Þjóðviljinn - 04.07.1954, Page 7

Sunnudagur 4. júlí 1954 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Listdansflokkur sá frá Sov-
étríkjunum, sem bannað var
að sýna í París, hefur nýlega
haldið sýningu í Berlín. Þar
sýndi hann í Friedrichsstadt-
palast, sem rúmar 3000 áhorf-
endur og fékk hann þar af-
burða viðtökur. Löngu fyrir
frumsýningu höfðu 50.000
miðar verið pantaðir.
Konstantin Serycjei'_______________________________
Eftir K0NSTANTIN SERGEÍFF
fyrsta ballettmeistara Kíroff-leikhússins í Leníngrað
Iistdans í Sovétríkjunum á
djúpar rætur í gamalli
arfleifð. Te'ja má Lenín-
grað höfuðsetur hans, þar
hafa frægustu meistarar hins
rússheska ballets starfað ára-
tugum saman og lagt grund-
vöii að frægð hans.
Eftir að sovétstjói'nin tók við
völdum hafa tugir ungra
dansara útskrifazt frá ballett-
skólunum í Moskvu og Lenín-
grað og starfn nú víðsvegar
um Sovétríkhi.
Grundvöllur danslistarinnar í
Sovétríkjúnum er tvíþættur.
1 fyrsta lagi leitast hinir sov-
ézku ballettdansarar við að
varðve'.ta arf hins glæsilega
dansskáldskapar fyrri tíma
en skapa jafnframt nýjan sov-
ézkan bahett sem sækir yrkis-
efni sin í hinn þjóðfélagslega
veraleik ráðstjórná'rsk’pulags-
ins.
Mðrg tónákáld Sovétríkjanna
hafa samið tónlist við ýnns
sígiíd verk li’eimsbókmennt-
anna. Þannig hafa leikhúsin í
Sovétríkjunum fengið til með-
ferfar mörg radhsæ verk sem
túlka hin fjölbreytilegu atvik
mannlífs’ns á svipmikinn og
áhrifaríkan hátt.
Fyrsti fcaliettskórinn.
Meðal þessara balletta rná
nefna „liind Bakjtjisarajs",
sem samin er um verk eftir
Púskín, „Brostnar blekking-
ar“ um sögu eftir Balzac,
„Rómeó og Júiía“ um hann-
leik Shakespeares með tónlist
eftir Próköfféff, og fjölda
annarra.
Verk ]/essi I:refjast þess ekki
eingöngu að dansarinn hafi ó-
v;ðjafnanlegt vald yfir hinni
klassisku danstækni og svip-
brigðalist heldur og að hann
hafi mikia leikhæfileika tii að
túlka hlutverk sín á réttan
hátt. Sú áherzla sem lcg’ð er
á, að hin leikræna túlkui
byggist á sönnum tilfinmng-
um og sálarlegri innsýn hef-
ur aukið í ríkum mæii listgildi
sovétballettsins. Og dans-
meistararnir hafa lagt rnikið
á s'g í þessum verkum að
fulikomna hin listrænu heild-
aráhrif- k leiksviðitiu og jnfn-
vægið miili dansins cg svip-
brigðalistarinnar.
Tónl'st sú sem sovét-tðnské.Id
semja við bailetta skipar mik-
ið r.úm í tónlistarlífi Sovét-
ríkjanna við hiið liinnar sin-
fónísku tónlistar.
Hinar raunsæju danssýningar
•gerðu. óhjákvæmi’ega endur-
nýjuii á túlkunaraðferðura
hhma sovézku dansara. Til
þess að gera áliorfendanum
ijósara hugmyndainnihald
dansins, tii að túika líf pei'-
sönanna og Iirífa áhoi'fandann
urðu listdansararnir að leggja
. AtiíSi úr ballctti Giftsúnoífs „Ra3'nion<Ie.,‘ A myndinnt sést dansnwrin ÉVDOKIMOFF.
Dansararni r Natasja Alexandreva og Jclu Barbu, unglr og.
efnileglr nemer.dur ú baUettsliólanúni í Leníngrad
og fremst í nútiðina og veru-
leikann umhverfis, og mega
þau teljast mikiivægust þeirra
ballettverka scm flutt eru í
Sovétríkjunum nú. Meðal þess-
ara verka má nefna „Sjálf-
boðaiiðadagar" sem dansa-
skáldið Vajnonen samdi við
tónl'st B. Assaféff. Ballett
þessi lýsir frelsisbaráttu hinn-
fyrir róða þær hreyfingar sem
voru orðnár úrelt form án
innihalds og samhæfa lima-
burð sinn þeim hugsunum og
tilfinningum sem hetjur leiks-
ins túlka og áliorfandinn á að
geta skiiið auðveldlega. Þann-
ig hefur allúr óhlutkenndur
og innihaldslaus dans smám
saman horfið af daiissviðinu.
I staðinn hafa
koinið raunsæ'r
og lífrænir
dar.sar sem ball-
•ettmeistararnir
semja á grund-
velli hinnar
klassísku dans-
listar er á svo
langan j.rcun-
arferil að baki.
Svipbrigðaiistin
fær einnig á sig
annan blæ.
Dánsarinn sjálf-
ur leikur og
stærra hlutverk
en áður var.
Fyrrum lék
hann einungis
lilutverk hins
„hjartaprúða
riddara“, var
iimihalds- og
skapgeroarlaus
vera. Hann var
aðeins dans-
meynni, mótað- GaMna Ú'anova, frægasta dansmær Sovétríkjanna.
ila sínurn,
aðstoðar. —
Myndin er tekin í búningsherbergi hennar
j í Bo’sjojleikhúsinu
sovétbaíléttinum hafa báðir
aðilar jöfnu hlutyerki að
gegna. Dansendurnir eru dans-
andi leikarar, er túika hlut-
verk sín með allri tækni list-
ar sinnar og ieiksviðsms.
Frumherji hinnar nýju leik-
dansUetar i Sovétríkjunum er
K. Stanislavskí. Kerfi hans
fylgja dansara.r, dansascmj-
ar rússnesku alþýðu gegn inr.-
rásarherjum stórveldanna á
árunúm 1918-1920.
Athyglisverð tilraim til að
lýsa lífi samyrkjubændá er
baliettinn „Gajane“ seni Nína
Anissimova samdi við tcnlist
eftir Aram Katsjatúrian.
Að lokum má benda á hve
endur og dansmeistarar hvar-
vetna um Sovétríkin. Aðferðir
lians hafa vefið notaðar við
túlkun viðfangsefna bæði úr
heimsbókmenntunum og sögu-
legra v'ðfangsefna. t.d. í ball-
ettinum „Eldar Parísar“ sem
lýsir byltingunni á Frakk-
landi 1792.
En dansaskáld Sovétríkjanna
sækja þó yrkisefni sín fjxst
þjóðdansar h’nna fjölmörgu
l'jóða Sovétbandalagsins hafa
haft á þróun hins sovézka
balletts. Þjcðdansarnir liafa
oft og tíðum gefið hinum
klassíska balletti nýja liti og
nýjan svip. Þetta heíur á-
samt öðrum þeim atriðum
sem lýst er hér á undan orð-
ið til þess að ballettinn er nú
fyrst og fremst þjóðleg list,
list fóiks’ns sjálfs.