Þjóðviljinn - 02.11.1955, Page 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 2. nóvember 1955
Útgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu
— Sósíalistaflokkurinn —
Að láfa
málefnin ráða
„Alþýðuflokkurinn mun
láta málefnin ráða úrslitum
þess, hvort hann tekur upp
samvinnu viö aðra flokka“.
Þessi setning stendur í for-
ustugrein Alþýðublaðsins í
gær, og þar er mótuö ein-
föld og rétt stefna, kjarni
allrar stjórnmálastarfsemi.
Einmitt þetta sjónarmiö er
inntakið í vaxandi áhuga
almennings fyrir vinstri
samvinnu, kjósendur verk-
lýðsflokkanna sjá réttilega j
að Alþýðuflokkurinn og Sós- j
íalistaflokkurinn bera fram
sömu stefnumiö á fjölmörg-
um sviðum og aö þaö eitt er
skynsamlegt að berjast sam-
eiginlega fyrir framgangi
þeirra en láta fordóma víkja.
AÖeins með því móti er hægt
að tryggja árangur, á sama
hátt og Alþýöuflokksmenn
og sósíalistar standa hlið við
hlið í verkfallsátökum.
Hin sameiginlegu málefni
birtast hvarvetna. Þannig;
liggja nú fyrir Alþingi mörg ;
stónnál sem báðir flokkar
styðja. Sósíalistar hafa bor-
iö fram frumvarp um að
ríkið endurheimti að fullu
Áburðarverksmiðjuna; Al-
jþýöuflokksmenn hafa lýst
yfir fullum stuðningi við
það. Alþýðuflokksmenn hafa
borið fram frumvarp um
einkasölu á olíum og benz-
íni; sósíalistar hafa lýst al-
gem fylgi sínu við það.
Alþýðuflokksmenn hafa bor-
iö fram frumvarp um
verðlagseftirlit; sósíalistar
standa meö því. Og þannig
mætti lengi telja. Alþýöu-
flokkurinn hefur lagt til að
hernámssamningnum verði
sagt upp til endurskoöunar,
og þótt þar sé gengið mun
skemmra en sósíalistar telja
nauðsynlegt fyrir sjálfstæði
þjóðarinnar og framtíðar-
heill, er þar engu aö síður
um að ræða sameiginlegan
áfanga í þessu mikla örlaga-
máli þjóðarinnar.
Ef tekin væni upp hin
sameiginlegu baráttumál
verklýðsflokkanna væri þar
meö samin stefnuskrá fyrir
vinstri samvinnu, fyrir
vinstri stjórn. Sameiginlega
hefðu verklýðsflokkarnir —
eftir að þeir væru búnir að
móta stefnu sína — mjög
sterka aðstöðu til samninga
við Þjóðvarnarflokkinn og
Framsókn. Einmitt með
þessu móti væri unnt aó
trvggja að baráttumál verk-
lýðshrevfingarinnar skipuðu
eins ríkan sess í því sam-
starfi og nokkur kostur
væri; og því aðeins er vinstri
stjórn hugsanleg.
Þetta og þetta eitt er að
láta málefnin ráða. EÖa get-
ur Alþýðublaðið bent á önn-
ur skynsamlegri vinnu-
Krögð?
íslendingar, byggjum yfir listina. — Látum hugsjónir
Kjarvals og listarinnar fá bústað meðal okkar. — Ger-
um svo sem okkur, honum og listinni sæmir.
Opið bréf tU
Enn á Kjarval merkisafmæli.
Kjarval er 70 ára.
Kjarval hefur með lífi og list
gert séreign sína, listsæið að
sameign vorri í verkum sín-
um. Málverk Kjarvals eru mál-
uð af lífi og sál og valda hrif-
um í sálum manna — hinzta
takmark tjáandi myndir.
Við lestur þess sem þrykkt er
í skrá Menntamálaráðs í sam-
bandi við sýningu þess á
verkum Kjarvals og þegar hug-
leidd eru yfirleitt viðbrögð hins
opinbera til lista í dag, kemur
mér í hug atvik. Ungur íslend-
ingur er staddur suður í Flór-
enzborg sumarið 1950, ásamt
itölskum arkitektnema, þeir
virða fyrir sér m. a. byggingar
er byggðar voru undir stjórn
einræðisherrans Mússolínis, í
einfeldni sinni segir íslending-
urinn: „Mússolini hefur þó
byggt mikið“.
