Þjóðviljinn - 04.07.1954, Side 6

€) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 4. júlí 1954
rttgeíandl: Samelnlngarflokkur alþýðu — Sósíalistaflolckurlim.
5'réttastjórl: Jón Ejarnason.
aitstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), SlgurCur Guðmundsaon.
Slaöamenn: Ásœundur Sigurjóns3or., Bjarnl Benediktason, Guö-
•nundur Vigfúsaon, Magnús Torfi Ólafsson.
<cug]ýsingast]óri: Jónsteinn Haraldsson.
R.Ststjórn, afgreíðsla, auglýsingar, prentsmiBja: Skólavörðuatfg
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áekriftarverð kr. 20 á mánuði S Reykjavík og nágrennf; kr. 17
^onars staðar á landinu. — Lausasöiuverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
ISr
Enda þótt togarastcðvunin hafi hafizt um miðja vetr-
arvertíð og um 30 togarar af 43 hafi nú verið stöðvaðir
iim langt skeið íiafa stjórnarblöðin ekki séð ástæðu til
þess ’aö minnast á það vandamál nema mjög lauslega og
með almennasta orð'alagi. Þess hefur ekki heldur orðið ,
| vart að ráöherrarnir hafi gefið sér tínia til að hugleiða
f þétta stórfellda vandamál — þeir hafa verið önnum kafn-
i ir við annað. Þeir hafa verið bullsveittir við aö skipta
hernámsgróðanum á milli fyrirtækja sinna, og þegar tóm ]
liefur geíizt hafa þeir stundað rifrildi um úthlutun á iúx-j
usbilum. Og þá hefur ekki staðið á blöðum þeirra; þau
hafa á víxl birt yfirlýsingar og geövonzkulegar hnútur,
þar hefur verið komið við kvikuna, þótt stöðvun mikil-
virkustu framleiðslutækja þjóðarinnar sé látin lönd og
íeið.
Þetta gefur mjög skýra mynd af viðhorfum stjórnar-
ílokkanna til þjóðmálanna. Um sjö ára skeið hefur mál-
um verið svo hagað hér á landi að framleiðslustörfin hafa
oröið hornreka. Hverskonar milliliöum og óþarfagemsum
hefur verið heimilað að hrifsa til sín arðinn af fram-
leiðslustörfunum, og afleið'ingin hefur orðið sú að fjár-
Tmagnið hefur streymt í slíka starfsemi vegna þess aöj
hún hefur gefið mestar rentur. Það hefur einnig stuðlaðj
að þessari þróun að togararnir voru að miög verulegu
leyti teknir úr höndum einkabraskara á nýsköpunarárun-
um og afhentir samtökum almennings og bæjarfélögum
*uin lar.d allt. Þann þjoðholla rekstur vill auðmannastétt-
in feigan. Og ríkisstjórn sú sem nú situr er valdatæki
auðmannastéttarinnar og starfar samkvæmt hagsmun-
um liennar og er sokkin á kaf í klíkuskap og innbyrðis
ÍGgstreitu um gróða og annarleg völd.
Þess vegna er stöðvun togaranna bæði fjarlægt vanda-
mál fyrir ráöherrana, þeir hafa hugann bundinn við
annað, og eins er þeim ósárt um þótt bæjarfélögin og
samtök almennings komist í vanda — þá opnast nýir
möguieikar á að auðmennirnir geti hirt þessi glæsilegustu
framieiðslutæki þjóoarinnar. Að vísu þora þeir ekki a'ð'
ganga rakleiðis að því verki en það hefur verið reynt að
seigdrepa togaraútgerðina um langt órabil Um hitt er
enginn í vafa að ef togaraflotinn væri í eigu gæðinga eins'
og Björns Ólafssonar og Vilhjálms Þórs myndi fljótlega'
verða tryggður góður og ábatasamlegur grundvöllur fyrirj
reksturinn, þá myndu birtast greinar í stjórnarblöðunum,!
jafn brungnar af tilfinningu og þær sem nú fjalla urn út-l
hlutun á lúxusbílurn.
