Þjóðviljinn

Dagsetning
  • fyrri mánuðurjúní 1955næsti mánuður
    SuÞrMiFiLa
    2930311234
    567891011
    12131415161718
    19202122232425
    262728293012
    3456789

Þjóðviljinn - 17.06.1955, Blaðsíða 7

Þjóðviljinn - 17.06.1955, Blaðsíða 7
Fðstudagur 17. júní 1955 — ÞJÖÐVILJINN — (7 ■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■! LSIISLENDINGA I ^leggsifgraað |imi 1955 manna, heldur bergmál af hjartaslögum þjóðarinnar á þessum dýru dögum. Og þeg- ar Einar Olgeirsson flutti aðra ræðu tæpum þremur mánuðum síðar og birti stefnuskrá að skipulegri uppbyggingu ís- lenzks atvinnulífs, þá var það enn þjóðhjartað er að baki sló: ekki aðeins skyldi lang- lífi lýðveldisins borgið, heldur skyldi einnig farsæld fólksins tryggð. Fyrsta ríkisstjórnin er mynduð var í íslenzku lýð- veldi var bandalag um þvílík- an tryggingarsáttmála, þjóðfé- „Atgerðir þeirra ömurlegu manna sem ætla að svíkja ísland með jáyrði sínu í dag eða á morgun binda enda á þann vorhug íslensku þjóðar- innar og þann bjartsýna vilja til bræðralags og samvinnu innanlands sem honum fylgdi á þessu stutta tímabili frá 17. júní 1944. Eftir stendur íslenska þjóðin eins og ker sem ómar ekki lengur við á- slátt, af því að það stendur ekki leingur einsamalt, heldur hefur ókunn hönd verið lögð á barm þess. Hin frjóa gleði yfir því að vera sjálfstætt fólk hefur verið tekin frá okk- ur af nokkrum landráðamönn- urreistu fslendingar lýðveldi sitt árið 1944 lagsöf 1 til vinstri og hægri tóku höndum saman um sköp- Un nútímalífs í landi fornrar sögu. Og enn í dag; löngu eftir að þau handsöl hafa verið slitin, .búum við að þeim verk- Um sem þá voru unnin. t>ótt, himinninn væri svona heiður- í hugum íslendinga þessa daga var loftið þó i öðrum skilningi lævi blandið. Nokkrum árum áður höfðum við verið látnir biðja um her- vernd '• á þeim grundvelli að her mundi koma hingað hvort sem okkur væri það ljúft eða leitt. Við fáum ekki rætt nú þau sögulegu og félagslegu rök sem ollu því að sumir íslenzkir valdamenn kærðu sig ekki um að verða af þessum her er honum bar að fara, samkvæmt samningum. En i þeir leituðu lags — og fengu | það. Haustið 1946 kom Kefla- víkursamningurinn þvert ofan í eiða og' særi nær allra þeirra sem þá fóru með opinber mál íslendinga. Alþýða landsins var ekki nægilega skipulögð, hún var tvístruð í mörgum stjórn- málaflokkum, of saklaus gagn- vart hinum "leiknu" stjórn- rnálamönnum. Það voru mót- mælafundir, samþykktir, áskor- anir, jafnvel bænir. En pening- urinn og ^ans fólk var sterk- ara að sinni. • Kerið sem ómar ekki lengur Þann dag segir Halldór Kilj- fin Laxness: um, eins og á 13. öld. Dimm- ir dagar eru framundan, von- brigði ög sorg munu þýngja hreyfíngar okkar í framtíðinni. Aðeins f áeinir innlendir ag- entar útlends ríkis munu hlakka, og þó ekki heils hug- ar; en örðugleikar, óró og stríðlyndi einkenna þetta unga ríki sem nú er reynt að myrða í reifum'*. Og enn liðu dagar, fram til ársins 1948 er íslenzk stjómar- völd voru keypt til enn frek- ari brigða við langlífi lýð- veldisins og farsæld fólksins, því að gull yfirstéttarinnar er andstætt frelsi og sjálfstæði alþýðunnar. Og árið eftir mar- sjallsamninginn fengum við Atlantshafsbandalagið. Daginn sem sáttmáli þessi var stað- festur skarst skarpar í odda með fólkinu og valdhöfunum en gert hafði um sinn — og jafnheitur dagur hefur ekki risið síðan. • Dagur sem verður minnzt Bandarikjalepparnir neituðu að leggja undir dóm þjóðarinnar sjálfrar það mál sem varðar