„Já“ segir ítalinn, „hann
g»rði ekki meira en hann var
neyddur til.“
í upphafi áðumefndrar sýn-
ingarskrár segir: „Menntamála-
ráð íslands gat ekki látið sjö-
tugsafmæli Jóhannesar Sveins-
sonar Kjarvals, hins dáða og
vinsæla listamanns, líða, án
þess að minnast hans á við-
eigandi hátt með yfirlitssýn-
ingu í Listasafni ríkisins. Sýn-
ing þessi er nú opnuð með 200
myndum.“ þar segir og: Þar
„rúmast að sjálfsögðu ekki
nema Jítill hluti af myndum
þessa feikitega afkastamikla
listamanns.
Listaferill Kjarvals er enn-
þá eftirtektarverðari og eftir-
minnilegri vegna þess, hve
hann nær yfir mikinn hluta af
myndlistarsögu þjóðarinnar.“
Og enn segir i skránni: „Þó
þessar „líf“-myndir hans séu
óraunsæjar, einskonar draum-
sýnir, eru þær vinsælar hjá
almenningi, Kjarval hefur á
þann hátt orðið til þess að ala
upp þjóð sína í rúmgóðum
skilningi á listgildi." Hér hitti
formaður Menntamálaráðs nafl-
ann á höfuðið.
Jóhannes S. Kjarval er sá
frumherji meðal íslenzkra
myndlistarmanna, sem hvað
helzt hefur markað sýnilega
braut í anda yngri kynslóð-
anna. Þetta er andstætt því
sem segja má um flesta eldri
málara vora er yfirleitt boða
í verkum sínum einn ákveð-
inn hátt að mála myndir á.
Kjarval er ekki hræddur að
hrífast, óttast hvorki að missa
persónuleikann né þjóðerni.
Hann lagði óhræddur á haf
heimslistarinnar og lét hrífast.
Á yfirlitssýningu verka hans
eru góð dæmi þess, hvernig
persónulelki inyndlistarmanns-
ins skýrist og eflist þá er spír-
an til vaxtar er í ljósið borin.
Þetta skipar Kjarval í huga ^
vorum í flokk hinna „yngri“ i
merkingunni framsæknu í ís-
lenzkri myndlist. Og er það
ekki einmitt djúpur skilningur, j
dirfska og hrifni, endurskap-
aður andi heiðinnar frjáls-
hyggju, sem helzt einkennir
grósku íslenzkrar myndlistar i
dag? j
Hvorki formaður Mennta-
málaráðs né aðrir opinberir að-
ilar minntust þess að hug-
myndin um Kjarvalshús átti
10 ára afmæli.
Var sú hugmynd suðrænt
bióm er sprakk út hér um vor-
ið, fyrir tíu árum, sem ekki
hefur þolað ioftsiagið hér? Eða '
var þetta með Kjarvalshús ef ?
*
til viii bara þjóðfélagsblekking?
I dag er hið opinbera óhugnan-
lega þögult um málið, sama er
að segja um byggingu fyrir op-
inbert iistasafn á íslandi.
Undirritaður efaðist ekki um
efndirnar þá er hann reit eftir-
farandi, (úfedráttur úr grein er
birtist í Vísi 8. nóv. 1954) þótt
nokkurrar óþolinmæði gætti
þar:
„Hugmyndin um Kjarvalshús
þarf að verða að veruleika sem
fyrst, lífsins og listarinnar
vegna, en það er ekki listinni
nóg. Við verðum einnig að
byrja að byggja stórt og fagurt
safn yfir allar gróandi grein-
ar lista. Einnig eitt myndar-
legt hús listarinnar, er fyrst og
fremst á að nota sem sýningar-
sali fyrir verk listamanna, nú^
er myndlistarskálinn hverfur. í
því húsi mætti sýna samtímis
fleiri listsýningar, iðnsýningar
og aðrar slikar. Þar gæti einnig
orðið veitingasalur og hús-
næði fyrir væntanlegan lista-
háskóla landsins.
íslenzku þjóðarinnar bíða í
þessu máli, og öðrum skyldum,
mikil og göfug hlutverk, sem
hún verður að leysa, vilji hún
vinna fyrir nafngiftinni menri-
ingarþjóð.