Að hengja bjölluna á köttinn
dfcsKKöBasínieri
PJkisstjórnin hefur óspart halöið því frara að him hefði hinn
inesía nug á því að lialda verðlaginu í skefjum. Sá hugur staíar^
þó einvörðungu af hræðslu við verklýðssamtökin, og hvenær sem
lækifsri gefst reynir rikisstjórnin að velta nýjum byrðum verð-
hækkana yfir á alþýðu manna, þótt hún telji nú hollast að vera
smátækari en fyrr. Á s.l. ári sveik ríkisstjórnin loforð sín frá
desemberverkxöllunum miklu um fast verðlag á kaffi, og nú hef-
ur smjörskamraturinn verið minnkaður um helming, og það
jaírgilfíír samsvarandi verðhækkun á þeirri vörutegund.
Verðhækkunin á smjöri er rökstudd með því að annars væri
hfEtta á að birgðir þrytu. Þó nam ,,offramleiðslan“ 88 tonnum
: júnlbyrjun og mikið magn af nmjöri hefur eyðilagzt á undan-
förnum árura og fariö í sápu vegna of hás verðlags. En jafnvel
þótt þessi röksemd væri viðurkennd á hún samt engan rétt á
eér. Afstaða ríkisstjórnarinnar virðist vera sú að nú þurfi að
takmarka smjörneyzluna á kostnað þeirra sem minnst hafa efn-j
in: þeir snauðustu geti hætt að éta þessa vömtegund, líkt og
tíðkaðist á kreppuárunum fyrir stríð! Ef talið er að framleiðsl-
an hrökkvi ekki fyrir neyzhi, bar ríkisstjcrninni að sjá um að
allir ættu sama kost á smjöri og það var þeim mun auðveid-
ara sem hún heldur uppi skömmtunarbákni, sem hefur það verk-'
efni helzt að afhenda eitt pund af smjöri við skaplegu verði á!
þremur mánuðum!
Það hefur gengið á ýmsu í
afskiptum islenzkra stjórn-
arvalda af hernámsliðinu,
eftir að sýnt þótti að vest-
ræn menning skartaði ekki
sínu fegursta í dagfari þeirra
ungu manna sem hingað
voru sendir. Kom fljótlega
að því að fólk krafðist þess
að settar yrðu skorður við
framtaki garpa þessara og
síðan hefur það verið eitt
helzta verkefni utanríkisráðu
neytisins að leita uppi nýjar
og nýjar aðgerðir í því skyni.
Það varð einna fyrst að
Bjarni Benedilctsson fól lög-
regluþjónum sínum á Kefla-
víkurflugvelli að semja eins-
konar afrekaskrá verndar-
anna, og gerðu þeir á
skömmum tíma svartan lista
þar sem skráðar voru meira
en 100 kornupgar stúikur
sem staðnar höfðu verið að
skækjulifnaði og ósæmilegu
framferði og höfðu lært þær
íþróttir af þeim mönnum sem
hingað voru kornnir til að
tryggja þjóðinni hlutdeild í
sameiginlegri arfleifð lýð-
ræðisríkjanna. Flutti ráð-
herrann skýrslu um þetta
skrásetningarstarf á þingi og
taldi niðurstöðurnar sönnun
þess að sízt væri ástæða tii
aðfinnslu; alit væri harla
gott. Virtist ráðherrann
verða mjög undrandi þegar
aðrir t.öidu skrásetninguna
sönnun um hið gagnstæða,
enda hefur þjóðinni gengið
treglega að ná sama sálar-
þroska og hirm ágæti ráð-
herra.
Engu að síður taldi Bjarni
Bénediktsson þann kost
vælistan að grí :a til nýrra
ráða. Var nú tilkynnt að
settar hefðu verið strángar
reglur um samskipti íslend-
inga og hernámsliðsins;
skyldu hinir erlendu menn
aðeins fá að koma til
Reykjavíkur ákveðna darra,
og áttu þá að vera horfnir
úr höfuðborginni kl. 10 að
kvöldi og komnir í háttinn
syðra á skaplegum tíma.
Voru reglur þessar birtar
með stórum fyrirsögnum í
stjórnarblöðunum sem sönn-
un þess að nú væri röggsam-
lega á málum lxaldið. Hlið-
stæðar auglýsingar voru
festar upp á Keflavíkurflug-
velli — með þeirri skýringu
að reglurnar tækju aðeins til
þeirra sem klæddust her-
mannafötum; ef menn kæmu
sér upp' borgarabúningi
skyldu þeir frjálsir ferða
sinna og athafna, enda mætti
þá ekki greina hver maður-
inn væri.