sjálft líf og tilveru þjóðarinnar allrar — blátt áfram það hvort hún haldi áfram að vera til eða verði afmáð. Dagsins þeg- ar Ólafur Thors, Stefán Jóh. Stefánsson og Eysteinn Jónsson kölluðu íbúa Reykjavíkur nið- ur að Alþingishúsi og siguðu þar á þá kylfubúnum morð- þyrstum hvítliðaskríl og létu síðan bandarískt gasbomburegn grímubúinnar lögreglu dynja yfir friðsamt og saklaust fólk. Dagsins sem er upphaf þeirr- ar fasistisku böðulsstjórnar sem Bandaríkjaleppana dreymir um að koma hér á í skjóli erlends hervalds"; Það liðu tvö ár — þá kom erlenda hervaldið. Sigfús Sig- urhjartarson stendur á ræðu- palli á útifundi 16. maí 1951: • Vér mótmælum Þjóðviljinn hefur orðið: „Dagsins í gær verður minnzt svo lengi sem íslenzkir menn búa í þessu landi. Dags- ins þegar 37 alþingismenn samþykktu í algeru heimildar- leysi og gegn vilja þjóðarinnar að gera ísland að þeirri atóm- stöð sem telja má víst að einna fyrst verði gereytt í árásar- stríði því sem Bandaríkin nú uhdirbúa. Dágsins þegar ”Ég lít aftur í tímann um hundrað ára bil. Lækurinn liðast frá strönd til sjávar. Húsin sem við stöndum við eru ekki til. Grænt sefið grær á bökkum lækjarins. Mentaskólinn gnæfir í allri sinni látlausu fegurð uppi í brekkunni, og litlu norðar stendur lágreist fangahús, stjórnarráð nútíma íslands. Neðan við Menntaskólann er lítil trébrú jrfir lækinn, Skóla- brúin, þar stendur her manns grár fyrir járnum. Uppi í litla salnum í norðurenda skólans sitja íslendingar á þingi, ís- lendingar sem krefjast réttar síns úr hendi erlendrar þjóð- ar. Þeim er stjómað af er- lendum sendimanni, Trampe greifa. Hann vill troða á þing- sköpum, þingvenjum og lýð- ræði, og slítur fundi. Þá er það, að íslendingurinn rís upp í öllum sínum mætti, með allar sínar erfðavenjur að baki, og segir: Ég rriótmæii. Og þjóðin gervöll' tekúr undir og segir: Vér mótmælum allir. Þjóðinni var svo lýst á þessum tímum, að hún væri hnípin þjóð í vanda, í lágreistum hreysum, fátæk og snauð. En um gervall- ar sveitir lifði íslenzk menning, íslenzk tunga, íslenzkur kjark- ur og karlmennska, og íslend- ingurinn sagði: Ég mótmæli. Vér mótmælum. Síðan er liðin öld, rétt öld í sumar, öld mikilla atburða, mikilla framfara. íslenzka þjóð- in hefur sótt skeiðið fram á við, örugg og markviss. Hún var að sækja rétt í hendur erlends valds. Hún var að mótmæla er- lendri fjárkúgun og erlendri stjómarfarskúgun. Og hún vann sinn mikla sigur 1918 og sinn lokasigur 1944. Hún varð frjáls af því að vér mótmæltum allir. Hún myndaði verkalýðsfélög, hún myndaði samvinnufélög til þess að efla kjör sín og auka' menningu sína. Og í dag er hér ekki hnípin þjóð í vanda. í dag er hér rík þjóð, þjóð sem á nútímatæki til að sækja' gæði lands og sjávar, Og eitt sinn muntu standa á víðum velli um vor og horfa inn í Ijómann bjarta sem rís í bylgjum yjir fossi og felli — en fortíðin mun gráta í pínu hjarta og lágar stunur líða af vörum þér: ó lífsins vættir — fyrirgefið mér. Því allt í einu sérðu pina sök: er sveitir dauðans stigu hér á land og réðust yfir hraun og heiði og sand á hugsjón föður píns og dýpstu rök þú beygðir pig og sœttist hverju sinni á svikinn málm — gegn betri vitund pinni. Þú leggst í grasið: moldin mun pér tjá að mátt og ríki og dýrð sé ekki að finna í gulli og stáli — héldur hljóðri prá þess heims er skín í augum bama pinna og fœr sitt Ijós frá leiðarstjörnum þeim er lýstu þínu fólki jafrtan heim. Og tár þín munu glitra um grœnan baðminn sem grær við yl frá pínu nýja blóði og pú