íslendingar eiga góða og
glæsilega grein á meiði heims-
bókmenntanna, skapaða á mið-
öldum, þar sem sigur og sam-
hljómur sagnanna er. Slíkt er
þakkað afreki einstaklinga og
glæsilegri þjóðmenningu, lífs-
speki og rækt fornra fræða.
Ef íslendingar, í dag, eiga að
skipa sér slíkan sess meðal
þjóða heims, þá verður það
einkum á sviðum andlegrar
menningar. Til þess að svo
verði þarf þó^ samstilltan skiln-
ing þjóðarheildarinnar. Al-
mennri efnahagslegri velmegun
ber að fagna en minnast, að
auður er valtastur vina en and-
leg verðmæti eignir, sem eigi
verða frá manni teknar, algild,
og varanleg. Þessu líkt er okk-
ur kennt og er margra manna
raun. í samræmi við þetta og
áðurnefnt hlutverk íslendinga
verður að gera gangskör að því
að skilja og styrkja frekar ís-.
koma harf og koma mun í
nánustu framtíð og i samræmi
þar við nú þegar að taka þessi
mál öiuggari tökum til úr-
lausnar."
Viðbrögð núverandi valdhafa
gagnvart myndlistum hafa yf-
irleitt verið blint og fálm-
kennt „listsnobb“. Þeir virðast
skilningssljóir á teikn þau sem
á lofti eru. grósku íslenzkrar
myndlistar, vaxandi skilning og
þörf þjóðarinnar.
Þar sem margt, bendir til
þess, að núverandi valdhafar
ekki beri gæfu til að bera skyn
og skilning á gildi þessara
verðmæta fyrir íslenzku þjóð-
ina, verður það fyrst og fremst
hlutverk þeirra menntamanna
og annarra er skilja og unna
Jóhannes S. Kjarval: Sjálfsmynd
lenzka menningu, þörf hennar
og vöxt. Þegar í dag þarf að
gera sér grein fyrir hvað er,
málum þessum
þeim fram.
Gunnar S.
að samfylkja
Magnússoan,
Sultur og „offramleiðsla“
„Offramleiðslan" skipiir milljónum smáiesta árlega
— Þeir sem svelia skipta einnig milljónum
Síðastliðin 10 ár hefur gerzt útgáfu í tilefni af því að 16.
bylting á sviði landbúnaðarins október voru 10 ár liðin frá
í heiminum. Bændur nota riú stofnun FAO. — Þess er getið
helmingi meiri tilbúinn áburð að aðalvandamál bænda í dag
og þrisvar sinnum fleiri drátt- sé að koma afurðum sínum í
arvélar en þeir gerðu fyrir síð- peninga, en ekki sjálf fram-
ustu heimsstyrjöld. Kornteg- leiðslan. I flestum löndum
undir, sem nú eru ræktaðar heims gætu bændur framleitt
meira, ef þeir gætu selt afurð-
ir sínar við sæmilegu verði.
Enn hafa menn ekki fundið
heppilegar leiðir til að dreifa
landbúnaðarafurðum frá lönd-
um, þar sem „offramleiðsla“
er, til þeirra landa er skortir
gefa meiri afrakstur en áður
þekktist, eða allt að helmingi
meira á hvern hektara lands í
Norður-Ameríku.
Af Bretum og Hollendingum
haía aðrar þjóðir lært hvernig
hægt er að tvöfalda afraksturj
túna og engja. Jafnvel í van- \ matvælL .Offramleiðslan' skipt-
ir milljonum smálesta árlega
og þeir, sem svelta víðsvegar
um heim skipta einnig millj-
ónum. (Frá S.Þ.)
yrktu löndunum hafa bændur
lært nýjar aðferðir til að út-
rýma sníkjudýrum og plöntu-
sjúkdómum. Ný bólusetningar-
efni eru fyrir hendi til að fyr-
irbyggja sjúkdóma í húsdýrum.
Þetta eru nokkur atriði úr
framfarasögu landbúnaðarins s.
1. 10 ár. Þessi og önnur mál
eru rædd í mánaðarriti Mat-
væla- og landbúnaðarstofnun-
arinnar (FAO), en þetta tíma-
rit — Memo
Faure Iiæftir sijóm simú
Framhald af 1 síðu
á þingmenn að honum er heim-
ilt að rjúfa þing og efna sferiax
til nýrra kosninga ef stjóm
hans er felld með hreinum
meirihluta allra jþingmanoa,
kom út í auka- 312 atkvæðum eða þar yfir