Þannig tókst þessum
snjalla ráðherra að fullnægjá
öllu réttlæti jafnt við landa
sína sem erlenda vini og
spilafélaga, auk þess sem
hann tryggði klæðskerum
óvænta atvinr.u. Og síðan
gekk allt sir.n vanagang. í
fyrsta skipti í sögu landsins
var fólk í Reykjavík dæmt
fyrir að gera sér laus’.æti
annarra að féþúfu. Það kom
í ljÓ3 að sjálft sendiráð
Bandaríkjanna í Reykjavík
lét hermönnum í té Iista vf-
ir þá staði í bænum sem
veittu slíka fyrirgreiðsiu.
Herrnennirnir héldu áfram
að iðka þá einu íþrótt, sem
þeir , kunnu, á innbomum
mönnum, stinga þá með hníf-
um og berja, þar til einni
hetjunr.i tókst að lemja iífið
úr aldurhnignum manni í
Keflavík. Ýmsir dularfullir
atburðir gerðust á v'eitinga-
stöðum í Reykjavík, og í
Vestmannaeyjum afklæddist
ein fylgikona verndaranna á
almannafæri; hafði fengið
snert af lofthræðslu í aflíð-
andi halla, að sögn dóms-
málaráðherrans. Afrekaskrá-
in varð sífelit lengri og fjöl-
breytilegri, þótt ráðherrann
væri að vísu hættur að gefa
Aiþingi skýrslu um fjölda,
þeirra stúllina sem orðið
liefðu fuihiuma í vestrær.ni
siðprýði.
E
Ekki er kunnugt- að her-
mennirnir hafi séð ástæðu til
• að kvárta undan reglum
þéim sem settar voru, þóít
fatakostnaður ykist til
muna af þeirra völdum, en
þeir innbornu voru miður á-
nægðii- og urðu sífellt djarf-
mæltari um andstöðu sína.
Og þar kom að Framsóltnar-
flokkurinn sá sér leik á borði
að hagnýta sér þetta ástand.
Rannveig Þorsteinsdóttir
flutti á þingi alrnemia tillögu
um nauðsyn þess að einangra
hernámsliðið, og í síðustu
kosningabaráttu liöfðu Fram
sóknarmenn mjög á lofti
kenninguna um nauðsyn
þess að tryggja þjóðinni
bæói vernd og gagnvernd:
vernd gegn Rússum og vernd
gegn verndinni gegn Rúss-
um, c-g virtist þá jafnframt
opin leið til að geia lcerfið
enn margfaldara með tíman-
um. Þótti fiokknum takast
vel upp, og loks sá. Bjami
Benediktsson þann kost
vænstan að víkja úr stól sín-
um og fela öðmm að gera
næstu reglur. Voru þegar
teknir upp samningar við
ráðarnenn fyrir vestan haf.
B
Svo sem kunnugt er skal
vanda það vel sem á að
standa lengi, og viðræöurnar
við stórmennin stóðu óra-
tima og voru umluktar hinni
mestu leynd. Alþingi fékk
ekkert að vita um gang mál-
anna, og utanríkisráðherr-
ann nýi tók sér meira að
segja fari heim frá Norour-
löndum milli kónga til að
segja þingheimi að hann
liefði ekkert að segja. Þann-
ig leið mánuður af mánuði,
en loks rann upp hin stóra
stund. Ráðherrann nýi hélt
ræðu x útvarpið 26. maí og
tiikynnti að ákveðið hefði
verið að krca hinar vestrænu
stríðshetjur inni í mann-
heldum búfjárgirðingum og
jafnframt hefðu verið settar
nýjar reglur sem „Ieysi á
viðunandi hátt þau vanda-
mál sem uppi iiafa verið í
samskiptum Isleudinga og
varnarliðsmanna", og gengju
þær ,,í gildi nú þegar“. Var
að sjálfsögðu sigurhreimur
í rödd ráðherrans þegar
hann skýrði frá þessum
miklu umskiptum.