munt falla eins og lag að Ijóði að landinu sem tekur pig í faðminn og pú munt eins og sorg í sál pess ríkja og segja: ég skal aldrei framar víkja. Og hrímhvít móðir alltaf söm við sig í sólskini þess dags mun blessa þig. JÓHANNES ÚR KÖTLUM. '■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■•■■■■■■■■■■■■■■■■■■■BHHaM| ■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■• þjóð sem er gáfuð og þjóð sem er menntuð. • Sá sem víkur, hann svíkur Og ég spyr ykkur — hvort þetta ofurefli, sem íslenzk verkalýðshreyfing, íslenzk al- þýða, íslendingar allir eiga að mæta í dag, sé meira því, sem íslendingar áttu að mæta á Skólabrúnni fyrir hundrað ár- um. Og ég spyr: Erum vér,- er- um vér ættlerar sem ekki geta staðið í þeim sporum, sem þjóð- in stóð í fyrir hundrað árum? Erum vér ekki tilbúnir að taka upp baráttuna og mótmæla? Taka upp baráttu allrar al- þýðu, taka upp baráttu allrar þjóðarinnar gegn erlendu auð- valdi og kúgunarvaldi? Sá hinn mikli íslendingur, íslendingur- inn sem mælti hin frægu orð, Vér mótmælum, hann ritaði og á sinn skjöld: Eigi víkja. Eru þeir til meðal vor í dag, sem vilja víkja? Ég segi ykkur, að hver sá, sem víkur, hann svík- ur. Hann er svikari við þjóð sína, menningu hennar, sjálf- an sig. Allir, allir, undantekn- ingarlaust, eigum vér að mót- mæla, mótmæla erlendri kúg- un, mótmæla innlendum lög- brotum, mótmæla því auðvaldi, sem býður alþýðu manna áþján, kúgun og hungur. Mótmælum allir sem einn. Mótmælum all- ir“. var sjálfstæði okkar og frelsi eitt svikið, heldur einnig mann- dómslund þjóðarinnar, menn- ingarleg reisn hennar. Þess- vegna er okur sérkenni við- skiptalífsins,- brask er sérkenni fjármálalífsins, mútuþægni og sölumennska er sérkenni stjórn- málalífsins, óreiða og vanhirða er sérkenni atvinnulífsins, glæparit eru sérkenni menning- arlífsins. Olíuverzlanir og út- flutningsfyrirtæki gerast í æ vaxandi mæli samtök um rán, ríkisvaldið er tæki yfirstéttar- innar til að hafa kaup af vinnu- stéttunum. Keflavíkurvöllur hef- ur í vaxandi mæli orðið mið- depill atvinnulífsins; hernáms- vinna hefur orðið hlutskipti' þúsunda. Spíllingin, margslung- in og ómenguð, er að grafa rætur þjóðfélagsins sundur. • Það sem við eigum enn • I þessum sporum stöndum við Atlanzhafssáttmálinn var sam- þykktur í víggirtum sal, til her- námsins vár stofnað með stjórn- arskrárbróti og lygum. Þessir at- burðir heyra nú sögunni til, en hernámið sjálft er veruleiki í lífi íslenzku þjóðarinnar á 11. afmælisdegi lýðveldisins. Og það hefur reynzt með sama hætti og til var stofnað. Ekki Þrátt fyrir það standa tveggja ára gömul orð Einars Olgeirs- sonar óhögguð í dag: „Og þótt amerískt auðvald og undirlægjur þess vaði uppi á íslandi nú og hafi miklu stol- ið, mörgu rænt og mörgum spillt, þá höfum vér enn engu tapað, sem ekki verður unnið aftur, meðan vér höldum því sem óglatað er í dag. Og það eru engin smáræðis vopn, ef vér erum menn til þess að bera þau og beita þeim af allri þeirri list og harðfengi sem þau eiga skilið. Vér eigum enn þá íslenzka tungu til að hvetja oss til dáða. Vér eigum enn þá óbundnar íslenzkar hendur, til að hrista af oss okið. Vér eigum enn óbeislaða ís- lenzka fossa, sem vér getum virkjað til blessunar börnum lands vors. Vér eigum enn þá öll rétt- Framhald á 11. síðu.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað: 134. tölublað (17.06.1955)
https://timarit.is/issue/215290

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.

134. tölublað (17.06.1955)

Aðgerðir: