við hvarma
~og munnvik. „Mér hefur förlazt sjón vegna margra ára
hörmunga og sorgarinnar vegna afdrifa barnanna minna
<þriggja“, segir hún, „og ég skelf á fótunum og stundum
ibregzt mér micinið“. Samt sem áður fer hún fótgangandi um
1 skóga og þorp Yiet-Nams til að segja frá börnum sínum og
þá sérstaklega Bui Thi Cuc. Af öllum frásögnum um þjáningar
og hetjudáðir, um óbuganlegt þrek þessa fólks, er frásögn
s Vo Thi Hangs mér minciisstæðust, ógleymanlegust.
..Eg er ættuð úr þorpinu Vanmac“, hóf hún frásögn sína,
„sem er í fylkinu Hangyen (það er á hásléttunum norður í
landi, sagði þýðandinn) .... I hvert sinn sem mér verður
hugsað um þær þjáningar sem yfir börn mín hafa gengið,
allt frá því.þau voru lítil, vaknar hjá mér ólýsanleg ást á
þeim. Þegar dóttír mín Bui Thi Cuc var tveggja ára, það eru
liðin tuttugu ár síðan, missti ég matin minn. Eg varð að
leggja mikið að mér til að sjá fyrir þeim, til að geta sent
■þau í skóla. En ég var alltaf jafn fátæk þrátt fyrir allt strit-
ið. Skuldabagginn vár þungur og hann þyngdist með hverju
ári. Bui Thi Cuc varð sjálf að vinna fyrir sér frá því hún
var níu ára. Hún varð vinnustúlka hjá auðmanmafjölskyldu.
„Eftir ágústbyltinguna var okkur úthlutað jarðskika og
hagur okkar batnaði með hverjum degi. Dóttir mín Cuc kom
aftur heim og hún tók að fást við kaupsýslu. Hún sparaði
saman nokkurt fé og keypti tvö af skuldabréfum andspyrnu-
hreyfingarinnar og hún var á kvöldskóla og hún innti allt
starf af höndum sem andspyrnuhreyfingin fól henni. 1 ágúst
1946 lauk hún hámi sínu og hún var þá kosin í stjórn kven-
félagsins hjá okkur í þorpinu og síðar í héraðsstjórnina. ;
Þjálfari Ungverja: Við fandiiii
veilurnar li|é i?í.óSliei,|
Hvers vegna Rúmenare íraíir, Tyrkir, Svhr
og Júgóslavar létu \ minni pokann
Ungverska liðið var óheppið í|
hlutkestinu á OL. í fyrsta leiknJ
um átti það .að keppa við Rúm-
ena, og Ungverjar vissu því, að
þeir yrðu að leggja sig alla fram
þegar frá upphafi. Við skulum
láta þjálfara þeirra, Jenó Kalm-
ár, segia frá. Frásögn bans er
athyglisverð, því að skiptar skoð-
anir eru um það meðal knatt-
spyrnumanna, hvort ákveðið
skuli, hvernig leika eigi, fyr.ir
•leikinn eða ekkj. fyrr en komið
er út á 'leikvanginn. Það kemur
fram í frásögn Kalmársi, að
Ungverjar unnu í rauninni leiki
s'ína, áður en þeir gengu út á
völlinn.
Leikaðferðin ákveðin
fyrirfram.
— Við vissum um fyrstu and-
stæðinga okkar, að þeir voru
bæði harðskeyttir og hraðir, seg-
ir Kalmár. Við ákváðum þvá fyr-
ir leikinn, ;að leggja alla áherzí-
una á nákvæman samleik. Hver
einasta spyrna varð að koma að
•igagni. Við urðum að leika þann-
ig, að Rúmenar næðu ekki fök-
um á leiknum. Þess vegna létum
við Kovacs leika hægri útherja.
Hann er ekki sérstaklega hættu-
legur fyrir framan mark, en hann
leikur knettinum betur en nokk-
ur annar. Leikaðferð okkar
heppnaðist í fyrsta sinni á OL.
Við unnum að vísu leikinn að-
eins 2:1, en við lékum líka af
ýtrustu varkámi.
Öheppnir í hlutkestinu.
Enn vorum við óheppnir í hlut-
kestinu! V.ið áttum 'að leika gegn
Íta'iíu, erfðafjandanum, í annarri
lotu. Knattspyrnulandsleikirnir
milli Ítalíu og Ungyerjalands
hafa frá fornu fari verið höfuð-
viðburðir í ungversku íþrótta- , .
lífi. Og við höfðum aldrei borið Marktnaðllr UnSwrJa Gros.cs,
'sigur úr býtum í þeim viður- h,eyI)ti knettinum aðeins einu
eignum. Síðasta leiknum hafði S!nni inn fyrir sig á ÓL.
lokið með jafntefli, 1:1, svo að
ástæðulaust er að leyna því að urðum að leggja meir.i áherzlu
við vorum langt frá því öruggir á að koma knettinum í mark
um að vinna þennan leik. Hinsj andstæðingapna en við höfðum
vegar var okkur ljóst, að við gert í leiknum á móti Rúmenum.
Vinstri útherji Ungverja, Hidegkuti, skallar knöttinn í marli
á lieimavelli. Takið eftir, að markstengurnar eru ávalar og
málaðar með tveim litum.
Puskas kefur „fintað“ markmanninum svo hann missir jafn-
vægið, þá er hægðarleikur að senda knöttinn í opið niarldð.
Við tókum því Kovacs úr liðinu
go settum í hans stað, Zakarias,
sem er miklu marksæknari. Við
tókum broddinn af sóknarllð.
ítala, með því að láta vinstri
útherja, Hidegkuti, leika aftar-
lega í fyrri hálfleik, og miðfram-
herjann Palotas 'í þeim seinni.
ítalir voru okkur aldrei hættu
legir og við sigruðum örugglega
3:0. Ég beld að sá sigur hafi
vakið meir.i ihrifningu í Búda-
pest en sigurinn í úrslitaleiknum
á Jvigóslövum!
Næsti leikur okkar var við
Tyrkland. V.ið unnum hann með
7:0 og hefðum getað sett helmingi
fleiri mörk, en það var engin
ástæða til að ofreyna sig.
Vörn Svia sundruð.
Og þá fóru úrslitin að nálgast.
I næstslíðustu lotu lékum við.
gegn Svíþjóð — Sigurvegurunum
frá London. í Þessum leik og
þeim síðasta — móti Júgóslövum
— var meira komið undir réttri
leikaðferð en í nokkrum hinna
leikjanna. Við vissum um Svían%,:
að þeir treystu fyrst og fremst
á sterka vöm, og við lögðum
okkur því fram við að sundr.a
sænsku vörninni. Báðir útfram-
verðirnir áttu að fylgja sóknar-
•liðinu eftir, útherjamir áttu að
vera á sínum stöðum, svo að
leikurinn yrði ekki of þvældur
inn á miðjunni og Puskas og
Kocsis fengju nægilegt svigrúm
til að setja þau mörk, sem við
þurftum. Og Puskas og Kocsis
fengu sannarlega að leika sér að
knettinum. Sænski miðframvörð-
urinn vissi sjaldnast hvað hann
átti til bragðs að gripa, því hann
þurfti jafnan að gæta tveggja
til þriggja m.anna, og bakverð-
irnir , félagar hans í vörninni,
þorðu ekki að yfirgefa stöður
sínar vegna útherja okkar, sem
héldu sig á sínum stöðum — til
búnir að taka við knettinum.
Ég neita þvi ekki, að við lék-
um okkar foezta leik gegn Sví-
þjóð, en það var eingöngu að
þak'ka þeirri leikaðferð, sem við
Framhald á 11. síðu,