0
Þegar í stað var hafizt
handa um kaup á gii’ðingar-
éfni. því ráðherrann hafði að
sjáifsögðu tryggt Sambandi
íslenzkra samvinnuféiaga
umboðið og var þar um veru-
legan ábata að ræða. Herma
fróðir menn að girðingarnar
eigi að kosta 18 milljónxr
króna, þannig að gaddavír-
inn verður ekki spáraður, en
ágóðahlutur sá sem félagi
ráðherrans er vís mun vera
um tvær milljónir fyrlr við-
vikið. Ekki vonx þó umboðs-
launin fyrr tryggð en Þjóð-
viljinn fékk þungar ákúrur
fyrir að ræða um girðingar
þessar og hagnýtingu þeirra
og bollaleggja um hversu
mjög þær muni auka til-
breýtileika í þjóðlífinú, og
segir Tíminn að þessi skrif
muni verða þýdd á ensku
handa verhdurunum og kom-
ist þeir nú að öilu saman —
allt sé eyðilagt. Virðist
þannig hafa verið ætlunin að
króa hermennina inni með
fullkominni leynd, þar til
þeir vöknuðu einn góðan veiíþ.
urdag, umluktir gatidavír frá
Sambandi íslenzkra sam-
vinnufélaga. Er Sahnarlega'
illa farlð - að þessi merka
hernaðaráætlun hefur ' verið
eyðilögð, þótt maður hefði
mátt ætla að floblti íslenzkra
bæatía yrði vart siiotaskuid-
úr því að fiuna upp nýjar-
smöiunaraðferðir.
í girðingarmálum eru um
boðslaunin þó tryggð, hvað
sem meira verður, en um
reglurnar nýju er lakari
sögu að segja. Þótt liðinn sé
meira en mánuður síðan þær
áttu að taka gildi hafa þær
ekki fengizt birtar, hvorki
með iliu né góðu. Hefur ver-
ið ýmsum getum að því leitt
hvað valda myndi, og hafa
eumir talið að þarna hafi
Framsókn fundið upp eitt af
leynivöpnum þeim sem nú
eru mest í tízku í veröidinni.
Ilitt er þó staðreynd að
stríðsmennirnir hafa haldið
fast við fyrri iðju og færzt í
aukana, m.a. un.nið ný afrek
í þeirri vinsælu íþx’ótt að
í’áðast á íslenzka löggæzlu-
menn, berja þá, stinga þá og
grýta. Hefur þetta allt þótt
næsta dularfullt þar til skýr-
ingin fékkst lolcs í Tímanum
fyrir nokkrum dögum. Ut-
anríkisráðherrann hefur ekki
þorað að koma reglunxim á
fi’amfæri af ófta við ,,að þær
mundu þá mælast illa fyrir
hjá varnarliðsmönnum“.
B
Þannig er ljóst að upp er
komið gamla vandamálið um
köttinn og mýsnar. Þær síð-
arnefndu höfðu sem kunnugt
er mikinn hug á því að tak-
marka mjög sambúðina við
þann fyrrnefnda. Var málið
rætt í þaula og margar til-
lögur uppi, þar til einni mús-
inni datt það snjallræði í
liug að ekki þyrfti annað eu
hengja bjöllu á köttinn; þá
væri auðveit að varast hann.
Þótti þessi tillaga „leysa á
viðunandi hátt þau vanda-
mál sem uppi hafa verið“ og
var samþykkt í einu hljóði.
Exi íramkvæmdin strandaði
eins og allir vita á því að eng
inn þorði að heixgja bjölluna
á köttinn af ótta við að það
myndi „mælast illa fyrir",
og stendur svo enn í dag.
Það or þetta vandamá! hug-
rekkisins sem stjórnarflokk-
arnir hafa verið að glíma
við árum saman með hlið-
stæðum árangiú. Sá einn ei'
munurinn að Bjarmi Bene-
diktsson hengdi upp bjöllú
sína, en hafði hana hljóm-
lausa; Kristinn Guðmunds-
son segist hafa hvellandi
bjöllu, en þorir ekki að
hengja hana u xp. Og köttur.-
inn ieikur m
,8"slra /f'ryu*
H
hala.
♦—«—«—■• ♦ ■ •»

--♦— ♦- -